text
stringlengths 80
6.25k
| text_len
int64 32
3.12k
| src
stringclasses 7
values |
|---|---|---|
###; ## ##<DATUM> [link] <PERSOON> SL et al <PERSOON> effect of total parenteral nutrition on the survival of terminally ill ovarian <PERSOON> CA et al Optimizing oral nutritional drink supplementation in <PERSOON> JK A systematic review of the evidence on symptom management of cancer-related anorexia and cachexia <PERSOON> JK A systematic review of the evidence on symptom management of cancer-related anorexia and cachexia <PERSOON> SE, Nagendran RC, McHugh JW et al Effects of a large carbohydrate load on walking performance in chronic a <PERSOON> C et al A double-blind, crossover study of controlled-release metoclopramide and place <PERSOON> S et al Chronic nausea in advanced cancer patients a retrospective assessment of a m <PERSOON> dilemma in cancer is tumor growth during nutrition support significant? Nutrition in Clinical Practice <PERSOON> of nutrition on quality of life during cancer Curr Opin Clin Nutrition Met Care ## <PERSOON-##> intervention and quality of life in adult oncology patients <PERSOON-##> T, <PERSOON-##> A et al Home parenteral nutrition for incurable patients with cancer with gastrointestinal <PERSOON-##> P et al Safety and factors related to survival after percutaneous gastrostomy in ALS Ne Collins PF, <PERSOON-##> RJ a s Collins PF, Stratton RJ, <PERSOON-##> support in chronic obstructive pulmonary disease a systematic review and m <PERSOON-##> PP et al <PERSOON-##> acids, cancer and cachexia a systematic review of <PERSOON-##> F et al Outcome of cancer patients receiving home parenteral nutrition <PERSOON-##> R et al Efficacy of nutritional supplementation therapy in depleted patients with Czaplinski A, <PERSOON-##> <INSTELLING>, Simpson EP et al Slower disease progression and prolonged survival in contemporary patients <PERSOON-##> D et al Appetite and cancer-associated anorexia a review <PERSOON-##> R et al Early satiety in cancer patients a common and important but underrecognized sy Del Fabbro E, <PERSOON-##> control in palliative care Del Fabbro E, <PERSOON-##> S et al Clinical outcomes and contributors to weight loss in a cancer cachexia clinic <PERSOON-##> E, <PERSOON-##> D, MD, <PERSOON-##> Iet al Associations among hypogonadism, C-reactive protein, symptom burden and su Del Fabbro E, <PERSOON-##> ZI et al Associations among hypogonadism, C-reactive protein, symptom burden and Del <PERSOON-##> P et al Hydration and nutrition at the end of life a systematic review of emotional impact, <PERSOON-##> MP et al.
| 580 | nvmdl |
s Collins PF, Stratton RJ, <PERSOON> support in chronic obstructive pulmonary disease a systematic review and m <PERSOON> PP et al <PERSOON> acids, cancer and cachexia a systematic review of <PERSOON> F et al Outcome of cancer patients receiving home parenteral nutrition <PERSOON> R et al Efficacy of nutritional supplementation therapy in depleted patients with Czaplinski A, <PERSOON> <INSTELLING>, Simpson EP et al Slower disease progression and prolonged survival in contemporary patients <PERSOON> D et al Appetite and cancer-associated anorexia a review <PERSOON> R et al Early satiety in cancer patients a common and important but underrecognized sy Del Fabbro E, <PERSOON> control in palliative care Del Fabbro E, <PERSOON-##> S et al Clinical outcomes and contributors to weight loss in a cancer cachexia clinic <PERSOON-##> E, <PERSOON-##> D, MD, <PERSOON-##> Iet al Associations among hypogonadism, C-reactive protein, symptom burden and su Del Fabbro E, <PERSOON-##> ZI et al Associations among hypogonadism, C-reactive protein, symptom burden and Del <PERSOON-##> P et al Hydration and nutrition at the end of life a systematic review of emotional impact, <PERSOON-##> MP et al <PERSOON-##> CT et al Nutritional assessment and survival in ALS patients <PERSOON-##> C, <PERSOON-##> T et al Eicosapentaenoic acid (EPA, an omega-# fatty acid from fish oils) for the treatmen <PERSOON-##> support in patients with colorectal cancer during chemotherapy Donthireddy KR, Ailawadhi S, <PERSOON-##> E et al Malignant gastroparesis pathogenesis and management of an underreco Duerksen <PERSOON-##> P et al Is there a role for TPN in terminally ill patients with bowel obstruction? <PERSOON-##> PF, <PERSOON-##> AC et al Energy metabolism in amyotrophic lateral sclerosis <PERSOON-##> PJ, Benson DN et al Effect of carbohydrate rich versus fat rich loads on gas exchange and walk <PERSOON-##> MA, Garvey J et al Enteral (oral or tube administration) nutritional support and eico Ellegard LH, Bosaeus IG Biochemical indices to assess nutritional support for malignant disease Clinica Chimica Acta Evans WJ, Morley JE, Argilés J et al Cachexia a new definition Clinical Nutrition ###; ## ##<DATUM> [link] Evans WK, Nixon DW, Daly JM et al A randomised study of oral nutritional support versus ad lib nutritional intake durin <PERSOON-##> F, Anker SD et al Definition and classification of cancer cachexia an international consensus Lanc Fearon KC, Glass DJ, Gluttridge DC Cancer cachexia.
| 585 | nvmdl |
<PERSOON> CT et al Nutritional assessment and survival in ALS patients <PERSOON> C, <PERSOON> T et al Eicosapentaenoic acid (EPA, an omega-# fatty acid from fish oils) for the treatmen <PERSOON> support in patients with colorectal cancer during chemotherapy Donthireddy KR, Ailawadhi S, <PERSOON> E et al Malignant gastroparesis pathogenesis and management of an underreco Duerksen <PERSOON> P et al Is there a role for TPN in terminally ill patients with bowel obstruction? <PERSOON> PF, <PERSOON> AC et al Energy metabolism in amyotrophic lateral sclerosis <PERSOON> PJ, Benson DN et al Effect of carbohydrate rich versus fat rich loads on gas exchange and walk <PERSOON-##> MA, Garvey J et al Enteral (oral or tube administration) nutritional support and eico Ellegard LH, Bosaeus IG Biochemical indices to assess nutritional support for malignant disease Clinica Chimica Acta Evans WJ, Morley JE, Argilés J et al Cachexia a new definition Clinical Nutrition ###; ## ##<DATUM> [link] Evans WK, Nixon DW, Daly JM et al A randomised study of oral nutritional support versus ad lib nutritional intake durin <PERSOON-##> F, Anker SD et al Definition and classification of cancer cachexia an international consensus Lanc Fearon KC, Glass DJ, Gluttridge DC Cancer cachexia <PERSOON-##> AC, Hustead <PERSOON-##> of cancer cachexia effect of weight loss, reduced food intake, and system Fearon KC Cancer cachexia developing multimodal therapy for a multidimensional problem European Journal of <PERSOON-##> lecture cancer cachexia the potential impact of translational research on <PERSOON-##> J et al Nutritional supplementation for stable chronic obstructive pulmonary disease <PERSOON-##> E et al Home parenteral nutrition in advanced cancer patients a four-year multicente <PERSOON-##> RJ et al Frequency, timing and outcome of gastrostomy tubes for amyotrophic lateral s <PERSOON-##> CE, Stansbury DW et al Effects of high- and low-carbohydrate meals on maximum exercise perfo <PERSOON-##> pathophysiology of cancer cachexia <PERSOON-##> R et al Pathofysiology and treatment options for cardiac anorexia <PERSOON-##> JP, et al Nutritional state, energy intakes and energy expenditure of amyotrophic lateral <PERSOON-##> M et al Medically assisted nutrition for palliative care in adult patients Cochrane Databas <PERSOON-##> J et al Should patients with advanced, incurable cancers ever be sent home with total parente Holden CM Anorexia in the terminally ill cancer patient.
| 546 | nvmdl |
<PERSOON> AC, Hustead <PERSOON> of cancer cachexia effect of weight loss, reduced food intake, and system Fearon KC Cancer cachexia developing multimodal therapy for a multidimensional problem European Journal of <PERSOON> lecture cancer cachexia the potential impact of translational research on <PERSOON> J et al Nutritional supplementation for stable chronic obstructive pulmonary disease <PERSOON> E et al Home parenteral nutrition in advanced cancer patients a four-year multicente <PERSOON> RJ et al Frequency, timing and outcome of gastrostomy tubes for amyotrophic lateral s <PERSOON> CE, Stansbury DW et al Effects of high- and low-carbohydrate meals on maximum exercise perfo <PERSOON> pathophysiology of cancer cachexia <PERSOON> R et al Pathofysiology and treatment options for cardiac anorexia <PERSOON-##> JP, et al Nutritional state, energy intakes and energy expenditure of amyotrophic lateral <PERSOON-##> M et al Medically assisted nutrition for palliative care in adult patients Cochrane Databas <PERSOON-##> J et al Should patients with advanced, incurable cancers ever be sent home with total parente Holden CM Anorexia in the terminally ill cancer <PERSOON-##> CM Nutrition and hydration in the terminally ill cancer patient the nurse s role in helping patients and families <PERSOON-##> P et al Severe loss of appetite in amyotrophic lateral sclerosis patients on-line self-assessmen <PERSOON-##> patients with advanced cancer live with concerns about eating a challenge for palliative <PERSOON-##> the experience of weight loss in people with advanced cancer Journal of <PERSOON-##> DN, McDonald JW et al <PERSOON-##> prevalence of concern about weight loss and change in eating habits IKNL Richtlijn ondervoeding bij patienten met kanker, versie # #, ### (WEBLINK) <PERSOON-##> D Jr et al Are inflammatory cytokines the common link between cancer-associated c <PERSOON-##> inflammatory and nutritional index scoring critically ill patients <PERSOON-##> anorexia-cachexia syndrome current issues in research and management CA Cancer Journal for <PERSOON-##> K et al Undernutrition in patients with COPD and its treatment <PERSOON-##> CL Clinical features and pathogenesis of cancer cachexia <PERSOON-##> C et al Adult starvation and disease-related malnutrition a proposal for etiology-based <PERSOON-##> R et al A retrospective study of percutaneous endoscopic gastrostomy in ALS patients du.
| 512 | nvmdl |
CM Nutrition and hydration in the terminally ill cancer patient the nurse s role in helping patients and families <PERSOON> P et al Severe loss of appetite in amyotrophic lateral sclerosis patients on-line self-assessmen <PERSOON> patients with advanced cancer live with concerns about eating a challenge for palliative <PERSOON> the experience of weight loss in people with advanced cancer Journal of <PERSOON> DN, McDonald JW et al <PERSOON> prevalence of concern about weight loss and change in eating habits IKNL Richtlijn ondervoeding bij patienten met kanker, versie # #, ### (WEBLINK) <PERSOON> D Jr et al Are inflammatory cytokines the common link between cancer-associated c <PERSOON> inflammatory and nutritional index scoring critically ill patients <PERSOON> anorexia-cachexia syndrome current issues in research and management CA Cancer Journal for <PERSOON> K et al Undernutrition in patients with COPD and its treatment <PERSOON-##> CL Clinical features and pathogenesis of cancer cachexia <PERSOON-##> C et al Adult starvation and disease-related malnutrition a proposal for etiology-based <PERSOON-##> R et al A retrospective study of percutaneous endoscopic gastrostomy in ALS patients du Enteral tube feeding for amyotrophic lateral sclerosis/motorneuron disease Cochrane Databa <PERSOON-##> LA, Carson LF, Konstantinides N et al Outcome assessment of home parenteral nutrition in patients with gynecol Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie Landelijke richtlijn algemene voedings- en dieetbehandeling, ### (WEBLINK) Langmore SE, Kasarkis EJ, Manca ML et al Enteral tube feeding for amyotrophic lateral sclerosis/motor neuron diseas <PERSOON-##> cancer anorexia-cachexia syndrome myth or reality? <PERSOON-##> nutritional intervention in addition to cyclooxygena <PERSOON-##> K et al Parenteral nutrition for patients with advanced ovarian malignancy <PERSOON-##> M et al Percutaneous endoscopic gastrostomy and enteral nutrition in amyotrophic lateral <PERSOON-##> S et al Subcutaneous metoclopramide in the treatment of symptomatic gastropa <PERSOON-##> care for terminally ill patients <PERSOON> appropriate use of nutrition and hyd <PERSOON-##> anorexia-cachexia syndrome psychological effect on the patient and family Journal of wound, o McMillan DC Systemic inflammation, nutritional status and survival in patients with cancer <PERSOON-##> CJ Primary caregiver perceptions of intake cessation in patients who are terminally ill <PERSOON-##> DE, Ahronheim JC, <PERSOON-##> S, <PERSOON-##> RS High short-term mortality in hospitalized patients with.
| 527 | nvmdl |
Enteral tube feeding for amyotrophic lateral sclerosis/motorneuron disease Cochrane Databa <PERSOON> LA, Carson LF, Konstantinides N et al Outcome assessment of home parenteral nutrition in patients with gynecol Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie Landelijke richtlijn algemene voedings- en dieetbehandeling, ### (WEBLINK) Langmore SE, Kasarkis EJ, Manca ML et al Enteral tube feeding for amyotrophic lateral sclerosis/motor neuron diseas <PERSOON> cancer anorexia-cachexia syndrome myth or reality? <PERSOON> nutritional intervention in addition to cyclooxygena <PERSOON> K et al Parenteral nutrition for patients with advanced ovarian malignancy <PERSOON> M et al Percutaneous endoscopic gastrostomy and enteral nutrition in amyotrophic lateral <PERSOON> S et al Subcutaneous metoclopramide in the treatment of symptomatic gastropa <PERSOON> care for terminally ill patients <PERSOON> appropriate use of nutrition and hyd <PERSOON> anorexia-cachexia syndrome psychological effect on the patient and family Journal of wound, o McMillan DC Systemic inflammation, nutritional status and survival in patients with cancer <PERSOON-##> CJ Primary caregiver perceptions of intake cessation in patients who are terminally ill <PERSOON-##> DE, Ahronheim JC, <PERSOON-##> S, <PERSOON-##> RS High short-term mortality in hospitalized patients with Defining malnutrition mission or mission impossible? <PERSOON-##> nutrition at home in advanced cancer patients <PERSOON-##> insights on chronic heart failure, cachexia and nutrition Curr Opin Clin Metab Care ###; # Miller RG, <PERSOON-##> CE, Kasarkis EJ et al Practice Parameter update <PERSOON> care of the patient with amyotrophic lateral s <PERSOON-##> nutrition in advanced cancer indications and clinical practice guid <PERSOON-##> of outcomes in motor neuron disease patients treated with riluzole <PERSOON-##> D et al Percutaneous endoscopic gastrostomy in patients with ALS and bulbar dysfu Morley JE, <PERSOON-##> MMG Cachexia pathofysiology and clinical relevance <PERSOON-##> M, <PERSOON-##> J et al Increasing incidence of ALS in Canterbury, New Zealand a ##-year study Neurolog Muscaritoli M, Anker SD, Argilés J et al Consensus definition of sarcopenia, cachexia and pre-cachexia joint documen <PERSOON-##> A et al Parenteral nutrition in advanced cancer patients Clin Rev Oncol/Hematol ### <PERSOON-##> cancer anorexia-cachexia syndrome a survey of the prognostic inflammatory and nutritional <PERSOON-##> KA, Walsh TD Metoclopramide in anorexia caused by cancer-associated dyspepsia syndrome (CADS) Journa.
| 539 | nvmdl |
malnutrition mission or mission impossible? <PERSOON> nutrition at home in advanced cancer patients <PERSOON> insights on chronic heart failure, cachexia and nutrition Curr Opin Clin Metab Care ###; # Miller RG, <PERSOON> CE, Kasarkis EJ et al Practice Parameter update <PERSOON> care of the patient with amyotrophic lateral s <PERSOON> nutrition in advanced cancer indications and clinical practice guid <PERSOON> of outcomes in motor neuron disease patients treated with riluzole <PERSOON> D et al Percutaneous endoscopic gastrostomy in patients with ALS and bulbar dysfu Morley JE, <PERSOON> MMG Cachexia pathofysiology and clinical relevance <PERSOON> M, <PERSOON-##> J et al Increasing incidence of ALS in Canterbury, New Zealand a ##-year study Neurolog Muscaritoli M, Anker SD, Argilés J et al Consensus definition of sarcopenia, cachexia and pre-cachexia joint documen <PERSOON-##> A et al Parenteral nutrition in advanced cancer patients Clin Rev Oncol/Hematol ### <PERSOON-##> cancer anorexia-cachexia syndrome a survey of the prognostic inflammatory and nutritional <PERSOON-##> KA, Walsh TD Metoclopramide in anorexia caused by cancer-associated dyspepsia syndrome (CADS) Journa Relationship between nutritional status a <PERSOON-##> failure-induced cachexia <PERSOON-##> use of artificial nutrition among cancer patients enrolled in palliat <PERSOON-##> S A national observational study of the prevalence and use of enteral fe <PERSOON-##> parenteral nutrition a qualitative interview study of the experiences of advan <PERSOON-##> L et al Predictors of survival in terminal-cancer patients with irreversible bowel obstruction <PERSOON-##> role of total parenteral nutrition for patients with irreversible bowel obstruction secondary to <PERSOON-##> artificial nutrition in advanced cancer <PERSOON-##> of weight and loss of appetite in advanced cancer a problem for the patient, the carer, or the <PERSOON-##> MC Nutritional support and quality of life in cancer patients undergoing palliative care <PERSOON-##> P et al Clinical practice guidelines on cancer cachexia in advanced cancer patients <PERSOON-##> W, Anker SD et al Nutrition in heart failure an update <PERSOON-##> F et al Predictive factors of survival in patients with peritoneal carcinomatosis on home Sarhill N, <PERSOON-##> FA, <PERSOON-##> R, <PERSOON-##> A.
| 517 | nvmdl |
<PERSOON> failure-induced cachexia <PERSOON> use of artificial nutrition among cancer patients enrolled in palliat <PERSOON> S A national observational study of the prevalence and use of enteral fe <PERSOON> parenteral nutrition a qualitative interview study of the experiences of advan <PERSOON> L et al Predictors of survival in terminal-cancer patients with irreversible bowel obstruction <PERSOON> role of total parenteral nutrition for patients with irreversible bowel obstruction secondary to <PERSOON> artificial nutrition in advanced cancer <PERSOON> of weight and loss of appetite in advanced cancer a problem for the patient, the carer, or the <PERSOON> MC Nutritional support and quality of life in cancer patients undergoing palliative care <PERSOON-##> P et al Clinical practice guidelines on cancer cachexia in advanced cancer patients <PERSOON-##> W, Anker SD et al Nutrition in heart failure an update <PERSOON-##> F et al Predictive factors of survival in patients with peritoneal carcinomatosis on home Sarhill N, <PERSOON-##> FA, <PERSOON-##> R, <PERSOON-##> R et al Physiologic effects of nutritional support and anabolic steroids in patients with <PERSOON-##> loss is a reversible factor in the prognosis of chronic obstructive pulmon <PERSOON-##>-associated gastroparesis correction with metoclopramide American Journ Shragge JE, Wismer WV, Olson KL et al <PERSOON-##> management of anorexia by patients with advanced cancer a critical rev <PERSOON-##> AM, Engstrom CR et al Individual dietary intervention in patients with COPD during multidisciplinar <PERSOON-##> et al A rational approach to nutritional assessment <PERSOON-##> in understanding and assessing malnutrition <PERSOON-##> JC Incidence of aspiration pneumonia in ALS in <PERSOON-##> SJ et al Nutritional enhancement of exercise performance in chronic obstructive pulmon <PERSOON-##> of current and experimental approaches to the treatment of cachexia <PERSOON-##> RN Percutaneous gastrojejunostomy in amyotrophic lateral sclerosis <PERSOON-##> MM, Stanislaus G et al Growth hormone and pulmonary disease Metabolic effects in patients rec <PERSOON-##> YS, Yeom CH et al Interleukin-# but not tumour necrosis factor-alpha predicts survival in patients with ad <PERSOON-##> BHL, Fearon KCH.
| 481 | nvmdl |
<PERSOON> R et al Physiologic effects of nutritional support and anabolic steroids in patients with <PERSOON> loss is a reversible factor in the prognosis of chronic obstructive pulmon <PERSOON>-associated gastroparesis correction with metoclopramide American Journ Shragge JE, Wismer WV, Olson KL et al <PERSOON> management of anorexia by patients with advanced cancer a critical rev <PERSOON> AM, Engstrom CR et al Individual dietary intervention in patients with COPD during multidisciplinar <PERSOON> et al A rational approach to nutritional assessment <PERSOON> in understanding and assessing malnutrition <PERSOON> JC Incidence of aspiration pneumonia in ALS in <PERSOON> SJ et al Nutritional enhancement of exercise performance in chronic obstructive pulmon <PERSOON-##> of current and experimental approaches to the treatment of cachexia <PERSOON-##> RN Percutaneous gastrojejunostomy in amyotrophic lateral sclerosis <PERSOON-##> MM, Stanislaus G et al Growth hormone and pulmonary disease Metabolic effects in patients rec <PERSOON-##> YS, Yeom CH et al Interleukin-# but not tumour necrosis factor-alpha predicts survival in patients with ad <PERSOON-##> BHL, Fearon KCH prevalence and impact in medicine Curr Opin Clin Nutrit Met Care ###; ## ###-## Tandon SP, Gupta SC, Sinha SN et al Nutritional support as an adjunct therapy of advanced cancer patients <PERSOON-##> E <PERSOON-##> cachexia pathophysiologic aspects and treatment options <PERSOON-##> causes and consequences of cancer-associated malnutrition <PERSOON-##> MAP, <PERSOON-##> LH et al Acute effects of different nutritional supplements on symptoms and <PERSOON-##> A (red) Handboek Voeding bij Kanker <LOCATIE> de Tijdstroom, ### [link] <PERSOON-##> FE Home total parenteral nutrition in cancer patients Cancer ###; ## Whittaker JS, <PERSOON-##> effect of refeeding on peripheral and respiratory muscle function in <PERSOON-##> S et al Doctor, does this mean I'm going to starve to death? <PERSOON-##> MP et al Components of the anorexia-cachexia syndrome gastrointestinal symptom corre Alle werkgroepleden zijn afgevaardigd namens een wetenschappelijke, beroeps- of patiëntenvereniging en hebben daarmee het mandaat voor hun inbreng (zie bijlage #) Bij de samenstelling van de werkgroep is geprobeerd rekening te houden met landelijke spreiding, inbreng van betrokkenen uit zowel academische als.
| 516 | nvmdl |
prevalence and impact in medicine Curr Opin Clin Nutrit Met Care ###; ## ###-## Tandon SP, Gupta SC, Sinha SN et al Nutritional support as an adjunct therapy of advanced cancer patients <PERSOON> E <PERSOON> cachexia pathophysiologic aspects and treatment options <PERSOON> causes and consequences of cancer-associated malnutrition <PERSOON> MAP, <PERSOON> LH et al Acute effects of different nutritional supplements on symptoms and <PERSOON> A (red) Handboek Voeding bij Kanker <LOCATIE> de Tijdstroom, ### [link] <PERSOON> FE Home total parenteral nutrition in cancer patients Cancer ###; ## Whittaker JS, <PERSOON> effect of refeeding on peripheral and respiratory muscle function in <PERSOON> S et al Doctor, does this mean I'm going to starve to death? <PERSOON-##> MP et al Components of the anorexia-cachexia syndrome gastrointestinal symptom corre Alle werkgroepleden zijn afgevaardigd namens een wetenschappelijke, beroeps- of patiëntenvereniging en hebben daarmee het mandaat voor hun inbreng (zie bijlage #) Bij de samenstelling van de werkgroep is geprobeerd rekening te houden met landelijke spreiding, inbreng van betrokkenen uit zowel academische als De patiëntenverenigingen zijn vertegenwoordigd door middel van afvaardiging van een patiëntvertegenwoordiger De coördinatie, procesbegeleiding en de ondersteuning ligt bij Integraal Kankercentrum <LOCATIE> (IKNL) Alle leden van de werkgroep hebben verklaard onafhankelijk te hebben gehandeld bij het opstellen van de richtlijn Zij hebben aan het begin én aan het eind van het richtlijntraject een verklaring ingevuld IKNL verspreidde de surveymonkey enquête met betrekking tot de knelpunten onder de volgende ⢠# Nederlandse Internisten Vereniging / Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NIV / NVMO) ⢠# Vereniging van Verpleegkundigen & Verzorgenden <LOCATIE> afdeling Oncologie (V&VN) ⢠## Vereniging van Verpleegkundigen & Verzorgenden <LOCATIE> afdeling Palliatieve zorg (V&VN) ⢠## Landelijke Diëtisten Netwerken COPD / DON / NWDC De enquête stond open van <DATUM> tot <DATUM> Gedurende deze periode hebben in totaal ### Tabel # geeft een overzicht van de verdeling van de respondenten naar discipline Tabel # geeft een overzicht van de verdeling van de respondenten naar instelling Tabel # op de volgende pagina laat voor de vooraf door de werkgroep benoemde knelpunten zien hoe veel respondenten (absolute aantallen, N = ###) deze knelpunten selecteerden voor hun persoonlijke âtop vijf' van Tabel # op pagina ## toont voor het totaal en de respondenten per discipline de bijbehorende percentages en de gewogen gemiddelden (relatieve aantallen gecombineerd met de gemiddelde scores) Voor het totaal en per discipline is in deze tabel een top drie samengesteld door aan te geven bij welke drie knelpunten het gewogen.
| 574 | nvmdl |
van een patiëntvertegenwoordiger De coördinatie, procesbegeleiding en de ondersteuning ligt bij Integraal Kankercentrum <LOCATIE> (IKNL) Alle leden van de werkgroep hebben verklaard onafhankelijk te hebben gehandeld bij het opstellen van de richtlijn Zij hebben aan het begin én aan het eind van het richtlijntraject een verklaring ingevuld IKNL verspreidde de surveymonkey enquête met betrekking tot de knelpunten onder de volgende ⢠# Nederlandse Internisten Vereniging / Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NIV / NVMO) ⢠# Vereniging van Verpleegkundigen & Verzorgenden <LOCATIE> afdeling Oncologie (V&VN) ⢠## Vereniging van Verpleegkundigen & Verzorgenden <LOCATIE> afdeling Palliatieve zorg (V&VN) ⢠## Landelijke Diëtisten Netwerken COPD / DON / NWDC De enquête stond open van <DATUM> tot <DATUM> Gedurende deze periode hebben in totaal ### Tabel # geeft een overzicht van de verdeling van de respondenten naar discipline Tabel # geeft een overzicht van de verdeling van de respondenten naar instelling Tabel # op de volgende pagina laat voor de vooraf door de werkgroep benoemde knelpunten zien hoe veel respondenten (absolute aantallen, N = ###) deze knelpunten selecteerden voor hun persoonlijke âtop vijf' van Tabel # op pagina ## toont voor het totaal en de respondenten per discipline de bijbehorende percentages en de gewogen gemiddelden (relatieve aantallen gecombineerd met de gemiddelde scores) Voor het totaal en per discipline is in deze tabel een top drie samengesteld door aan te geven bij welke drie knelpunten het gewogen ⢠# De risicofactoren voor het ontstaan van anorexie en gewichtsverlies ⢠# De indicaties voor het starten en staken van voedingsinterventies ⢠# De zin en toepassing van sondevoeding in de palliatieve fase Knelpunt # (De indicaties voor het starten en staken van voedingsinterventies) heeft bovendien van alle knelpunten het grootste draagvlak onder de verschillende disciplines Bij vijf disciplines is het gewogen gemiddelde op dit Op basis van draagvlak zouden de volgende twee knelpunten aan de top drie kunnen worden toegevoegd ⢠# De zin, nut en noodzaak van diagnostiek ⢠# De zin, nut en noodzaak van screening op ondervoeding in de palliatieve fase Bij respectievelijk vier en drie disciplines behoren de gewogen gemiddelden op deze knelpunt tot hun top drie Tabel # Ervaart u bij de behandeling van patiënten met Anorexie en gewichtsverlies een knelpunt bij of onduid ⢠# De risicofactoren voor het ontstaan van anorexie en gewichtsverlies ⢠# De verschillen en overeenkomsten van anorexie en gewichtsverlies bij andere ziektes dan kanker zoals bijvoorbeeld dementie, hartfalen, COPD of neurologische ⢠# De zin, nut en noodzaak van diagnostiek ⢠# De zin, nut en noodzaak van screening op ondervoeding in de palliatieve fase ⢠# De indicaties voor het starten en staken van voedingsinterventies ⢠## De zin en toepassing van sondevoeding in de palliatieve fase ⢠## De zin en toepassing van parenterale voeding in de palliatieve fase ⢠##.
| 627 | nvmdl |
en gewichtsverlies ⢠# De indicaties voor het starten en staken van voedingsinterventies ⢠# De zin en toepassing van sondevoeding in de palliatieve fase Knelpunt # (De indicaties voor het starten en staken van voedingsinterventies) heeft bovendien van alle knelpunten het grootste draagvlak onder de verschillende disciplines Bij vijf disciplines is het gewogen gemiddelde op dit Op basis van draagvlak zouden de volgende twee knelpunten aan de top drie kunnen worden toegevoegd ⢠# De zin, nut en noodzaak van diagnostiek ⢠# De zin, nut en noodzaak van screening op ondervoeding in de palliatieve fase Bij respectievelijk vier en drie disciplines behoren de gewogen gemiddelden op deze knelpunt tot hun top drie Tabel # Ervaart u bij de behandeling van patiënten met Anorexie en gewichtsverlies een knelpunt bij of onduid ⢠# De risicofactoren voor het ontstaan van anorexie en gewichtsverlies ⢠# De verschillen en overeenkomsten van anorexie en gewichtsverlies bij andere ziektes dan kanker zoals bijvoorbeeld dementie, hartfalen, COPD of neurologische ⢠# De zin, nut en noodzaak van diagnostiek ⢠# De zin, nut en noodzaak van screening op ondervoeding in de palliatieve fase ⢠# De indicaties voor het starten en staken van voedingsinterventies ⢠## De zin en toepassing van sondevoeding in de palliatieve fase ⢠## De zin en toepassing van parenterale voeding in de palliatieve fase ⢠## ⢠## De rol van voorlichting aan zowel de patiënt en de naasten Tabel # Relatieve scores en de gewogen gemiddelden voor alle respondenten en de respondenten per discipline In totaal hebben ## respondenten gebruik gemaakt van de mogelijkheden om de lijst van vijftien knelpunten aan te vullen ⢠Een knelpunt ervaar ik ook binnen ons hospiceteam als er een gast is die wil versterven ⢠Tot op een bepaald moment heeft iemand nog baat bij volwaardige voeding Als iemand al cachectisch is bij een gevorderde maligniteit is het wensdieet op zijn plaats Maar zijn er criteria waaraan je kan aflezen wanneer bij iemand pre-cachexie ontstaat? Tot wanneer heeft het zin om te streven naar adequate of energie/eiwitverrijkte voeding? Is dit vooral afhankelijk van ⢠De rol van naasten bij anorexie en gewichtsverlies ⢠Er wordt geen enkele aandacht aan de mond(gezondheid) besteed Dit is zeer ten onrechte Ik adviseer ten sterkste iemand bij de richtlijnontwikkeling te betrekken die aandacht en verstand heeft van Medische - Tandheelkundige interactie bij anorexie ⢠De samenwerking en communicatie tussen de behandelaren rondom een oncologische patiënt is vaak lastig wie doet wat? Er is een risico dat bepaalde zaken (zoals voeding) tussen wal en schip raken ⢠<LOCATIE>bij sondevoeding Neussonde hinderlijk voor patiënt, 'sneuvelen' regelmatig, post-pylorisch voeden? ⢠Er lijkt een (omgekeerde) relatie te bestaan tussen ondervoeding en uitkomst van de behandeling Het nut van.
| 593 | nvmdl |
De rol van voorlichting aan zowel de patiënt en de naasten Tabel # Relatieve scores en de gewogen gemiddelden voor alle respondenten en de respondenten per discipline In totaal hebben ## respondenten gebruik gemaakt van de mogelijkheden om de lijst van vijftien knelpunten aan te vullen ⢠Een knelpunt ervaar ik ook binnen ons hospiceteam als er een gast is die wil versterven ⢠Tot op een bepaald moment heeft iemand nog baat bij volwaardige voeding Als iemand al cachectisch is bij een gevorderde maligniteit is het wensdieet op zijn plaats Maar zijn er criteria waaraan je kan aflezen wanneer bij iemand pre-cachexie ontstaat? Tot wanneer heeft het zin om te streven naar adequate of energie/eiwitverrijkte voeding? Is dit vooral afhankelijk van ⢠De rol van naasten bij anorexie en gewichtsverlies ⢠Er wordt geen enkele aandacht aan de mond(gezondheid) besteed Dit is zeer ten onrechte Ik adviseer ten sterkste iemand bij de richtlijnontwikkeling te betrekken die aandacht en verstand heeft van Medische - Tandheelkundige interactie bij anorexie ⢠De samenwerking en communicatie tussen de behandelaren rondom een oncologische patiënt is vaak lastig wie doet wat? Er is een risico dat bepaalde zaken (zoals voeding) tussen wal en schip raken ⢠<LOCATIE>bij sondevoeding Neussonde hinderlijk voor patiënt, 'sneuvelen' regelmatig, post-pylorisch voeden? ⢠Er lijkt een (omgekeerde) relatie te bestaan tussen ondervoeding en uitkomst van de behandeling Het nut van worden en tevens een slechtere uitkomst hebben (m a w de ondervoeding en de slechte uitkomst worden beide veroorzaakt door de ernst van de onderliggende aandoening) Het staat daarmee nog niet vast dat geforceerde voeding de uitkomst verbetert (dus het ziekteproces gunstig beïnvloedt) Ik denk dat er behoefte bestaat aan meer duidelijkheid op dit punt (WEBLINK) Deze richtlijn wordt nu geïmplementeerd en we zetten vooral in op optimale diagnostiek Er moet inzicht zijn in de reden van het gewichtsverlies want dit bepaalt de behandeling en het mogelijke succes hiervan (doelen) Er blijkt veel onkunde over de ondervoedingssyndromen in alle beroepsgroepen (wij ⢠Voeding in de palliatieve fase vs voeding tijdens een in opzet max palliatieve behandeling ⢠Wie is bij een patiënt met anorexie de hoofdbehandelaar? ⢠Niet anders, maar ook belangrijk - De risicofactoren voor het ontstaan van anorexie en gewichtsverlies (prioriteit #) - Zin, nut en noodzaak van screening in de palliatieve fase (prioriteit #) Aanvullende knelpunten - waar moet ik als huisarts op letten (anamnestisch en bij lichamelijk onderzoek)? - wanneer, welke interventie (wat ervaren patiënten als doenlijk en prettig en wat schiet de patiënt er mee op)? - Als belangrijk knelpunt wordt ervaren discrepantie tussen de wens van de patiënt zelf en de naaste omgeving t a v diagnostiek en behandeling, waarbij de omgeving vaak meer wil dan de patiënt aangeeft/aan kan ⢠Aandacht voor de verschillende fasen van de ziekte en de noodzaak van wel of juist niet in willen grijpen in voedingspatroon.
| 592 | nvmdl |
de slechte uitkomst worden beide veroorzaakt door de ernst van de onderliggende aandoening) Het staat daarmee nog niet vast dat geforceerde voeding de uitkomst verbetert (dus het ziekteproces gunstig beïnvloedt) Ik denk dat er behoefte bestaat aan meer duidelijkheid op dit punt (WEBLINK) Deze richtlijn wordt nu geïmplementeerd en we zetten vooral in op optimale diagnostiek Er moet inzicht zijn in de reden van het gewichtsverlies want dit bepaalt de behandeling en het mogelijke succes hiervan (doelen) Er blijkt veel onkunde over de ondervoedingssyndromen in alle beroepsgroepen (wij ⢠Voeding in de palliatieve fase vs voeding tijdens een in opzet max palliatieve behandeling ⢠Wie is bij een patiënt met anorexie de hoofdbehandelaar? ⢠Niet anders, maar ook belangrijk - De risicofactoren voor het ontstaan van anorexie en gewichtsverlies (prioriteit #) - Zin, nut en noodzaak van screening in de palliatieve fase (prioriteit #) Aanvullende knelpunten - waar moet ik als huisarts op letten (anamnestisch en bij lichamelijk onderzoek)? - wanneer, welke interventie (wat ervaren patiënten als doenlijk en prettig en wat schiet de patiënt er mee op)? - Als belangrijk knelpunt wordt ervaren discrepantie tussen de wens van de patiënt zelf en de naaste omgeving t a v diagnostiek en behandeling, waarbij de omgeving vaak meer wil dan de patiënt aangeeft/aan kan ⢠Aandacht voor de verschillende fasen van de ziekte en de noodzaak van wel of juist niet in willen grijpen in voedingspatroon ⢠Palliatieve fase is een container begrip Kan nog # weken betreffen tot wel <LEEFTIJD> jaar Is er bijv sprake van actieve behandeling al dan niet met uitzicht op aanzienlijke levensverlenging Bij actieve behandeling is actieve bijvoeding essentieel er is echter weinig EBM in de voedingspalliatie, maar er is wel een enorme impact op kosten wat leveren drinkvoeding en sondevoeding nu eigenlijk op, het gaat om grote kosten en belasting van het thuiszorgsysteem ⢠In een poli klinische setting diëtiek moeilijker in te zetten ⢠Hoe om te gaan met patiënten met gebrek aan eetlust en bijvoeding voorgeschreven krijgen Zij hebben al erg veel moeite met voeding en krijgen dan ook nog bijvoeding die niet lekker en machtig is ⢠Herkennen en gebrek aan alertheid grootste probleem ⢠Ik mis de communicatie rondom ondervoeding, wie heeft welke rol en verantwoordelijkheden Bij patiënten wordt de SNAQ afgenomen in zowel de thuissituatie als in het ziekenhuis wie houdt er overzicht of de regie? ⢠Nut van invasieve ingrepen voor anorexie (bijvoorbeeld aanleggen jejunostomiecatheter) in de palliatieve fase bij patiënten met anorexie als gevolg van kanker, <PERSOON> Consensus based teksten zijn gebaseerd op evidence Deze evidence is door de werkgroepleden zelf verzameld en verwerkt Voor consensus based richtlijnteksten is er geen systematisch literatuuronderzoek uitgevoerd en worden de artikelen niet methodologisch beoordeeld Er wordt geen level of evidence toegekend aan de studies en er wordt geen niveau van bewijs toegekend aan de conclusies In de formulering van de conclusies wordt wel.
| 586 | nvmdl |
Kan nog # weken betreffen tot wel <LEEFTIJD> jaar Is er bijv sprake van actieve behandeling al dan niet met uitzicht op aanzienlijke levensverlenging Bij actieve behandeling is actieve bijvoeding essentieel er is echter weinig EBM in de voedingspalliatie, maar er is wel een enorme impact op kosten wat leveren drinkvoeding en sondevoeding nu eigenlijk op, het gaat om grote kosten en belasting van het thuiszorgsysteem ⢠In een poli klinische setting diëtiek moeilijker in te zetten ⢠Hoe om te gaan met patiënten met gebrek aan eetlust en bijvoeding voorgeschreven krijgen Zij hebben al erg veel moeite met voeding en krijgen dan ook nog bijvoeding die niet lekker en machtig is ⢠Herkennen en gebrek aan alertheid grootste probleem ⢠Ik mis de communicatie rondom ondervoeding, wie heeft welke rol en verantwoordelijkheden Bij patiënten wordt de SNAQ afgenomen in zowel de thuissituatie als in het ziekenhuis wie houdt er overzicht of de regie? ⢠Nut van invasieve ingrepen voor anorexie (bijvoorbeeld aanleggen jejunostomiecatheter) in de palliatieve fase bij patiënten met anorexie als gevolg van kanker, <PERSOON> Consensus based teksten zijn gebaseerd op evidence Deze evidence is door de werkgroepleden zelf verzameld en verwerkt Voor consensus based richtlijnteksten is er geen systematisch literatuuronderzoek uitgevoerd en worden de artikelen niet methodologisch beoordeeld Er wordt geen level of evidence toegekend aan de studies en er wordt geen niveau van bewijs toegekend aan de conclusies In de formulering van de conclusies wordt wel Literature and Evidence) Met de SMILE strategie wordt getracht de volledigheid, van het door de werkgroepleden uitgevoerde literatuuronderzoek, te optimaliseren met een aanvullende beperkte literatuursearch Dit wil zeggen dat de meest belangrijke evidence (die bepalend is voor de richting van de toekomstige aanbeveling) uit de De geldigheidsduur van deze richtlijn is vastgesteld op vijf jaar De geldigheidstermijn voor de richtlijn wordt vanuit IKNL bewaakt Om verscheidene redenen kan herziening eerder dan beoogd nodig zijn De actualiteit van de richtlijn wordt jaarlijks getoetst Zo nodig kan de richtlijn tussentijds op onderdelen worden bijgesteld Uiterlijk in ### zal een nieuwe multidisciplinaire werkgroep worden geïnstalleerd om de richtlijn (op onderdelen) te reviseren De houder van de richtlijn moet kunnen aantonen dat de richtlijn zorgvuldig en met de vereiste deskundigheid tot stand is gekomen Onder houder wordt verstaan de verenigingen van beroepsbeoefenaren die de richtlijn autoriseren IKNL (Integraal Kankercentrum <LOCATIE>) draagt zorg voor het beheer en de ontsluiting van de De richtlijn bevat aanbevelingen van algemene aard Het is mogelijk dat deze aanbevelingen in een individueel geval niet van toepassing zijn Er kunnen zich feiten of omstandigheden voordoen waardoor het wenselijk is dat in het belang van de patiënt van de richtlijn wordt afgeweken Wanneer van de richtlijn wordt afgeweken, dient dit beargumenteerd gedocumenteerd te worden De toepasbaarheid en de toepassing van de richtlijnen in de praktijk Integraal Kankercentrum <LOCATIE> (IKNL) is het kennis- en kwaliteitsinstituut voor zorgverleners in de oncologische en palliatieve zorg Ons doel is.
| 561 | nvmdl |
Evidence) Met de SMILE strategie wordt getracht de volledigheid, van het door de werkgroepleden uitgevoerde literatuuronderzoek, te optimaliseren met een aanvullende beperkte literatuursearch Dit wil zeggen dat de meest belangrijke evidence (die bepalend is voor de richting van de toekomstige aanbeveling) uit de De geldigheidsduur van deze richtlijn is vastgesteld op vijf jaar De geldigheidstermijn voor de richtlijn wordt vanuit IKNL bewaakt Om verscheidene redenen kan herziening eerder dan beoogd nodig zijn De actualiteit van de richtlijn wordt jaarlijks getoetst Zo nodig kan de richtlijn tussentijds op onderdelen worden bijgesteld Uiterlijk in ### zal een nieuwe multidisciplinaire werkgroep worden geïnstalleerd om de richtlijn (op onderdelen) te reviseren De houder van de richtlijn moet kunnen aantonen dat de richtlijn zorgvuldig en met de vereiste deskundigheid tot stand is gekomen Onder houder wordt verstaan de verenigingen van beroepsbeoefenaren die de richtlijn autoriseren IKNL (Integraal Kankercentrum <LOCATIE>) draagt zorg voor het beheer en de ontsluiting van de De richtlijn bevat aanbevelingen van algemene aard Het is mogelijk dat deze aanbevelingen in een individueel geval niet van toepassing zijn Er kunnen zich feiten of omstandigheden voordoen waardoor het wenselijk is dat in het belang van de patiënt van de richtlijn wordt afgeweken Wanneer van de richtlijn wordt afgeweken, dient dit beargumenteerd gedocumenteerd te worden De toepasbaarheid en de toepassing van de richtlijnen in de praktijk Integraal Kankercentrum <LOCATIE> (IKNL) is het kennis- en kwaliteitsinstituut voor zorgverleners in de oncologische en palliatieve zorg Ons doel is IKNL benadert de keten van preventie, diagnose, behandeling, revalidatie en nazorg tot en met palliatieve zorg als een proces waarin de patiënt centraal staat Om kwalitatief goede zorg te waarborgen, kijkt IKNL zowel naar de inhoud als de organisatie van het IKNL richt zich primair op de zorgverleners, onderzoekers en besturen van zorginstellingen en verder op IKNL draagt bij aan het verbeteren van de zorg rond kanker door ⢠landelijke invulling van het organiseren van het zorgproces Om te waarborgen dat de kwaliteit van zorg overal zo gelijk mogelijk is, voert IKNL zijn taken zoveel mogelijk landelijk uit maar mét oog voor de regionale verschillen IKNL draagt nationaal en internationaal bij aan de IKNL richt zich bij richtlijnen voor de oncologische en palliatieve zorg op drie aandachtsgebieden, te weten ontwikkeling, implementatie en evaluatie Richtlijnen zijn geen doel op zich maar een middel voor ⢠De set richtlijnen voor de oncologische en palliatieve zorg is compleet Landelijke multidisciplinaire werkgroepen van IKNL en wetenschappelijke verenigingen monitoren de actualiteit van de richtlijnen Hierbij ligt de focus op herziening van de hele richtlijn of op onderdelen (revisie) ⢠Implementatie van richtlijnen is maatwerk Afhankelijk van de behoefte bij de professional, afdeling of instelling zorgt IKNL voor bij- en nascholing, zorgpaden en adviseren van de oncologiecommissie ⢠Effecten op de kwaliteit van zorg zijn nog weinig zichtbaar Om die reden stelt IKNL parallel aan de richtlijn.
| 545 | nvmdl |
IKNL benadert de keten van preventie, diagnose, behandeling, revalidatie en nazorg tot en met palliatieve zorg als een proces waarin de patiënt centraal staat Om kwalitatief goede zorg te waarborgen, kijkt IKNL zowel naar de inhoud als de organisatie van het IKNL richt zich primair op de zorgverleners, onderzoekers en besturen van zorginstellingen en verder op IKNL draagt bij aan het verbeteren van de zorg rond kanker door ⢠landelijke invulling van het organiseren van het zorgproces Om te waarborgen dat de kwaliteit van zorg overal zo gelijk mogelijk is, voert IKNL zijn taken zoveel mogelijk landelijk uit maar mét oog voor de regionale verschillen IKNL draagt nationaal en internationaal bij aan de IKNL richt zich bij richtlijnen voor de oncologische en palliatieve zorg op drie aandachtsgebieden, te weten ontwikkeling, implementatie en evaluatie Richtlijnen zijn geen doel op zich maar een middel voor ⢠De set richtlijnen voor de oncologische en palliatieve zorg is compleet Landelijke multidisciplinaire werkgroepen van IKNL en wetenschappelijke verenigingen monitoren de actualiteit van de richtlijnen Hierbij ligt de focus op herziening van de hele richtlijn of op onderdelen (revisie) ⢠Implementatie van richtlijnen is maatwerk Afhankelijk van de behoefte bij de professional, afdeling of instelling zorgt IKNL voor bij- en nascholing, zorgpaden en adviseren van de oncologiecommissie ⢠Effecten op de kwaliteit van zorg zijn nog weinig zichtbaar Om die reden stelt IKNL parallel aan de richtlijn IKNL-kankerregistratie De resultaten van deze studies zijn aanleiding voor verbeteringen, het scherper IKNL werkt aan multidisciplinaire richtlijnontwikkeling voor de oncologische en palliatieve zorg Naast deze ontwikkeling van richtlijnen faciliteert IKNL ook het onderhoud, het beheer, de implementatie en de evaluatie van De leidraad voor de ontwikkeling van de richtlijnen voor oncologische en palliatieve zorg is het AGREE instrument Dit instrument is gemaakt voor de beoordeling van bestaande, nieuwe en herziene richtlijnen Het AGREE Instrument beoordeelt zowel de kwaliteit van de verslaglegging als de kwaliteit van bepaalde aspecten van de aanbevelingen Het beoordeelt de kans dat een richtlijn zijn gewenste doel zal behalen, maar niet de Het AGREE Instrument is opgebouwd uit ## items verdeeld over zes domeinen Elk domein beslaat een aparte ⢠Onderwerp en doel betreft het doel van de richtlijn de specifieke klinische vragen waarop de richtlijn een antwoord geeft en de patiëntenpopulatie waarop de richtlijn van toepassing is ⢠Betrokkenheid van belanghebbenden richt zich op de mate waarin de richtlijn de opvattingen van de ⢠Methodologie hangt samen met het proces waarin bewijsmateriaal is verzameld en samengesteld en met de gebruikte methoden om aanbevelingen op te stellen en te herzien ⢠Helderheid en presentatie gaat over het taalgebruik en de vorm van de richtlijn ⢠Toepassing houdt verband met de mogelijke organisatorische, gedragsmatige en financiële consequenties ⢠Onafhankelijkheid van de opstellers betreft de onafhankelijkheid van de aanbevelingen en erkenning van mogelijke conflicterende belangen van leden van de werkgroep Een veel gebruikte definitie omschrijft implementatie als âeen procesmatige en planmatige invoering van.
| 555 | nvmdl |
werkt aan multidisciplinaire richtlijnontwikkeling voor de oncologische en palliatieve zorg Naast deze ontwikkeling van richtlijnen faciliteert IKNL ook het onderhoud, het beheer, de implementatie en de evaluatie van De leidraad voor de ontwikkeling van de richtlijnen voor oncologische en palliatieve zorg is het AGREE instrument Dit instrument is gemaakt voor de beoordeling van bestaande, nieuwe en herziene richtlijnen Het AGREE Instrument beoordeelt zowel de kwaliteit van de verslaglegging als de kwaliteit van bepaalde aspecten van de aanbevelingen Het beoordeelt de kans dat een richtlijn zijn gewenste doel zal behalen, maar niet de Het AGREE Instrument is opgebouwd uit ## items verdeeld over zes domeinen Elk domein beslaat een aparte ⢠Onderwerp en doel betreft het doel van de richtlijn de specifieke klinische vragen waarop de richtlijn een antwoord geeft en de patiëntenpopulatie waarop de richtlijn van toepassing is ⢠Betrokkenheid van belanghebbenden richt zich op de mate waarin de richtlijn de opvattingen van de ⢠Methodologie hangt samen met het proces waarin bewijsmateriaal is verzameld en samengesteld en met de gebruikte methoden om aanbevelingen op te stellen en te herzien ⢠Helderheid en presentatie gaat over het taalgebruik en de vorm van de richtlijn ⢠Toepassing houdt verband met de mogelijke organisatorische, gedragsmatige en financiële consequenties ⢠Onafhankelijkheid van de opstellers betreft de onafhankelijkheid van de aanbevelingen en erkenning van mogelijke conflicterende belangen van leden van de werkgroep Een veel gebruikte definitie omschrijft implementatie als âeen procesmatige en planmatige invoering van het (beroepsmatig) handelen, in het functioneren van organisatie(s) of in de structuur van de gezondheidszorg' In deze definitie is verspreiding slechts één onderdeel, het startschot van een bredere implementatiestrategie Een Het bevorderen van het gebruik van de richtlijn begint met een brede verspreiding van de richtlijn IKNL publiceert de complete richtlijn op (WEBLINK) Om het gebruik in de dagelijkse praktijk te bevorderen wordt een samenvattingskaart van de richtlijn gemaakt Daarnaast heeft IKNL een toolbox ontwikkeld ter ondersteuning van de IKNL adviseurs netwerken c q professionals in het veld voor de implementatie van de ⢠Een basis powerpoint presentatie voor IKNL adviseurs netwerken en werkgroepleden van deze richtlijn ⢠Een implementatieplan voor deze richtlijn (incl indicatoren voor evaluatie van de richtlijn) Dit plan bevat voor de belangrijkste aanbevelingen uit de richtlijn een overzicht van belemmerende en bevorderende factoren voor de implementatie Op basis hiervan beschrijft het plan de belangrijkste doelgroepen en ⢠Een training aan de IKNL adviseurs netwerken De informatie op de website (WEBLINK) en op afgeleide producten van deze website is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld Integraal Kankercentrum <LOCATIE> (IKNL) sluit iedere aansprakelijkheid voor de opmaak en de inhoud van de richtlijnen alsmede voor de gevolgen die de toepassing van de richtlijnen in de patiëntenzorg mocht hebben uit IKNL stelt zich daarentegen wel open voor attendering op (vermeende) fouten in de opmaak of inhoud van de richtlijnen Men neme daartoe Richtlijnen bevatten aanbevelingen van algemene aard Het is mogelijk dat deze aanbevelingen in een.
| 561 | nvmdl |
van organisatie(s) of in de structuur van de gezondheidszorg' In deze definitie is verspreiding slechts één onderdeel, het startschot van een bredere implementatiestrategie Een Het bevorderen van het gebruik van de richtlijn begint met een brede verspreiding van de richtlijn IKNL publiceert de complete richtlijn op (WEBLINK) Om het gebruik in de dagelijkse praktijk te bevorderen wordt een samenvattingskaart van de richtlijn gemaakt Daarnaast heeft IKNL een toolbox ontwikkeld ter ondersteuning van de IKNL adviseurs netwerken c q professionals in het veld voor de implementatie van de ⢠Een basis powerpoint presentatie voor IKNL adviseurs netwerken en werkgroepleden van deze richtlijn ⢠Een implementatieplan voor deze richtlijn (incl indicatoren voor evaluatie van de richtlijn) Dit plan bevat voor de belangrijkste aanbevelingen uit de richtlijn een overzicht van belemmerende en bevorderende factoren voor de implementatie Op basis hiervan beschrijft het plan de belangrijkste doelgroepen en ⢠Een training aan de IKNL adviseurs netwerken De informatie op de website (WEBLINK) en op afgeleide producten van deze website is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld Integraal Kankercentrum <LOCATIE> (IKNL) sluit iedere aansprakelijkheid voor de opmaak en de inhoud van de richtlijnen alsmede voor de gevolgen die de toepassing van de richtlijnen in de patiëntenzorg mocht hebben uit IKNL stelt zich daarentegen wel open voor attendering op (vermeende) fouten in de opmaak of inhoud van de richtlijnen Men neme daartoe Richtlijnen bevatten aanbevelingen van algemene aard Het is mogelijk dat deze aanbevelingen in een Er kunnen zich feiten of omstandigheden voordoen waardoor het wenselijk is dat in het belang van de patiënt van de richtlijn wordt afgeweken Wanneer van een richtlijn wordt afgeweken, dient dit beargumenteerd gedocumenteerd te worden De toepasbaarheid en de toepassing van de richtlijnen in de praktijk is de verantwoordelijkheid van de De houder van de richtlijn moet kunnen aantonen dat de richtlijn zorgvuldig en met de vereiste deskundigheid tot stand is gekomen Onder houder wordt verstaan de redactie van de richtlijn Palliatieve IKNL draagt zorg voor het beheer en de ontsluiting van de richtlijn De intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de site (WEBLINK) en afgeleide producten van deze website berusten bij IKNL en houder van de richtlijn Het is de gebruiker van deze site niet toegestaan de inhoud van richtlijnen (gedeeltelijk) te verveelvoudigen en/of openbaar te maken, zonder de uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van IKNL en houder van de richtlijn U kunt een verzoek voor toestemming richten aan <PERSOON>, ### DA Utrecht IKNL> behandelt dit verzoek samen met Het is toegestaan een deeplink op te nemen op een andere website naar de website (WEBLINK) of Tevens mag de informatie op deze internetsite wel worden afgedrukt en/of gedownload voor persoonlijk De website (WEBLINK) en afgeleide producten van deze website bevatten links naar websites die door andere partijen dan IKNL worden aangeboden Deze links zijn uitsluitend ter informatie IKNL heeft geen zeggenschap over deze websites en is niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor de daarop.
| 550 | nvmdl |
Deze richtlijn is totstandgekomen met financiële steun van de Orde van Medisch Specialisten in het kader van het programma âEvidence Based Richtlijn Ontwikkeling (EBRO)â Richtlijn diagnostiek en behandeling van inflammatoire darmziekten bij volwassenen De uitgave van deze richtlijn is mede tot stand gekomen via sponsoring door de Stichting Initiative on Crohn and Colitis De richtlijn âDiagnostiek en behandeling van inflammatoire darmziekten bij volwassenenâ is tot stand gekomen met financiële steun van de Orde van Medisch Specialisten in het kader van het programma darm- en leverartsen De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen wil onder meer de kennis over ziekten van de spijsverteringsorganen bevorderen Hieronder vallen slokdarm, maag, dunne darm, dikke darm, pancreas, lever en galwegen, en het peri-anale gebied Het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, gevestigd in <LOCATIE>, heeft tot doel individuele beroepsbeoefenaren, hun beroepsverenigingen en zorginstellingen te ondersteunen bij het verbeteren van de patiëntenzorg Het CBO biedt via programmaâs en projecten ondersteuning en begeleiding bij systematisch en gestructureerd meten, verbeteren en borgen van kwaliteit van de <DATUM> Medicamenteuze behandeling van milde- tot matig ernstige distale colitis ulcerosa <DATUM> Medicamenteuze behandeling van ernstige distale colitis ulcerosa (Montreal <DATUM> Medicamenteuze behandeling van mild tot matig ernstige pancolitis ulcerosa # MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN DE ZIEKTE VAN CROHN #<DATUM> # Medicamenteuze inductiebehandeling van milde tot matige Crohnse ziekteactiviteit <DATUM> Medicamenteuze inductiebehandeling van ernstige Crohnse ziekteactiviteit van de <DATUM> Medicamenteuze behandeling van Crohnse ziekteactiviteit in slokdarm, maag of # CHIRURGISCHE BEHANDELING VAN INFLAMMATOIRE DARMZIEKTEN #<DATUM> # Type chirurgische ingreep per indicatie #<DATUM> # Type chirurgische ingreep bij manifestaties van fistel bij de ZvC #<DATUM> # Aantal verrichtingen per jaar per chirurg met betrekking tot bijzondere vormen van <DATUM> Enterale voeding bij de behandeling van de CU en <PERSOON> van voedingstoestand op macro- en microniveau bij de behandeling van <DATUM> Therapeutische werking van omega-# vetzuren bij de behandeling van CU en de # #.
| 531 | nvmdl |
Medicamenteuze inductiebehandeling van ernstige Crohnse ziekteactiviteit van de <DATUM> Medicamenteuze behandeling van Crohnse ziekteactiviteit in slokdarm, maag of # CHIRURGISCHE BEHANDELING VAN INFLAMMATOIRE DARMZIEKTEN #<DATUM> # Type chirurgische ingreep per indicatie #<DATUM> # Type chirurgische ingreep bij manifestaties van fistel bij de ZvC #<DATUM> # Aantal verrichtingen per jaar per chirurg met betrekking tot bijzondere vormen van <DATUM> Enterale voeding bij de behandeling van de CU en <PERSOON> van voedingstoestand op macro- en microniveau bij de behandeling van <DATUM> Therapeutische werking van omega-# vetzuren bij de behandeling van CU en de <DATUM> ##<DATUM> # Verwijsindicaties voor diëtetiek en mogelijkheden voor poliklinische begeleiding### # ALTERNATIEVE GENEESWIJZEN VOOR INFLAMMATOIRE DARMZIEKTEN ##<DATUM> # Aandoeningen (metabool en endocrien) die ontstaan ten gevolge van een langer ## RISICO OP MALIGNITEIT EN PREVENTIEVE STRATEGIEÃN ##<DATUM> # Indicaties voor het starten van surveillance onderzoek ##<DATUM> # Voorkeursbehandeling bij ziektespecifieke psychosociale hulpvragen ##<DATUM> # Beperkingen en verlies van arbeidsvermogen ##<DATUM> # Verzuim en arbeidsongeschiktheid als maatschappelijk probleem ##<DATUM> #.
| 522 | nvmdl |
<DATUM> Verwijsindicaties voor diëtetiek en mogelijkheden voor poliklinische begeleiding### # ALTERNATIEVE GENEESWIJZEN VOOR INFLAMMATOIRE DARMZIEKTEN ##<DATUM> # Aandoeningen (metabool en endocrien) die ontstaan ten gevolge van een langer ## RISICO OP MALIGNITEIT EN PREVENTIEVE STRATEGIEÃN ##<DATUM> # Indicaties voor het starten van surveillance onderzoek ##<DATUM> # Voorkeursbehandeling bij ziektespecifieke psychosociale hulpvragen ##<DATUM> # Beperkingen en verlies van arbeidsvermogen ##<DATUM> # Verzuim en arbeidsongeschiktheid als maatschappelijk probleem ##<DATUM> # Specifieke voorzieningen die een werknemer nodig heeft ### <DATUM> Transitie van IBD-patiënten van kinderarts naar MDL-arts ### <DATUM> Patiëntenvoorlichting en wijze van informatieverstrekking ### <DATUM> <PERSOON> van patiëntenvereniging in informatieverstrekking ### <DATUM> <PERSOON> van patiëntenbeweging bij onderwijs ### BIJLAGE # BESPREKINGEN AFZONDERLIJKE MEDICIJNEN BIJ IBD.
| 564 | nvmdl |
nodig heeft ### <DATUM> Transitie van IBD-patiënten van kinderarts naar MDL-arts ### <DATUM> Patiëntenvoorlichting en wijze van informatieverstrekking ### <DATUM> <PERSOON> van patiëntenvereniging in informatieverstrekking ### <DATUM> <PERSOON> van patiëntenbeweging bij onderwijs ### BIJLAGE # BESPREKINGEN AFZONDERLIJKE MEDICIJNEN BIJ IBD ### BIJLAGE # BROCHURE VOOR PATIÃNTEN MET IBD, GEBASEERD OP DE RICHTLIJN <PERSOON>, klinisch psycholoog / psychotherapeut, Universitair Medisch Prof <PERSOON>, chirurg, <INSTELLING> <LOCATIE> <PERSOON>, voorzitter, MDL-arts, <INSTELLING> <LOCATIE> <PERSOON>, ziekenhuisapotheker - klinisch farmacoloog, Máxima Medisch Prof <PERSOON>, voorzitter, MDL-arts, eerst <INSTELLING> <PERSOON>, bedrijfsarts, Medisch Consult Arbodienst <LOCATIE> <PERSOON>, MDL-arts, <PERSOON>, directeur, Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <PERSOON-##>, huisarts, Vakgroep Huisartsgeneeskunde Universiteit <LOCATIE> Mecr <PERSOON-##>, patholoog, <INSTELLING> Prof <PERSOON-##>, radioloog, <INSTELLING> <LOCATIE> Mevr <PERSOON-##>, diëtist, <INSTELLING> <LOCATIE> <PERSOON-##>, gynaecoloog, Universitair Medisch <INSTELLING> Sint <PERSOON-##>, gynaecoloog, <INSTELLING> <LOCATIE> De ziekte van Crohn (ZvC), colitis ulcerosa (CU) en niet-classificeerbare, chronische colitis inflammatory bowel diseases) De incidentie van IBD stijgt de laatste decades, waardoor in de nabije toekomst IBD één van de belangrijkste aandoeningen gaat vormen binnen de gastro-enterologie Sinds <LEEFTIJD> jaar is erg veel onderzoek verricht op het gebied van.
| 579 | nvmdl |
### BIJLAGE # BROCHURE VOOR PATIÃNTEN MET IBD, GEBASEERD OP DE RICHTLIJN <PERSOON>, klinisch psycholoog / psychotherapeut, Universitair Medisch Prof <PERSOON>, chirurg, <INSTELLING> <LOCATIE> <PERSOON>, voorzitter, MDL-arts, <INSTELLING> <LOCATIE> <PERSOON>, ziekenhuisapotheker - klinisch farmacoloog, Máxima Medisch Prof <PERSOON>, voorzitter, MDL-arts, eerst <INSTELLING> <PERSOON>, bedrijfsarts, Medisch Consult Arbodienst <LOCATIE> <PERSOON>, MDL-arts, <PERSOON>, directeur, Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <PERSOON>, huisarts, Vakgroep Huisartsgeneeskunde Universiteit <LOCATIE> Mecr <PERSOON-##>, patholoog, <INSTELLING> Prof <PERSOON-##>, radioloog, <INSTELLING> <LOCATIE> Mevr <PERSOON-##>, diëtist, <INSTELLING> <LOCATIE> <PERSOON-##>, gynaecoloog, Universitair Medisch <INSTELLING> Sint <PERSOON-##>, gynaecoloog, <INSTELLING> <LOCATIE> De ziekte van Crohn (ZvC), colitis ulcerosa (CU) en niet-classificeerbare, chronische colitis inflammatory bowel diseases) De incidentie van IBD stijgt de laatste decades, waardoor in de nabije toekomst IBD één van de belangrijkste aandoeningen gaat vormen binnen de gastro-enterologie Sinds <LEEFTIJD> jaar is erg veel onderzoek verricht op het gebied van De medicamenteuze behandeling van idiopathische, chronisch inflammatoire darmziekten is de laatste jaren complex geworden De belangrijkste redenen hiervoor zijn de beperkte effectiviteit van het medicamenteuze arsenaal, de veranderde symptomatologie van IBD en de introductie van de zgn âbiologicalsâ, een nieuwe groep medicijnen gericht op manipulatie van biologische signaalsystemen waar o a toediening van specifieke antistoffen toe behoort Als gevolg van deze complexiciteit verschuift de zorg van patiënten naar een MDL-arts en in geval van een gecompliceerd beloop van inflammatoire darmziekten naar referentiecentra Er is belangrijke voortgang geboekt op het gebied van kennis over effectiviteit en veiligheid van de groep traditionele medicijnen, zoals mesalazine, azathioprine, ciclosporine en methotrexaat Wel moet opgemerkt worden dat het niveau van bewijs in de literatuur over het gebruik van de traditionele medicijnen hier en daar beperkt is, in tegenstelling tot bewijzen voortvloeiend uit grote registratiestudies met biologicals zoals infliximab Belangrijk is het gebrek aan direct vergelijkende studies tussen de verschillende medicijnen en medicijngroepen Hierdoor is veel van de richtlijn gebaseerd op expert opinie In <LOCATIE> bestaan momenteel geen IBD richtlijnen waarin de meest recente literatuur is verwerkt, met uitzondering van een aanbeveling over infliximabgebruik Er zijn tal van regionale- en lokale protocollen in omloop die vaak aanzienlijk van elkaar verschillen Ook volwassenen en kinderen met IBD onnodig uit elkaar IBD diagnostiek en behandeling varieren in grote mate tussen dokters waardoor onduidelijkheid bestaat bij patiënten Doelmatigheid van toegepaste diagnostiek en therapie is evenmin onomstreden Voor een.
| 548 | nvmdl |
van idiopathische, chronisch inflammatoire darmziekten is de laatste jaren complex geworden De belangrijkste redenen hiervoor zijn de beperkte effectiviteit van het medicamenteuze arsenaal, de veranderde symptomatologie van IBD en de introductie van de zgn âbiologicalsâ, een nieuwe groep medicijnen gericht op manipulatie van biologische signaalsystemen waar o a toediening van specifieke antistoffen toe behoort Als gevolg van deze complexiciteit verschuift de zorg van patiënten naar een MDL-arts en in geval van een gecompliceerd beloop van inflammatoire darmziekten naar referentiecentra Er is belangrijke voortgang geboekt op het gebied van kennis over effectiviteit en veiligheid van de groep traditionele medicijnen, zoals mesalazine, azathioprine, ciclosporine en methotrexaat Wel moet opgemerkt worden dat het niveau van bewijs in de literatuur over het gebruik van de traditionele medicijnen hier en daar beperkt is, in tegenstelling tot bewijzen voortvloeiend uit grote registratiestudies met biologicals zoals infliximab Belangrijk is het gebrek aan direct vergelijkende studies tussen de verschillende medicijnen en medicijngroepen Hierdoor is veel van de richtlijn gebaseerd op expert opinie In <LOCATIE> bestaan momenteel geen IBD richtlijnen waarin de meest recente literatuur is verwerkt, met uitzondering van een aanbeveling over infliximabgebruik Er zijn tal van regionale- en lokale protocollen in omloop die vaak aanzienlijk van elkaar verschillen Ook volwassenen en kinderen met IBD onnodig uit elkaar IBD diagnostiek en behandeling varieren in grote mate tussen dokters waardoor onduidelijkheid bestaat bij patiënten Doelmatigheid van toegepaste diagnostiek en therapie is evenmin onomstreden Voor een voldoet aan de huidige criteria, is het van belang dat huisartsen, internisten, kinderartsen en Daarom hebben het Nederlands Genootschap voor Maag, Darm en Leverziekte en de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde het initiatief genomen een multidisciplinaire, âevidence-basedâ richtlijn te ontwikkelen voor diagnostiek en behandeling van IBD bij volwassenen en kinderen Het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO verleende hierbij methodologische expertise en logistieke steun De onderstaande tekst heeft alleen betrekking op volwassenen De richtlijn IBD bij kinderen is apart uitgegeven aansluitende meningsvorming gericht op het vaststellen van goed medisch handelen De richtlijn geeft aanbevelingen over diagnostiek en behandeling van IBD bij volwassenen en schenkt aandacht aan de psychosociale zorg en patiëntenvoorlichting Daarnaast zijn aanbevelingen geformuleerd over de organisatie van zorg De richtlijn kan worden gebruikt bij het geven van voorlichting aan patiënten Ook biedt de richtlijn aanknopingspunten voor bijvoorbeeld lokale protocollen ter bevordering van de implementatie Er is gekozen om bij deze richtlijn de ZvC en CU apart te behandelen, waarbij eveneens kort wordt ingegaan op niet-classificeerbare, idiopathische, chronische colitis Voorts wordt er een onderverdeling gemaakt in ziektelokalisatie per darmregio (hoog versus laag, distaal versus pancolitis) waarna elke medicijn kort apart besproken wordt De richtlijn is bestemd voor leden van de medische en paramedische beroepsgroep, waartoe in willekeurige volgorde behoren MDL-artsen, huisartsen, chirurgen, internisten, radiologen, psychologen Voor kinderartsen met speciale belangstelling voor en betrokkenheid bij IBD kan deze richtlijn over de volwassenenzorg een aanvulling zijn op de tevens opgestelde Diagnostiek leden <PERSOON>.
| 551 | nvmdl |
van belang dat huisartsen, internisten, kinderartsen en Daarom hebben het Nederlands Genootschap voor Maag, Darm en Leverziekte en de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde het initiatief genomen een multidisciplinaire, âevidence-basedâ richtlijn te ontwikkelen voor diagnostiek en behandeling van IBD bij volwassenen en kinderen Het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO verleende hierbij methodologische expertise en logistieke steun De onderstaande tekst heeft alleen betrekking op volwassenen De richtlijn IBD bij kinderen is apart uitgegeven aansluitende meningsvorming gericht op het vaststellen van goed medisch handelen De richtlijn geeft aanbevelingen over diagnostiek en behandeling van IBD bij volwassenen en schenkt aandacht aan de psychosociale zorg en patiëntenvoorlichting Daarnaast zijn aanbevelingen geformuleerd over de organisatie van zorg De richtlijn kan worden gebruikt bij het geven van voorlichting aan patiënten Ook biedt de richtlijn aanknopingspunten voor bijvoorbeeld lokale protocollen ter bevordering van de implementatie Er is gekozen om bij deze richtlijn de ZvC en CU apart te behandelen, waarbij eveneens kort wordt ingegaan op niet-classificeerbare, idiopathische, chronische colitis Voorts wordt er een onderverdeling gemaakt in ziektelokalisatie per darmregio (hoog versus laag, distaal versus pancolitis) waarna elke medicijn kort apart besproken wordt De richtlijn is bestemd voor leden van de medische en paramedische beroepsgroep, waartoe in willekeurige volgorde behoren MDL-artsen, huisartsen, chirurgen, internisten, radiologen, psychologen Voor kinderartsen met speciale belangstelling voor en betrokkenheid bij IBD kan deze richtlijn over de volwassenenzorg een aanvulling zijn op de tevens opgestelde Diagnostiek leden <PERSOON> verdacht van een inflammatoire darmziekte? (anamnese en lichamelijk onderzoek, lab, Welke symptomen/afwijkingen/uitslagen zijn voor de huisarts een reden om een volwassene door te verwijzen voor diagnostisch onderzoek naar een inflammatoire Welke uitslagen van welke onderzoeken zijn achtereenvolgens noodzakelijk voor het Bij het in kaart brengen van een IBD-patiënt, welke karakteristieken horen vermeld te Welke aanvullende onderzoeken zijn wel of niet noodzakelijk na het stellen van de Wat zijn de indicaties voor een herhaling van endoscopisch of radiologisch onderzoek Wanneer is er een indicatie tot het aanvragen (bij specialistische centra) van een Therapie leden <PERSOON>, ## Wat is de juiste medicamenteuze behandeling bij volwassen ZvC patiënten? Wat is de juiste medicamenteuze behandeling bij volwassen IBD-patiënten met de Welk type chirurgische ingreep dient er plaats te vinden voor de verschillende indicaties Welke chirurgische ingrepen zijn noodzakelijk bij de verschillende manifestaties van Dient een chirurg een minimale hoeveelheid verrichtingen per jaar uit te voeren voor Dient er altijd een MDL-arts/internist bij chirurgische nacontrole aanwezig te zijn voor Aan welke factoren op het gebied van de seksuologie moet de huisarts/specialist Wat is het juiste medische beleid indien er een kinderwens bestaat van IBD-patiënten? Welke risicoâs spelen een rol? (situaties waarin een zwangerschap beter uitgesteld of Wat is het juiste medische beleid tijdens een zwangerschap van IBD-patiënten? Welke Wat is het juiste medische beleid tijdens het geven van borstvoeding van IBDpatiënten? Welke risicoâs spelen een rol? Dient een IBD-patiënt altijd onder specialistische controle te staan tijdens de.
| 561 | nvmdl |
verdacht van een inflammatoire darmziekte? (anamnese en lichamelijk onderzoek, lab, Welke symptomen/afwijkingen/uitslagen zijn voor de huisarts een reden om een volwassene door te verwijzen voor diagnostisch onderzoek naar een inflammatoire Welke uitslagen van welke onderzoeken zijn achtereenvolgens noodzakelijk voor het Bij het in kaart brengen van een IBD-patiënt, welke karakteristieken horen vermeld te Welke aanvullende onderzoeken zijn wel of niet noodzakelijk na het stellen van de Wat zijn de indicaties voor een herhaling van endoscopisch of radiologisch onderzoek Wanneer is er een indicatie tot het aanvragen (bij specialistische centra) van een Therapie leden <PERSOON>, ## Wat is de juiste medicamenteuze behandeling bij volwassen ZvC patiënten? Wat is de juiste medicamenteuze behandeling bij volwassen IBD-patiënten met de Welk type chirurgische ingreep dient er plaats te vinden voor de verschillende indicaties Welke chirurgische ingrepen zijn noodzakelijk bij de verschillende manifestaties van Dient een chirurg een minimale hoeveelheid verrichtingen per jaar uit te voeren voor Dient er altijd een MDL-arts/internist bij chirurgische nacontrole aanwezig te zijn voor Aan welke factoren op het gebied van de seksuologie moet de huisarts/specialist Wat is het juiste medische beleid indien er een kinderwens bestaat van IBD-patiënten? Welke risicoâs spelen een rol? (situaties waarin een zwangerschap beter uitgesteld of Wat is het juiste medische beleid tijdens een zwangerschap van IBD-patiënten? Welke Wat is het juiste medische beleid tijdens het geven van borstvoeding van IBDpatiënten? Welke risicoâs spelen een rol? Dient een IBD-patiënt altijd onder specialistische controle te staan tijdens de Welke invloed heeft het pilgebruik op de ziekte(activiteit)? Wat is bij het gebruik van de Welke therapeutische of ondersteunende rol speelt voeding/ een dieet bij de Welke verwijsindicaties voor dietetiek zijn er bij volwassenen met de ZvC of CU? ## Welke complicaties en welke extra-intestinale manifestaties komen voor bij IBD (incl ## Wat is de juiste diagnostiek en behandeling van bovengenoemde complicaties en ## Wat is het risico bij volwassenen met IBD op het krijgen van kanker? (onderscheid tussen kanker als gevolg van IBD en kanker als gevolg van de behandeling) ## Wat zijn de juiste indicaties voor het starten van surveillance onderzoek bij IBD? Maatschappij en organisatie leden <PERSOON> ## Welke psychosociale hulpvragen zijn er bij volwassenen met IBD (en hun familie)? ## Wat is de voorkeursbehandeling bij ziekte specifiek psychosociale hulpvragen van ## Op welke manier kan therapietrouw bij patiënten met IBD worden bevorderd? ## Wat is de beste benadering van vermoeidheid bij IBD? ## Wat is de beste benadering voor het stoppen met roken bij IBD? ## In welke mate veroorzaakt IBD beperkingen en treedt er verlies van arbeidsvermogen ## In hoeverre vormen verzuim en arbeidsongeschiktheid ten gevolge van IBD ook een ## In welke mate ervaren patiënten het hebben van IBD als probleem bij werken? ## Volgens welke criteria beoordeelt de bedrijfsarts de arbeid (on) geschiktheid van een ## Zijn dat andere criteria dan bij een werknemer met een andere diagnose? Zo ja, waarin.
| 593 | nvmdl |
pilgebruik op de ziekte(activiteit)? Wat is bij het gebruik van de Welke therapeutische of ondersteunende rol speelt voeding/ een dieet bij de Welke verwijsindicaties voor dietetiek zijn er bij volwassenen met de ZvC of CU? ## Welke complicaties en welke extra-intestinale manifestaties komen voor bij IBD (incl ## Wat is de juiste diagnostiek en behandeling van bovengenoemde complicaties en ## Wat is het risico bij volwassenen met IBD op het krijgen van kanker? (onderscheid tussen kanker als gevolg van IBD en kanker als gevolg van de behandeling) ## Wat zijn de juiste indicaties voor het starten van surveillance onderzoek bij IBD? Maatschappij en organisatie leden <PERSOON> ## Welke psychosociale hulpvragen zijn er bij volwassenen met IBD (en hun familie)? ## Wat is de voorkeursbehandeling bij ziekte specifiek psychosociale hulpvragen van ## Op welke manier kan therapietrouw bij patiënten met IBD worden bevorderd? ## Wat is de beste benadering van vermoeidheid bij IBD? ## Wat is de beste benadering voor het stoppen met roken bij IBD? ## In welke mate veroorzaakt IBD beperkingen en treedt er verlies van arbeidsvermogen ## In hoeverre vormen verzuim en arbeidsongeschiktheid ten gevolge van IBD ook een ## In welke mate ervaren patiënten het hebben van IBD als probleem bij werken? ## Volgens welke criteria beoordeelt de bedrijfsarts de arbeid (on) geschiktheid van een ## Zijn dat andere criteria dan bij een werknemer met een andere diagnose? Zo ja, waarin Kan lichamelijke arbeid een luxerende factor zijn voor het opvlammen van IBD bij een werknemer? Dient het in dat geval als een (mogelijke) beroepsziekte gemeld te ## Welke specifieke voorzorgen dienen er genomen te worden bij een werknemer met ## Zijn er specifieke stoffen of is er een vastgelegde mate van (werk)- stress, welke luxerend kunnen/ kan werken voor het opvlammen van een IBD? ## Kan een IBD-patiënt met een stoma bepaalde werkzaamheden (beter) niet verrichten ## Welke specifieke arbeidsomstandigheden heeft een werknemer met IBD nodig? ## Op welke wijze dient de samenwerking en coördinatie bij de zorgverlening aan ## Is centralisatie van zorg wenselijk of noodzakelijk en hoe dient dit georganiseerd te ## Welke patiëntenvoorlichting is gewenst bij volwassen met IBD? Hoe, wanneer en door ## Welke rol kan de patiëntenvereniging spelen in de informatieverstrekking aan ## Welke rol kan de patiëntenvereniging spelen bij het onderwijs aan specialisten? ## Op welke wijze dient de transitie van IBD-patiënten van de kinderarts naar de MDL-arts vorm gegeven te worden wil de continuïteit van zorg worden gewaarborgd? De ZvC en CU zijn chronische inflammatoire darmziektes (IBD, inflammatory bowel diseases) Bij ##%-##% van de patiënten presenteert de ziekte zich al op de kinderleeftijd of in adolescentie, dus voor het ##e levensjaar Het beloop van beide ziektes wordt gekenmerkt door fases van rust (remissie) afgewisseld met perioden waarin de ziekteactiviteit opvlamt De oorzaak van IBD is multifactorieel bij mensen met erfelijke vatbaarheid ontwikkelt het.
| 622 | nvmdl |
Kan lichamelijke arbeid een luxerende factor zijn voor het opvlammen van IBD bij een werknemer? Dient het in dat geval als een (mogelijke) beroepsziekte gemeld te ## Welke specifieke voorzorgen dienen er genomen te worden bij een werknemer met ## Zijn er specifieke stoffen of is er een vastgelegde mate van (werk)- stress, welke luxerend kunnen/ kan werken voor het opvlammen van een IBD? ## Kan een IBD-patiënt met een stoma bepaalde werkzaamheden (beter) niet verrichten ## Welke specifieke arbeidsomstandigheden heeft een werknemer met IBD nodig? ## Op welke wijze dient de samenwerking en coördinatie bij de zorgverlening aan ## Is centralisatie van zorg wenselijk of noodzakelijk en hoe dient dit georganiseerd te ## Welke patiëntenvoorlichting is gewenst bij volwassen met IBD? Hoe, wanneer en door ## Welke rol kan de patiëntenvereniging spelen in de informatieverstrekking aan ## Welke rol kan de patiëntenvereniging spelen bij het onderwijs aan specialisten? ## Op welke wijze dient de transitie van IBD-patiënten van de kinderarts naar de MDL-arts vorm gegeven te worden wil de continuïteit van zorg worden gewaarborgd? De ZvC en CU zijn chronische inflammatoire darmziektes (IBD, inflammatory bowel diseases) Bij ##%-##% van de patiënten presenteert de ziekte zich al op de kinderleeftijd of in adolescentie, dus voor het ##e levensjaar Het beloop van beide ziektes wordt gekenmerkt door fases van rust (remissie) afgewisseld met perioden waarin de ziekteactiviteit opvlamt De oorzaak van IBD is multifactorieel bij mensen met erfelijke vatbaarheid ontwikkelt het Hiernaast spelen deels bekende (zoals roken, infecties) en deels onbekende omgevingsfactoren een rol bij het ontstaan van deze ziektes De ZvC kan zich overal in de tractus digestivus manifesteren, van mond tot anus De voorkeurslokalisaties van de ZvC zijn het terminale ileum en het colon Het rectum is vaak niet aangedaan Perianale afwijkingen daarentegen, zoals fistels, fissuren, skintags en abcessen worden regelmatig geconstateerd (tot ##%) en bepalen veelal de ernst van het klachtenpatroon van de ziekte Overal in de darm kan littekenvorming optreden, met als gevolg vernauwing (stenose of strictuur) Bij volwassen patiënten wordt het ziektebeloop ingedeeld in de categorie inflammatoir, fibrostenotisch of fistelend op geleide van de Montreal-classificatie (Satsangi, ###), een recent bijgewerkte versie van de voorheen CU is gelokaliseerd in de dikke darm (colon) De uitbreiding in de darm varieert van alleen proctitis tot de gehele dikke darm, met soms in ernstige gevallen enige ontsteking in het terminale ileum backwash ileitis Fistels en stenosering komen zelden voor Proctitis komt het meest voor Het beloop is meestal medicamenteus goed te beinvloeden, waarbij zoân ###% van de patiënten met een ziekte die zich uitbreidt tot boven het rectum, uiteindelijk een chirurgische ingreep zal moeten ondergaan (proctocolectomie, eventueel met ileum-totpouch reconstructie (=IPAA)) Vooruitlopend op hoofdstuk # wordt hier kort aangegeven hoe de ZvC en CU van elkaar Bij de ZvC ziet men bij endoscopie van het colon vaak een discontinu patroon met afwisselend normale en aangedane darmmucosa Typische macroscopische afwijkingen zijn.
| 617 | nvmdl |
Hiernaast spelen deels bekende (zoals roken, infecties) en deels onbekende omgevingsfactoren een rol bij het ontstaan van deze ziektes De ZvC kan zich overal in de tractus digestivus manifesteren, van mond tot anus De voorkeurslokalisaties van de ZvC zijn het terminale ileum en het colon Het rectum is vaak niet aangedaan Perianale afwijkingen daarentegen, zoals fistels, fissuren, skintags en abcessen worden regelmatig geconstateerd (tot ##%) en bepalen veelal de ernst van het klachtenpatroon van de ziekte Overal in de darm kan littekenvorming optreden, met als gevolg vernauwing (stenose of strictuur) Bij volwassen patiënten wordt het ziektebeloop ingedeeld in de categorie inflammatoir, fibrostenotisch of fistelend op geleide van de Montreal-classificatie (Satsangi, ###), een recent bijgewerkte versie van de voorheen CU is gelokaliseerd in de dikke darm (colon) De uitbreiding in de darm varieert van alleen proctitis tot de gehele dikke darm, met soms in ernstige gevallen enige ontsteking in het terminale ileum backwash ileitis Fistels en stenosering komen zelden voor Proctitis komt het meest voor Het beloop is meestal medicamenteus goed te beinvloeden, waarbij zoân ###% van de patiënten met een ziekte die zich uitbreidt tot boven het rectum, uiteindelijk een chirurgische ingreep zal moeten ondergaan (proctocolectomie, eventueel met ileum-totpouch reconstructie (=IPAA)) Vooruitlopend op hoofdstuk # wordt hier kort aangegeven hoe de ZvC en CU van elkaar Bij de ZvC ziet men bij endoscopie van het colon vaak een discontinu patroon met afwisselend normale en aangedane darmmucosa Typische macroscopische afwijkingen zijn De histologie van de slijmvliesbiopten laat bij de ZvC dezelfde discontinuïteit zien (tussen de verschillende biopten) met tevens focale kenmerken (waarbij binnen het biopt wisselende intensiteit van ontstekingsactiviteit bestaat) Granulomen zijn kenmerkend voor de ZvC Er bestaat bij de ZvC een transmurale ontsteking, die echter niet beoordeeld kan worden in Bij CU bestaat een continu, oppervlakkiger ontstekingsbeeld dat zich uitbreidt vanaf de anus naar proximaal en meestal abrupt eindigt (wanneer er geen sprake is van pancolitis) Bij CU ziet men continuïteit van ontsteking in biopten waarbij het rectum vaak het ernstigst is Bij ##-##% van de patiënten met chronische ontsteking in het colon (colitis) kan er op grond van endoscopie of histologie geen onderscheid gemaakt worden tussen de ZvC of CU Bij deze patiënten wordt de ziekte geclassificeerd als niet-classificeerbare chronische colitis In de jaren die volgen wordt bij het merendeel van deze patiënten door middel van herhaald onderzoek en beloop van kliniek alsnog vastgesteld of er sprake is van de ZvC (ongeveer ##%) of CU (ongeveer ##%) Als zelfs na een darmresectie histologisch geen onderscheid Voor het ontwikkelen van de richtlijn werd een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordiging van MDL-artsen, huisartsen, chirurgen, internisten, radiologen, gynaecologen, pathologen, (ziekenhuis)apothekers, bedrijfsartsen, diëtisten, Vereniging <LOCATIE> heeft geparticipeerd in de werkgroep Via deze zijn focusgroepbijeenkomsten georganiseerd waarin patiënten met IBD zitting hebben gehad Bij het samenstellen van de werkgroep werd rekening gehouden met de geografische spreiding van de werkgroepleden, met een evenredige vertegenwoordiging van de diverse betrokken verenigingen en instanties.
| 607 | nvmdl |
van de slijmvliesbiopten laat bij de ZvC dezelfde discontinuïteit zien (tussen de verschillende biopten) met tevens focale kenmerken (waarbij binnen het biopt wisselende intensiteit van ontstekingsactiviteit bestaat) Granulomen zijn kenmerkend voor de ZvC Er bestaat bij de ZvC een transmurale ontsteking, die echter niet beoordeeld kan worden in Bij CU bestaat een continu, oppervlakkiger ontstekingsbeeld dat zich uitbreidt vanaf de anus naar proximaal en meestal abrupt eindigt (wanneer er geen sprake is van pancolitis) Bij CU ziet men continuïteit van ontsteking in biopten waarbij het rectum vaak het ernstigst is Bij ##-##% van de patiënten met chronische ontsteking in het colon (colitis) kan er op grond van endoscopie of histologie geen onderscheid gemaakt worden tussen de ZvC of CU Bij deze patiënten wordt de ziekte geclassificeerd als niet-classificeerbare chronische colitis In de jaren die volgen wordt bij het merendeel van deze patiënten door middel van herhaald onderzoek en beloop van kliniek alsnog vastgesteld of er sprake is van de ZvC (ongeveer ##%) of CU (ongeveer ##%) Als zelfs na een darmresectie histologisch geen onderscheid Voor het ontwikkelen van de richtlijn werd een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordiging van MDL-artsen, huisartsen, chirurgen, internisten, radiologen, gynaecologen, pathologen, (ziekenhuis)apothekers, bedrijfsartsen, diëtisten, Vereniging <LOCATIE> heeft geparticipeerd in de werkgroep Via deze zijn focusgroepbijeenkomsten georganiseerd waarin patiënten met IBD zitting hebben gehad Bij het samenstellen van de werkgroep werd rekening gehouden met de geografische spreiding van de werkgroepleden, met een evenredige vertegenwoordiging van de diverse betrokken verenigingen en instanties en geen ontving gunsten met het doel de richtlijnen te beïnvloeden Waar van toepassing Het voorzitterschap van de werkgroep is in het lange en arbeidsintensieve traject gedeeld, waarbij professor <PERSOON> het eerste gedeelte van het proces en <PERSOON> van De werkgroep werkte gedurende drie jaar (## vergaderingen) aan een conceptrichtlijntekst In de voorbereidingsfase werd een knelpuntanalyse uitgevoerd Aan maag- darm- en leverartsen werd een enquête voorgelegd, waarbij respondenten uitgebreid in de gelegenheid werden gesteld zelf onderwerpen aan te dragen Daarnaast zijn patiënten met IBD ook in de knelpuntanalyse betrokken om vanuit het patiëntenperspectief ook de ervaren problematiek mee te nemen in de afbakening van de richtlijn De werkgroep destilleerde uit de resultaten van de enquête de in de richtlijn vermelde uitgangsvragen Er werd besloten de werkgroep in vier subgroepen te verdelen, te weten # diagnostiek, # therapie, # complicatie/ extraintestinale manifestaties / surveillance en # maatschappij en organisatie Via systematische zoekopdrachten en reference checking is bruikbare literatuur verzameld De werkgroepleden hebben de literatuur beoordeeld op inhoud en kwaliteit Vervolgens schreven de werkgroepleden teksten, waarin de beoordeelde literatuur werd verwerkt, die tijdens vergaderingen besproken en na verwerking van de Waar onvermijdelijk, door inzichten uit de literatuur of door onnodige herhaling van tekst, De uiteindelijke teksten vormden samen de conceptrichtlijn die in april ### aan alle betrokken wetenschappelijke verenigingen werd aangeboden Tevens werd men in staat gesteld om via website van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg commentaar op de richtlijn te geven.
| 591 | nvmdl |
gunsten met het doel de richtlijnen te beïnvloeden Waar van toepassing Het voorzitterschap van de werkgroep is in het lange en arbeidsintensieve traject gedeeld, waarbij professor <PERSOON> het eerste gedeelte van het proces en <PERSOON> van De werkgroep werkte gedurende drie jaar (## vergaderingen) aan een conceptrichtlijntekst In de voorbereidingsfase werd een knelpuntanalyse uitgevoerd Aan maag- darm- en leverartsen werd een enquête voorgelegd, waarbij respondenten uitgebreid in de gelegenheid werden gesteld zelf onderwerpen aan te dragen Daarnaast zijn patiënten met IBD ook in de knelpuntanalyse betrokken om vanuit het patiëntenperspectief ook de ervaren problematiek mee te nemen in de afbakening van de richtlijn De werkgroep destilleerde uit de resultaten van de enquête de in de richtlijn vermelde uitgangsvragen Er werd besloten de werkgroep in vier subgroepen te verdelen, te weten # diagnostiek, # therapie, # complicatie/ extraintestinale manifestaties / surveillance en # maatschappij en organisatie Via systematische zoekopdrachten en reference checking is bruikbare literatuur verzameld De werkgroepleden hebben de literatuur beoordeeld op inhoud en kwaliteit Vervolgens schreven de werkgroepleden teksten, waarin de beoordeelde literatuur werd verwerkt, die tijdens vergaderingen besproken en na verwerking van de Waar onvermijdelijk, door inzichten uit de literatuur of door onnodige herhaling van tekst, De uiteindelijke teksten vormden samen de conceptrichtlijn die in april ### aan alle betrokken wetenschappelijke verenigingen werd aangeboden Tevens werd men in staat gesteld om via website van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg commentaar op de richtlijn te geven De aanbevelingen uit deze richtlijn zijn voor zover mogelijk gebaseerd op bewijs uit gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek Relevante artikelen werden gezocht door het verrichten van systematische zoekacties in de Cochrane Library, Medline, Embase, PsychInfo De geraadpleegde periode beslaat voor de meeste hoofdstukken de afgelopen <LEEFTIJD> jaar; in sommige gevallen werd verder in de tijd teruggegaan Daarbij zijn voor de afgelopen twee jaren geen nieuwe searches meer verricht waardoor de data uit deze jaren incompleet zijn Wel zijn er uit die periode diverse overzichtsartikelen meegenomen En uitkomsten van De artikelen werden geselecteerd op grond van de volgende criteria (a) overwegend Met behulp van PICO systematiek is de zoekactie opgebouwd Dit houdt in dat voor elke uitgangsvraag een zoekvraag is geformuleerd waarbij zoveel mogelijk deze structuur is gehanteerd, te weten Patiënt â Interventie â Controle â Outcome De zoekvragen hebben de P als gemeenschappelijke onderdeel, de overige onderdelen van de PICO werd <DATUM> (colitis near ulcerative) or proctocolitis or crohn* or ileitis or (inflammatory near Artikelen van matige of slechte kwaliteit werden uitgesloten Na deze selectie bleven de artikelen over die als onderbouwing bij de verschillende conclusies in de richtlijn staan vermeld De geselecteerde artikelen zijn vervolgens gegradeerd naar de mate van bewijs, waarbij de indeling is gebruikt zoals te zien is in tabel # A# systematische reviews die tenminste enkele onderzoeken van A#-niveau betreffen, A# gerandomiseerd vergelijkend klinisch onderzoek van goede kwaliteit (gerandomiseerde, B gerandomiseerde klinische trials van matige kwaliteit of onvoldoende omvang of ander.
| 571 | nvmdl |
aanbevelingen uit deze richtlijn zijn voor zover mogelijk gebaseerd op bewijs uit gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek Relevante artikelen werden gezocht door het verrichten van systematische zoekacties in de Cochrane Library, Medline, Embase, PsychInfo De geraadpleegde periode beslaat voor de meeste hoofdstukken de afgelopen <LEEFTIJD> jaar; in sommige gevallen werd verder in de tijd teruggegaan Daarbij zijn voor de afgelopen twee jaren geen nieuwe searches meer verricht waardoor de data uit deze jaren incompleet zijn Wel zijn er uit die periode diverse overzichtsartikelen meegenomen En uitkomsten van De artikelen werden geselecteerd op grond van de volgende criteria (a) overwegend Met behulp van PICO systematiek is de zoekactie opgebouwd Dit houdt in dat voor elke uitgangsvraag een zoekvraag is geformuleerd waarbij zoveel mogelijk deze structuur is gehanteerd, te weten Patiënt â Interventie â Controle â Outcome De zoekvragen hebben de P als gemeenschappelijke onderdeel, de overige onderdelen van de PICO werd <DATUM> (colitis near ulcerative) or proctocolitis or crohn* or ileitis or (inflammatory near Artikelen van matige of slechte kwaliteit werden uitgesloten Na deze selectie bleven de artikelen over die als onderbouwing bij de verschillende conclusies in de richtlijn staan vermeld De geselecteerde artikelen zijn vervolgens gegradeerd naar de mate van bewijs, waarbij de indeling is gebruikt zoals te zien is in tabel # A# systematische reviews die tenminste enkele onderzoeken van A#-niveau betreffen, A# gerandomiseerd vergelijkend klinisch onderzoek van goede kwaliteit (gerandomiseerde, B gerandomiseerde klinische trials van matige kwaliteit of onvoldoende omvang of ander beschrijving van de test en de onderzochte klinische populatie; het moet een voldoende grote serie van opeenvolgende patiënten betreffen, er moet gebruikgemaakt zijn van tevoren gedefinieerde afkapwaarden en de resultaten van de test en de 'gouden standaard' moeten onafhankelijk zijn beoordeeld Bij situaties waarbij multipele, diagnostische tests een rol spelen, is er in principe een onderlinge afhankelijkheid en dient de analy-se hierop te zijn B vergelijking met een referentietest, beschrijving van de onderzochte test en populatie, maar niet de kenmerken die verder onder niveau A staan genoemd; <DATUM> systematische review (A#) of tenminste # onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau A# of A# De beschrijving en beoordeling van de artikelen staan in de verschillende teksten onder het kopje âsamenvatting van de literatuurâ De literatuur is samengevat in een conclusie, waarbij het niveau van het relevante bewijs is weergegeven Voor het komen tot een aanbeveling zijn er naast het wetenschappelijke bewijs vaak andere aspecten van belang, bijvoorbeeld patiëntenvoorkeuren, beschikbaarheid van speciale kosten Deze aspecten worden besproken na de conclusie(s) Hierin wordt de conclusie op basis van de literatuur geplaatst in de context van de dagelijkse praktijk en vindt een afweging plaats van de voor- en nadelen van de verschillende beleidsopties De uiteindelijk geformuleerde aanbeveling is het resultaat van het beschikbare bewijs in combinatie met deze overwegingen Het volgen van deze procedure en het opstellen van de richtlijn in dit âformatâ heeft als doel de transparantie van de richtlijn te verhogen Het biedt ruimte voor een.
| 575 | nvmdl |
de test en de onderzochte klinische populatie; het moet een voldoende grote serie van opeenvolgende patiënten betreffen, er moet gebruikgemaakt zijn van tevoren gedefinieerde afkapwaarden en de resultaten van de test en de 'gouden standaard' moeten onafhankelijk zijn beoordeeld Bij situaties waarbij multipele, diagnostische tests een rol spelen, is er in principe een onderlinge afhankelijkheid en dient de analy-se hierop te zijn B vergelijking met een referentietest, beschrijving van de onderzochte test en populatie, maar niet de kenmerken die verder onder niveau A staan genoemd; <DATUM> systematische review (A#) of tenminste # onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau A# of A# De beschrijving en beoordeling van de artikelen staan in de verschillende teksten onder het kopje âsamenvatting van de literatuurâ De literatuur is samengevat in een conclusie, waarbij het niveau van het relevante bewijs is weergegeven Voor het komen tot een aanbeveling zijn er naast het wetenschappelijke bewijs vaak andere aspecten van belang, bijvoorbeeld patiëntenvoorkeuren, beschikbaarheid van speciale kosten Deze aspecten worden besproken na de conclusie(s) Hierin wordt de conclusie op basis van de literatuur geplaatst in de context van de dagelijkse praktijk en vindt een afweging plaats van de voor- en nadelen van de verschillende beleidsopties De uiteindelijk geformuleerde aanbeveling is het resultaat van het beschikbare bewijs in combinatie met deze overwegingen Het volgen van deze procedure en het opstellen van de richtlijn in dit âformatâ heeft als doel de transparantie van de richtlijn te verhogen Het biedt ruimte voor een In de verschillende fasen van de ontwikkeling van het concept van de richtlijn is zoveel mogelijk rekening gehouden met de implementatie van de richtlijn en de daadwerkelijke uitvoerbaarheid van de aanbevelingen De richtlijn wordt verspreid onder alle relevante beroepsgroepen en ziekenhuizen Ook wordt een samenvatting van de richtlijn gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, en er zal in verschillende specifieke Om de implementatie en evaluatie van deze richtlijn te stimuleren, zijn aanbevelingen geformuleerd ten aanzien van de implementatie en zijn indicatoren ontwikkeld aan de hand waarvan de implementatie kan worden gemeten Indicatoren geven in het algemeen de zorgverleners de mogelijkheid te evalueren of zij de gewenste zorg leveren Zij kunnen daarmee ook onderwerpen voor verbeteringen van de zorgverlening identificeren Richtlijnen zijn geen wettelijke voorschriften, maar wetenschappelijk onderbouwde en breed gedragen inzichten en aanbevelingen waaraan zorgverleners zouden moeten voldoen om kwalitatief goede zorg te verlenen Aangezien richtlijnen uitgaan van âgemiddelde patiëntenâ, kunnen zorgverleners in individuele gevallen zo nodig afwijken van de aanbevelingen in de richtlijn Afwijken van richtlijnen is, als de situatie van de patiënt dat vereist, soms zelfs noodzakelijk Wanneer bewust van de richtlijn wordt afgeweken, moet dit echter beargumenteerd, gedocumenteerd en, waar nodig, in overleg met de patiënt worden gedaan De richtlijn is voor <DATUM> geautoriseerd door de volgende verenigingen Daarnaast heeft Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <LOCATIE> ook instemming verleend aan de richtlijn zodat de patiëntenvereniging ook de inhoud van de richtlijn onderschrijft en.
| 557 | nvmdl |
fasen van de ontwikkeling van het concept van de richtlijn is zoveel mogelijk rekening gehouden met de implementatie van de richtlijn en de daadwerkelijke uitvoerbaarheid van de aanbevelingen De richtlijn wordt verspreid onder alle relevante beroepsgroepen en ziekenhuizen Ook wordt een samenvatting van de richtlijn gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, en er zal in verschillende specifieke Om de implementatie en evaluatie van deze richtlijn te stimuleren, zijn aanbevelingen geformuleerd ten aanzien van de implementatie en zijn indicatoren ontwikkeld aan de hand waarvan de implementatie kan worden gemeten Indicatoren geven in het algemeen de zorgverleners de mogelijkheid te evalueren of zij de gewenste zorg leveren Zij kunnen daarmee ook onderwerpen voor verbeteringen van de zorgverlening identificeren Richtlijnen zijn geen wettelijke voorschriften, maar wetenschappelijk onderbouwde en breed gedragen inzichten en aanbevelingen waaraan zorgverleners zouden moeten voldoen om kwalitatief goede zorg te verlenen Aangezien richtlijnen uitgaan van âgemiddelde patiëntenâ, kunnen zorgverleners in individuele gevallen zo nodig afwijken van de aanbevelingen in de richtlijn Afwijken van richtlijnen is, als de situatie van de patiënt dat vereist, soms zelfs noodzakelijk Wanneer bewust van de richtlijn wordt afgeweken, moet dit echter beargumenteerd, gedocumenteerd en, waar nodig, in overleg met de patiënt worden gedaan De richtlijn is voor <DATUM> geautoriseerd door de volgende verenigingen Daarnaast heeft Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <LOCATIE> ook instemming verleend aan de richtlijn zodat de patiëntenvereniging ook de inhoud van de richtlijn onderschrijft en grond van systematische monitoring van zowel de medisch wetenschappelijke literatuur als praktijkgegevens en door gebruikers van de richtlijn aangeleverde commentaren Voor deze richtlijn is de volgende procedure voor het actueel houden opgesteld Het is de bedoeling de richtlijn IBD bij volwassenen (en kinderen) vijfjaarlijks te toetsen aan de wetenschappelijke ontwikkelingen door een samen te stellen multidisciplinaire commissie of daartoe reeds opgericht orgaan, bijvoorbeeld een aan de wetenschappelijke verenigingen verbonden Commissie Richtlijnen De multidisciplinaire commissie bestaat uit een kerngroep en een werkgroep De kerngroep draagt de verantwoordelijkheid om tussentijdse peilingen bij de beroepsgroepen te verrichten naar behoefte voor herziening(en) van de huidige richtlijn Aangezien de richtlijn een evidence-based richtlijn is, waarvan de searches zijn gedocumenteerd is, afgesproken één keer per jaar de searches te âupdatenâ om nieuwe ontwikkelingen te volgen Bij essentiële ontwikkelingen kan besloten worden om de gehele richtlijnwerkgroep bij elkaar te roepen en tussentijdse elektronische amendementen te maken en deze onder de verschillende beroepsgroepen te verspreiden Uiterlijk in ### zal het Nederlands Genootschap voor Maag, Darm en Leverartsen (inmiddels Vereniging voor Maag-, Darm- en Leverartsen) na raadpleging van of op advies van andere aan de richtlijn participerende verenigingen, bepalen of deze richtlijn nog actueel is Zo nodig wordt een nieuwe werkgroep geïnstalleerd om de richtlijn te herzien De geldigheid van de richtlijn komt eerder te vervallen als nieuwe ontwikkelingen aanleiding zijn een herzieningstraject te vallen de ZvC en CU Binnen deze beide ziektebeelden komen verschillende fenotypen voor, gebaseerd op ziektelokalisaties en beloop van het ontstekingsproces Lymfocytaire colitis en.
| 555 | nvmdl |
als praktijkgegevens en door gebruikers van de richtlijn aangeleverde commentaren Voor deze richtlijn is de volgende procedure voor het actueel houden opgesteld Het is de bedoeling de richtlijn IBD bij volwassenen (en kinderen) vijfjaarlijks te toetsen aan de wetenschappelijke ontwikkelingen door een samen te stellen multidisciplinaire commissie of daartoe reeds opgericht orgaan, bijvoorbeeld een aan de wetenschappelijke verenigingen verbonden Commissie Richtlijnen De multidisciplinaire commissie bestaat uit een kerngroep en een werkgroep De kerngroep draagt de verantwoordelijkheid om tussentijdse peilingen bij de beroepsgroepen te verrichten naar behoefte voor herziening(en) van de huidige richtlijn Aangezien de richtlijn een evidence-based richtlijn is, waarvan de searches zijn gedocumenteerd is, afgesproken één keer per jaar de searches te âupdatenâ om nieuwe ontwikkelingen te volgen Bij essentiële ontwikkelingen kan besloten worden om de gehele richtlijnwerkgroep bij elkaar te roepen en tussentijdse elektronische amendementen te maken en deze onder de verschillende beroepsgroepen te verspreiden Uiterlijk in ### zal het Nederlands Genootschap voor Maag, Darm en Leverartsen (inmiddels Vereniging voor Maag-, Darm- en Leverartsen) na raadpleging van of op advies van andere aan de richtlijn participerende verenigingen, bepalen of deze richtlijn nog actueel is Zo nodig wordt een nieuwe werkgroep geïnstalleerd om de richtlijn te herzien De geldigheid van de richtlijn komt eerder te vervallen als nieuwe ontwikkelingen aanleiding zijn een herzieningstraject te vallen de ZvC en CU Binnen deze beide ziektebeelden komen verschillende fenotypen voor, gebaseerd op ziektelokalisaties en beloop van het ontstekingsproces Lymfocytaire colitis en niet besproken De symptomen bij eerste presentatie zijn vooral afhankelijk van de ziektelokalisatie en ernst van de ziekte en niet zo zeer van de diagnose ZvC of CU Bovendien is bij een deel (<DATUM> ) van de patiënten met colitis definitieve toekenning van de diagnose ZvC of CU niet mogelijk, zodat wordt gesproken over niet-classificeerbare IBD (IBD-U) Tot op heden bestaat er geen test op basis waarvan op zichzelf de diagnose ZvC of CU definitief gesteld kan worden Daarom wordt de diagnose gesteld door middel van een Voor de uitgangsvragen betreffende diagnostiek werd eerst een algemene zoekstrategie gevolgd en bij een deel van de vragen is aanvullend literatuur onderzoek verricht, zoals per uitgangsvraag is beschreven Bij de algemene zoekstrategie werd in april ### gezocht in PubMed vanaf ### naar literatuur in de talen <PERSOON> en <PERSOON> Voor vraag # leverde dit ## mogelijk bruikbare referenties op, # referenties voor vraag #, ## voor vraag # met betrekking tot ileo-coloscopie, ### betreffende radiodiagnostiek en scintigrafie, ## betreffende pathologie, ## betreffende biomarkers, ## referenties voor vraag #, # voor vraag #, ## betreffende vraag # over gastroscopie, ## betreffende vraag # over genetica en farmacogenetica en # referenties over vraag # Voor beantwoording van vraag # werd gebruik gemaakt van de literatuur die bij vraag # werd verkregen De klinische verschijningsvormen waarmee IBD zich kan presenteren zijn diarree met of zonder bloedverlies, chronische pijn in de onderbuik, subacute pijn in de rechteronderbuik (beeld lijkend op appendicitis) meestal met defecatie veranderingen (toegenomen frequentie,.
| 604 | nvmdl |
eerste presentatie zijn vooral afhankelijk van de ziektelokalisatie en ernst van de ziekte en niet zo zeer van de diagnose ZvC of CU Bovendien is bij een deel (<DATUM> ) van de patiënten met colitis definitieve toekenning van de diagnose ZvC of CU niet mogelijk, zodat wordt gesproken over niet-classificeerbare IBD (IBD-U) Tot op heden bestaat er geen test op basis waarvan op zichzelf de diagnose ZvC of CU definitief gesteld kan worden Daarom wordt de diagnose gesteld door middel van een Voor de uitgangsvragen betreffende diagnostiek werd eerst een algemene zoekstrategie gevolgd en bij een deel van de vragen is aanvullend literatuur onderzoek verricht, zoals per uitgangsvraag is beschreven Bij de algemene zoekstrategie werd in april ### gezocht in PubMed vanaf ### naar literatuur in de talen <PERSOON> en <PERSOON> Voor vraag # leverde dit ## mogelijk bruikbare referenties op, # referenties voor vraag #, ## voor vraag # met betrekking tot ileo-coloscopie, ### betreffende radiodiagnostiek en scintigrafie, ## betreffende pathologie, ## betreffende biomarkers, ## referenties voor vraag #, # voor vraag #, ## betreffende vraag # over gastroscopie, ## betreffende vraag # over genetica en farmacogenetica en # referenties over vraag # Voor beantwoording van vraag # werd gebruik gemaakt van de literatuur die bij vraag # werd verkregen De klinische verschijningsvormen waarmee IBD zich kan presenteren zijn diarree met of zonder bloedverlies, chronische pijn in de onderbuik, subacute pijn in de rechteronderbuik (beeld lijkend op appendicitis) meestal met defecatie veranderingen (toegenomen frequentie, onverklaarde anemie Wanneer de klachten langer dan # weken aanhouden is er sprake van chronische diarree (Sands, ###) Bij chronische diarree wordt naar schatting bij een derde van de patiënten een oorzaak gevonden Bij een deel van deze patiënten is er sprake van een inflammatoire darmziekte (<PERSOON>, ###) De incidentie van chronische diarree in de huisartspraktijk in <LOCATIE> ligt rond de # per ### patiënten per jaar (<PERSOON>, ###) Gewichtsverlies of algehele malaise kunnen het gevolg zijn van chronische diarree, maar kunnen ook veroorzaakt worden door <PERSOON> praktijk is de differentiatie tussen het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) en IBD van belang Indien gedurende langere tijd intermitterende of continue buikpijn aanwezig is in relatie met defecatie en tevens klachten of bevindingen als opgeblazen gevoel, wisselend defecatie patroon, slijm bij de ontlasting en drukpijn bij palpatie van het colon, moet sterk aan de diagnose PDS worden gedacht (<PERSOON>, ###; CVZ, ###) Het onderscheid tussen PDS en IBD kan soms lastig zijn Ook als de diagnose IBD eenmaal gesteld is, kan een klachtenpatroon dat lijkt op PDS voorkomen Bij CU worden frequent buikkrampen gerapporteerd die verminderen na defecatie Deze klachten zijn in de regel in de linker onderbuik gelokaliseerd, gelijkend op het patroon bij PDS Patiënten kunnen vaak het onderscheid niet maken tussen pus (purulent exsudaat) bij IBD en slijm/mucus dat bij het PDS voorkomt (Sands, ###) Bij distale colitis is er frequent ook sprake van helderrode bloedbijmenging.
| 631 | nvmdl |
de klachten langer dan # weken aanhouden is er sprake van chronische diarree (Sands, ###) Bij chronische diarree wordt naar schatting bij een derde van de patiënten een oorzaak gevonden Bij een deel van deze patiënten is er sprake van een inflammatoire darmziekte (<PERSOON>, ###) De incidentie van chronische diarree in de huisartspraktijk in <LOCATIE> ligt rond de # per ### patiënten per jaar (<PERSOON>, ###) Gewichtsverlies of algehele malaise kunnen het gevolg zijn van chronische diarree, maar kunnen ook veroorzaakt worden door <PERSOON> praktijk is de differentiatie tussen het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) en IBD van belang Indien gedurende langere tijd intermitterende of continue buikpijn aanwezig is in relatie met defecatie en tevens klachten of bevindingen als opgeblazen gevoel, wisselend defecatie patroon, slijm bij de ontlasting en drukpijn bij palpatie van het colon, moet sterk aan de diagnose PDS worden gedacht (<PERSOON>, ###; CVZ, ###) Het onderscheid tussen PDS en IBD kan soms lastig zijn Ook als de diagnose IBD eenmaal gesteld is, kan een klachtenpatroon dat lijkt op PDS voorkomen Bij CU worden frequent buikkrampen gerapporteerd die verminderen na defecatie Deze klachten zijn in de regel in de linker onderbuik gelokaliseerd, gelijkend op het patroon bij PDS Patiënten kunnen vaak het onderscheid niet maken tussen pus (purulent exsudaat) bij IBD en slijm/mucus dat bij het PDS voorkomt (Sands, ###) Bij distale colitis is er frequent ook sprake van helderrode bloedbijmenging onderbuik op, vaak verergerd door voedsel (Sands, ###) Bij afwisselend diarree en obstipatie moet worden gedacht aan PDS Indien relevante afwijkingen (âalarmsymptomenâ bloed bij de ontlasting) ontbreken, is de voorspellende waarde van symptoomcriteria voor de diagnose PDS hoog (#<DATUM> ) (<PERSOON>, ### CVZ, ###) Tenesmi zijn een aanwijzing voor proctitis en versterken de verdenking op CU of de ZvC (Sands, ###) Het rookgedrag is de duidelijkst aangetoonde extrinsieke risicofactor bij IBD Enerzijds is roken een risicofactor voor het manifesteren van de ZvC en het optreden van opvlammingen hiervan Anderzijds is het stoppen met roken een risicofactor voor het manifesteren van CU (CVZ, ###; zie ook hoofdstuk <DATUM> ) De familie anamnese kan richtinggevend zijn omdat bij patiënten met IBD zowel de ZvC als CU in verhoogde frequentie bij familieleden voorkomen De voorspellende waarde van een positieve familie anamnese is echter niet groot (Sands, ###) Doordat PDS veel frequenter voorkomt dan IBD heeft de meerderheid van de mensen met een positieve familie anamnese voor IBD en buikklachten toch een PDS Een appendectomie in de voorgeschiedenis vermindert mogelijk de kans op CU, maar verhoogt de kans op de ZvC, blijkend uit epidemiologisch onderzoek Dit gegeven heeft waarschijnlijk weinig discriminerend vermogen op het niveau van de individuele patiënt (<PERSOON>-intestinale verschijnselen zoals artralgie, artritis, erythema nodosum, orale aften en inflammatoire oogafwijkingen kunnen de verdenking op IBD versterken (zie Het lichamelijk onderzoek zal in het algemeen weinig bijdragen aan het vaststellen van de.
| 621 | nvmdl |
voedsel (Sands, ###) Bij afwisselend diarree en obstipatie moet worden gedacht aan PDS Indien relevante afwijkingen (âalarmsymptomenâ bloed bij de ontlasting) ontbreken, is de voorspellende waarde van symptoomcriteria voor de diagnose PDS hoog (#<DATUM> ) (<PERSOON>, ### CVZ, ###) Tenesmi zijn een aanwijzing voor proctitis en versterken de verdenking op CU of de ZvC (Sands, ###) Het rookgedrag is de duidelijkst aangetoonde extrinsieke risicofactor bij IBD Enerzijds is roken een risicofactor voor het manifesteren van de ZvC en het optreden van opvlammingen hiervan Anderzijds is het stoppen met roken een risicofactor voor het manifesteren van CU (CVZ, ###; zie ook hoofdstuk <DATUM> ) De familie anamnese kan richtinggevend zijn omdat bij patiënten met IBD zowel de ZvC als CU in verhoogde frequentie bij familieleden voorkomen De voorspellende waarde van een positieve familie anamnese is echter niet groot (Sands, ###) Doordat PDS veel frequenter voorkomt dan IBD heeft de meerderheid van de mensen met een positieve familie anamnese voor IBD en buikklachten toch een PDS Een appendectomie in de voorgeschiedenis vermindert mogelijk de kans op CU, maar verhoogt de kans op de ZvC, blijkend uit epidemiologisch onderzoek Dit gegeven heeft waarschijnlijk weinig discriminerend vermogen op het niveau van de individuele patiënt (<PERSOON>-intestinale verschijnselen zoals artralgie, artritis, erythema nodosum, orale aften en inflammatoire oogafwijkingen kunnen de verdenking op IBD versterken (zie Het lichamelijk onderzoek zal in het algemeen weinig bijdragen aan het vaststellen van de Bij lichamelijk onderzoek van ZvC-patiënten kan een voelbare weerstand (meestal) in de rechter onderbuik aanwezig zijn (CVZ, ###) Bij inspectie van de anus en rectaal toucher zijn afwijkingen zoals anale verdikkingen (tags), fistels, fissura ani of een peri-anaal abces aanwijzingen voor de ZvC Aanwezigheid van met IBD geassocieerde extra-intestinale Bij chronische diarree wordt in eerste instantie een direct preparaat van de feces onderzocht om een eventuele parasitaire oorzaak aan te tonen Als een laboratorium fecespotjes met fixatievloeistof ter beschikking heeft, wordt geadviseerd daarvan gebruik te maken <PERSOON> transport naar het laboratorium is dan niet vereist en het materiaal kan per post verstuurd worden Een negatieve uitslag sluit Giardia lamblia of Entamoeba histolytica niet volledig uit Het routinematig afnemen van virus- en bacteriekweken is bij chronische diarree niet zinvol Bij kortbestaande ernstige klachten is een triple faecestest zinvol in verband met de mogelijkheid van een bacteriele gastroenteritis of enterocolitis Na recent antibiotica gebruik is uitsluiten van een Clostridium difficile infectie door middel van een toxine bepaling van belang Bij een patiënt met verdenking op een inflammatoir darmlijden kan de ernst van de ontstekingsreactie worden vastgelegd door middel van bloedonderzoek (zie paragraaf <DATUM> Een verhoogde bezinking of C-reactief proteine (CRP), verlaagd hemoglobine, verhoogde thrombocyten, leukocyten of verlaagd albumine in serum kunnen wijzen op actieve IBD (CVZ, ###) De korte halfwaarde tijd van CRP maakt deze bepaling tot een waardevolle test om ziekteactiviteit bij de ZvC te ontdekken In tegenstelling hiermee heeft.
| 598 | nvmdl |
ZvC-patiënten kan een voelbare weerstand (meestal) in de rechter onderbuik aanwezig zijn (CVZ, ###) Bij inspectie van de anus en rectaal toucher zijn afwijkingen zoals anale verdikkingen (tags), fistels, fissura ani of een peri-anaal abces aanwijzingen voor de ZvC Aanwezigheid van met IBD geassocieerde extra-intestinale Bij chronische diarree wordt in eerste instantie een direct preparaat van de feces onderzocht om een eventuele parasitaire oorzaak aan te tonen Als een laboratorium fecespotjes met fixatievloeistof ter beschikking heeft, wordt geadviseerd daarvan gebruik te maken <PERSOON> transport naar het laboratorium is dan niet vereist en het materiaal kan per post verstuurd worden Een negatieve uitslag sluit Giardia lamblia of Entamoeba histolytica niet volledig uit Het routinematig afnemen van virus- en bacteriekweken is bij chronische diarree niet zinvol Bij kortbestaande ernstige klachten is een triple faecestest zinvol in verband met de mogelijkheid van een bacteriele gastroenteritis of enterocolitis Na recent antibiotica gebruik is uitsluiten van een Clostridium difficile infectie door middel van een toxine bepaling van belang Bij een patiënt met verdenking op een inflammatoir darmlijden kan de ernst van de ontstekingsreactie worden vastgelegd door middel van bloedonderzoek (zie paragraaf <DATUM> Een verhoogde bezinking of C-reactief proteine (CRP), verlaagd hemoglobine, verhoogde thrombocyten, leukocyten of verlaagd albumine in serum kunnen wijzen op actieve IBD (CVZ, ###) De korte halfwaarde tijd van CRP maakt deze bepaling tot een waardevolle test om ziekteactiviteit bij de ZvC te ontdekken In tegenstelling hiermee heeft ###) Een normale CRP sluit IBD dus niet uit en bij anamnestisch sterk vermoeden van inflammatoir darmlijden dient altijd nader onderzoek te volgen (<PERSOON>, ###) De laatste jaren wordt onderzoek gedaan naar in de ontlasting voorkomende eiwitten in relatie tot inflammatoire darmziekten Ten aanzien van het calprotectine gehalte in de faeces komt uit de eerste analyses een goed onderscheidend vermogen naar voren (<PERSOON>, ###) ten aanzien van de differentiatie IBD versus PDS bij zowel kinderen als volwassenen Onderscheid met andere inflammatoire colitis beelden (bijvoorbeeld bacterieel) is niet goed mogelijk De bepaling van fecaal calprotectine is in <LOCATIE> (nog) niet opgenomen in het pakket van de diagnostische centra of Symptomen van PDS en IBD vertonen overlap Verdenking op IBD wordt Rookgedrag vormt zowel een risicofactor voor de ZvC als mogelijk een Bij patiënten met milde tot matig actieve IBD zijn de CRP en BSE vaak niet of slechts licht verhoogd Bovendien sluiten normale laboratorium uitslagen (zoals Hb, BSE en CRP) IBD niet uit Bij patiënten die op basis van anamnese en onderzoek verdacht worden van een inflammatoire darmziekte is doorverwijzing naar een specialist voor aanvullend onderzoek In de eerste lijn is een aantal aanvullende onderzoeken mogelijk; Laboratoriumonderzoek helpt bij de differentiatie tussen PDS en IBD Bij een sterke verdenking op IBD en aanwezigheid van tenminste # alarmsymptoom dient altijd nader onderzoek (minimaal Bij patiënten die voldoen aan de criteria voor PDS zonder aanwijzingen voor andere.
| 564 | nvmdl |
IBD dus niet uit en bij anamnestisch sterk vermoeden van inflammatoir darmlijden dient altijd nader onderzoek te volgen (<PERSOON>, ###) De laatste jaren wordt onderzoek gedaan naar in de ontlasting voorkomende eiwitten in relatie tot inflammatoire darmziekten Ten aanzien van het calprotectine gehalte in de faeces komt uit de eerste analyses een goed onderscheidend vermogen naar voren (<PERSOON>, ###) ten aanzien van de differentiatie IBD versus PDS bij zowel kinderen als volwassenen Onderscheid met andere inflammatoire colitis beelden (bijvoorbeeld bacterieel) is niet goed mogelijk De bepaling van fecaal calprotectine is in <LOCATIE> (nog) niet opgenomen in het pakket van de diagnostische centra of Symptomen van PDS en IBD vertonen overlap Verdenking op IBD wordt Rookgedrag vormt zowel een risicofactor voor de ZvC als mogelijk een Bij patiënten met milde tot matig actieve IBD zijn de CRP en BSE vaak niet of slechts licht verhoogd Bovendien sluiten normale laboratorium uitslagen (zoals Hb, BSE en CRP) IBD niet uit Bij patiënten die op basis van anamnese en onderzoek verdacht worden van een inflammatoire darmziekte is doorverwijzing naar een specialist voor aanvullend onderzoek In de eerste lijn is een aantal aanvullende onderzoeken mogelijk; Laboratoriumonderzoek helpt bij de differentiatie tussen PDS en IBD Bij een sterke verdenking op IBD en aanwezigheid van tenminste # alarmsymptoom dient altijd nader onderzoek (minimaal Bij patiënten die voldoen aan de criteria voor PDS zonder aanwijzingen voor andere endoscopie aan te vragen om onder meer een maligniteit of IBD aan te tonen of uit te sluiten (<PERSOON>, ###) Ook zeldzame oorzaken van diarree zoals een lymfocytaire of collagene colitis kunnen worden aangetoond met histologisch onderzoek van biopten die bij endoscopie zijn genomen (<PERSOON>, ###) Bij jongere personen zonder afwijkingen of alarmsymptomen en bij oudere patiënten met al vele jaren bestaande klachten zonder alarmsymptomen is aanvullend onderzoek meestal niet zinvol Patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar die voor het eerst klachten krijgen of patiënten met alarmsymptomen en bevindingen bij lichamelijk onderzoek (gewichtsverlies, bloedverlies met de defecatie, een weerstand in de buik, een weerstand bij rectaal toucher, langer dan twee weken bestaande diarree in combinatie met ernstig ziek zijn of een positieve familieanamnese) worden doorverwezen voor aanvullend onderzoek (<PERSOON>, ###; CVZ, ###) Bij een palpabele weerstand in de buik zou echografisch onderzoek aangevraagd kunnen worden, bijvoorbeeld wanneer er aan een infiltraat wordt gedacht In de meeste gevallen is er dan ook een indicatie voor Jongere leeftijd en alarmsymptomen vormen een duidelijke indicatie voor In het proces van diagnostiek en begeleiding van de patiënt met darmklachten kunnen naast de eerder genoemde anamnestische en fysisch diagnostische bevindingen ook andere zaken een rol spelen bij de beslissing tot verwijzing naar de specialist Hardnekkige klachten bij een niet gerust te stellen patiënt behoren hiertoe Als er een duidelijke verdenking is op IBD dan is doorverwijzing aangewezen Dit is bijvoorbeeld het geval bij langer dan twee weken bestaande diarree, in combinatie met.
| 568 | nvmdl |
aan te tonen of uit te sluiten (<PERSOON>, ###) Ook zeldzame oorzaken van diarree zoals een lymfocytaire of collagene colitis kunnen worden aangetoond met histologisch onderzoek van biopten die bij endoscopie zijn genomen (<PERSOON>, ###) Bij jongere personen zonder afwijkingen of alarmsymptomen en bij oudere patiënten met al vele jaren bestaande klachten zonder alarmsymptomen is aanvullend onderzoek meestal niet zinvol Patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar die voor het eerst klachten krijgen of patiënten met alarmsymptomen en bevindingen bij lichamelijk onderzoek (gewichtsverlies, bloedverlies met de defecatie, een weerstand in de buik, een weerstand bij rectaal toucher, langer dan twee weken bestaande diarree in combinatie met ernstig ziek zijn of een positieve familieanamnese) worden doorverwezen voor aanvullend onderzoek (<PERSOON>, ###; CVZ, ###) Bij een palpabele weerstand in de buik zou echografisch onderzoek aangevraagd kunnen worden, bijvoorbeeld wanneer er aan een infiltraat wordt gedacht In de meeste gevallen is er dan ook een indicatie voor Jongere leeftijd en alarmsymptomen vormen een duidelijke indicatie voor In het proces van diagnostiek en begeleiding van de patiënt met darmklachten kunnen naast de eerder genoemde anamnestische en fysisch diagnostische bevindingen ook andere zaken een rol spelen bij de beslissing tot verwijzing naar de specialist Hardnekkige klachten bij een niet gerust te stellen patiënt behoren hiertoe Als er een duidelijke verdenking is op IBD dan is doorverwijzing aangewezen Dit is bijvoorbeeld het geval bij langer dan twee weken bestaande diarree, in combinatie met de huisarts herhaling van labatoriumonderzoek, beeldvormend onderzoek en verwijzing De diagnose IBD wordt gesteld door middel van een combinatie van klinische bevindingen en uitkomsten van biochemisch, radiologisch, endoscopisch en histologisch onderzoek Deze onderzoeken zijn niet alleen noodzakelijk om de diagnose te stellen, maar ook om de In deze paragraaf wordt achtereenvolgens de waarde beschreven van endoscopisch, radiologisch, histologisch en serologisch onderzoek bij patiënten met aanwijzingen voor IBD De diagnostische waarde van een aantal alternatieve onderzoeksmethoden is onderzocht echografie al dan niet met gebruik van Doppler, Magnetische Resonantie Imaging (MRI), Een algemene beperking in studies naar verschillende onderzoeksmodaliteiten is dat de kwaliteit van de diagnostische testen afhankelijkheid is van de ervaring van de onderzoekers Bovendien worden veel van deze studies uitgevoerd in centra met grote expertise in deze technieken Daardoor zijn de resultaten niet altijd generaliseerbaar naar de algemene praktijk Bij het beoordelen van de literatuur is van belang dat de onderzoeksmodaliteiten voor verschillende doelen ingezet kunnen worden Aanvankelijk moeten de resultaten van onderzoeksmodaliteiten bijdragen aan het stellen van een classificerende diagnose Vervolgens kunnen de verschillende methoden gebruikt worden om ziekteactiviteit vast te Bij de ZvC kan ieder segment van het maagdarm kanaal aangedaan zijn Wanneer de ziekte zich in het colon of terminale ileum lijkt te bevinden is een ileocoloscopie het meest aangewezen onderzoek om de diagnose te stellen (Leighton ###) Naast beoordeling van de ernst en uitbreiding van ontsteking van het darmslijmvlies is het mogelijk om slijmvliesbiopten af te nemen voor histologisch onderzoek De meest gebruikte endoscopische.
| 564 | nvmdl |
De diagnose IBD wordt gesteld door middel van een combinatie van klinische bevindingen en uitkomsten van biochemisch, radiologisch, endoscopisch en histologisch onderzoek Deze onderzoeken zijn niet alleen noodzakelijk om de diagnose te stellen, maar ook om de In deze paragraaf wordt achtereenvolgens de waarde beschreven van endoscopisch, radiologisch, histologisch en serologisch onderzoek bij patiënten met aanwijzingen voor IBD De diagnostische waarde van een aantal alternatieve onderzoeksmethoden is onderzocht echografie al dan niet met gebruik van Doppler, Magnetische Resonantie Imaging (MRI), Een algemene beperking in studies naar verschillende onderzoeksmodaliteiten is dat de kwaliteit van de diagnostische testen afhankelijkheid is van de ervaring van de onderzoekers Bovendien worden veel van deze studies uitgevoerd in centra met grote expertise in deze technieken Daardoor zijn de resultaten niet altijd generaliseerbaar naar de algemene praktijk Bij het beoordelen van de literatuur is van belang dat de onderzoeksmodaliteiten voor verschillende doelen ingezet kunnen worden Aanvankelijk moeten de resultaten van onderzoeksmodaliteiten bijdragen aan het stellen van een classificerende diagnose Vervolgens kunnen de verschillende methoden gebruikt worden om ziekteactiviteit vast te Bij de ZvC kan ieder segment van het maagdarm kanaal aangedaan zijn Wanneer de ziekte zich in het colon of terminale ileum lijkt te bevinden is een ileocoloscopie het meest aangewezen onderzoek om de diagnose te stellen (Leighton ###) Naast beoordeling van de ernst en uitbreiding van ontsteking van het darmslijmvlies is het mogelijk om slijmvliesbiopten af te nemen voor histologisch onderzoek De meest gebruikte endoscopische discontinue mucosale ontsteking (skip lesions), afteuze ulcera omgeven door normaal uitziende mucosa of diepe langgerekte en dwarse ulcera (met daardoor cobblestones) en de aanwezigheid van ulcera of andere tekenen van ontsteking in dunne darm segmenten (met als voorkeurslocalisatie het terminale ileum) Bovendien worden soms al bij de initiële diagnose stenosen of fistelopeningen waargenomen Geen van deze bevindingen is op zichzelf pathognomonisch In vergelijkende studies is endoscopisch onderzoek de gouden standaard in de diagnostiek van IBD Endoscopie als primaire diagnostische test heeft ook een aantal bezwaren Het is een belastend onderzoek en ook de darmvoorbereiding wordt als belastend ervaren Een ander nadeel is dat het intuberen van het terminale ileum bij circa ##% van de onderzoeken niet lukt, zodat de beoordeling incompleet is (Cherian ###) Ernstige complicaties van het onderzoek doen zich bij minder dan #,#% van onderzoeken voor, waarbij het grootste risico perforaties betreft In een grote retrospectieve analyse van Bij CU is er sprake van een ontstekingsreactie die direct in het rectum begint en diffuus kan doorlopen naar proximaal Bepaling van de bovengrens van de ontstekingsverschijnselen is van belang voor het kiezen van de juiste behandeling en de follow-up In het algemeen wordt onderscheid gemaakt tussen een proctitis, linkszijdige colitis en pancolitis, die zich tot proximaal van de flexura lienalis uitbreidt Hierop zijn variaties aanwezig, zoals ontsteking tot de flexura hepatica of linkszijdige colitis met geisoleerde coecitis (zie ook Montrealclassificatie) In het aangedane segment kunnen verschillende veranderingen aan het slijmvlies worden waargenomen.
| 549 | nvmdl |
ulcera omgeven door normaal uitziende mucosa of diepe langgerekte en dwarse ulcera (met daardoor cobblestones) en de aanwezigheid van ulcera of andere tekenen van ontsteking in dunne darm segmenten (met als voorkeurslocalisatie het terminale ileum) Bovendien worden soms al bij de initiële diagnose stenosen of fistelopeningen waargenomen Geen van deze bevindingen is op zichzelf pathognomonisch In vergelijkende studies is endoscopisch onderzoek de gouden standaard in de diagnostiek van IBD Endoscopie als primaire diagnostische test heeft ook een aantal bezwaren Het is een belastend onderzoek en ook de darmvoorbereiding wordt als belastend ervaren Een ander nadeel is dat het intuberen van het terminale ileum bij circa ##% van de onderzoeken niet lukt, zodat de beoordeling incompleet is (Cherian ###) Ernstige complicaties van het onderzoek doen zich bij minder dan #,#% van onderzoeken voor, waarbij het grootste risico perforaties betreft In een grote retrospectieve analyse van Bij CU is er sprake van een ontstekingsreactie die direct in het rectum begint en diffuus kan doorlopen naar proximaal Bepaling van de bovengrens van de ontstekingsverschijnselen is van belang voor het kiezen van de juiste behandeling en de follow-up In het algemeen wordt onderscheid gemaakt tussen een proctitis, linkszijdige colitis en pancolitis, die zich tot proximaal van de flexura lienalis uitbreidt Hierop zijn variaties aanwezig, zoals ontsteking tot de flexura hepatica of linkszijdige colitis met geisoleerde coecitis (zie ook Montrealclassificatie) In het aangedane segment kunnen verschillende veranderingen aan het slijmvlies worden waargenomen vaattekening tot uitgebreide ulceraties Hoe ernstiger de colitis, hoe moeilijker het wordt om op het endoscopische beeld CU van een colitis bij ZvC te onderscheiden Dit wordt ook lastiger nadat behandeling is gestart Bij patiënten met ernstig actieve colitis tijdens het onderzoek is de kans op darmperforatie mogelijk verhoogd en bij deze patiënten zijn afwijkingen al direct bij introductie zichtbaar Hoewel een verhoogd complicatierisico van een complete coloscopie niet is bewezen wordt in deze gevallen het onderzoek veelal beperkt tot een proctoscopie of sigmoïdoscopie Een complete coloscopie kan indien nodig ter beoordeling van uitbreiding van de ziekte plaatsvinden in een rustigere ziektefase (Leighton In verband met een mogelijk verhoogd risico op complicaties bij zeer ernstige actieve colitis kan voor het stellen van de initiële diagnose vaak volstaan worden met een sigmoïdoscopie en kan een coloscopie ter beoordeling van de uitbreiding in een later stadium plaats vinden Een ileocoloscopie is noodzakelijk in het diagnostische traject bij patiënten die verdacht De patholoog is verantwoordelijk voor de optimale histopathologische beoordeling van weefsel Dit kunnen endoscopisch verkregen biopten zijn van het gehele maag-darmkanaal, maar ook resectiepreparaten die bij operatie zijn verkregen Ook externe en interne revisies ter correctie van interobserver variatie behoren tot de verantwoordelijkheid van de patholoog De diagnose IBD en een specifieke diagnose CU of de ZvC wordt niet alleen op de histopathologische beoordeling gebaseerd, maar is het resultaat van de combinatie van klinisch bevindingen en resultaten van afbeeldend onderzoek (<PERSOON> verslaglegging draagt bij aan het stellen.
| 544 | nvmdl |
de colitis, hoe moeilijker het wordt om op het endoscopische beeld CU van een colitis bij ZvC te onderscheiden Dit wordt ook lastiger nadat behandeling is gestart Bij patiënten met ernstig actieve colitis tijdens het onderzoek is de kans op darmperforatie mogelijk verhoogd en bij deze patiënten zijn afwijkingen al direct bij introductie zichtbaar Hoewel een verhoogd complicatierisico van een complete coloscopie niet is bewezen wordt in deze gevallen het onderzoek veelal beperkt tot een proctoscopie of sigmoïdoscopie Een complete coloscopie kan indien nodig ter beoordeling van uitbreiding van de ziekte plaatsvinden in een rustigere ziektefase (Leighton In verband met een mogelijk verhoogd risico op complicaties bij zeer ernstige actieve colitis kan voor het stellen van de initiële diagnose vaak volstaan worden met een sigmoïdoscopie en kan een coloscopie ter beoordeling van de uitbreiding in een later stadium plaats vinden Een ileocoloscopie is noodzakelijk in het diagnostische traject bij patiënten die verdacht De patholoog is verantwoordelijk voor de optimale histopathologische beoordeling van weefsel Dit kunnen endoscopisch verkregen biopten zijn van het gehele maag-darmkanaal, maar ook resectiepreparaten die bij operatie zijn verkregen Ook externe en interne revisies ter correctie van interobserver variatie behoren tot de verantwoordelijkheid van de patholoog De diagnose IBD en een specifieke diagnose CU of de ZvC wordt niet alleen op de histopathologische beoordeling gebaseerd, maar is het resultaat van de combinatie van klinisch bevindingen en resultaten van afbeeldend onderzoek (<PERSOON> verslaglegging draagt bij aan het stellen van materiaal noodzakelijk Het is essentieel om over klinische gegevens te beschikken zoals duur van de klachten of afwijkingen, maar ook over de bevindingen bij afbeeldend onderzoek en mogelijk ingestelde behandeling De histopathologische bevindingen worden sterk beinvloed door de ingestelde behandeling, want de verdeling, de intensiteit, de activiteit en de samenstelling van het ontstekingsinfiltraat veranderen onder invloed van medicamenteuze therapie De architectuurveranderingen van de crypten zijn veelal blijvend aanwezig en kunnen dan toch nog een diagnostische rol spelen Vervolgens is het voor adequate PA diagnostiek noodzakelijk om te beschikken over goed weefsel In geval van endoscopische biopten betekent dit multipele biopten van Indien mogelijk uit de rand van ulcera of aften en niet van ulcus bodem Bij voorkeur moeten de biopten groot genoeg zijn om mucosa, muscularis mucosae en zo mogelijk submucosa te bevatten De biopten zijn afkomstig van voor de diagnose relevante localisaties (bv rectum en terminale ileum) Direct na afname worden de biopten per localisatie in aparte, met formaline gevulde, containers aangeleverd, waarbij het essentieel is om aan te geven waar de biopten afgenomen zijn en of het endoscopisch normale of zieke mucosa betreft In geval van resectiemateriaal is het van belang te beschikken over goed gefixeerde operatie-preparaten, die niet te lang ongeopend op de OK of op de PA zijn blijven staan, met daarbij relevante chirurgisch-technische informatie Van belang is, wat er is gereseceerd, wat.
| 517 | nvmdl |
van materiaal noodzakelijk Het is essentieel om over klinische gegevens te beschikken zoals duur van de klachten of afwijkingen, maar ook over de bevindingen bij afbeeldend onderzoek en mogelijk ingestelde behandeling De histopathologische bevindingen worden sterk beinvloed door de ingestelde behandeling, want de verdeling, de intensiteit, de activiteit en de samenstelling van het ontstekingsinfiltraat veranderen onder invloed van medicamenteuze therapie De architectuurveranderingen van de crypten zijn veelal blijvend aanwezig en kunnen dan toch nog een diagnostische rol spelen Vervolgens is het voor adequate PA diagnostiek noodzakelijk om te beschikken over goed weefsel In geval van endoscopische biopten betekent dit multipele biopten van Indien mogelijk uit de rand van ulcera of aften en niet van ulcus bodem Bij voorkeur moeten de biopten groot genoeg zijn om mucosa, muscularis mucosae en zo mogelijk submucosa te bevatten De biopten zijn afkomstig van voor de diagnose relevante localisaties (bv rectum en terminale ileum) Direct na afname worden de biopten per localisatie in aparte, met formaline gevulde, containers aangeleverd, waarbij het essentieel is om aan te geven waar de biopten afgenomen zijn en of het endoscopisch normale of zieke mucosa betreft In geval van resectiemateriaal is het van belang te beschikken over goed gefixeerde operatie-preparaten, die niet te lang ongeopend op de OK of op de PA zijn blijven staan, met daarbij relevante chirurgisch-technische informatie Van belang is, wat er is gereseceerd, wat Het weefsel moet optimaal bewerkt worden om adequate PA diagnostiek te bedrijven Dit In geval van endoscopisch verkregen biopten deze zo mogelijk georienteerd (op de zijkant) insluiten, aansnijden tot de muscularis mucosae er in zit, daarna <DATUM> linten van ##-## coupes (<DATUM> u dik) op serie snijden, bovenste deel van de linten opplakken (er kunnen # linten op een objectglaasje) en HE kleuren, onderste deel van de linten bewaren tbv extra/immunologische kleuringen etc Deze seriecoupes kunnen de kans op het vinden van granulomen en focale cryptitis significant verhogen Vooralsnog zijn er geen literatuurgegevens over verbetering van de histopathologische diagnostiek met In geval van resectiemateriaal in de macroscopie beschrijven welk stuk werd gereseceerd, hoe lang het is, eventueel de diameter, wat het aspect is van de mucosa, wat de zichtbare afwijkingen zijn (aften, ulcera, pseudopoliepen, slijmvliesresten, cobble stones etc ), waar deze zijn gelocaliseerd en hoe uitgebreid de afwijkingen zijn resectievlakken altijd documenteren en aangeven in welke cassette Standaard om de # a ## cm een transmurale weefselcoupe uitsnijden zo mogelijk met serosa, altijd overgang gezonde-zieke mucosa, randen van ulcera, aften, putjes, bloedinkjes, (pseudo)poliepen, fistels, etc en documenteren waar deze weefselcoupes vandaan In geval van externe of interne revisies met betrekking tot de primaire diagnose wordt via het landelijke PALGA systeem alle MDL-PA van een patiënt ter revisie opgevraagd, inclusief de eerste biopten waarop de diagnose is gesteld Dit is van belang om een compleet overzicht te krijgen van een IBD-patiënt Beoordeling door een in MDL Waar zijn de afwijkingen gelocaliseerd (proximaal, distaal, segmentaal, continu en in.
| 576 | nvmdl |
verkregen biopten deze zo mogelijk georienteerd (op de zijkant) insluiten, aansnijden tot de muscularis mucosae er in zit, daarna <DATUM> linten van ##-## coupes (<DATUM> u dik) op serie snijden, bovenste deel van de linten opplakken (er kunnen # linten op een objectglaasje) en HE kleuren, onderste deel van de linten bewaren tbv extra/immunologische kleuringen etc Deze seriecoupes kunnen de kans op het vinden van granulomen en focale cryptitis significant verhogen Vooralsnog zijn er geen literatuurgegevens over verbetering van de histopathologische diagnostiek met In geval van resectiemateriaal in de macroscopie beschrijven welk stuk werd gereseceerd, hoe lang het is, eventueel de diameter, wat het aspect is van de mucosa, wat de zichtbare afwijkingen zijn (aften, ulcera, pseudopoliepen, slijmvliesresten, cobble stones etc ), waar deze zijn gelocaliseerd en hoe uitgebreid de afwijkingen zijn resectievlakken altijd documenteren en aangeven in welke cassette Standaard om de # a ## cm een transmurale weefselcoupe uitsnijden zo mogelijk met serosa, altijd overgang gezonde-zieke mucosa, randen van ulcera, aften, putjes, bloedinkjes, (pseudo)poliepen, fistels, etc en documenteren waar deze weefselcoupes vandaan In geval van externe of interne revisies met betrekking tot de primaire diagnose wordt via het landelijke PALGA systeem alle MDL-PA van een patiënt ter revisie opgevraagd, inclusief de eerste biopten waarop de diagnose is gesteld Dit is van belang om een compleet overzicht te krijgen van een IBD-patiënt Beoordeling door een in MDL Waar zijn de afwijkingen gelocaliseerd (proximaal, distaal, segmentaal, continu en in Wat is het patroon van de ontsteking (oppervlakkig of diep, op de toppen van de villi of cryptepitheeldestructie, cryptitis, histiocytaire cryptitis, granulomen, reuscellen, Welke architectuurveranderingen zijn er in de mucosa (aantal, vorm en rangschikking crypten/villi normaal, te weinig (atrofie), te veel (hyperplasie), distorsie (abnormale Wat zijn de veranderingen in het epitheel (normaal, hyperplastisch, rijpt niet uit, neutrofiele granulocyten, eosinofielen, histiocyten, reuscellen, lymfoïde aggregaten, Wat is de localisatie van het ontstekingsinfiltraat (in het cryptepitheel, in luminale epitheel, in lamina propria, alleen in de basale delen of meer aan de luminale kant, overgrijpen ontsteking op muscularis mucosae of submucosa, transmuraal, in Het histopathologische beoordelingsproces heeft meerwaarde als het wordt De term âindeterminate colitisâ wordt alleen gehanteerd indien ondanks beschikbaarheid van een colectomie preparaat differentiatie tussen de ZvC en CU niet mogelijk is Is differentiatie niet mogelijk, maar heeft er (nog) geen resectie plaatsgevonden dan wordt gesproken van niet-classificeerde colitis Voor adequate PA diagnostiek is inzenden van weefsel van goede kwaliteit noodzakelijk Indien mogelijk tenminste # biopten uit ontstoken en # uit niet ontstoken weefsel en bij ulcera Bij patiënten verdacht voor IBD is bespreking van de overwegingen in een multidisciplinair overleg tussen pathologen en MDL-artsen/chirurgen van belang voor een weloverwogen Bij verdenking op de ZvC is onderzoek van de dunne darm geïndiceerd omdat in een groot percentage van de gevallen ook hier ziekteactiviteit aanwezig kan zijn (Podolsky, ###) Hoewel bij CU een backwash ileïtis aanwezig kan zijn, is hierbij onderzoek van de dunne darm niet routinematig geïndiceerd, alhoewel het in de differentiaal diagnose met ZvC behulpzaam kan zijn.
| 625 | nvmdl |
diep, op de toppen van de villi of cryptepitheeldestructie, cryptitis, histiocytaire cryptitis, granulomen, reuscellen, Welke architectuurveranderingen zijn er in de mucosa (aantal, vorm en rangschikking crypten/villi normaal, te weinig (atrofie), te veel (hyperplasie), distorsie (abnormale Wat zijn de veranderingen in het epitheel (normaal, hyperplastisch, rijpt niet uit, neutrofiele granulocyten, eosinofielen, histiocyten, reuscellen, lymfoïde aggregaten, Wat is de localisatie van het ontstekingsinfiltraat (in het cryptepitheel, in luminale epitheel, in lamina propria, alleen in de basale delen of meer aan de luminale kant, overgrijpen ontsteking op muscularis mucosae of submucosa, transmuraal, in Het histopathologische beoordelingsproces heeft meerwaarde als het wordt De term âindeterminate colitisâ wordt alleen gehanteerd indien ondanks beschikbaarheid van een colectomie preparaat differentiatie tussen de ZvC en CU niet mogelijk is Is differentiatie niet mogelijk, maar heeft er (nog) geen resectie plaatsgevonden dan wordt gesproken van niet-classificeerde colitis Voor adequate PA diagnostiek is inzenden van weefsel van goede kwaliteit noodzakelijk Indien mogelijk tenminste # biopten uit ontstoken en # uit niet ontstoken weefsel en bij ulcera Bij patiënten verdacht voor IBD is bespreking van de overwegingen in een multidisciplinair overleg tussen pathologen en MDL-artsen/chirurgen van belang voor een weloverwogen Bij verdenking op de ZvC is onderzoek van de dunne darm geïndiceerd omdat in een groot percentage van de gevallen ook hier ziekteactiviteit aanwezig kan zijn (Podolsky, ###) Hoewel bij CU een backwash ileïtis aanwezig kan zijn, is hierbij onderzoek van de dunne darm niet routinematig geïndiceerd, alhoewel het in de differentiaal diagnose met ZvC behulpzaam kan zijn bariumpap (gevolg door een wateroplossing) werd geïnfundeerd via een nasoduodenale sonde (enteroclyse volgens Sellink) ofwel de bariumpap moest worden gedronken (small bowel follow-through) Met de enteroclysis (Sellink) techniek is het beter mogelijk om mucosale afwijkingen op te sporen, maar door overvulling met contrast zou dit mogelijk eerder leiden tot missen van een stenose Bij de ZvC kunnen met behulp van bariumcontrastonderzoek al in een vroeg stadium mucosale afwijkingen gedetecteerd worden (verdikking van plooien, afteuze ulcera) terwijl latere complicaties zoals stenosen en fistels ook goed te visualiseren zijn Nadelen van de bariumenteroclyse zijn de stralenbelasting, de worden door superpositie van darmlissen en niet-samendrukbare lissen diep in het kleine Over de bruikbaarheid van MRI in de diagnostiek van IBD is sinds de introductie van deze techniek geleidelijk meer bekend geworden Er zijn drie studies geïdentificeerd waarin de waarde van MRI bij het stellen van een classificerende diagnose werd onderzocht bij in totaal ### (volwassen) patiënten die verdacht werden van IBD; deze studies waren niet uniform in de uitvoering van het MRI-onderzoek Ten aanzien van het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm is één onderzoek (met oraal intraluminaal contrast) verricht bij ## patiënten, verdacht van een inflammatoire aandoening van de dunne darm Hierbij werden voor MRI een sensitiviteit en specificiteit van ###% gevonden waarbij de criteria voor aanwezigheid van de ZvC een verdikte darmwand op MRI (range # <DATUM> #cm) en pathologische aankleuring van de verdikte darmwand na het geven van intraveneus contrastmiddel waren (Rieber, ###).
| 612 | nvmdl |
wateroplossing) werd geïnfundeerd via een nasoduodenale sonde (enteroclyse volgens Sellink) ofwel de bariumpap moest worden gedronken (small bowel follow-through) Met de enteroclysis (Sellink) techniek is het beter mogelijk om mucosale afwijkingen op te sporen, maar door overvulling met contrast zou dit mogelijk eerder leiden tot missen van een stenose Bij de ZvC kunnen met behulp van bariumcontrastonderzoek al in een vroeg stadium mucosale afwijkingen gedetecteerd worden (verdikking van plooien, afteuze ulcera) terwijl latere complicaties zoals stenosen en fistels ook goed te visualiseren zijn Nadelen van de bariumenteroclyse zijn de stralenbelasting, de worden door superpositie van darmlissen en niet-samendrukbare lissen diep in het kleine Over de bruikbaarheid van MRI in de diagnostiek van IBD is sinds de introductie van deze techniek geleidelijk meer bekend geworden Er zijn drie studies geïdentificeerd waarin de waarde van MRI bij het stellen van een classificerende diagnose werd onderzocht bij in totaal ### (volwassen) patiënten die verdacht werden van IBD; deze studies waren niet uniform in de uitvoering van het MRI-onderzoek Ten aanzien van het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm is één onderzoek (met oraal intraluminaal contrast) verricht bij ## patiënten, verdacht van een inflammatoire aandoening van de dunne darm Hierbij werden voor MRI een sensitiviteit en specificiteit van ###% gevonden waarbij de criteria voor aanwezigheid van de ZvC een verdikte darmwand op MRI (range # <DATUM> #cm) en pathologische aankleuring van de verdikte darmwand na het geven van intraveneus contrastmiddel waren (Rieber, ###) differentiëren tussen de ZvC en CU Shoenut et al onderzochten ## patiënten zonder gebruik te maken van intraluminaal contrast (Shoenut, ###) Voor de ZvC bleek een sensitiviteit van #<DATUM> en een specificiteit van #<DATUM> Bij CU bleek een sensitiviteit van ###% en een specificiteit van #<DATUM> Hansmann et al (Hansmann, ###) onderzocht bij ## patiënten het colon met rectaal contrast (oraal contrast werd niet gegeven) waarbij voor de ZvC zowel de sensitiviteit als de specificiteit ###% was Bij CU bleek de sensitiviteit slechts ##%, en de specificiteit ###% Ook in deze studies waren een verdikte wand en pathologische aankleuring na contrast de belangrijkste MR parameters Differentiatie tussen de ZvC en CU werd gedaan op basis van verschillen in aankleuringspatroon na intraveneus De MRI is van waarde gebleken voor de detectie van abdominale fistels en abcessen Hansmann et al (Hansmann, ###) detecteerden met MR-colografie # fistels, zonder foutpositieve of fout-negatieve bevindingen Ook in de studie van Rieber et al (Rieber, ###) werd de waarde van MRI voor de detectie van fistels geëvalueerd; hierover vallen echter geen gefundeerde uitspraken te doen op basis van de verstrekte gegevens in het artikel Er terwijl er met conventionele enteroclyse geen aanwijzingen werden gevonden voor Er zijn zes studies geïdentificeerd waarin de diagnostische waarde van MRI voor het detecteren van ziekteactiviteit bij patiënten met reeds bekende IBD is geëvalueerd Vijf van de zes studies hebben MRI per darmsegment vergeleken met een referentiestandaard (i e ###; Schreyer, ###; Schreyer, ###).
| 641 | nvmdl |
al onderzochten ## patiënten zonder gebruik te maken van intraluminaal contrast (Shoenut, ###) Voor de ZvC bleek een sensitiviteit van #<DATUM> en een specificiteit van #<DATUM> Bij CU bleek een sensitiviteit van ###% en een specificiteit van #<DATUM> Hansmann et al (Hansmann, ###) onderzocht bij ## patiënten het colon met rectaal contrast (oraal contrast werd niet gegeven) waarbij voor de ZvC zowel de sensitiviteit als de specificiteit ###% was Bij CU bleek de sensitiviteit slechts ##%, en de specificiteit ###% Ook in deze studies waren een verdikte wand en pathologische aankleuring na contrast de belangrijkste MR parameters Differentiatie tussen de ZvC en CU werd gedaan op basis van verschillen in aankleuringspatroon na intraveneus De MRI is van waarde gebleken voor de detectie van abdominale fistels en abcessen Hansmann et al (Hansmann, ###) detecteerden met MR-colografie # fistels, zonder foutpositieve of fout-negatieve bevindingen Ook in de studie van Rieber et al (Rieber, ###) werd de waarde van MRI voor de detectie van fistels geëvalueerd; hierover vallen echter geen gefundeerde uitspraken te doen op basis van de verstrekte gegevens in het artikel Er terwijl er met conventionele enteroclyse geen aanwijzingen werden gevonden voor Er zijn zes studies geïdentificeerd waarin de diagnostische waarde van MRI voor het detecteren van ziekteactiviteit bij patiënten met reeds bekende IBD is geëvalueerd Vijf van de zes studies hebben MRI per darmsegment vergeleken met een referentiestandaard (i e ###; Schreyer, ###; Schreyer, ###) met MRI en vergeleken met de referentiestandaard waarbij de gemiddelde sensitiviteit van MRI ## #% was en de specificiteit #<DATUM> voor de detectie van actieve IBD per darmsegment was Terwijl in vier van de bovengenoemde studies het onderzochte deel van de darm is gevuld met intraluminaal contrastmiddel (Ajaj, ###; Low, ###; Schreyer, ###; Schreyer, ###), is in de vijfde studie (Koh, ###) alleen oraal contrastmiddel (water) gegeven, terwijl wel de gehele darm beoordeeld werd In deze laatste studie werden de meeste foutnegatieve segmenten gevonden in het âniet gedistendeerde- colon Als de colonsegmenten uit deze studie niet worden meegeteld bij het berekenen van de gemiddelde sensitiviteit en specificiteit stijgt de sensitiviteit licht naar #<DATUM> , bij een ongeveer gelijkblijvende specificiteit Bovengenoemde waarden zijn voor de detectie van IBD-activiteit; uitgesplitst naar subtype ziekte is de gemiddelde sensitiviteit van MRI voor detectie van de ZvC #<DATUM> en de specificiteit #<DATUM> (Koh, ###; Low, ###; Schreyer, ###; Schreyer, ###) terwijl voor CU een sensitiviteit van #<DATUM> en een specificiteit van #<DATUM> wordt gemeld (Schreyer, ###) In drie studies is het colon gevuld met intraluminaal contrastmiddel (Ajaj, ###; Schreyer, ###; Schreyer, ###) en zijn de resultaten van MR-colografie op segmentbasis vergeleken met (ileo-) coloscopie Vergeleken met deze referentiestandaard is de sensitiviteit van MRI ## #%, de specificiteit #<DATUM> De negatief voorspellende waarde van MRI is niet zo hoog (#<DATUM> ), de positief voorspellende waarde wel (#<DATUM> ) In deze drie studies is ook getracht.
| 713 | nvmdl |
vergeleken met de referentiestandaard waarbij de gemiddelde sensitiviteit van MRI ## #% was en de specificiteit #<DATUM> voor de detectie van actieve IBD per darmsegment was Terwijl in vier van de bovengenoemde studies het onderzochte deel van de darm is gevuld met intraluminaal contrastmiddel (Ajaj, ###; Low, ###; Schreyer, ###; Schreyer, ###), is in de vijfde studie (Koh, ###) alleen oraal contrastmiddel (water) gegeven, terwijl wel de gehele darm beoordeeld werd In deze laatste studie werden de meeste foutnegatieve segmenten gevonden in het âniet gedistendeerde- colon Als de colonsegmenten uit deze studie niet worden meegeteld bij het berekenen van de gemiddelde sensitiviteit en specificiteit stijgt de sensitiviteit licht naar #<DATUM> , bij een ongeveer gelijkblijvende specificiteit Bovengenoemde waarden zijn voor de detectie van IBD-activiteit; uitgesplitst naar subtype ziekte is de gemiddelde sensitiviteit van MRI voor detectie van de ZvC #<DATUM> en de specificiteit #<DATUM> (Koh, ###; Low, ###; Schreyer, ###; Schreyer, ###) terwijl voor CU een sensitiviteit van #<DATUM> en een specificiteit van #<DATUM> wordt gemeld (Schreyer, ###) In drie studies is het colon gevuld met intraluminaal contrastmiddel (Ajaj, ###; Schreyer, ###; Schreyer, ###) en zijn de resultaten van MR-colografie op segmentbasis vergeleken met (ileo-) coloscopie Vergeleken met deze referentiestandaard is de sensitiviteit van MRI ## #%, de specificiteit #<DATUM> De negatief voorspellende waarde van MRI is niet zo hoog (#<DATUM> ), de positief voorspellende waarde wel (#<DATUM> ) In deze drie studies is ook getracht In de studie van Miao et al (###) zijn de sensitiviteit en specificiteit van MRI voor detectie van de ZvC-activiteit per patiënt (n=##) uitgerekend In deze studie is zowel echografie als MRI verricht met voor beide technieken een sensitiviteit van ##%, met een hogere specificiteit van echografie van ###% versus ##% voor MRI Voor de echografie werd geen intraluminaal contrast gegeven, voor de MRI werd patiënten gevraagd ### ml water te MR-criteria die in alle studies gehanteerd zijn voor de aanwezigheid van ziekteactiviteit, zijn een verdikte darmwand en pathologische aankleuring van de verdikte darm na het geven Frequent voorkomende complicaties bij een bekende ZvC zijn abcessen, fistels en dunne darmobstructie; in twee studies is onderzocht wat de waarde van MRI voor de detectie van deze complicaties is In de studie van Low et al (Low, ###) werden met de referentiestandaard # enterale fistels gediagnosticeerd waarvan met behulp van MRI er respectievelijk # en # werden geïdentificeerd door de twee beoordelaars Met CT werden # en # van de # fistels geïdentificeerd door de twee radiologen Abcessen (n=#) werden in alle gevallen geïdentificeerd met MRI en in <DATUM> respectievelijk <DATUM> gevallen met CT (Umschaden, ###) onderzocht bij ## patiënten bij wie dunne darmpathologie (IBD of darmobstructie) vermoed werd de waarde van MRI-enteroclyse voor het diagnosticeren van obstructie; alle # low-grade and # high-grade obstructies die operatief of radiologisch (mbv X-DDP) werden De geraadpleegde studies variëren qua uitvoering en patiëntenpopulatie; in een deel van de.
| 705 | nvmdl |
(###) zijn de sensitiviteit en specificiteit van MRI voor detectie van de ZvC-activiteit per patiënt (n=##) uitgerekend In deze studie is zowel echografie als MRI verricht met voor beide technieken een sensitiviteit van ##%, met een hogere specificiteit van echografie van ###% versus ##% voor MRI Voor de echografie werd geen intraluminaal contrast gegeven, voor de MRI werd patiënten gevraagd ### ml water te MR-criteria die in alle studies gehanteerd zijn voor de aanwezigheid van ziekteactiviteit, zijn een verdikte darmwand en pathologische aankleuring van de verdikte darm na het geven Frequent voorkomende complicaties bij een bekende ZvC zijn abcessen, fistels en dunne darmobstructie; in twee studies is onderzocht wat de waarde van MRI voor de detectie van deze complicaties is In de studie van Low et al (Low, ###) werden met de referentiestandaard # enterale fistels gediagnosticeerd waarvan met behulp van MRI er respectievelijk # en # werden geïdentificeerd door de twee beoordelaars Met CT werden # en # van de # fistels geïdentificeerd door de twee radiologen Abcessen (n=#) werden in alle gevallen geïdentificeerd met MRI en in <DATUM> respectievelijk <DATUM> gevallen met CT (Umschaden, ###) onderzocht bij ## patiënten bij wie dunne darmpathologie (IBD of darmobstructie) vermoed werd de waarde van MRI-enteroclyse voor het diagnosticeren van obstructie; alle # low-grade and # high-grade obstructies die operatief of radiologisch (mbv X-DDP) werden De geraadpleegde studies variëren qua uitvoering en patiëntenpopulatie; in een deel van de oraal hetzij rectaal contrast Hoewel vergelijkingen tussen MRI en de referentiestandaard mogelijk waren per darmsegment, geven de besproken resultaten niet een eenduidig beeld van de mogelijkheden en beperkingen van MRI bij het detecteren van ziekteactiviteit bij IBD Voor het diagnosticeren van IBD zijn de belangrijkste MRI-criteria die gebruikt worden darmwandverdikking en pathologische aankleuring van de darmwand na Het lijkt waarschijnlijk dat de diagnostische waarde van MRI toeneemt als de Het is mogelijk om met een hoge mate van nauwkeurigheid aan- of afwezigheid van complicaties van een luminale ZvC fistels, abcessen) te bevestigen met Hansmann, ###; Rieber, ###; Low, ###; Umschaden, ### Voor het vaststellen van actieve IBD zijn belangrijke MRI-criteria darmwandverdikking en pathologische aankleuring van de darmwand na het geven van Low, ###; Koh, ###; Miao, ###; Ajaj, ###; Schreyer, ### MRI lijkt minder geschikt voor het detecteren van milde activiteit bij IBD Een aantal kanttekeningen dient geplaatst te worden bij de artikelen met betrekking tot de kwaliteit van het onderzoek in het artikel van Ajaj (###) werden alleen van darmsegmenten die er endoscopisch ontstoken uitzagen, biopten genomen Aangezien histopathologische resultaten als referentiestandaard gebruikt werden, is een bias geïntroduceerd door deze onderzoeksopzet Op basis van deze onderzoeksuitslagen is derhalve niet betrouwbaar te melden wat de diagnostische waarde van MRI zou zijn voor niet-aangedane darmsegmenten In de artikelen van Koh (###) en Miao (###) is de mediane tijdsduur tussen de (range #-### dagen); in deze voor sommige patiënten lange periode zou de mate van ziekteactiviteit gewijzigd kunnen zijn, hetgeen de betrouwbaarheid van de onderzoeksconclusies vermindert.
| 663 | nvmdl |
mogelijk waren per darmsegment, geven de besproken resultaten niet een eenduidig beeld van de mogelijkheden en beperkingen van MRI bij het detecteren van ziekteactiviteit bij IBD Voor het diagnosticeren van IBD zijn de belangrijkste MRI-criteria die gebruikt worden darmwandverdikking en pathologische aankleuring van de darmwand na Het lijkt waarschijnlijk dat de diagnostische waarde van MRI toeneemt als de Het is mogelijk om met een hoge mate van nauwkeurigheid aan- of afwezigheid van complicaties van een luminale ZvC fistels, abcessen) te bevestigen met Hansmann, ###; Rieber, ###; Low, ###; Umschaden, ### Voor het vaststellen van actieve IBD zijn belangrijke MRI-criteria darmwandverdikking en pathologische aankleuring van de darmwand na het geven van Low, ###; Koh, ###; Miao, ###; Ajaj, ###; Schreyer, ### MRI lijkt minder geschikt voor het detecteren van milde activiteit bij IBD Een aantal kanttekeningen dient geplaatst te worden bij de artikelen met betrekking tot de kwaliteit van het onderzoek in het artikel van Ajaj (###) werden alleen van darmsegmenten die er endoscopisch ontstoken uitzagen, biopten genomen Aangezien histopathologische resultaten als referentiestandaard gebruikt werden, is een bias geïntroduceerd door deze onderzoeksopzet Op basis van deze onderzoeksuitslagen is derhalve niet betrouwbaar te melden wat de diagnostische waarde van MRI zou zijn voor niet-aangedane darmsegmenten In de artikelen van Koh (###) en Miao (###) is de mediane tijdsduur tussen de (range #-### dagen); in deze voor sommige patiënten lange periode zou de mate van ziekteactiviteit gewijzigd kunnen zijn, hetgeen de betrouwbaarheid van de onderzoeksconclusies vermindert melding gemaakt van de verstreken tijd tussen de MRI en de referentie-onderzoeken <DATUM> MRI en Endo-Echografie (EUS) bij de beeldvorming van perianale fistels Er zijn drie studies verricht bij ZvC-patiënten klinisch verdacht van de aanwezigheid van perianale fisteling waarin MRI en EUS zijn vergeleken met een referentiestandaard In twee van de drie studies is de sensitiviteit voor detectie van fistels berekend met als referentiestandaard de chirurgische uitkomst, een berekening van de specificiteit is op die basis niet mogelijk In de studie van Maier et al (###) (n=## fistels) was de sensitiviteit van MRI hoger dan die van EUS (#<DATUM> versus ## #%) voor de detectie van fistels; in de studie van Orsoni et al (###) (n= ## fistels) bleek EUS sensitiever dan MRI (#<DATUM> versus #<DATUM> ) voor de detectie van fistels Wat betreft detectie van abcessen werden door Orsoni et al met echografie ## terecht positieve en drie fout-positieve abcessen gediagnosticeerd, zonder fout-negatieve bevindingen Met MRI werden # terecht-positieve en drie fout-positieve abcessen gediagnosticeerd, terwijl vijf abcessen niet werden gezien De derde studie (<PERSOON>, ###) voldoet eigenlijk niet aan de inclusiecriteria gezien het feit dat de referentie-standaard een consensus-diagnose is, gebaseerd op de drie technieken die onderzocht zijn in de studie Hoewel dit methodologisch gezien niet optimaal is, weerspiegelt deze methode wel de klinische praktijk en zijn de initiële testuitslagen gebruikt voor de statistische berekeningen Om die redenen is deze grote studie toch geïncludeerd In deze.
| 652 | nvmdl |
tussen de MRI en de referentie-onderzoeken <DATUM> MRI en Endo-Echografie (EUS) bij de beeldvorming van perianale fistels Er zijn drie studies verricht bij ZvC-patiënten klinisch verdacht van de aanwezigheid van perianale fisteling waarin MRI en EUS zijn vergeleken met een referentiestandaard In twee van de drie studies is de sensitiviteit voor detectie van fistels berekend met als referentiestandaard de chirurgische uitkomst, een berekening van de specificiteit is op die basis niet mogelijk In de studie van Maier et al (###) (n=## fistels) was de sensitiviteit van MRI hoger dan die van EUS (#<DATUM> versus ## #%) voor de detectie van fistels; in de studie van Orsoni et al (###) (n= ## fistels) bleek EUS sensitiever dan MRI (#<DATUM> versus #<DATUM> ) voor de detectie van fistels Wat betreft detectie van abcessen werden door Orsoni et al met echografie ## terecht positieve en drie fout-positieve abcessen gediagnosticeerd, zonder fout-negatieve bevindingen Met MRI werden # terecht-positieve en drie fout-positieve abcessen gediagnosticeerd, terwijl vijf abcessen niet werden gezien De derde studie (<PERSOON>, ###) voldoet eigenlijk niet aan de inclusiecriteria gezien het feit dat de referentie-standaard een consensus-diagnose is, gebaseerd op de drie technieken die onderzocht zijn in de studie Hoewel dit methodologisch gezien niet optimaal is, weerspiegelt deze methode wel de klinische praktijk en zijn de initiële testuitslagen gebruikt voor de statistische berekeningen Om die redenen is deze grote studie toch geïncludeerd In deze vergeleken met een consensus-diagnose op patiëntbasis, waarbij de accuratesse van EUS en MRI vergelijkbaar was met de accuratesse van onderzoek onder narcose; ##% (EUS), ##% (MRI) en ##% (onderzoek onder narcose) In deze studie werd de MRI verricht met een oppervlaktespoel, terwijl de EUS werd verricht met een echo-endoscoop met een <DATUM> Hz In geen van de drie geselecteerde studies is waterstofperoxide gebruikt bij de EUS In twee (niet geïncludeerde) studies is de diagnostische waarde hiervan voor de detectie van fistels met echografie onderzocht In de studie van West et al (###) waren de resultaten van waterstofperoxide-endoechografie vergelijkbaar met die van endoanale MRI In deze studie zijn de resultaten van EUS zonder en met gebruik van waterstofperoxide niet direct met elkaar vergeleken Dit hebben Buchanan et al (###) wel gedaan; in hun studie, waarin EUS zonder en met waterstofperoxide werden vergeleken, bleek dat er geen significante verschillen waren tussen de twee technieken voor detectie van de inwendige opening, de De waarde van MRI bij perianale fisteling is bevestigd in twee grote studies, die echter geen respectievelijk een beperkt aantal patiënten met perianale fistels bij de ZvC hadden geïncludeerd MRI bleek significant beter dan onderzoek onder narcose in staat tot een correcte diagnose en was hier ook significant beter in dan EUS (Buchanan, ###) In de andere studie bij recidiverende perianale fistels bleek dat indien de uitslag van preoperatieve MRI-scans werd gebruikt om de chirurgische therapie te sturen, dit het MRI of EUS zijn even geschikt voor de detectie van perianale fistels en.
| 632 | nvmdl |
de accuratesse van EUS en MRI vergelijkbaar was met de accuratesse van onderzoek onder narcose; ##% (EUS), ##% (MRI) en ##% (onderzoek onder narcose) In deze studie werd de MRI verricht met een oppervlaktespoel, terwijl de EUS werd verricht met een echo-endoscoop met een <DATUM> Hz In geen van de drie geselecteerde studies is waterstofperoxide gebruikt bij de EUS In twee (niet geïncludeerde) studies is de diagnostische waarde hiervan voor de detectie van fistels met echografie onderzocht In de studie van West et al (###) waren de resultaten van waterstofperoxide-endoechografie vergelijkbaar met die van endoanale MRI In deze studie zijn de resultaten van EUS zonder en met gebruik van waterstofperoxide niet direct met elkaar vergeleken Dit hebben Buchanan et al (###) wel gedaan; in hun studie, waarin EUS zonder en met waterstofperoxide werden vergeleken, bleek dat er geen significante verschillen waren tussen de twee technieken voor detectie van de inwendige opening, de De waarde van MRI bij perianale fisteling is bevestigd in twee grote studies, die echter geen respectievelijk een beperkt aantal patiënten met perianale fistels bij de ZvC hadden geïncludeerd MRI bleek significant beter dan onderzoek onder narcose in staat tot een correcte diagnose en was hier ook significant beter in dan EUS (Buchanan, ###) In de andere studie bij recidiverende perianale fistels bleek dat indien de uitslag van preoperatieve MRI-scans werd gebruikt om de chirurgische therapie te sturen, dit het MRI of EUS zijn even geschikt voor de detectie van perianale fistels en Preoperatieve MRI voor fistelchirurgie leidt tot een significant lager Er is onvoldoende bewijs dat gebruik van waterstofperoxide de diagnostische Van oudsher wordt onderzoek onder narcose beschouwd als de gouden standaard bij (verdenking op) perianale fistels bij de ZvC De laatste jaren wordt erkend dat dit onderzoek zijn beperkingen heeft, vooral omdat diepe en boven de m Levator ani gelegen fistels gemist kunnen worden Zowel endoanale echografie (EUS) als MRI hebben hun waarde bewezen bij het diagnosticeren van perianale fistels (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) In een studie van Orsoni werd de MRI (Orsoni, ###) verricht met een inmiddels verlaten techniek en verouderde sequentiekeuze, terwijl in de studie van Maier (Maier, ###) werd gescand met een oppervlaktespoel en een geadapteerd scanprotocol Daarentegen werd in de studie van Orsoni wel intraveneus contrastmiddel gebruikt âvolgens de huidige maatstaven een mogelijke pré voor goede fisteldiagnostiek- en in de studie van Maier niet Ook echografisch verschilden de twee onderzoeken; in de studie van Orsoni is een lineaire # MHz-transducer gebruikt, in de studie van Maier een roterende ## MHz- transducer Voor beide technieken geldt dat de diagnostische waarde sterk bepaald wordt door expertise van de onderzoeker zodat dit samen met de lokale beschikbaarheid de keuze bepaalt Ten opzichte van MRI is het bereik van EUS beperkter, zodat boven de m levator gelegen afwijkingen en complexe fistels alsnog gemist kunnen worden Een voordeel van MRI boven EUS is het feit dat in plaats van een transducer in het rectum een oppervlaktespoel gebruikt.
| 606 | nvmdl |
voor fistelchirurgie leidt tot een significant lager Er is onvoldoende bewijs dat gebruik van waterstofperoxide de diagnostische Van oudsher wordt onderzoek onder narcose beschouwd als de gouden standaard bij (verdenking op) perianale fistels bij de ZvC De laatste jaren wordt erkend dat dit onderzoek zijn beperkingen heeft, vooral omdat diepe en boven de m Levator ani gelegen fistels gemist kunnen worden Zowel endoanale echografie (EUS) als MRI hebben hun waarde bewezen bij het diagnosticeren van perianale fistels (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) In een studie van Orsoni werd de MRI (Orsoni, ###) verricht met een inmiddels verlaten techniek en verouderde sequentiekeuze, terwijl in de studie van Maier (Maier, ###) werd gescand met een oppervlaktespoel en een geadapteerd scanprotocol Daarentegen werd in de studie van Orsoni wel intraveneus contrastmiddel gebruikt âvolgens de huidige maatstaven een mogelijke pré voor goede fisteldiagnostiek- en in de studie van Maier niet Ook echografisch verschilden de twee onderzoeken; in de studie van Orsoni is een lineaire # MHz-transducer gebruikt, in de studie van Maier een roterende ## MHz- transducer Voor beide technieken geldt dat de diagnostische waarde sterk bepaald wordt door expertise van de onderzoeker zodat dit samen met de lokale beschikbaarheid de keuze bepaalt Ten opzichte van MRI is het bereik van EUS beperkter, zodat boven de m levator gelegen afwijkingen en complexe fistels alsnog gemist kunnen worden Een voordeel van MRI boven EUS is het feit dat in plaats van een transducer in het rectum een oppervlaktespoel gebruikt Dit wordt door patiënten als minder belastend ervaren Daarentegen zal een onderzoek met MRI gemiddeld langer duren dan een EUS en zijn de kosten van MRI hoger Voor de beeldvorming van perianale fistels is de afweging tussen MRI en EUS afhankelijk van de lokale expertise en beschikbaarheid Voordeel van een MRI (met een oppervlaktespoel) boven een EUS kan zijn dat geen intra-anale apparatuur noodzakelijk is In de dagelijkse praktijk is het aan te bevelen rekening te houden met de beperkte reproduceerbaarheid van EUS voor perianale fistels bij de ZvC Er is # meta-analyse verricht die de accuratesse van echografie bij het diagnosticeren van de ZvC evalueert; in deze meta-analyse is alleen de accuratesse van wandverdikking vastgesteld door echografie onderzocht en zijn maar zeven studies geïncludeerd die duidelijke cutoff-waarden geven voor wandverdikking Voor een cutoff-waarde van #mm werden sensitiviteit en specificiteit van ##% en ##% behaald; bij een cutoff-waarde van #mm De diagnostische waarde van echografie bij het vaststellen van de ZvC van de dunne darm is uitgebreid geëvalueerd (Rispo, ###; Sheridan, ###; Solvig, ###; Tarjan, ###; Pallotta, ###; Cittadini, ###; Folvik, ###); in één studie is het colon geëvalueerd, waarbij getracht werd te differentiëren tussen de ZvC en CU (Limberg, ###) Bij ### patiënten is abdominale echografie verricht voor het vaststellen van de ZvC van de dunne darm zonder toediening van intraluminaal contrast (Rispo, ###; Sheridan, ###; Solvig, ###; Tarjan, ###; Pallotta, ###); de gemiddelde sensitiviteit was #<DATUM> met een specificiteit van ##% Bij ###.
| 664 | nvmdl |
Dit wordt door patiënten als minder belastend ervaren Daarentegen zal een onderzoek met MRI gemiddeld langer duren dan een EUS en zijn de kosten van MRI hoger Voor de beeldvorming van perianale fistels is de afweging tussen MRI en EUS afhankelijk van de lokale expertise en beschikbaarheid Voordeel van een MRI (met een oppervlaktespoel) boven een EUS kan zijn dat geen intra-anale apparatuur noodzakelijk is In de dagelijkse praktijk is het aan te bevelen rekening te houden met de beperkte reproduceerbaarheid van EUS voor perianale fistels bij de ZvC Er is # meta-analyse verricht die de accuratesse van echografie bij het diagnosticeren van de ZvC evalueert; in deze meta-analyse is alleen de accuratesse van wandverdikking vastgesteld door echografie onderzocht en zijn maar zeven studies geïncludeerd die duidelijke cutoff-waarden geven voor wandverdikking Voor een cutoff-waarde van #mm werden sensitiviteit en specificiteit van ##% en ##% behaald; bij een cutoff-waarde van #mm De diagnostische waarde van echografie bij het vaststellen van de ZvC van de dunne darm is uitgebreid geëvalueerd (Rispo, ###; Sheridan, ###; Solvig, ###; Tarjan, ###; Pallotta, ###; Cittadini, ###; Folvik, ###); in één studie is het colon geëvalueerd, waarbij getracht werd te differentiëren tussen de ZvC en CU (Limberg, ###) Bij ### patiënten is abdominale echografie verricht voor het vaststellen van de ZvC van de dunne darm zonder toediening van intraluminaal contrast (Rispo, ###; Sheridan, ###; Solvig, ###; Tarjan, ###; Pallotta, ###); de gemiddelde sensitiviteit was #<DATUM> met een specificiteit van ##% Bij ### dunne darm verricht met intraluminaal contrast de sensitiviteit was #<DATUM> , de specificiteit ###% In de studie waarbij een directe vergelijking tussen de diagnostische waarde van echografie zonder en met intraluminaal contrast mogelijk was (Pallotta, ###), bleek de sensitiviteit hoger te zijn met intraluminaal contrast (###% versus #<DATUM> ) bij een Limberg et al (Limberg, ###) onderzochten de waarde van hydrocolonische echografie bij het diagnosticeren en differentiëren van de ZvC en CU in een groep van ### patiënten, van vaststellen van ZvC van de dunne darm waren een wanddikte )#mm, vermindering of afwezigheid van wandstratificatie, afwezigheid van peristaltiek, aanwezigheid van stenose of gedilateerde darmlissen De meeste gerapporteerde fout-negatieve resultaten waren ten gevolge van milde (oppervlakkige) afwijkingen, terwijl bij een aantal fout-negatieve patiënten een ziektelokalisatie diep in het bekken of in de dunne darm proximaal van het ileum werd gezien met de referentiestandaard Het criterium voor het vaststellen van IBD van het colon was een langwerpig, hypoechoïsch darmsegment met een uniforme wanddikte van ) # mm Er zijn geen onderzoeken verricht die de diagnostische waarde van Dopplerechografie hebben getracht vast te stellen bij het diagnosticeren van IBD In twee van de acht hier besproken studies zijn verschillende beeldvormende technieken met elkaar vergeleken In de studie van Rispo et al (Rispo, ###) zijn scintigrafie, echografie en barium-enteroclyse vergeleken met als referentiestandaard ileocolonoscopie Echografie bleek een weinig sensitiever en specifieker in het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm dan scintigrafie (sensitiviteit respectievelijk ##% en ##%, specificiteit #<DATUM> versus #<DATUM> ).
| 698 | nvmdl |
met intraluminaal contrast de sensitiviteit was #<DATUM> , de specificiteit ###% In de studie waarbij een directe vergelijking tussen de diagnostische waarde van echografie zonder en met intraluminaal contrast mogelijk was (Pallotta, ###), bleek de sensitiviteit hoger te zijn met intraluminaal contrast (###% versus #<DATUM> ) bij een Limberg et al (Limberg, ###) onderzochten de waarde van hydrocolonische echografie bij het diagnosticeren en differentiëren van de ZvC en CU in een groep van ### patiënten, van vaststellen van ZvC van de dunne darm waren een wanddikte )#mm, vermindering of afwezigheid van wandstratificatie, afwezigheid van peristaltiek, aanwezigheid van stenose of gedilateerde darmlissen De meeste gerapporteerde fout-negatieve resultaten waren ten gevolge van milde (oppervlakkige) afwijkingen, terwijl bij een aantal fout-negatieve patiënten een ziektelokalisatie diep in het bekken of in de dunne darm proximaal van het ileum werd gezien met de referentiestandaard Het criterium voor het vaststellen van IBD van het colon was een langwerpig, hypoechoïsch darmsegment met een uniforme wanddikte van ) # mm Er zijn geen onderzoeken verricht die de diagnostische waarde van Dopplerechografie hebben getracht vast te stellen bij het diagnosticeren van IBD In twee van de acht hier besproken studies zijn verschillende beeldvormende technieken met elkaar vergeleken In de studie van Rispo et al (Rispo, ###) zijn scintigrafie, echografie en barium-enteroclyse vergeleken met als referentiestandaard ileocolonoscopie Echografie bleek een weinig sensitiever en specifieker in het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm dan scintigrafie (sensitiviteit respectievelijk ##% en ##%, specificiteit #<DATUM> versus #<DATUM> ) In de studie van Tarján et al (Tarjan, ###) zijn CT, echografie en scintigrafie met elkaar vergeleken met als referentiestandaard enteroclyse Over de relatieve sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie en CT voor het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm kunnen op basis van de gegevens uit het artikel geen gefundeerde uitspraken gedaan worden Met betrekking tot detectie van ZvC-gerelateerde complicaties zijn er zowel met CT (n=#) als met echografie (n=##) meer fistels gedetecteerd dan met barium-enteroclyse (n=#), terwijl er met behulp van scintigrafie # fistels werden gezien Er is geen melding gemaakt van fout-positieve of fout-negatieve bevindingen zodat geen betrouwbare conclusie kan worden getrokken over de waarde van CT, scintigrafie of echografie met betrekking tot detectie van Vier studies waarin de diagnostische waarde van echografie voor de detectie van activiteit bij de ZvC is onderzocht, voldeden aan de inclusiecriteria In geen van deze studies is getracht de ziekteactiviteit te graderen De vier studies verschillen in hun opzet; in één studie werden alleen het neoterminale ileum en de anastomose onderzocht op postoperatief heropvlammen van klachten, in de andere studie werd het gehele colon geëvalueerd In de derde studie werd alleen de dunne darm beoordeeld, zonder te vermelden op welke wijze dit gebeurde In de vierde studie zijn MRI en echografie (met Doppler-echografie van de arteria mesentica superior) vergeleken met de gouden standaard, zonder te vermelden welke darmsegmenten werden geëvalueerd In geen van de studies is voor de echografie intraluminaal contrastmiddel gebruikt.
| 623 | nvmdl |
In de studie van Tarján et al (Tarjan, ###) zijn CT, echografie en scintigrafie met elkaar vergeleken met als referentiestandaard enteroclyse Over de relatieve sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie en CT voor het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm kunnen op basis van de gegevens uit het artikel geen gefundeerde uitspraken gedaan worden Met betrekking tot detectie van ZvC-gerelateerde complicaties zijn er zowel met CT (n=#) als met echografie (n=##) meer fistels gedetecteerd dan met barium-enteroclyse (n=#), terwijl er met behulp van scintigrafie # fistels werden gezien Er is geen melding gemaakt van fout-positieve of fout-negatieve bevindingen zodat geen betrouwbare conclusie kan worden getrokken over de waarde van CT, scintigrafie of echografie met betrekking tot detectie van Vier studies waarin de diagnostische waarde van echografie voor de detectie van activiteit bij de ZvC is onderzocht, voldeden aan de inclusiecriteria In geen van deze studies is getracht de ziekteactiviteit te graderen De vier studies verschillen in hun opzet; in één studie werden alleen het neoterminale ileum en de anastomose onderzocht op postoperatief heropvlammen van klachten, in de andere studie werd het gehele colon geëvalueerd In de derde studie werd alleen de dunne darm beoordeeld, zonder te vermelden op welke wijze dit gebeurde In de vierde studie zijn MRI en echografie (met Doppler-echografie van de arteria mesentica superior) vergeleken met de gouden standaard, zonder te vermelden welke darmsegmenten werden geëvalueerd In geen van de studies is voor de echografie intraluminaal contrastmiddel gebruikt Sheridan, ###); het criterium voor aanwezigheid van ziekteactiviteit was in twee studies een ziekte vastgesteld bij een hypoechoische wandverdikking van ) #mm (Miao, ###) Op patiëntbasis (n= ###) is de gemiddelde sensitiviteit van echografie voor de detectie van ziekteactiviteit bij de ZvC #<DATUM> met een specificiteit van #<DATUM> In de studie van Miao et al (Miao, ###) is zowel echografie als MRI verricht bij ## patiënten met voor beide technieken een sensitiviteit van ##%, met een hogere specificiteit van echografie van ###% versus ##% In de studie van Pradel et al zijn de vergelijkingen tussen echografie en de referentiestandaard op segmentbasis gedaan (n=###) (Prade,l ###); de cutoff-waarde voor een verdikte darmwand was hier )#mm tijdens compressie van de darmwand In deze studie waarin geen onderscheid is gemaakt tussen de verschillende vormen van inflammatoire activiteit- was de sensitiviteit van echografie ##%, de specificiteit #<DATUM> Bij een onderverdeling in activiteitsstadia bleek de sensitiviteit voor een milde ZvC duidelijk lager (##%) Een valide conclusie trekken over de waarde van echografie bij detectie van actieve ZvC op De detectie van complicaties bij bekende IBD met behulp van echografie is onderzocht in vijf studies (Gasche, ###; Kohn, ###; Maconi, ###; Maconi, ###; Parente, ###) In # studies is de sensitiviteit van echografie voor de detectie van stricturen op patiëntbasis geëvalueerd (Gasche, ###; Kohn, ###; Parente, ###); de gemiddelde sensitiviteit was #<DATUM> , de specificiteit #<DATUM> (n=###) In de grootste van deze studies -van Parente et al - is.
| 686 | nvmdl |
voor aanwezigheid van ziekteactiviteit was in twee studies een ziekte vastgesteld bij een hypoechoische wandverdikking van ) #mm (Miao, ###) Op patiëntbasis (n= ###) is de gemiddelde sensitiviteit van echografie voor de detectie van ziekteactiviteit bij de ZvC #<DATUM> met een specificiteit van #<DATUM> In de studie van Miao et al (Miao, ###) is zowel echografie als MRI verricht bij ## patiënten met voor beide technieken een sensitiviteit van ##%, met een hogere specificiteit van echografie van ###% versus ##% In de studie van Pradel et al zijn de vergelijkingen tussen echografie en de referentiestandaard op segmentbasis gedaan (n=###) (Prade,l ###); de cutoff-waarde voor een verdikte darmwand was hier )#mm tijdens compressie van de darmwand In deze studie waarin geen onderscheid is gemaakt tussen de verschillende vormen van inflammatoire activiteit- was de sensitiviteit van echografie ##%, de specificiteit #<DATUM> Bij een onderverdeling in activiteitsstadia bleek de sensitiviteit voor een milde ZvC duidelijk lager (##%) Een valide conclusie trekken over de waarde van echografie bij detectie van actieve ZvC op De detectie van complicaties bij bekende IBD met behulp van echografie is onderzocht in vijf studies (Gasche, ###; Kohn, ###; Maconi, ###; Maconi, ###; Parente, ###) In # studies is de sensitiviteit van echografie voor de detectie van stricturen op patiëntbasis geëvalueerd (Gasche, ###; Kohn, ###; Parente, ###); de gemiddelde sensitiviteit was #<DATUM> , de specificiteit #<DATUM> (n=###) In de grootste van deze studies -van Parente et al - is gebruik van contrastmiddel stegen sensitiviteit en specificiteit naar respectievelijk #<DATUM> en vierde studie (Maconi, ###) waren sensitiviteit en specificiteit alleen te calculeren op segmentbasis in ### darmsegmenten (ileum en colon bij ## patiënten) was de sensitiviteit De gemiddelde sensitiviteit van echografie voor detectie van enterale fistels was #<DATUM> , de Bij de ### patiënten die Maconi et al onderzocht hebben, is zowel barium-enteroclyse verricht als echografie; uitslagen van deze onderzoeken zijn vergeleken met de chirurgische gouden standaard De sensitiviteit van echografie was bij deze ### patiënten hoger dan de sensitiviteit van enteroclyse; namelijk #<DATUM> versus #<DATUM> (Maconi, ###) Specificiteit was voor beide onderzoeken #<DATUM> In bovengenoemde studie is bij een subgroep van ## van de ### patiënten ook nog een abdominale CT verricht; bij deze patiënten was de sensitiviteit Voor abcessen (Gasche, ###; Maconi, ###) was de sensitiviteit van echografie #<DATUM> de specificiteit #<DATUM> Bij een directe vergelijking tussen CT en echografie in ## patiënten had echografie een iets hogere sensitiviteit (## #% versus #<DATUM> ), maar een lagere specificiteit Er zijn twee studies geselecteerd die voldeden aan de inclusiecriteria; in de eerste studie is met een combinatie van conventionele en Doppler-echografie getracht te differentiëren (Neye ###) Hiertoe werd eerst het abdomen gescand om verdikte darmwanden (â¥#mm) te detecteren Verdikte segmenten werden vervolgens gescand met specifieke doppler apparatuur (Power Doppler) en het rijkst gevasculariseerde gebied werd geselecteerd Met behulp van een echografische activiteitsindex gebaseerd op wanddikte en aantal bloedvaten.
| 739 | nvmdl |
en specificiteit naar respectievelijk #<DATUM> en vierde studie (Maconi, ###) waren sensitiviteit en specificiteit alleen te calculeren op segmentbasis in ### darmsegmenten (ileum en colon bij ## patiënten) was de sensitiviteit De gemiddelde sensitiviteit van echografie voor detectie van enterale fistels was #<DATUM> , de Bij de ### patiënten die Maconi et al onderzocht hebben, is zowel barium-enteroclyse verricht als echografie; uitslagen van deze onderzoeken zijn vergeleken met de chirurgische gouden standaard De sensitiviteit van echografie was bij deze ### patiënten hoger dan de sensitiviteit van enteroclyse; namelijk #<DATUM> versus #<DATUM> (Maconi, ###) Specificiteit was voor beide onderzoeken #<DATUM> In bovengenoemde studie is bij een subgroep van ## van de ### patiënten ook nog een abdominale CT verricht; bij deze patiënten was de sensitiviteit Voor abcessen (Gasche, ###; Maconi, ###) was de sensitiviteit van echografie #<DATUM> de specificiteit #<DATUM> Bij een directe vergelijking tussen CT en echografie in ## patiënten had echografie een iets hogere sensitiviteit (## #% versus #<DATUM> ), maar een lagere specificiteit Er zijn twee studies geselecteerd die voldeden aan de inclusiecriteria; in de eerste studie is met een combinatie van conventionele en Doppler-echografie getracht te differentiëren (Neye ###) Hiertoe werd eerst het abdomen gescand om verdikte darmwanden (â¥#mm) te detecteren Verdikte segmenten werden vervolgens gescand met specifieke doppler apparatuur (Power Doppler) en het rijkst gevasculariseerde gebied werd geselecteerd Met behulp van een echografische activiteitsindex gebaseerd op wanddikte en aantal bloedvaten Sensitiviteit en specificiteit van deze methode waren #<DATUM> en #<DATUM> voor de detectie van In de andere studie die voldeed aan de inclusiecriteria, is op patiëntbasis (n=##) de diagnostische waarde van Doppler-echografie van de flow van de arteria mesenterica superior bepaald; bij een cutoff-waarde van ### ml/min was de sensitiviteit van Doppler voor detectie van een actieve ZvC ##% met een specificiteit van ##% (Van Oostayen, ###) Met deze methode valt activiteit niet te lokaliseren, hetgeen als een (relatief) nadeel beschouwd Indien een verdikte darmwand ()#mm) wordt beschouwd als diagnostisch voor ZvC, heeft echografie een sensitiviteit van ##% en een specificiteit van ##%; De sensitiviteit van echografie voor milde ziekteactiviteit bij IBD is laag Echografie lijkt derhalve niet geschikt voor het diagnosticeren van oppervlakkige Cittadini, ###; Folvik, ###; Rispo, ###; Pradel, ### Het gebruik van intraluminaal contrastmiddel vergroot de diagnostische waarde Op basis van goed gedefinieerde echografische criteria lijkt het mogelijk te differentiëren tussen de ZvC en CU met behulp van hydrocolonische echografie Echografie lijkt een geschikte modaliteit voor het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm, met een sensitiviteit en specificiteit die vergelijkbaar zijn met die Intraindividueel kan het beloop van de activiteit van de ZvC met een redelijk Pathologische darmwandverdikking is het belangrijkste criterium dat gebruikt wordt om activiteit in het kader van de ZvC echografisch vast te stellen Twee studies zijn geincludeerd waarin de diagnostische waarde van leukocytenscintigrafie is geëvaluaeerd voor detectie van IBD in een populatie patiënten verdacht van IBD (n=###); de.
| 683 | nvmdl |
waren #<DATUM> en #<DATUM> voor de detectie van In de andere studie die voldeed aan de inclusiecriteria, is op patiëntbasis (n=##) de diagnostische waarde van Doppler-echografie van de flow van de arteria mesenterica superior bepaald; bij een cutoff-waarde van ### ml/min was de sensitiviteit van Doppler voor detectie van een actieve ZvC ##% met een specificiteit van ##% (Van Oostayen, ###) Met deze methode valt activiteit niet te lokaliseren, hetgeen als een (relatief) nadeel beschouwd Indien een verdikte darmwand ()#mm) wordt beschouwd als diagnostisch voor ZvC, heeft echografie een sensitiviteit van ##% en een specificiteit van ##%; De sensitiviteit van echografie voor milde ziekteactiviteit bij IBD is laag Echografie lijkt derhalve niet geschikt voor het diagnosticeren van oppervlakkige Cittadini, ###; Folvik, ###; Rispo, ###; Pradel, ### Het gebruik van intraluminaal contrastmiddel vergroot de diagnostische waarde Op basis van goed gedefinieerde echografische criteria lijkt het mogelijk te differentiëren tussen de ZvC en CU met behulp van hydrocolonische echografie Echografie lijkt een geschikte modaliteit voor het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm, met een sensitiviteit en specificiteit die vergelijkbaar zijn met die Intraindividueel kan het beloop van de activiteit van de ZvC met een redelijk Pathologische darmwandverdikking is het belangrijkste criterium dat gebruikt wordt om activiteit in het kader van de ZvC echografisch vast te stellen Twee studies zijn geincludeerd waarin de diagnostische waarde van leukocytenscintigrafie is geëvaluaeerd voor detectie van IBD in een populatie patiënten verdacht van IBD (n=###); de namelijk echografie en scintigrafie, direct met elkaar vergeleken, waarbij sensitiviteit en specificiteit voor echo marginaal hoger waren dan voor scintigrafie (sensitiviteit In twee andere studies (n=###) werd gekeken naar de diagnostische waarde van leukocytenscintigrafie voor het detecteren van intestinale ontsteking, zonder differentiatie tussen de ZvC en CU of andere vormen van ontsteking van de tractus digestivus (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) Hier werd een sensitiviteit van ##,#% en een specificiteit van #<DATUM> gevonden voor het detecteren van inflammatie In geen van de vier scintigrafische studies is Er zijn zes studies geïncludeerd die de diagnostische waarde van scintigrafie in het detecteren van ziekteactiviteit evalueren (<PERSOON>, ###) bij IBD-patiënten De scintigrafische onderzoeken verschillen onderling wat betreft het gebruik van een radioactieve marker; Veelal werd ##mTc-HMPAO gebruikt (<PERSOON> werden in de studie van Papós et al ##mTc-HMPAO en antigranulocyt antilichaam vergeleken (Papos, ###) In de studie van Heresbach is Indium### In drie studies is alleen het colon scintigrafisch beoordeeld (Heresbach, ###; Stahlberg, ###; Middleton, ###); in de drie andere studies is de gehele darm zowel scintigrafisch als In totaal is in ### darmsegmenten een vergelijking mogelijk geweest tussen scintigrafie en de referentiestandaard De gemiddelde sensitiviteit van scintigrafie voor het detecteren van actieve IBD is #<DATUM> en de specificiteit #<DATUM> Gesplitst voor colon en dunne darm zijn sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie voor IBD van het colon (n=### segmenten) #<DATUM> en ##.
| 664 | nvmdl |
sensitiviteit en specificiteit voor echo marginaal hoger waren dan voor scintigrafie (sensitiviteit In twee andere studies (n=###) werd gekeken naar de diagnostische waarde van leukocytenscintigrafie voor het detecteren van intestinale ontsteking, zonder differentiatie tussen de ZvC en CU of andere vormen van ontsteking van de tractus digestivus (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) Hier werd een sensitiviteit van ##,#% en een specificiteit van #<DATUM> gevonden voor het detecteren van inflammatie In geen van de vier scintigrafische studies is Er zijn zes studies geïncludeerd die de diagnostische waarde van scintigrafie in het detecteren van ziekteactiviteit evalueren (<PERSOON>, ###) bij IBD-patiënten De scintigrafische onderzoeken verschillen onderling wat betreft het gebruik van een radioactieve marker; Veelal werd ##mTc-HMPAO gebruikt (<PERSOON> werden in de studie van Papós et al ##mTc-HMPAO en antigranulocyt antilichaam vergeleken (Papos, ###) In de studie van Heresbach is Indium### In drie studies is alleen het colon scintigrafisch beoordeeld (Heresbach, ###; Stahlberg, ###; Middleton, ###); in de drie andere studies is de gehele darm zowel scintigrafisch als In totaal is in ### darmsegmenten een vergelijking mogelijk geweest tussen scintigrafie en de referentiestandaard De gemiddelde sensitiviteit van scintigrafie voor het detecteren van actieve IBD is #<DATUM> en de specificiteit #<DATUM> Gesplitst voor colon en dunne darm zijn sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie voor IBD van het colon (n=### segmenten) #<DATUM> en ## ###) Voor de dunne darm is maar voor ## darmsegmenten sensitiviteit en specificiteit te In # studies bleek de segmentale sensitiviteit van scintigrafie het laagst in het rectum (<PERSOON>, ###); in de studie van Molnár (###) was de sensitiviteit voor detectie van inflammatie in het rectosigmoïd ##%, de specificiteit ##%, terwijl ook in de studie van Ståhlberg (Stahlberg, ###) verhoudingsgewijs de meeste foutnegatieve segmenten in het rectum gelokaliseerd waren (# van de ##) In de studie van beoordeeld met scintigrafie Ook bleek het anatomisch correct lokaliseren van ziekteactiviteit niet altijd goed mogelijk (<PERSOON>, ###; Middleton, ###) In de studie van Heresbach was de sensitiviteit voor een milde ziekteactiviteit van ZvC laag; er werden relatief veel foutnegatieve darmsegmenten gediagnosticeerd waarbij endoscopisch echter in geen van deze Indien sensitiviteit en specificiteit apart berekend worden per subtype IBD is voor de detectie van een actieve ZvC de sensitiviteit #<DATUM> en de specificiteit #<DATUM> op segmentbasis (Heresbach, ###; Molnar, ###; Stahlberg, ###) Voor detectie van een actieve CU werd een hogere sensitiviteit gevonden van #<DATUM> , echter met een lagere specificiteit van #<DATUM> In de studies van Molnár (###) en <PERSOON> (###) is een vergelijkend onderzoek gedaan studie van Molnar is op segmentbasis sensitiviteit en specificiteit te berekenen voor de detectie van een actieve ZvC de sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie bleken hoger dan van CT (sensitiviteit #<DATUM> versus #<DATUM> , specificiteit ## #% versus #<DATUM> ), maar CT bleek beter in staat fistels en abcessen te diagnosticeren Verhoudingsgewijs bleek de.
| 703 | nvmdl |
maar voor ## darmsegmenten sensitiviteit en specificiteit te In # studies bleek de segmentale sensitiviteit van scintigrafie het laagst in het rectum (<PERSOON>, ###); in de studie van Molnár (###) was de sensitiviteit voor detectie van inflammatie in het rectosigmoïd ##%, de specificiteit ##%, terwijl ook in de studie van Ståhlberg (Stahlberg, ###) verhoudingsgewijs de meeste foutnegatieve segmenten in het rectum gelokaliseerd waren (# van de ##) In de studie van beoordeeld met scintigrafie Ook bleek het anatomisch correct lokaliseren van ziekteactiviteit niet altijd goed mogelijk (<PERSOON>, ###; Middleton, ###) In de studie van Heresbach was de sensitiviteit voor een milde ziekteactiviteit van ZvC laag; er werden relatief veel foutnegatieve darmsegmenten gediagnosticeerd waarbij endoscopisch echter in geen van deze Indien sensitiviteit en specificiteit apart berekend worden per subtype IBD is voor de detectie van een actieve ZvC de sensitiviteit #<DATUM> en de specificiteit #<DATUM> op segmentbasis (Heresbach, ###; Molnar, ###; Stahlberg, ###) Voor detectie van een actieve CU werd een hogere sensitiviteit gevonden van #<DATUM> , echter met een lagere specificiteit van #<DATUM> In de studies van Molnár (###) en <PERSOON> (###) is een vergelijkend onderzoek gedaan studie van Molnar is op segmentbasis sensitiviteit en specificiteit te berekenen voor de detectie van een actieve ZvC de sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie bleken hoger dan van CT (sensitiviteit #<DATUM> versus #<DATUM> , specificiteit ## #% versus #<DATUM> ), maar CT bleek beter in staat fistels en abcessen te diagnosticeren Verhoudingsgewijs bleek de ##% voor beide modaliteiten, terwijl scintigrafie zowel sensitiever als specifieker bleek voor de detectie van inflammatie van het colon In de studie van <PERSOON> et al (###) zijn zowel scintigrafie als CT vergeleken met endoscopische en chirurgische bevindingen, waarbij voor de CT zowel oraal als rectaal contrastmiddel werd gegeven Voor de detectie van aan de ZvC gerelateerde afwijkingen (## segmenten in ## patiënten) was de sensitiviteit #<DATUM> , de specificiteit ##% Voor CU (## segmenten in ## patiënten) was de sensitiviteit van CT ##%, de specificiteit #<DATUM> Scintigrafie was voor de detectie van CU-gerelateerde afwijkingen zowel sensitiever (## #%) als specifieker (#<DATUM> ) dan CT Voor de ZvC konden sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie niet (correct) berekend worden CT bleek ook hier accurater dan scintigrafie in het diagnosticeren van complicaties; # op de # abcessen en # op de # enterale fistels werden met CT gediagnosticeerd, terwijl er geen fout-positieve CT-resultaten In vier van de zes bovengenoemde studies zijn patiënten geïncludeerd met de klinische verdenking op een acute opvlamming van IBD Hierdoor zijn de resultaten niet zonder meer te extrapoleren naar een algemene populatie IBD-patiënten, bij wie het hele spectrum aan Leukocytenscintigrafie heeft een hoge sensitiviteit en specificiteit voor het De diagnostische waarde van echografie en scintigrafie voor de detectie van IBD Scintigrafie heeft een goede sensitiviteit en specificiteit voor de detectie van Scintigrafie heeft een lage sensitiviteit voor het bepalen van de anatomische lokalisatie van IBD en detecteren van de ziekteactiviteit gelokaliseerd in het.
| 686 | nvmdl |
voor beide modaliteiten, terwijl scintigrafie zowel sensitiever als specifieker bleek voor de detectie van inflammatie van het colon In de studie van <PERSOON> et al (###) zijn zowel scintigrafie als CT vergeleken met endoscopische en chirurgische bevindingen, waarbij voor de CT zowel oraal als rectaal contrastmiddel werd gegeven Voor de detectie van aan de ZvC gerelateerde afwijkingen (## segmenten in ## patiënten) was de sensitiviteit #<DATUM> , de specificiteit ##% Voor CU (## segmenten in ## patiënten) was de sensitiviteit van CT ##%, de specificiteit #<DATUM> Scintigrafie was voor de detectie van CU-gerelateerde afwijkingen zowel sensitiever (## #%) als specifieker (#<DATUM> ) dan CT Voor de ZvC konden sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie niet (correct) berekend worden CT bleek ook hier accurater dan scintigrafie in het diagnosticeren van complicaties; # op de # abcessen en # op de # enterale fistels werden met CT gediagnosticeerd, terwijl er geen fout-positieve CT-resultaten In vier van de zes bovengenoemde studies zijn patiënten geïncludeerd met de klinische verdenking op een acute opvlamming van IBD Hierdoor zijn de resultaten niet zonder meer te extrapoleren naar een algemene populatie IBD-patiënten, bij wie het hele spectrum aan Leukocytenscintigrafie heeft een hoge sensitiviteit en specificiteit voor het De diagnostische waarde van echografie en scintigrafie voor de detectie van IBD Scintigrafie heeft een goede sensitiviteit en specificiteit voor de detectie van Scintigrafie heeft een lage sensitiviteit voor het bepalen van de anatomische lokalisatie van IBD en detecteren van de ziekteactiviteit gelokaliseerd in het <DATUM> Computer tomografie voor het diagnosticeren van IBD Er zijn drie CT-studies (n=###) verricht (met intraluminaal contrast) waarbij de waarde is vastgesteld van CT bij het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm in een populatie patiënten verdacht van of reeds bekend met de <PERSOON> van deze studies (<PERSOON>, ###) evalueren uitsluitend het terminale ileum (n=##) Sensitiviteit en specificiteit zijn #<DATUM> en #<DATUM> In de studie van Mazzeo et al (n=##) wordt de gehele dunne darm beoordeeld; in deze studie zijn sensitiviteit aankleuring van de darmwand na inspuiten van intraveneus contrast werden beschouwd als belangrijke criteria voor een actieve <PERSOON> studie van Wold et al bleek CT beter in staat dan bariumenteroclyse tot het detecteren van fistels en abcessen (Wold ###) Met bariumenteroclyse werden drie terecht-positieve fistels gezien, terwijl met CT er vier werden gediagnosticeerd Drie chirurgische geverifieerde In de studie van <PERSOON> et al (<PERSOON>, ###) zijn zowel scintigrafie als CT vergeleken met endoscopische en chirurgische bevindingen, waarbij voor de CT zowel oraal als rectaal contrastmiddel werd gegeven Voor de detectie van ZvC-gerelateerde afwijkingen (## segmenten in ## patiënten) was de sensitiviteit #<DATUM> , de specificiteit ##% Voor CU (## Scintigrafie was voor de detectie van CU gerelateerde afwijkingen zowel sensitiever (## #%) als specifieker (#<DATUM> ) dan de CT Voor de ZvC konden sensitiviteit en specificiteit van.
| 640 | nvmdl |
# Computer tomografie voor het diagnosticeren van IBD Er zijn drie CT-studies (n=###) verricht (met intraluminaal contrast) waarbij de waarde is vastgesteld van CT bij het diagnosticeren van de ZvC van de dunne darm in een populatie patiënten verdacht van of reeds bekend met de <PERSOON> van deze studies (<PERSOON>, ###) evalueren uitsluitend het terminale ileum (n=##) Sensitiviteit en specificiteit zijn #<DATUM> en #<DATUM> In de studie van Mazzeo et al (n=##) wordt de gehele dunne darm beoordeeld; in deze studie zijn sensitiviteit aankleuring van de darmwand na inspuiten van intraveneus contrast werden beschouwd als belangrijke criteria voor een actieve <PERSOON> studie van Wold et al bleek CT beter in staat dan bariumenteroclyse tot het detecteren van fistels en abcessen (Wold ###) Met bariumenteroclyse werden drie terecht-positieve fistels gezien, terwijl met CT er vier werden gediagnosticeerd Drie chirurgische geverifieerde In de studie van <PERSOON> et al (<PERSOON>, ###) zijn zowel scintigrafie als CT vergeleken met endoscopische en chirurgische bevindingen, waarbij voor de CT zowel oraal als rectaal contrastmiddel werd gegeven Voor de detectie van ZvC-gerelateerde afwijkingen (## segmenten in ## patiënten) was de sensitiviteit #<DATUM> , de specificiteit ##% Voor CU (## Scintigrafie was voor de detectie van CU gerelateerde afwijkingen zowel sensitiever (## #%) als specifieker (#<DATUM> ) dan de CT Voor de ZvC konden sensitiviteit en specificiteit van <DATUM> enterale fistels werden met CT gediagnosticeerd, terwijl er geen fout-positieve CTresultaten werden gevonden Scintigrafisch werden <DATUM> abcessen gedetecteerd en <DATUM> fistels Belangrijke CT-parameters voor actieve IBD zijn pathologische darmwandverdikking en pathologische aankleuring van de darmwand na inspuiten van CT is niet geschikt voor de detectie van oppervlakkige Crohnse afwijkingen van De accuratesse van MRI, echografie, scintigrafie en CT is vergelijkbaar Met behulp van VCE kan na doorslikken van de capsule het dunne darmslijmvlies afgebeeld worden Deze techniek is in ### beschikbaar gekomen Een voordeel van deze techniek is dat dunne darm slijmvlies over de gehele lengte goed in beeld komt, terwijl dit met conventionele endoscopie niet goed mogelijk is Daarentegen is de capsule niet bestuurbaar zodat hernieuwde inspectie van potentieel afwijkende gebieden niet mogelijk is Bovendien is inspectie van het slijmvlies niet volledig en kan aanwezige verontreiniging niet tijdens het onderzoek weggespoeld worden In verschillende vergelijkende onderzoeken bij patiënten met de ZvC bleek VCE superieur aan dunnedarmpassage onderzoek wat betreft detectie van reeds bekende laesies in het terminale ileum, maar ook wat betreft detectie van nieuwe <PERSOON>, ###) Het betreft echter kleine series Recent werd in een meta-analyse over # studies (n = ###) beschreven dat met VCE significant meer afwijkingen aan de dunne darm worden waargenomen bij ZvCrichtlijn Inflammatoire darmziekten bij volwassenen, ### patiënten dan met dunnedarmpassage onderzoek, ileocoloscopie of CT-technieken (Triester, ###) Het aantal testen dat nodig is om een additionele diagnose in de dunne darm te.
| 616 | nvmdl |
gediagnosticeerd, terwijl er geen fout-positieve CTresultaten werden gevonden Scintigrafisch werden <DATUM> abcessen gedetecteerd en <DATUM> fistels Belangrijke CT-parameters voor actieve IBD zijn pathologische darmwandverdikking en pathologische aankleuring van de darmwand na inspuiten van CT is niet geschikt voor de detectie van oppervlakkige Crohnse afwijkingen van De accuratesse van MRI, echografie, scintigrafie en CT is vergelijkbaar Met behulp van VCE kan na doorslikken van de capsule het dunne darmslijmvlies afgebeeld worden Deze techniek is in ### beschikbaar gekomen Een voordeel van deze techniek is dat dunne darm slijmvlies over de gehele lengte goed in beeld komt, terwijl dit met conventionele endoscopie niet goed mogelijk is Daarentegen is de capsule niet bestuurbaar zodat hernieuwde inspectie van potentieel afwijkende gebieden niet mogelijk is Bovendien is inspectie van het slijmvlies niet volledig en kan aanwezige verontreiniging niet tijdens het onderzoek weggespoeld worden In verschillende vergelijkende onderzoeken bij patiënten met de ZvC bleek VCE superieur aan dunnedarmpassage onderzoek wat betreft detectie van reeds bekende laesies in het terminale ileum, maar ook wat betreft detectie van nieuwe <PERSOON>, ###) Het betreft echter kleine series Recent werd in een meta-analyse over # studies (n = ###) beschreven dat met VCE significant meer afwijkingen aan de dunne darm worden waargenomen bij ZvCrichtlijn Inflammatoire darmziekten bij volwassenen, ### patiënten dan met dunnedarmpassage onderzoek, ileocoloscopie of CT-technieken (Triester, ###) Het aantal testen dat nodig is om een additionele diagnose in de dunne darm te Video Capsule Endoscopie is een sensitieve techniek om dunne darmslijmvlies af te beelden ter beoordeling van uitbreiding van een reeds vastgestelde ZvC Video Capsule Endoscopie speelt geen rol bij de diagnostiek van onbekende Subgroepanalyse liet zien dat het verschil in opbrengst niet significant was bij patiënten met een initiële verdenking op de ZvC, maar wel sterk verschilde bij patiënten met een reeds Er zijn nog een aantal bezwaren betreffende VCE aan te voeren Belangrijkste nadeel is de onmogelijkheid om weefsel af te nemen uit waargenomen laesies, zodat het risico van overinterpretatie van niet specifieke afwijkingen bestaat Daarnaast is aanwezigheid van stricturen een contra-indicatie omdat de capsule hierin kan vast lopen Dit geld ook bij patiënten met grote divertikels In de studie van Buchman et al was er bij #% van de ZvCpatiënten sprake van een vastgelopen capsule Dit resulteerde bij de meeste patiënten niet tot een volledige darmafsluiting, zodat verwijdering van de capsule electief gepland kon worden door middel van heelkundige interventie of dubbel-ballon endoscopie Aanwezigheid van een pacemaker is eveneens een relatieve contra-indicatie Tenslotte kunnen slikstoornissen de inname van een capsule verhinderen Grotere prospectieve series zijn nodig om de plaats voor VCE in de initiële diagnostiek van patiënten met IBD te bepalen Bij patiënten met de verdenking op IBD wordt getracht om gebruik te maken van biomarkers om te differentiëren tussen verschillende ziektebeelden Dit is van belang omdat daarmee op een niet-belastende wijze informatie over de diagnose te verkrijgen is Op dit moment is er.
| 565 | nvmdl |
sensitieve techniek om dunne darmslijmvlies af te beelden ter beoordeling van uitbreiding van een reeds vastgestelde ZvC Video Capsule Endoscopie speelt geen rol bij de diagnostiek van onbekende Subgroepanalyse liet zien dat het verschil in opbrengst niet significant was bij patiënten met een initiële verdenking op de ZvC, maar wel sterk verschilde bij patiënten met een reeds Er zijn nog een aantal bezwaren betreffende VCE aan te voeren Belangrijkste nadeel is de onmogelijkheid om weefsel af te nemen uit waargenomen laesies, zodat het risico van overinterpretatie van niet specifieke afwijkingen bestaat Daarnaast is aanwezigheid van stricturen een contra-indicatie omdat de capsule hierin kan vast lopen Dit geld ook bij patiënten met grote divertikels In de studie van Buchman et al was er bij #% van de ZvCpatiënten sprake van een vastgelopen capsule Dit resulteerde bij de meeste patiënten niet tot een volledige darmafsluiting, zodat verwijdering van de capsule electief gepland kon worden door middel van heelkundige interventie of dubbel-ballon endoscopie Aanwezigheid van een pacemaker is eveneens een relatieve contra-indicatie Tenslotte kunnen slikstoornissen de inname van een capsule verhinderen Grotere prospectieve series zijn nodig om de plaats voor VCE in de initiële diagnostiek van patiënten met IBD te bepalen Bij patiënten met de verdenking op IBD wordt getracht om gebruik te maken van biomarkers om te differentiëren tussen verschillende ziektebeelden Dit is van belang omdat daarmee op een niet-belastende wijze informatie over de diagnose te verkrijgen is Op dit moment is er (ASCA) in het serum zijn in deze context uitvoerig onderzocht Bij minder dan #% van gezonde controle personen zijn de ASCA of p-ANCA positief, terwijl de p-ANCA bij ##-##% van de patiënten met CU positief is Bij patiënten met de ZvC is de p-ANCA vooral vaker positief (tot ##%) als er sprake is van linkszijdige colitis Daarentegen is de ASCA meer specifiek voor de ZvC met een positieve uitslag bij ##-##% van de patiënten ten opzichte van #-##% bij patiënten met CU De sensitiviteit en specificiteit van de beide bepalingen zijn in een grote meta-analyse onderzocht waarin ## relevante studies werden opgenomen (Reese, ###) De sensitiviteit van de p-ANCA en de ASCA is bij patiënten met respectievelijk de ZvC of CU minder dan ##% en daarmee te laag om routinematige toepassing in de diagnostiek van IBD te rechtvaardigen Daarentegen is de specificiteit van een gecombineerde ASCA en p-ANCA bepaling hoog tot ##% voor de ZvC, indien er sprake is van positieve ASCA en negatieve p-ANCA Mogelijk hebben deze testen daarmee een beperkte plaats bij het differentiëren tussen de ZvC en CU, maar dit is in de genoemde metaanalyse niet onderzocht Recenter zijn nieuwere met IBD geassocieerde serologische markers gepresenteerd zoals het zogenaamde âouter membrane porin <PERSOON> coli, het â<PERSOON> van bacteriële transcriptie factor familie), een flagellin-like Zholudev, ###; Lodes, ###; Targan, ###; Sutton, ###) De meerwaarde van deze serologische markers voor de dagelijkse praktijk zal uit grotere series moeten blijken.
| 612 | nvmdl |
serum zijn in deze context uitvoerig onderzocht Bij minder dan #% van gezonde controle personen zijn de ASCA of p-ANCA positief, terwijl de p-ANCA bij ##-##% van de patiënten met CU positief is Bij patiënten met de ZvC is de p-ANCA vooral vaker positief (tot ##%) als er sprake is van linkszijdige colitis Daarentegen is de ASCA meer specifiek voor de ZvC met een positieve uitslag bij ##-##% van de patiënten ten opzichte van #-##% bij patiënten met CU De sensitiviteit en specificiteit van de beide bepalingen zijn in een grote meta-analyse onderzocht waarin ## relevante studies werden opgenomen (Reese, ###) De sensitiviteit van de p-ANCA en de ASCA is bij patiënten met respectievelijk de ZvC of CU minder dan ##% en daarmee te laag om routinematige toepassing in de diagnostiek van IBD te rechtvaardigen Daarentegen is de specificiteit van een gecombineerde ASCA en p-ANCA bepaling hoog tot ##% voor de ZvC, indien er sprake is van positieve ASCA en negatieve p-ANCA Mogelijk hebben deze testen daarmee een beperkte plaats bij het differentiëren tussen de ZvC en CU, maar dit is in de genoemde metaanalyse niet onderzocht Recenter zijn nieuwere met IBD geassocieerde serologische markers gepresenteerd zoals het zogenaamde âouter membrane porin <PERSOON> coli, het â<PERSOON> van bacteriële transcriptie factor familie), een flagellin-like Zholudev, ###; Lodes, ###; Targan, ###; Sutton, ###) De meerwaarde van deze serologische markers voor de dagelijkse praktijk zal uit grotere series moeten blijken Dit kan indirect gebeuren door het meten van een acute fase reactie in het bloed Deze respons is aspecifiek en kan optreden bij vele processen zoals infecties, ontsteking, trauma, ernstige stress, maar bijvoorbeeld ook bij maligniteiten C-reactief proteïne (CRP) is een acuut fase eiwit met korte halfwaarde tijd die bij IBD frequent wordt gebruikt Met name bij de ZvC is deze bepaling redelijk sensitief voor ontstekingsactiviteit, terwijl bij CU de CRP respons vaak mild tot afwezig is (Fagan, ###; Solem, ###) Aangezien een acute fase respons aspecifiek is, is bepaling van het CRP vooral waardevol bij het vervolgen van ontstekingsactiviteit bij een reeds gestelde diagnose Patiënten met endoscopisch actieve IBD hebben meestal een licht tot matig verhoogde CRP waarde Daarbij kunnen CRP waarden van net boven de detectiegrens of net boven de normale referentiewaarden (bij een Patiënten in endoscopisch bewezen remissie hebben in de regel een lage CRP waarde In gerandomiseerde prospectieve studies bij IBD-patiënten lijkt de placeborespons afhankelijk van de CRP bij aanvang van de studie Patiënten met initieel lage CRP waarden hebben daarbij een hogere placeborespons <PERSOON> verhoogde CRP waarden zijn suggestief voor Het nadeel van serummarkers is dat ze niet specifiek zijn voor inflammatoire processen in de darm Daarom is gezocht naar fecale markers als afspiegeling van het ontstekingsproces in het darm slijmvlies Een voor de darm specifieke marker voor neutrofiele ontsteking is calprotectine, dat in de faeces gemeten kan worden Calprotectine is afkomstig uit het.
| 618 | nvmdl |
gebeuren door het meten van een acute fase reactie in het bloed Deze respons is aspecifiek en kan optreden bij vele processen zoals infecties, ontsteking, trauma, ernstige stress, maar bijvoorbeeld ook bij maligniteiten C-reactief proteïne (CRP) is een acuut fase eiwit met korte halfwaarde tijd die bij IBD frequent wordt gebruikt Met name bij de ZvC is deze bepaling redelijk sensitief voor ontstekingsactiviteit, terwijl bij CU de CRP respons vaak mild tot afwezig is (Fagan, ###; Solem, ###) Aangezien een acute fase respons aspecifiek is, is bepaling van het CRP vooral waardevol bij het vervolgen van ontstekingsactiviteit bij een reeds gestelde diagnose Patiënten met endoscopisch actieve IBD hebben meestal een licht tot matig verhoogde CRP waarde Daarbij kunnen CRP waarden van net boven de detectiegrens of net boven de normale referentiewaarden (bij een Patiënten in endoscopisch bewezen remissie hebben in de regel een lage CRP waarde In gerandomiseerde prospectieve studies bij IBD-patiënten lijkt de placeborespons afhankelijk van de CRP bij aanvang van de studie Patiënten met initieel lage CRP waarden hebben daarbij een hogere placeborespons <PERSOON> verhoogde CRP waarden zijn suggestief voor Het nadeel van serummarkers is dat ze niet specifiek zijn voor inflammatoire processen in de darm Daarom is gezocht naar fecale markers als afspiegeling van het ontstekingsproces in het darm slijmvlies Een voor de darm specifieke marker voor neutrofiele ontsteking is calprotectine, dat in de faeces gemeten kan worden Calprotectine is afkomstig uit het Initiële studies lieten een goede correlatie zien tussen de calprotectine spiegels en de mate van ontsteking bij endoscopie (<PERSOON> kan bepaling van fecaal calprotectine behulpzaam zijn bij het differentiëren tussen functionele buikklachten en door mucosale ontsteking veroorzaakte klachten (Tibble, ###) Dit lijkt duidelijker bij CU dan bij de ZvC (Costa, ###) Recenter zijn meerdere faecale markers voor mucosale ontsteking onderzocht met een vergelijkbaar onderscheidend vermogen tussen functionele buikklachten ASCA én p-ANCA bepaling bij patiënten die reeds bekend zijn met IBD kennen een hoge specificiteit, maar een te lage sensitiviteit voor routinematige Bij de ZvC is CRP een sensitieve, maar aspecifieke biomarker om inflammatoire De ZvC en CU hebben een chronische <INSTELLING>, waarbij het beloop gekenmerkt wordt door remissies en exacerbaties Allereerst is onderzoek nodig voor het stellen van een classificerende diagnose Bloedonderzoek en ontlastingonderzoek zijn voor dit doel onvoldoende sensitief en specifiek Voor de conventionele buikoverzichtsfoto is geen indicatie, uitgezonderd indien er verdenking bestaat op een toxisch megacolon Is de ziekte is gelokaliseerd in het colon of terminale ileum, dan wordt de ileocoloscopie beschouwd als de gouden standaard In studies naar de sensitiviteit en specificiteit van andere beeldvormende technieken wordt de ileo-coloscopie vaak als referentie test ingezet Enerzijds omdat milde ontsteking van het darmslijmvlies al goed te zien is bij endoscopie en anderzijds omdat histologisch onderzoek belangrijk is in de differentiële diagnose Als bij endoscopie het terminale ileum niet werd bereikt of als er verdenking bestaat op ziekte.
| 557 | nvmdl |
tussen de calprotectine spiegels en de mate van ontsteking bij endoscopie (<PERSOON> kan bepaling van fecaal calprotectine behulpzaam zijn bij het differentiëren tussen functionele buikklachten en door mucosale ontsteking veroorzaakte klachten (Tibble, ###) Dit lijkt duidelijker bij CU dan bij de ZvC (Costa, ###) Recenter zijn meerdere faecale markers voor mucosale ontsteking onderzocht met een vergelijkbaar onderscheidend vermogen tussen functionele buikklachten ASCA én p-ANCA bepaling bij patiënten die reeds bekend zijn met IBD kennen een hoge specificiteit, maar een te lage sensitiviteit voor routinematige Bij de ZvC is CRP een sensitieve, maar aspecifieke biomarker om inflammatoire De ZvC en CU hebben een chronische <INSTELLING>, waarbij het beloop gekenmerkt wordt door remissies en exacerbaties Allereerst is onderzoek nodig voor het stellen van een classificerende diagnose Bloedonderzoek en ontlastingonderzoek zijn voor dit doel onvoldoende sensitief en specifiek Voor de conventionele buikoverzichtsfoto is geen indicatie, uitgezonderd indien er verdenking bestaat op een toxisch megacolon Is de ziekte is gelokaliseerd in het colon of terminale ileum, dan wordt de ileocoloscopie beschouwd als de gouden standaard In studies naar de sensitiviteit en specificiteit van andere beeldvormende technieken wordt de ileo-coloscopie vaak als referentie test ingezet Enerzijds omdat milde ontsteking van het darmslijmvlies al goed te zien is bij endoscopie en anderzijds omdat histologisch onderzoek belangrijk is in de differentiële diagnose Als bij endoscopie het terminale ileum niet werd bereikt of als er verdenking bestaat op ziekte de dunne darm beschikbaar Het conventionele dunnedarmpassage-onderzoek met contrast is toe nu toe de referentie geweest, maar is belastend voor de patiënt en geeft stralenbelasting Daarom is indien er voldoende expertise voorhanden is een MRI of een echografie van de dunne darm te overwegen (geen stralenbelasting, patiëntvriendelijker en Zowel bij de ZvC als CU zijn er meerdere indicaties om gedurende het ziektebeloop afbeeldend onderzoek te herhalen De belangrijkste indicaties hiervoor zijn evaluatie van ziekteactiviteit en uitgebreidheid en surveillance op coloncarcinoom bij langbestaande IBD van het colon (zie verder hoofdstuk ##) Aangezien ileo-coloscopie en dunnedarmpassageonderzoek invasief en belastend zijn, is er sterke behoefte aan minder belastend onderzoek Vanzelfsprekend heeft bij gelijke geschiktheid daarbij een onderzoek zonder stralenbelasting de voorkeur, zeker bij deze veelal jonge patiënten die mogelijk in het verdere ziektebeloop nog vaker aan straling zullen worden blootgesteld Belangrijk gegeven is dat de negatief voorspellende waarde van de diverse beeldvormende technieken het laagst is voor milde ziekteactiviteit Echter, omdat bij bekende IBD meestal pas beeldvormend onderzoek verricht zal worden indien patiënten zich presenteren met klachten passend bij actieve IBD, hoeft dit geen belemmering te vormen voor het gebruik van radiologische technieken De sensitiviteit en specificiteit van CT voor de detectie van complicaties bij IBD zijn lager dan van MRI en echo; tevens is de accuratesse van CT voor het diagnosticeren van actieve IBD lager dan die van de andere beeldvormende modaliteiten in een meta-analyse van de beschikbare studies Deze gegevens in combinatie met de stralenbelasting van CT maken dit onderzoek niet geschikt voor de routinematige follow-up van IBD.
| 556 | nvmdl |
toe nu toe de referentie geweest, maar is belastend voor de patiënt en geeft stralenbelasting Daarom is indien er voldoende expertise voorhanden is een MRI of een echografie van de dunne darm te overwegen (geen stralenbelasting, patiëntvriendelijker en Zowel bij de ZvC als CU zijn er meerdere indicaties om gedurende het ziektebeloop afbeeldend onderzoek te herhalen De belangrijkste indicaties hiervoor zijn evaluatie van ziekteactiviteit en uitgebreidheid en surveillance op coloncarcinoom bij langbestaande IBD van het colon (zie verder hoofdstuk ##) Aangezien ileo-coloscopie en dunnedarmpassageonderzoek invasief en belastend zijn, is er sterke behoefte aan minder belastend onderzoek Vanzelfsprekend heeft bij gelijke geschiktheid daarbij een onderzoek zonder stralenbelasting de voorkeur, zeker bij deze veelal jonge patiënten die mogelijk in het verdere ziektebeloop nog vaker aan straling zullen worden blootgesteld Belangrijk gegeven is dat de negatief voorspellende waarde van de diverse beeldvormende technieken het laagst is voor milde ziekteactiviteit Echter, omdat bij bekende IBD meestal pas beeldvormend onderzoek verricht zal worden indien patiënten zich presenteren met klachten passend bij actieve IBD, hoeft dit geen belemmering te vormen voor het gebruik van radiologische technieken De sensitiviteit en specificiteit van CT voor de detectie van complicaties bij IBD zijn lager dan van MRI en echo; tevens is de accuratesse van CT voor het diagnosticeren van actieve IBD lager dan die van de andere beeldvormende modaliteiten in een meta-analyse van de beschikbare studies Deze gegevens in combinatie met de stralenbelasting van CT maken dit onderzoek niet geschikt voor de routinematige follow-up van IBD complicaties bij IBD, lokaliseren van de afwijkingen, de stralenbelasting, de beperkte beschikbaarheid en de lange duur van het onderzoek Dit onderzoek lijkt derhalve minder geschikt voor routinematige follow-up van IBD in de dagelijkse praktijk, ook al zijn de sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie voor de detectie van actieve IBD goed Echografie en MRI lijken geschikte modaliteiten voor de follow-up van IBD als het gaat om patiëntvriendelijkheid en afwezigheid van stralenbelasting, waarbij de beschikbaarheid van echografie groter zal zijn dan van MRI Er zijn echter maar weinig onderzoeken verricht om de waarde van echografie voor het vaststellen van actieve IBD te evalueren In een direct vergelijkende studie waren MRI en echografie even sensitief, maar echografie bleek specifieker dan MRI (Miao, ###) In geen van de echografische studies is intraluminaal contrastmiddel gebruikt, terwijl dit bij de MRI-onderzoeken wel is gedaan Het gebruik van contrastmiddel zou mogelijk de diagnostische waarde van echografie kunnen verhogen Bij MRI wordt intraluminaal contrastmiddel aangeboden ofwel via een nasojejunale sonde (enteroclyse-techniek) ofwel via orale inname Welke toediening de meest adequate darm Met betrekking tot detectie van ziektegerelateerde complicaties lijken zowel echografie als MRI geschikte modaliteiten Een relatief voordeel van MRI is dat door het verschil in documentatie van de beelden met echografie (bij MRI gehele darm gedocumenteerd) een vergelijking met eerder onderzoek eenvoudiger is Echografisch onderzoek is sterk afhankelijk van de expertise van de echografist, maar ook voor MRI geldt dat de expertise in.
| 546 | nvmdl |
complicaties bij IBD, lokaliseren van de afwijkingen, de stralenbelasting, de beperkte beschikbaarheid en de lange duur van het onderzoek Dit onderzoek lijkt derhalve minder geschikt voor routinematige follow-up van IBD in de dagelijkse praktijk, ook al zijn de sensitiviteit en specificiteit van scintigrafie voor de detectie van actieve IBD goed Echografie en MRI lijken geschikte modaliteiten voor de follow-up van IBD als het gaat om patiëntvriendelijkheid en afwezigheid van stralenbelasting, waarbij de beschikbaarheid van echografie groter zal zijn dan van MRI Er zijn echter maar weinig onderzoeken verricht om de waarde van echografie voor het vaststellen van actieve IBD te evalueren In een direct vergelijkende studie waren MRI en echografie even sensitief, maar echografie bleek specifieker dan MRI (Miao, ###) In geen van de echografische studies is intraluminaal contrastmiddel gebruikt, terwijl dit bij de MRI-onderzoeken wel is gedaan Het gebruik van contrastmiddel zou mogelijk de diagnostische waarde van echografie kunnen verhogen Bij MRI wordt intraluminaal contrastmiddel aangeboden ofwel via een nasojejunale sonde (enteroclyse-techniek) ofwel via orale inname Welke toediening de meest adequate darm Met betrekking tot detectie van ziektegerelateerde complicaties lijken zowel echografie als MRI geschikte modaliteiten Een relatief voordeel van MRI is dat door het verschil in documentatie van de beelden met echografie (bij MRI gehele darm gedocumenteerd) een vergelijking met eerder onderzoek eenvoudiger is Echografisch onderzoek is sterk afhankelijk van de expertise van de echografist, maar ook voor MRI geldt dat de expertise in huidige referentiestandaard (deels) kan vervangen, zeker met betrekking tot (ileo-) coloscopie Met betrekking tot de rol van MRI van de dunne darm is uit één recent vergelijkend onderzoek tussen MRI, X-DDP en video capsule endoscopie (VCE) gebleken dat bij patiënten verdacht van ZvC van de dunne darm (n=##) de diagnostische waarde van VCE en MRI niet significant verschilde (VCE sensitiviteit ##%, specificiteit ###%; MRI sensitiviteit ##%, specificiteit ##%) terwijl barium-enteroclyse significant minder sensitief bleek (<DATUM> ) (<PERSOON>, ###) Voor VCE en MRI zijn duidelijke criteria gegeven voor aanwezigheid van laesies passend bij ZvC van de dunne darm; voor barium-enteroclyse zijn In dezelfde studie was ook een groep patiënten met reeds bekende ZvC (n=##); bij ## van concordantie tussen MRI en barium-enteroclyse bleek in retrospectie hoog voor wat betreft Een recente meta-analyse die is verricht naar de beschikbare technieken om IBD te diagnosticeren laat op patiënt basis geen significante verschillen in sensitiviteit zien tussen Deze meta-analyse betreft zowel patiënten met reeds bekende IBD als patiënten die verdacht werden van IBD De specificiteit van scintigrafie (#<DATUM> ) was significant lager dan die van echografie (#<DATUM> ), maar verder bestonden er geen significante verschillen in specificiteit tussen de technieken (MRI #<DATUM> , CT #<DATUM> ) Bij berekening van de accuratesse van de onderzochte technieken per darmsegment werden lagere waarden gevonden voor de sensitiviteit (echografie #<DATUM> , MRI ## #%, scintigrafie #<DATUM> , CT #<DATUM> ), maar de specificiteit was hoog (echografie #<DATUM> , MRI ## #%, scintigrafie ## #%, CT ## #%).
| 649 | nvmdl |
coloscopie Met betrekking tot de rol van MRI van de dunne darm is uit één recent vergelijkend onderzoek tussen MRI, X-DDP en video capsule endoscopie (VCE) gebleken dat bij patiënten verdacht van ZvC van de dunne darm (n=##) de diagnostische waarde van VCE en MRI niet significant verschilde (VCE sensitiviteit ##%, specificiteit ###%; MRI sensitiviteit ##%, specificiteit ##%) terwijl barium-enteroclyse significant minder sensitief bleek (<DATUM> ) (<PERSOON>, ###) Voor VCE en MRI zijn duidelijke criteria gegeven voor aanwezigheid van laesies passend bij ZvC van de dunne darm; voor barium-enteroclyse zijn In dezelfde studie was ook een groep patiënten met reeds bekende ZvC (n=##); bij ## van concordantie tussen MRI en barium-enteroclyse bleek in retrospectie hoog voor wat betreft Een recente meta-analyse die is verricht naar de beschikbare technieken om IBD te diagnosticeren laat op patiënt basis geen significante verschillen in sensitiviteit zien tussen Deze meta-analyse betreft zowel patiënten met reeds bekende IBD als patiënten die verdacht werden van IBD De specificiteit van scintigrafie (#<DATUM> ) was significant lager dan die van echografie (#<DATUM> ), maar verder bestonden er geen significante verschillen in specificiteit tussen de technieken (MRI #<DATUM> , CT #<DATUM> ) Bij berekening van de accuratesse van de onderzochte technieken per darmsegment werden lagere waarden gevonden voor de sensitiviteit (echografie #<DATUM> , MRI ## #%, scintigrafie #<DATUM> , CT #<DATUM> ), maar de specificiteit was hoog (echografie #<DATUM> , MRI ## #%, scintigrafie ## #%, CT ## #%) technieken was klein en bleek alleen significant tussen CT en scintigrafie (sensitiviteit) respectievelijk CT en MRI (specificiteit) Een beperking van deze meta-analyse is dat in deze meta-analyse geen onderscheid is gemaakt tussen patiënten die verdacht werden van IBD en patiënten die reeds gediagnosticeerd waren met IBD, maar bij wie er verdenking was op een opflakkering van activiteit Dit betekent dat de conclusies uit deze meta-analyse niet zonder meer zijn te extrapoleren naar een algemene populatie patiënten die verdacht worden van IBD, maar bij wie de diagnose IBD nog niet gesteld is Voor vaststellen van de diagnose inflammatoire darmziekte in het colon of in het terminale ileum blijft vooralsnog de ileocoloscopie de gouden standaard Bij ernstige actieve CU wordt in eerste instantie volstaan met een sigmoïdoscopie om complicaties van complete coloscopie te voorkomen Als het vermoeden bestaat op dunnedarmafwijkingen zijn verschillende beeldvormende technieken beschikbaar Dit is ook het geval indien canulatie van het proximale colon of terminale ileum niet mogelijk is Voor de diagnostiek van ziekteactiviteit in de dunne darm valt te overwegen om als initieel onderzoek een MRI of een echografie van de dunne darm te verrichten -indien er voldoende expertise voorhanden is- gezien de voordelen die deze technieken bieden boven enteroclyse De keuze voor een van beide technieken zou gebaseerd moeten zijn op de beschikbaarheid Een advies om bij voorkeur MRI of eventueel echografie te gebruiken voor de follow-up van IBD in de klinische praktijk is op basis van de beschikbare onderzoeken moeilijk te geven Op dit moment is in <LOCATIE> voor beide technieken ter beoordeling van darmontsteking toenemend ervaring aanwezig.
| 651 | nvmdl |
CT en MRI (specificiteit) Een beperking van deze meta-analyse is dat in deze meta-analyse geen onderscheid is gemaakt tussen patiënten die verdacht werden van IBD en patiënten die reeds gediagnosticeerd waren met IBD, maar bij wie er verdenking was op een opflakkering van activiteit Dit betekent dat de conclusies uit deze meta-analyse niet zonder meer zijn te extrapoleren naar een algemene populatie patiënten die verdacht worden van IBD, maar bij wie de diagnose IBD nog niet gesteld is Voor vaststellen van de diagnose inflammatoire darmziekte in het colon of in het terminale ileum blijft vooralsnog de ileocoloscopie de gouden standaard Bij ernstige actieve CU wordt in eerste instantie volstaan met een sigmoïdoscopie om complicaties van complete coloscopie te voorkomen Als het vermoeden bestaat op dunnedarmafwijkingen zijn verschillende beeldvormende technieken beschikbaar Dit is ook het geval indien canulatie van het proximale colon of terminale ileum niet mogelijk is Voor de diagnostiek van ziekteactiviteit in de dunne darm valt te overwegen om als initieel onderzoek een MRI of een echografie van de dunne darm te verrichten -indien er voldoende expertise voorhanden is- gezien de voordelen die deze technieken bieden boven enteroclyse De keuze voor een van beide technieken zou gebaseerd moeten zijn op de beschikbaarheid Een advies om bij voorkeur MRI of eventueel echografie te gebruiken voor de follow-up van IBD in de klinische praktijk is op basis van de beschikbare onderzoeken moeilijk te geven Op dit moment is in <LOCATIE> voor beide technieken ter beoordeling van darmontsteking toenemend ervaring aanwezig zodat MRI waarschijnlijk op afzienbare termijn de primaire beeldvormende techniek is voor Bij voldoende aanwezigheid van expertise voor één of beide technieken, is het uitvoeren van MRI of echografie te verkiezen boven de andere besproken beeldvormende modaliteiten Indien er onvoldoende expertise aanwezig is voor het gebruik van MRI of echografie in de follow-up van IBD, adviseert de werkgroep nadrukkelijk ervaring in één of beide technieken op te bouwen, zodat deze op afzienbare termijn kan/kunnen worden toegepast Bij verdenking op IBD-gerelateerde complicaties, zijn MRI of echografie geschikte Voor een betere follow-up bij IBD-patiënten valt te overwegen om op het moment van de Er bestaat aanzienlijke overlap in symptomen en bevindingen tussen een in de dikke darm gelocaliseerde ZvC en CU Daardoor is het onderscheid tussen beide ziektebeelden soms moeilijk te maken De term âindeterminate colitisâ is gereserveerd voor patiënten waarbij er sprake is van IBD op basis van bevindingen van histologisch onderzoek en afbeeldende diagnostiek, maar waarbij het onderscheid tussen de ZvC en CU niet gemaakt kan worden Er zijn verschillende definities voor indeterminate colitis in gebruik en de beschreven Oorspronkelijk was de term gereserveerd voor situaties ná een colectomie, zodat volledig histologisch onderzoek van het darmpreparaat verricht was (Price, ###) In die oorspronkelijke serie was er bij ##% van de colectomieen in verband met IBD sprake van indeterminate colitis Dit wordt grotendeels verklaard doordat de aanwezigheid van fulminante onsteking de beoordeling bemoeilijkt Echter, door histologische en klinische bevindingen te combineren met de resultaten van afbeeldende diagnostiek valt de frequentie.
| 562 | nvmdl |
zodat MRI waarschijnlijk op afzienbare termijn de primaire beeldvormende techniek is voor Bij voldoende aanwezigheid van expertise voor één of beide technieken, is het uitvoeren van MRI of echografie te verkiezen boven de andere besproken beeldvormende modaliteiten Indien er onvoldoende expertise aanwezig is voor het gebruik van MRI of echografie in de follow-up van IBD, adviseert de werkgroep nadrukkelijk ervaring in één of beide technieken op te bouwen, zodat deze op afzienbare termijn kan/kunnen worden toegepast Bij verdenking op IBD-gerelateerde complicaties, zijn MRI of echografie geschikte Voor een betere follow-up bij IBD-patiënten valt te overwegen om op het moment van de Er bestaat aanzienlijke overlap in symptomen en bevindingen tussen een in de dikke darm gelocaliseerde ZvC en CU Daardoor is het onderscheid tussen beide ziektebeelden soms moeilijk te maken De term âindeterminate colitisâ is gereserveerd voor patiënten waarbij er sprake is van IBD op basis van bevindingen van histologisch onderzoek en afbeeldende diagnostiek, maar waarbij het onderscheid tussen de ZvC en CU niet gemaakt kan worden Er zijn verschillende definities voor indeterminate colitis in gebruik en de beschreven Oorspronkelijk was de term gereserveerd voor situaties ná een colectomie, zodat volledig histologisch onderzoek van het darmpreparaat verricht was (Price, ###) In die oorspronkelijke serie was er bij ##% van de colectomieen in verband met IBD sprake van indeterminate colitis Dit wordt grotendeels verklaard doordat de aanwezigheid van fulminante onsteking de beoordeling bemoeilijkt Echter, door histologische en klinische bevindingen te combineren met de resultaten van afbeeldende diagnostiek valt de frequentie Geleidelijk aan is de term in bredere zin toegepast, waarbij (ten onrechte) reeds over indeterminate colitis wordt gesproken als met beschikbare diagnostiek het onderscheid niet te maken is Belangrijke histologische criteria voor het onderscheid tussen de ZvC en CU zijn in endoscopisch verkregen oppervlakkige mucosa biopten moeilijk te beoordelen, zoals het focale <INSTELLING> van ontsteking en de diepte van ontsteking door de darmwand heen Om verwarring te voorkomen heeft een internationale werkgroep van IBD onderzoekers daarom recent geadviseerd om de diagnose indeterminate colitis alleen te stellen ná een colectomie als ook histologisch onderzoek van het resectie preparaat niet tot een onderscheid tussen de ZvC of CU leidt (Satsangi, ###) In andere gevallen dient te worden gesproken over niet-classificeerbare IBD (IBDU) Bij de meerderheid van de IBD-patiënten zijn er duidelijke richtinggevende argumenten aanwezig om de diagnose ZvC of CU te stelllen De duidelijkste criteria zijn de aanwezigheid van dunne darm localisaties, aanwezigheid van complexe fistels of eenduidige histologische bevindingen Daarom is bij niet-geclassificeerde IBD een dunne darm onderzoek en De toegevoegde waarde van de serologische markers ASCA en p-ANCA in het onderscheiden van de ZvC en CU bij een individuele patiënt met een niet-classificeerbare IBD is beperkt De positief voorspellende waarde voor de ZvC bij een positieve ASCA in combinatie met een negatieve p-ANCA uitslag is circa ##%; voor CU bij een negatieve ASCA In studies waarin de diagnose niet-classificeerbare colitis over de tijd wordt gevolgd blijkt er.
| 564 | nvmdl |
Geleidelijk aan is de term in bredere zin toegepast, waarbij (ten onrechte) reeds over indeterminate colitis wordt gesproken als met beschikbare diagnostiek het onderscheid niet te maken is Belangrijke histologische criteria voor het onderscheid tussen de ZvC en CU zijn in endoscopisch verkregen oppervlakkige mucosa biopten moeilijk te beoordelen, zoals het focale <INSTELLING> van ontsteking en de diepte van ontsteking door de darmwand heen Om verwarring te voorkomen heeft een internationale werkgroep van IBD onderzoekers daarom recent geadviseerd om de diagnose indeterminate colitis alleen te stellen ná een colectomie als ook histologisch onderzoek van het resectie preparaat niet tot een onderscheid tussen de ZvC of CU leidt (Satsangi, ###) In andere gevallen dient te worden gesproken over niet-classificeerbare IBD (IBDU) Bij de meerderheid van de IBD-patiënten zijn er duidelijke richtinggevende argumenten aanwezig om de diagnose ZvC of CU te stelllen De duidelijkste criteria zijn de aanwezigheid van dunne darm localisaties, aanwezigheid van complexe fistels of eenduidige histologische bevindingen Daarom is bij niet-geclassificeerde IBD een dunne darm onderzoek en De toegevoegde waarde van de serologische markers ASCA en p-ANCA in het onderscheiden van de ZvC en CU bij een individuele patiënt met een niet-classificeerbare IBD is beperkt De positief voorspellende waarde voor de ZvC bij een positieve ASCA in combinatie met een negatieve p-ANCA uitslag is circa ##%; voor CU bij een negatieve ASCA In studies waarin de diagnose niet-classificeerbare colitis over de tijd wordt gevolgd blijkt er vaak de ZvC tot circa ##%) (<PERSOON>, ###) Het ziektebeloop Ondanks optimaal gebruik van diagnostische mogelijkheden is bij # tot ##% van de patiënten met IBD de differentiatie tussen de ZvC en CU niet mogelijk histologisch onderzoek van slijmvliesbiopten wijzen op IBD, maar niet differentiëren tussen de ZvC en CU, dan wordt de term niet-classificeerbare IBD De diagnose âindeterminate colitisâ wordt gesteld nadat een dikke darm resectie heeft plaats gevonden en histologisch onderzoek van het resectie preparaat nog Er bestaat de neiging bij de clinicus om direct een voorkeur uit te spreken bij een geconstateerde IBD van het colon Deze voorkeursdiagnose wordt nogal eens veranderd in de loop van de tijd Het verdiend daarom de voorkeur om de termen âniet-classificeerbare colitisâ of âindeterminate colitisâ (na colectomie) vaker in dit soort situaties te gebruiken in Bij patiënten met niet-geclassificeerde IBD is het van belang om naast een histologische beoordeling van biopten uit de aangedane mucosa verkregen bij ileo-coloscopie te De serologische markers ASCA en p-ANCA lijken voor een individuele patiënt met nietclassificeerbare IBD slechts van beperkte waarde De etiologie van IBD is onbekend Wel zijn er risicofactoren voor optreden van IBD beschreven (zie <DATUM> onder risicofactoren) Daarvan is roken de duidelijkste Aanvankelijk werd NSAID-gebruik als risicofactor gezien, maar dit wordt in studies niet onderbouwd Dit geldt ook voor orale anticonceptiva Het lijkt verstandig deze risicofactoren vast te leggen in het medisch dossier en om wijzigingen in deze factoren te documenteren Hiermee zou een.
| 576 | nvmdl |
<PERSOON>, ###) Het ziektebeloop Ondanks optimaal gebruik van diagnostische mogelijkheden is bij # tot ##% van de patiënten met IBD de differentiatie tussen de ZvC en CU niet mogelijk histologisch onderzoek van slijmvliesbiopten wijzen op IBD, maar niet differentiëren tussen de ZvC en CU, dan wordt de term niet-classificeerbare IBD De diagnose âindeterminate colitisâ wordt gesteld nadat een dikke darm resectie heeft plaats gevonden en histologisch onderzoek van het resectie preparaat nog Er bestaat de neiging bij de clinicus om direct een voorkeur uit te spreken bij een geconstateerde IBD van het colon Deze voorkeursdiagnose wordt nogal eens veranderd in de loop van de tijd Het verdiend daarom de voorkeur om de termen âniet-classificeerbare colitisâ of âindeterminate colitisâ (na colectomie) vaker in dit soort situaties te gebruiken in Bij patiënten met niet-geclassificeerde IBD is het van belang om naast een histologische beoordeling van biopten uit de aangedane mucosa verkregen bij ileo-coloscopie te De serologische markers ASCA en p-ANCA lijken voor een individuele patiënt met nietclassificeerbare IBD slechts van beperkte waarde De etiologie van IBD is onbekend Wel zijn er risicofactoren voor optreden van IBD beschreven (zie <DATUM> onder risicofactoren) Daarvan is roken de duidelijkste Aanvankelijk werd NSAID-gebruik als risicofactor gezien, maar dit wordt in studies niet onderbouwd Dit geldt ook voor orale anticonceptiva Het lijkt verstandig deze risicofactoren vast te leggen in het medisch dossier en om wijzigingen in deze factoren te documenteren Hiermee zou een Omdat erfelijke factoren een rol spelen in de pathogenese is het vastleggen van de familieanamnese zinvol Daarbij lijkt het vastleggen van het type IBD en bij welke familieleden dit vermeld wordt voldoende Anders dan bij monogenetische aandoeningen of erfelijke tumoren lijkt het voor de dagelijkse praktijk niet zinvol de medische gegevens van familieleden te Een breed palet aan fenotypen valt onder de noemer IBD De verschillende fenotypen kunnen onderling sterk verschillen in presentatie en symptomatologie Bovendien zijn verschillen in medicamenteuze en operatieve benadering en verschillen in effecten van behandeling te verwachten Het onderscheid in de ZvC enerzijds en CU anderzijds is onvoldoende Daarom is uitgebreidere verslaglegging met betrekking tot het fenotype van belang Belangrijke factoren zijn leeftijd ten tijde van diagnose, aangedane darmlokalisaties, Om miscommunicatie tussen behandelaars, onderzoekers, ziektekostenverzekeraars en andere partijen te voorkomen is eenduidigheid ten aanzien van fenotypering vereist In de loop der jaren zijn verschillende classificatiesystemen ontwikkeld en herzien In ### heeft een belangrijke herziening plaats gevonden door een internationale werkgroep van IBD onderzoekers te Montreal In tegenstelling tot eerdere classificatiesystemen betreft deze Montreal-classificatie zowel de ZvC, CU als niet-classificeerbare IBD (Satsangi, ###) Het is van belang dat naast de classificerende diagnose ook de gegevens die ten grondslag liggen aan deze classificatie worden vastgelegd in het medisch dossier Deze gegevens zijn belangrijk omdat ze een rol spelen in de selectie van medicamenteuze en chirurgische Toelichting De diagnose âindeterminate colitisâ wordt gereserveerd voor de situatie waarin.
| 563 | nvmdl |
de pathogenese is het vastleggen van de familieanamnese zinvol Daarbij lijkt het vastleggen van het type IBD en bij welke familieleden dit vermeld wordt voldoende Anders dan bij monogenetische aandoeningen of erfelijke tumoren lijkt het voor de dagelijkse praktijk niet zinvol de medische gegevens van familieleden te Een breed palet aan fenotypen valt onder de noemer IBD De verschillende fenotypen kunnen onderling sterk verschillen in presentatie en symptomatologie Bovendien zijn verschillen in medicamenteuze en operatieve benadering en verschillen in effecten van behandeling te verwachten Het onderscheid in de ZvC enerzijds en CU anderzijds is onvoldoende Daarom is uitgebreidere verslaglegging met betrekking tot het fenotype van belang Belangrijke factoren zijn leeftijd ten tijde van diagnose, aangedane darmlokalisaties, Om miscommunicatie tussen behandelaars, onderzoekers, ziektekostenverzekeraars en andere partijen te voorkomen is eenduidigheid ten aanzien van fenotypering vereist In de loop der jaren zijn verschillende classificatiesystemen ontwikkeld en herzien In ### heeft een belangrijke herziening plaats gevonden door een internationale werkgroep van IBD onderzoekers te Montreal In tegenstelling tot eerdere classificatiesystemen betreft deze Montreal-classificatie zowel de ZvC, CU als niet-classificeerbare IBD (Satsangi, ###) Het is van belang dat naast de classificerende diagnose ook de gegevens die ten grondslag liggen aan deze classificatie worden vastgelegd in het medisch dossier Deze gegevens zijn belangrijk omdat ze een rol spelen in de selectie van medicamenteuze en chirurgische Toelichting De diagnose âindeterminate colitisâ wordt gereserveerd voor de situatie waarin preparaat nog geen differentiatie tussen de ZvC en CU mogelijk maakt Indien differentiatie niet mogelijk is, maar geen resectie heeft plaatsgevonden wordt de term ânietclassificeerbare IBDâ (IBDU) gebruikt De diagnose datum is die datum waarop de eerste geobjectiveerde bevindingen die wijzen op IBD zijn gedaan Het kan zijn dat op die datum de definitieve diagnose nog niet was gesteld Van stenoserend gedrag wordt gesproken als er op afbeeldend onderzoek in een niet-geopereerd darmsegment een vernauwing van het darmlumen wordt waargenomen, bij voorkeur met pre-stenotische dilatatie Alleen symptomen die (kunnen) wijzen op een stenose zijn hiervoor niet voldoende Penetrerend ziektegedrag wil zeggen dat de ontsteking doorbreekt buiten de darmwand in de vorm van fistels en abcesvorming in relatie tot IBD is een chronische aandoening Definitieve genezing kan vooralsnog niet worden geboden Behandeling kan bestaan uit tal van medicamenten of operaties Verslaglegging van deze behandeling is van belang voor toekomstige beslissingen Bij operaties betreft dit datum en type ingreep met vermelding van eventuele resecties en anastomosen Ten aanzien van medicatie is de startdatum en evt stop data, de voorgeschreven dosis, het Vastleggen van de classificerende diagnose, het fenotype en de gegeven Op dit moment zijn er nog nauwelijks ziekenhuizen die gebruik maken van een volledig elektronisch patiënten dossier (EPD) In de ontwikkeling van een EPD is het belangrijk om met de hier besproken ziektespecifieke kenmerken rekening te houden Bij het maken van een behandelplan is het van belang om de prognose van de betreffende patiënt in te schatten.
| 545 | nvmdl |
Indien differentiatie niet mogelijk is, maar geen resectie heeft plaatsgevonden wordt de term ânietclassificeerbare IBDâ (IBDU) gebruikt De diagnose datum is die datum waarop de eerste geobjectiveerde bevindingen die wijzen op IBD zijn gedaan Het kan zijn dat op die datum de definitieve diagnose nog niet was gesteld Van stenoserend gedrag wordt gesproken als er op afbeeldend onderzoek in een niet-geopereerd darmsegment een vernauwing van het darmlumen wordt waargenomen, bij voorkeur met pre-stenotische dilatatie Alleen symptomen die (kunnen) wijzen op een stenose zijn hiervoor niet voldoende Penetrerend ziektegedrag wil zeggen dat de ontsteking doorbreekt buiten de darmwand in de vorm van fistels en abcesvorming in relatie tot IBD is een chronische aandoening Definitieve genezing kan vooralsnog niet worden geboden Behandeling kan bestaan uit tal van medicamenten of operaties Verslaglegging van deze behandeling is van belang voor toekomstige beslissingen Bij operaties betreft dit datum en type ingreep met vermelding van eventuele resecties en anastomosen Ten aanzien van medicatie is de startdatum en evt stop data, de voorgeschreven dosis, het Vastleggen van de classificerende diagnose, het fenotype en de gegeven Op dit moment zijn er nog nauwelijks ziekenhuizen die gebruik maken van een volledig elektronisch patiënten dossier (EPD) In de ontwikkeling van een EPD is het belangrijk om met de hier besproken ziektespecifieke kenmerken rekening te houden Bij het maken van een behandelplan is het van belang om de prognose van de betreffende patiënt in te schatten een afweging gemaakt wordt tussen de mogelijke voordelen en complicaties van behandeling Bij een slechte prognose met betrekking tot het ziektebeloop worden grotere risicoâs van behandeling geaccepteerd dan bij patiënten met een bij voorbaat gunstige prognose De fenotypering kan hierin mogelijk een rol spelen Om miscommunicatie tussen verschillende betrokken partijen in de zorg voor IBD te voorkomen is uniforme classificatie van IBD van belang De Montreal classificatie is een goed bruikbaar instrument om het fenotype van IBD te beschrijven De diagnose âindeterminate colitisâ wordt gereserveerd voor situatie waarin een dikke darm resectie heeft plaats gevonden en histologisch onderzoek van het resectie preparaat nog geen differentiatie tussen de ZvC en CU mogelijk maakt Indien differentiatie niet mogelijk is, maar geen resectie heeft plaatsgevonden wordt de term âniet-classificeerbare IBDâ (IBD-U) Zodra de diagnose de ZvC of CU is gesteld, kunnen verschillende aanvullende onderzoeken worden overwogen Enerzijds om in een vroege fase complicerende factoren te detecteren, anderzijds om mogelijk therapie toe te spitsen op de individuele patiënt Achtereenvolgens worden in deze paragraaf gastroscopie en enteroscopie besproken, gevolgd door (farmaco-) genetische testen De bepaling van deficiënties van micronutriënten wordt besproken in Bij circa #% van de patiënten met de ZvC komen klinisch relevante slokdarm, maag en duodenum afwijkingen voor (<PERSOON> gaat dit gepaard met lokalisaties in het ileum danwel colon Een routinematige gastroduodenoscopie om de proximale ZvC-lokalisaties vast te stellen wordt niet aanbevolen, tenzij er sprake is van duidelijke gastro-intestinale klachten Bij de ZvC komen subtiele afwijkingen.
| 558 | nvmdl |
en complicaties van behandeling Bij een slechte prognose met betrekking tot het ziektebeloop worden grotere risicoâs van behandeling geaccepteerd dan bij patiënten met een bij voorbaat gunstige prognose De fenotypering kan hierin mogelijk een rol spelen Om miscommunicatie tussen verschillende betrokken partijen in de zorg voor IBD te voorkomen is uniforme classificatie van IBD van belang De Montreal classificatie is een goed bruikbaar instrument om het fenotype van IBD te beschrijven De diagnose âindeterminate colitisâ wordt gereserveerd voor situatie waarin een dikke darm resectie heeft plaats gevonden en histologisch onderzoek van het resectie preparaat nog geen differentiatie tussen de ZvC en CU mogelijk maakt Indien differentiatie niet mogelijk is, maar geen resectie heeft plaatsgevonden wordt de term âniet-classificeerbare IBDâ (IBD-U) Zodra de diagnose de ZvC of CU is gesteld, kunnen verschillende aanvullende onderzoeken worden overwogen Enerzijds om in een vroege fase complicerende factoren te detecteren, anderzijds om mogelijk therapie toe te spitsen op de individuele patiënt Achtereenvolgens worden in deze paragraaf gastroscopie en enteroscopie besproken, gevolgd door (farmaco-) genetische testen De bepaling van deficiënties van micronutriënten wordt besproken in Bij circa #% van de patiënten met de ZvC komen klinisch relevante slokdarm, maag en duodenum afwijkingen voor (<PERSOON> gaat dit gepaard met lokalisaties in het ileum danwel colon Een routinematige gastroduodenoscopie om de proximale ZvC-lokalisaties vast te stellen wordt niet aanbevolen, tenzij er sprake is van duidelijke gastro-intestinale klachten Bij de ZvC komen subtiele afwijkingen Het betreft dan een focale gastritis, die onafhankelijk is van Helicobacter pylori Deze focale gastritis kan echter ook voorkomen bij patiënten met CU of zonder IBD Parente e a (###) vonden HP-negatieve focale gastritis bij ## van de ## ZvC-patiënten (##%), bij # van ## CU-patiënten (##%) en bij ## van de ## van Focale gastritis komt bij patiënten met de ZvC frequent voor, echter de aanwezigheid van focale gastritis op zichzelf is onvoldoende om te spreken van Indien endoscopie van meer distaal gelegen dunne darmlissen noodzakelijk is, bijvoorbeeld voor het afnemen van slijmvliesbiopten, kan een zogenaamde push-enteroscopie overwogen worden waarbij gebruik gemaakt van een langere (colo-) scoop Dit is relatief belastend door uitbochten van de scoop Meestal kan op deze wijze het eerste deel van jejunum bereikt worden Uitbochten van de scoop kan voor een groot deel voorkomen worden door gebruik te maken van een dubbeleballon techniek zodat met een dubbelballonenteroscoop in principe de gehele dunne darm bereikt kan worden voor beoordeling van het slijmvlies en het nemen van biopten (Yamamoto, ###) Daarmee kan deze techniek bijdragen aan het stellen van de initiele diagnose bij patiënten met de ZvC in de dunne darm (Cazzato, ###; Oshitani, ###) Omdat dubbelballonendoscopie tijdrovend is, specifieke complicaties kent en belastend voor de patiënt is, wordt deze techniek vooral gereserveerd voor situaties waarin nemen van biopten noodzakelijk geacht wordt uit gebieden in de dunne darm die niet De werkgroep is van mening dat een routinematige gastroscopie niet geïndiceerd is bij.
| 602 | nvmdl |
Het betreft dan een focale gastritis, die onafhankelijk is van Helicobacter pylori Deze focale gastritis kan echter ook voorkomen bij patiënten met CU of zonder IBD Parente e a (###) vonden HP-negatieve focale gastritis bij ## van de ## ZvC-patiënten (##%), bij # van ## CU-patiënten (##%) en bij ## van de ## van Focale gastritis komt bij patiënten met de ZvC frequent voor, echter de aanwezigheid van focale gastritis op zichzelf is onvoldoende om te spreken van Indien endoscopie van meer distaal gelegen dunne darmlissen noodzakelijk is, bijvoorbeeld voor het afnemen van slijmvliesbiopten, kan een zogenaamde push-enteroscopie overwogen worden waarbij gebruik gemaakt van een langere (colo-) scoop Dit is relatief belastend door uitbochten van de scoop Meestal kan op deze wijze het eerste deel van jejunum bereikt worden Uitbochten van de scoop kan voor een groot deel voorkomen worden door gebruik te maken van een dubbeleballon techniek zodat met een dubbelballonenteroscoop in principe de gehele dunne darm bereikt kan worden voor beoordeling van het slijmvlies en het nemen van biopten (Yamamoto, ###) Daarmee kan deze techniek bijdragen aan het stellen van de initiele diagnose bij patiënten met de ZvC in de dunne darm (Cazzato, ###; Oshitani, ###) Omdat dubbelballonendoscopie tijdrovend is, specifieke complicaties kent en belastend voor de patiënt is, wordt deze techniek vooral gereserveerd voor situaties waarin nemen van biopten noodzakelijk geacht wordt uit gebieden in de dunne darm die niet De werkgroep is van mening dat een routinematige gastroscopie niet geïndiceerd is bij ziekten multi-factorieel bepaald zijn Erfelijke factoren spelen een rol en epidemiologische studies hebben aangetoond dat dit polygenetisch is bepaald De bewijzen voor associaties met genetische variaties nemen toe en met name bij de ZvC zijn er verscheidene genetische variaties aantoonbaar geassocieerd met ziekte (<PERSOON>, ###) Dit is het duidelijkst voor een drietal mutaties in het NOD#/CARD## gen (Hampe, ###; Hugot, ###; Ogura, ###) Variaties in dit gen zijn in verschillende studies geassocieerd met een specifiek fenotype van de ZvC Patiënten met deze genetische variatie hebben vaker ileum lokalisaties en stenose Vavassori, ###; Radlmayr, ###; Abreu, ###) De risicoallelen in het NOD# zijn bij de minderheid van de ZvC-patiënten aanwezig en komen ook in controle groepen bestaande uit gezonde vrijwilligers voor De beschreven frequenties van risicoallelen bij de ZvC variëren in Inmiddels zijn bij IBD-patiënten verschillende associaties geïdentificeerd met varianten in genen die coderen voor eiwitten met een rol in het immuunsysteem van de darm Voor elk van deze genetische variaties geldt dat het verschil in allel-frequenties tussen groepen patiënten en gezonde controle personen klein is Van deze genen hebben variaties in het interleukine-## receptor gen juist een mogelijk risiko verlagend effect (Duerr, ###; Dubinski, Voor de dagelijkse praktijk heeft het testen van genetische variaties (o a in het Hampe, ###; Hugot, ###; Ogura, ###; <PERSOON>, ### Door de grote interindividuele variatie en het ontbreken van preventieve en therapeutische consequenties is er op dit moment geen plaats voor genetische testen in de klinische praktijk.
| 659 | nvmdl |
bepaald zijn Erfelijke factoren spelen een rol en epidemiologische studies hebben aangetoond dat dit polygenetisch is bepaald De bewijzen voor associaties met genetische variaties nemen toe en met name bij de ZvC zijn er verscheidene genetische variaties aantoonbaar geassocieerd met ziekte (<PERSOON>, ###) Dit is het duidelijkst voor een drietal mutaties in het NOD#/CARD## gen (Hampe, ###; Hugot, ###; Ogura, ###) Variaties in dit gen zijn in verschillende studies geassocieerd met een specifiek fenotype van de ZvC Patiënten met deze genetische variatie hebben vaker ileum lokalisaties en stenose Vavassori, ###; Radlmayr, ###; Abreu, ###) De risicoallelen in het NOD# zijn bij de minderheid van de ZvC-patiënten aanwezig en komen ook in controle groepen bestaande uit gezonde vrijwilligers voor De beschreven frequenties van risicoallelen bij de ZvC variëren in Inmiddels zijn bij IBD-patiënten verschillende associaties geïdentificeerd met varianten in genen die coderen voor eiwitten met een rol in het immuunsysteem van de darm Voor elk van deze genetische variaties geldt dat het verschil in allel-frequenties tussen groepen patiënten en gezonde controle personen klein is Van deze genen hebben variaties in het interleukine-## receptor gen juist een mogelijk risiko verlagend effect (Duerr, ###; Dubinski, Voor de dagelijkse praktijk heeft het testen van genetische variaties (o a in het Hampe, ###; Hugot, ###; Ogura, ###; <PERSOON>, ### Door de grote interindividuele variatie en het ontbreken van preventieve en therapeutische consequenties is er op dit moment geen plaats voor genetische testen in de klinische praktijk Klinisch wetenschappelijke onderzoek naar genetische risicoprofielen met betrekking tot het Tijdens de behandeling van IBD kunnen vele geneesmiddelen ingezet worden Het metabolisme van een deel van deze middelen is onderhevig aan genetische variatie Dit is voor de veel gebruikte thiopurines azathioprine en #-mercaptopurine het beste uitgezocht Deze stoffen worden onder invloed van verschillende enzymen afgebroken Het enzym TPMT speelt hierin een belangrijke rol Een polymorfisme in het TPMT genresulteert in een sterk verlaagde (vrijwel afwezige) enzymactiviteit bij circa # #% en een intermediaire activiteit bij circa ##% van de populatie (Weinshilboum, ###) Dit is van belang voor de ratio tussen effectiviteit en toxiciteit van thiopurines (Cuffari, ###; Yates, ###; Dubinsky, ###; Derijks, ###) Door voor de start van een thiopurine TPMT genotype of activiteit te bepalen kan de dosis aangepast worden zodat met name de kans op beenmerg- en hepatotoxiciteit verminderd wordt De kosten effectiviteit en klinische meerwaarde ten opzichte van de gebruikelijke (intensieve) laboratoriumcontroles van TPMT bepalingen staan echter ter discussie omdat de meerderheid die een leukopenie ontwikkelde op azathioprine uiteindelijk een normaal TPMT bleek te hebben (Colombel, ###) Overigens sluit een lage enzymactiviteit toediening van thiopurines niet volledig uit in een kleine serie patiënten werd een sterk verlaagde dosering van circa ##% van de gebruikelijke dosering azathioprine succesvol gegeven bij nagenoeg afwezige TPMT activiteit (Kaskas, ###) Ook valt ter verhoging van de veiligheid te denken aan therapeutic drug monitoring (zie paragraaf Farmacogenetica in de vorm van TPMT bepaling vóór de start van een.
| 651 | nvmdl |
risicoprofielen met betrekking tot het Tijdens de behandeling van IBD kunnen vele geneesmiddelen ingezet worden Het metabolisme van een deel van deze middelen is onderhevig aan genetische variatie Dit is voor de veel gebruikte thiopurines azathioprine en #-mercaptopurine het beste uitgezocht Deze stoffen worden onder invloed van verschillende enzymen afgebroken Het enzym TPMT speelt hierin een belangrijke rol Een polymorfisme in het TPMT genresulteert in een sterk verlaagde (vrijwel afwezige) enzymactiviteit bij circa # #% en een intermediaire activiteit bij circa ##% van de populatie (Weinshilboum, ###) Dit is van belang voor de ratio tussen effectiviteit en toxiciteit van thiopurines (Cuffari, ###; Yates, ###; Dubinsky, ###; Derijks, ###) Door voor de start van een thiopurine TPMT genotype of activiteit te bepalen kan de dosis aangepast worden zodat met name de kans op beenmerg- en hepatotoxiciteit verminderd wordt De kosten effectiviteit en klinische meerwaarde ten opzichte van de gebruikelijke (intensieve) laboratoriumcontroles van TPMT bepalingen staan echter ter discussie omdat de meerderheid die een leukopenie ontwikkelde op azathioprine uiteindelijk een normaal TPMT bleek te hebben (Colombel, ###) Overigens sluit een lage enzymactiviteit toediening van thiopurines niet volledig uit in een kleine serie patiënten werd een sterk verlaagde dosering van circa ##% van de gebruikelijke dosering azathioprine succesvol gegeven bij nagenoeg afwezige TPMT activiteit (Kaskas, ###) Ook valt ter verhoging van de veiligheid te denken aan therapeutic drug monitoring (zie paragraaf Farmacogenetica in de vorm van TPMT bepaling vóór de start van een <PERSOON> Indien een TPMT bepaling beschikbaar is kan deze worden overwogen bij patiënten die eerder een leukopenie ontwikkeld hebben ten gevolge van een thiopurine Bij een intermediaire TPMT activiteit is een rechallenge met een verlaagde dosis (##% van Bij een lage TPMT activiteit is een rechallenge met een verlaagde dosis (##% van gangbare dosering) te overwegen, dan wel de medicatie te wijzigen in die van een andere klasse De benadering van een patiënt met CU start met een inventarisatie van de lokalisatie van ziekte Vooraf aan een keuze voor een medicament wordt onderscheid gemaakt tussen proctitis, proctosigmoïditis cq linkszijdige colitis, âextendedâ colitis (tot voorbij de flexura hepatica) of pancolitis Zoals in een eerder hoofdstuk beschreven is er recent door een internationale werkgroep met IBD-deskundigen een indeling voorgesteld (Montrealclassificatie) in # groepen, zijnde proctitis (=E#), linkszijdige colitis, dat wil zeggen tot aan de flexura lienalis, (=E#) en pancolitis (=E#) Een tweede onderscheid wordt gemaakt op basis aanwezige darmontsteking (zie hoofdstuk diagnostiek) (Satsangi, ###) Deze indeling wordt voorgesteld te gebruiken bij toekomstige trials en krijgt zo ook praktisch belang voor het vaststellen van de juiste keuze voor (lokale) therapieën De remissie-inductie fase, waarin actieve ziekte in remissie wordt gebracht, bij voorkeur medicamenteus, eventueel chirurgisch Doel van therapie is een herstel van het normale defecatiepatroon en verdwijnen van rectaal bloedverlies, in studieverband meestal gecontroleerd door middel van endoscopie waarbij mucosaal herstel in duurt tot maximaal <DATUM> weken na de start van de behandeling.
| 620 | nvmdl |
bepaling beschikbaar is kan deze worden overwogen bij patiënten die eerder een leukopenie ontwikkeld hebben ten gevolge van een thiopurine Bij een intermediaire TPMT activiteit is een rechallenge met een verlaagde dosis (##% van Bij een lage TPMT activiteit is een rechallenge met een verlaagde dosis (##% van gangbare dosering) te overwegen, dan wel de medicatie te wijzigen in die van een andere klasse De benadering van een patiënt met CU start met een inventarisatie van de lokalisatie van ziekte Vooraf aan een keuze voor een medicament wordt onderscheid gemaakt tussen proctitis, proctosigmoïditis cq linkszijdige colitis, âextendedâ colitis (tot voorbij de flexura hepatica) of pancolitis Zoals in een eerder hoofdstuk beschreven is er recent door een internationale werkgroep met IBD-deskundigen een indeling voorgesteld (Montrealclassificatie) in # groepen, zijnde proctitis (=E#), linkszijdige colitis, dat wil zeggen tot aan de flexura lienalis, (=E#) en pancolitis (=E#) Een tweede onderscheid wordt gemaakt op basis aanwezige darmontsteking (zie hoofdstuk diagnostiek) (Satsangi, ###) Deze indeling wordt voorgesteld te gebruiken bij toekomstige trials en krijgt zo ook praktisch belang voor het vaststellen van de juiste keuze voor (lokale) therapieën De remissie-inductie fase, waarin actieve ziekte in remissie wordt gebracht, bij voorkeur medicamenteus, eventueel chirurgisch Doel van therapie is een herstel van het normale defecatiepatroon en verdwijnen van rectaal bloedverlies, in studieverband meestal gecontroleerd door middel van endoscopie waarbij mucosaal herstel in duurt tot maximaal <DATUM> weken na de start van de behandeling dat wil zeggen in de gestelde <DATUM> weken Deze groep patiënten wordt omschreven als De onderhoudsfase, waarin medicamenteus wordt getracht de remissie te behouden en heropvlamming van ziekteactiviteit te voorkomen Net als bij de ZvC is er altijd enige discussie over welke patiënten wanneer precies voor onderhoudsbehandeling in aanmerking komen Een ongecompliceerde proctitis behoeft meestal geen onderhoudstherapie, een meer uitgebreide en ernstiger manifestatie doorgaans wel Ook zijn er overwegingen met betrekking tot chemopreventie ter voorkoming van het adenocarcinoom De gewenste duur van behandeling is niet nauwkeurig onderzocht, zowel met betrekking tot voorkomen van opvlammingen alswel met het oog op De gebruikelijke therapeutische strategie behelst een zogeheten step-up benadering, waarbij de therapie wordt gestart met middelen met beperkte systemische invloed, bij voorkeur lokaal werkend, en een mild bijwerkingenprofiel waarna bij falen van de initiële therapie een volgende medicamenteuze groep wordt gekozen, veelal corticosteroïden respectievelijk immunosuppressiva en biologicals Deze therapeutische aanpak is nooit wetenschappelijk Bij de keuze voor de behandeling dient men een aantal zaken van tevoren vast te stellen De mate van ziekteactiviteit is deze mild-, matig- of ernstig actief In de spreekkamer is deze indeling subjectief, in klinische studies is deze indeling verbonden aan diverse ziekteindexen, waarbij zij aangetekend dat de subjectieve beoordeling van milde-, matige- en ernstige ziekteactiviteit door de behandelend arts (Physician Global Assessment) redelijk betrekkelijke zin hierbij van waarde zijn (o a <PERSOON>, ###) De lokalisatie van de luminale activiteit CU wordt in deze richtlijn ingedeeld volgens de Montreal-classificatie (zie boven) Een juiste begrenzing is belangrijk voor het toepassen van.
| 607 | nvmdl |
patiënten wordt omschreven als De onderhoudsfase, waarin medicamenteus wordt getracht de remissie te behouden en heropvlamming van ziekteactiviteit te voorkomen Net als bij de ZvC is er altijd enige discussie over welke patiënten wanneer precies voor onderhoudsbehandeling in aanmerking komen Een ongecompliceerde proctitis behoeft meestal geen onderhoudstherapie, een meer uitgebreide en ernstiger manifestatie doorgaans wel Ook zijn er overwegingen met betrekking tot chemopreventie ter voorkoming van het adenocarcinoom De gewenste duur van behandeling is niet nauwkeurig onderzocht, zowel met betrekking tot voorkomen van opvlammingen alswel met het oog op De gebruikelijke therapeutische strategie behelst een zogeheten step-up benadering, waarbij de therapie wordt gestart met middelen met beperkte systemische invloed, bij voorkeur lokaal werkend, en een mild bijwerkingenprofiel waarna bij falen van de initiële therapie een volgende medicamenteuze groep wordt gekozen, veelal corticosteroïden respectievelijk immunosuppressiva en biologicals Deze therapeutische aanpak is nooit wetenschappelijk Bij de keuze voor de behandeling dient men een aantal zaken van tevoren vast te stellen De mate van ziekteactiviteit is deze mild-, matig- of ernstig actief In de spreekkamer is deze indeling subjectief, in klinische studies is deze indeling verbonden aan diverse ziekteindexen, waarbij zij aangetekend dat de subjectieve beoordeling van milde-, matige- en ernstige ziekteactiviteit door de behandelend arts (Physician Global Assessment) redelijk betrekkelijke zin hierbij van waarde zijn (o a <PERSOON>, ###) De lokalisatie van de luminale activiteit CU wordt in deze richtlijn ingedeeld volgens de Montreal-classificatie (zie boven) Een juiste begrenzing is belangrijk voor het toepassen van een klysma afhankelijk van het volume tot en met het sigmoïd (##cc) of maximaal tot aan de flexura lienalis (###cc) Een foam wordt ingezet tot maximaal in het sigmoïd Allergie- of intolerantie tegen medicijnen de behandelend arts dient goed geïnformeerd te zijn over eerdere bijwerkingen van allergieën voor medicijnen die bij de behandeling van CU Toestemming en verwachte therapietrouw van de patiënt veel patiënten hebben een afkeer van bepaalde medicijnen en weigeren deze te gebruiken (zie hoofdstuk <DATUM> Dat geldt o a voor corticosteroïden en thiopurinepreparaten Onderhoudstherapie, ook met #-ASA, is geassocieerd met therapieontrouw Als risicogroep hiervoor worden ongetrouwde mannen met vaste werkzaamheden genoemd die drie dagdoses zouden moeten slikken (<PERSOON>, ###; toedieningsvormen als orale granulaten, of rectale gels danwel foams bijdragen aan een verhoogde therapietrouw (<PERSOON>, ###) Door middel van therapeutic drug monitoring kan Elementen van leefwijze Roken is geassocieerd met een verlaagde kans op het ontwikkelen van CU en lijkt ook het beloop van CU gunstig te beïnvloeden Dit in direkte tegenstelling tot patiënten met de ZvC die juist een ernstiger beloop van ziekte hebben te verwachten indien ze roken (zie hoofdstuk <DATUM> Het is overigens zo dat de voordelen van roken bij de behandeling van CU nooit opwegen tegen de (medische) nadelen Dieet, in de vorm van vermijden van specifieke produkten of die juist in overmaat te gebruiken, hebben geen invloed op het ziektebeloop van IBD Wel dient men te zorgen voor een adequate voedingstoestand, m n.
| 598 | nvmdl |
klysma afhankelijk van het volume tot en met het sigmoïd (##cc) of maximaal tot aan de flexura lienalis (###cc) Een foam wordt ingezet tot maximaal in het sigmoïd Allergie- of intolerantie tegen medicijnen de behandelend arts dient goed geïnformeerd te zijn over eerdere bijwerkingen van allergieën voor medicijnen die bij de behandeling van CU Toestemming en verwachte therapietrouw van de patiënt veel patiënten hebben een afkeer van bepaalde medicijnen en weigeren deze te gebruiken (zie hoofdstuk <DATUM> Dat geldt o a voor corticosteroïden en thiopurinepreparaten Onderhoudstherapie, ook met #-ASA, is geassocieerd met therapieontrouw Als risicogroep hiervoor worden ongetrouwde mannen met vaste werkzaamheden genoemd die drie dagdoses zouden moeten slikken (<PERSOON>, ###; toedieningsvormen als orale granulaten, of rectale gels danwel foams bijdragen aan een verhoogde therapietrouw (<PERSOON>, ###) Door middel van therapeutic drug monitoring kan Elementen van leefwijze Roken is geassocieerd met een verlaagde kans op het ontwikkelen van CU en lijkt ook het beloop van CU gunstig te beïnvloeden Dit in direkte tegenstelling tot patiënten met de ZvC die juist een ernstiger beloop van ziekte hebben te verwachten indien ze roken (zie hoofdstuk <DATUM> Het is overigens zo dat de voordelen van roken bij de behandeling van CU nooit opwegen tegen de (medische) nadelen Dieet, in de vorm van vermijden van specifieke produkten of die juist in overmaat te gebruiken, hebben geen invloed op het ziektebeloop van IBD Wel dient men te zorgen voor een adequate voedingstoestand, m n Stress veroorzaakt geen IBD, maar kan het ziektebeloop wel in ongunstige zin beïnvloeden; in onze ervaring wordt door patiënten veelal stress geassocieerd met opvlamming van ziekte en verminderde respons op medicamenteuze therapie, een ervaring die onvoldoende wordt Bij voorkeur wordt gestart met lokaal werkzame therapie bij patiënten met actieve distale CU Mesalazine suppositoria zijn effectief bij proctitis ulcerosa (<PERSOON>, ###) Echter, in deze gereviewde therapeutische trials blijkt wel consistentie in type medicatie, dosering, toedieningsvorm en duur te ontbreken, zodat er geen duidelijke voorkeur voor specialité dan wel toedieningsvorm (suppositora, clymata, foams) is Lokaal werkzame therapie (zetpillen) met #-ASA ⥠### mg daags bleek werkzaam en effectiever dan lokaal werkzame corticosteroïden Een dosis-effect relatie in doseringen ) ###mg per dag werd niet gevonden Orale therapie met mesalazine/#-ASA is minder aantrekkelijk aangezien deze lagere lokale spiegels genereren en hiermee een minder gunstige therapeutische profiel Bij linkszijdige, mild- tot matig ernstige CU wordt lokaal werkzame therapie met #-ASA preparaten als eerste keuze aanbevolen, maar zijn ook gegevens beschikbaar die de effectiviteit van orale mesalazine onderbouwen (<PERSOON>, ###; Sutherland, ###) Ook hier geldt dat bij therapeutische trials bij patiënten met linkszijdige colitis consistentie in type medicatie, dosering, toedieningsvorm en duur ontbreekt In de ## geselecteerde placebogecontroleerde studies blijkt #-ASA klysma therapie superieur aan lokaal werkzame therapie met corticosteroïden of orale #-ASA preparaten De gevonden effectiviteit van #-ASA preparaten is onafhankelijk van de dosering #-ASA in de bestudeerde hoeveelheden, dwz ⥠# gram per klysma.
| 635 | nvmdl |
Stress veroorzaakt geen IBD, maar kan het ziektebeloop wel in ongunstige zin beïnvloeden; in onze ervaring wordt door patiënten veelal stress geassocieerd met opvlamming van ziekte en verminderde respons op medicamenteuze therapie, een ervaring die onvoldoende wordt Bij voorkeur wordt gestart met lokaal werkzame therapie bij patiënten met actieve distale CU Mesalazine suppositoria zijn effectief bij proctitis ulcerosa (<PERSOON>, ###) Echter, in deze gereviewde therapeutische trials blijkt wel consistentie in type medicatie, dosering, toedieningsvorm en duur te ontbreken, zodat er geen duidelijke voorkeur voor specialité dan wel toedieningsvorm (suppositora, clymata, foams) is Lokaal werkzame therapie (zetpillen) met #-ASA ⥠### mg daags bleek werkzaam en effectiever dan lokaal werkzame corticosteroïden Een dosis-effect relatie in doseringen ) ###mg per dag werd niet gevonden Orale therapie met mesalazine/#-ASA is minder aantrekkelijk aangezien deze lagere lokale spiegels genereren en hiermee een minder gunstige therapeutische profiel Bij linkszijdige, mild- tot matig ernstige CU wordt lokaal werkzame therapie met #-ASA preparaten als eerste keuze aanbevolen, maar zijn ook gegevens beschikbaar die de effectiviteit van orale mesalazine onderbouwen (<PERSOON>, ###; Sutherland, ###) Ook hier geldt dat bij therapeutische trials bij patiënten met linkszijdige colitis consistentie in type medicatie, dosering, toedieningsvorm en duur ontbreekt In de ## geselecteerde placebogecontroleerde studies blijkt #-ASA klysma therapie superieur aan lokaal werkzame therapie met corticosteroïden of orale #-ASA preparaten De gevonden effectiviteit van #-ASA preparaten is onafhankelijk van de dosering #-ASA in de bestudeerde hoeveelheden, dwz ⥠# gram per klysma klysma niet leidt tot een hogere effectiviteit, blijkt naast voornoemde meta-analyse ook uit een grote RCT bij ### patiënten bij wie diverse doseringen met elkaar werden vergeleken (Hanauer, ###) Voor het volledig met medicament omspoelen cq overspoelen van het aangedane gedeelte kan het volume van een klysma worden aangepast van ## ml voor proctosigmoïditis tot ### ml voor een ontsteking tot de flexura lienalis (<PERSOON>, ###) Uit de meta-analyse van <PERSOON> et al (<PERSOON>, ###) komt naar voren dat orale mesalazine Locale therapie met corticosteroïden is effectief, maar minder effectief dan #-ASA een dose-ranging studie vanaf # mg budesonide per ### ml klysma is effectiviteit bewezen (Hanauer, ###) Vanwege systemische effecten van klassieke corticosteroïden hebben corticosteroïden met een geringe biologische beschikbaarheid de voorkeur, zoals meest gebruikte corticosteroïden (budesonide, beclomethason, tixocortol en fluticason) hierin aanzienlijk verschillen, hoewel vergelijkend onderzoek ontbreekt Het gebruik van orale corticosteroïden met beperkte biologische beschikbaarheid is onvoldoende onderbouwd voor Remissie-inductie met immunosuppressiva of biologicals is niet bestudeerd in deze populatie, mede gezien het ontbreken van een therapeutische rationale Er zijn weinig studies verricht specifiek naar chronisch actieve distale colitis Voor de overwegingen en therapeutische opties wordt verwezen naar de tekst bij pancolitis #-ASA preparaten zijn effectief bij remissie inductie bij mild tot matig actieve distale CU, ongeacht de lokalisatie van ziekte en ongeacht de toedieningsvorm indien het aangedane traject van mucosa wordt bereikt met een effectieve dosering mesalazine (ie ⥠#,# g # ASA dd oraal, ⥠# g als klysma, of ⥠#,# g als.
| 668 | nvmdl |
effectiviteit, blijkt naast voornoemde meta-analyse ook uit een grote RCT bij ### patiënten bij wie diverse doseringen met elkaar werden vergeleken (Hanauer, ###) Voor het volledig met medicament omspoelen cq overspoelen van het aangedane gedeelte kan het volume van een klysma worden aangepast van ## ml voor proctosigmoïditis tot ### ml voor een ontsteking tot de flexura lienalis (<PERSOON>, ###) Uit de meta-analyse van <PERSOON> et al (<PERSOON>, ###) komt naar voren dat orale mesalazine Locale therapie met corticosteroïden is effectief, maar minder effectief dan #-ASA een dose-ranging studie vanaf # mg budesonide per ### ml klysma is effectiviteit bewezen (Hanauer, ###) Vanwege systemische effecten van klassieke corticosteroïden hebben corticosteroïden met een geringe biologische beschikbaarheid de voorkeur, zoals meest gebruikte corticosteroïden (budesonide, beclomethason, tixocortol en fluticason) hierin aanzienlijk verschillen, hoewel vergelijkend onderzoek ontbreekt Het gebruik van orale corticosteroïden met beperkte biologische beschikbaarheid is onvoldoende onderbouwd voor Remissie-inductie met immunosuppressiva of biologicals is niet bestudeerd in deze populatie, mede gezien het ontbreken van een therapeutische rationale Er zijn weinig studies verricht specifiek naar chronisch actieve distale colitis Voor de overwegingen en therapeutische opties wordt verwezen naar de tekst bij pancolitis #-ASA preparaten zijn effectief bij remissie inductie bij mild tot matig actieve distale CU, ongeacht de lokalisatie van ziekte en ongeacht de toedieningsvorm indien het aangedane traject van mucosa wordt bereikt met een effectieve dosering mesalazine (ie ⥠#,# g # ASA dd oraal, ⥠# g als klysma, of ⥠#,# g als #-ASA toegediend als zetpil is effectiever dan lokaal werkzame effectiever dan placebo bij de behandeling van mild tot matig actieve distale CU De optimale dosering van remissie-inductie therapie bij CU is onvoldoende uitgezocht Interessant is dat het gebruik van combinatiepreparaten van orale en rectale #-ASA preparaten tot hogere effectiviteit kan leiden (Marteau, ###; Safdi, ###; d'Albasio, ###), vermoedelijk door hogere intraluminale concentraties, alhoewel met name hoge niet met verbeterde remissie-inductie (Frieri, ###; Frieri ###), wat evenwel als een probleem van therapietrouw kan worden opgevat (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) Ook lijkt distale ziekte vaker lokaal beperkt te blijven tot distale segmenten als naast rectale therapie eveneens orale #-ASA preparaten worden gebruikt (Pica, ###) Definitieve data Bij onvoldoende effectiviteit van #-ASA preparaten bij proctitis ulcerosa kan worden overgegaan op corticosteroïden bevattende preparaten, bij voorkeur lokaal werkend met relatief lage biologische beschikbaarheid Van lokaal werkende corticosteroïden is therapeutische effectiviteit beschreven, echter niet in de alhier beschreven therapeutische onderzocht, zowel als dubbel lokaal werkzame therapie al of niet aangevuld met orale therapie Dit soort combinatietherapie lijkt een verhoogde effectiviteit te hebben en deze vorm van therapie kan dus bij patiënten die niet goed reageren op monotherapie worden Bij linkszijdige CU die niet goed reageert op #-ASA therapie is het gebruik van ciclosporine Het gebruik van rectale toedieningsvormen kan soms op weerstand stuiten bij een patiënt, hetzij door algemene weerzin hetzij door lokale irritatie, pijn of brandende sensatie, in het bijzonder bij foams Het wisselen van de keuze voor een specifieke vorm of spécialité van.
| 677 | nvmdl |
effectiever dan lokaal werkzame effectiever dan placebo bij de behandeling van mild tot matig actieve distale CU De optimale dosering van remissie-inductie therapie bij CU is onvoldoende uitgezocht Interessant is dat het gebruik van combinatiepreparaten van orale en rectale #-ASA preparaten tot hogere effectiviteit kan leiden (Marteau, ###; Safdi, ###; d'Albasio, ###), vermoedelijk door hogere intraluminale concentraties, alhoewel met name hoge niet met verbeterde remissie-inductie (Frieri, ###; Frieri ###), wat evenwel als een probleem van therapietrouw kan worden opgevat (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) Ook lijkt distale ziekte vaker lokaal beperkt te blijven tot distale segmenten als naast rectale therapie eveneens orale #-ASA preparaten worden gebruikt (Pica, ###) Definitieve data Bij onvoldoende effectiviteit van #-ASA preparaten bij proctitis ulcerosa kan worden overgegaan op corticosteroïden bevattende preparaten, bij voorkeur lokaal werkend met relatief lage biologische beschikbaarheid Van lokaal werkende corticosteroïden is therapeutische effectiviteit beschreven, echter niet in de alhier beschreven therapeutische onderzocht, zowel als dubbel lokaal werkzame therapie al of niet aangevuld met orale therapie Dit soort combinatietherapie lijkt een verhoogde effectiviteit te hebben en deze vorm van therapie kan dus bij patiënten die niet goed reageren op monotherapie worden Bij linkszijdige CU die niet goed reageert op #-ASA therapie is het gebruik van ciclosporine Het gebruik van rectale toedieningsvormen kan soms op weerstand stuiten bij een patiënt, hetzij door algemene weerzin hetzij door lokale irritatie, pijn of brandende sensatie, in het bijzonder bij foams Het wisselen van de keuze voor een specifieke vorm of spécialité van dergelijke vorm van therapie beter tolereert en accepteert (Prokotnieks, ###; Malchow, ###; Ingram, ###) Onderling zijn de preparaten en toedieningsvormen derhalve, los van Gezien de centrale rol van mesalazine bij de (langdurige) behandeling van colitis ulcerosa moet nauwkeurig worden afgewogen of en wat voor type bijwerkingen worden braken, diarree, hoofdpijn, soms koorts), allergische bijwerkingen (zoals rash, urticaria, angioedeem, gewrichtszwelling, opvlammen van colitis, soms koorts) en idiosyncratische bijwerkingen (denk aan pneumonitis, bloeddyscrasie, pancreatitis, interstitiële nefritis, pericarditis) Alleen in geval van idiosyncratische reacties moet mesalazine verder vermeden worden, in de overige gevallen is een rechallenge met een lagere dosis mesalazine eventueel van een ander mesalazine product(specialité)- te overwegen voordat een patiënt intolerant wordt geacht Bij allergische bijwerkingen kan een desensitisatie behandeling Nieuwe therapeutische strategieën met korteketenvetzuren, probiotica en dergelijke hebben geen consistent effect getoond en worden niet in algemene zin aanbevolen Nicotine (transdermaal, maar niet als klysma) bleek in meta-analyse van # studies met respectievelijk ### patiënten en ### controle-patiënten geen therapeutisch effect te geven (McGrath, ###) Ook in latere RCT werd dit gegeven bevestigd (Ingram, ###) Alternatieve therapie met alicaforsen (per klysma, maar niet oraal) (<PERSOON>, ###) is weliswaar effectief, maar plaatsbepaling in een behandelalgoritme is vooralsnog niet duidelijk Deze mogelijkheden kunnen in het bijzonder worden overwogen bij allergie voor Het valt in individuele gevallen te overwegen lokaal werkzame en orale #-ASA therapie te combineren ter versterking van het therapeutisch effect van mesalazines of ter beperking Combinatie van #-ASA en lokaal werkende corticosteroïden kan een gunstige rol spelen bij.
| 681 | nvmdl |
van therapie beter tolereert en accepteert (Prokotnieks, ###; Malchow, ###; Ingram, ###) Onderling zijn de preparaten en toedieningsvormen derhalve, los van Gezien de centrale rol van mesalazine bij de (langdurige) behandeling van colitis ulcerosa moet nauwkeurig worden afgewogen of en wat voor type bijwerkingen worden braken, diarree, hoofdpijn, soms koorts), allergische bijwerkingen (zoals rash, urticaria, angioedeem, gewrichtszwelling, opvlammen van colitis, soms koorts) en idiosyncratische bijwerkingen (denk aan pneumonitis, bloeddyscrasie, pancreatitis, interstitiële nefritis, pericarditis) Alleen in geval van idiosyncratische reacties moet mesalazine verder vermeden worden, in de overige gevallen is een rechallenge met een lagere dosis mesalazine eventueel van een ander mesalazine product(specialité)- te overwegen voordat een patiënt intolerant wordt geacht Bij allergische bijwerkingen kan een desensitisatie behandeling Nieuwe therapeutische strategieën met korteketenvetzuren, probiotica en dergelijke hebben geen consistent effect getoond en worden niet in algemene zin aanbevolen Nicotine (transdermaal, maar niet als klysma) bleek in meta-analyse van # studies met respectievelijk ### patiënten en ### controle-patiënten geen therapeutisch effect te geven (McGrath, ###) Ook in latere RCT werd dit gegeven bevestigd (Ingram, ###) Alternatieve therapie met alicaforsen (per klysma, maar niet oraal) (<PERSOON>, ###) is weliswaar effectief, maar plaatsbepaling in een behandelalgoritme is vooralsnog niet duidelijk Deze mogelijkheden kunnen in het bijzonder worden overwogen bij allergie voor Het valt in individuele gevallen te overwegen lokaal werkzame en orale #-ASA therapie te combineren ter versterking van het therapeutisch effect van mesalazines of ter beperking Combinatie van #-ASA en lokaal werkende corticosteroïden kan een gunstige rol spelen bij tussen dosisafhankelijke, allergische en ideosyncratische bijwerkingen In het laatste geval is de patiënt direkt intolerant, in de eerste twee situaties is dosisaanpassing, productwijziging of Indien corticosteroiden overwogen worden, dan gaat de voorkeur uit naar lokaal werkende corticosteroïd bevattende preparaten met een relatief lage biologische beschikbaarheid, De verschillen van toedieningsvorm van rectaal toe te dienen therapie zijn van invloed op de tolerantie van de therapie door de patiënt het onderling uitwisselen van de verschillende therapievormen is aan te bevelen bij intolerantie voor één der vormen Zo kan bijvoorbeeld wisseling van een waterig klysma naar een foam leiden tot betere therapietrouw en vice Ernstige distale CU, gekenmerkt door een duidelijk verhoogde defecatiefrequentie en frequent bloedverlies per anum bij forse mucosale schade vastgesteld door endoscopie, wordt behandeld met corticosteroïdbevattende therapie, naast mesalazine preparaten Ook onder deze omstandigheden kan in eerste instantie worden gekeken naar lokaal werkzame In een systematische review van <PERSOON> et al (<PERSOON>, ###) constateren de auteurs dat bij therapeutische trials bij patiënten met proctitis en linkszijdige colitis consistentie in type medicatie, dosering, toedieningsvorm en duur ontbreekt Lokaal werkzame therapie met #ASA blijkt werkzaam en effectiever dan lokaal werkzame corticosteroïden (<PERSOON> #-ASA bevattende preparaten hebben eveneens aangetoonde effectiviteit, maar precieze dosering is onvoldoende onderzocht (Sutherland, ###) Een hoger gedoseerde orale #-ASA dosis lijkt effectiever dan een standaard dosis van #,# gram #-ASA dd (<PERSOON> oraal met lokaal #-ASA- of corticosteroïdenbevattende klysmaâs met lage biologische beschikbaarheid heeft.
| 644 | nvmdl |
dosisafhankelijke, allergische en ideosyncratische bijwerkingen In het laatste geval is de patiënt direkt intolerant, in de eerste twee situaties is dosisaanpassing, productwijziging of Indien corticosteroiden overwogen worden, dan gaat de voorkeur uit naar lokaal werkende corticosteroïd bevattende preparaten met een relatief lage biologische beschikbaarheid, De verschillen van toedieningsvorm van rectaal toe te dienen therapie zijn van invloed op de tolerantie van de therapie door de patiënt het onderling uitwisselen van de verschillende therapievormen is aan te bevelen bij intolerantie voor één der vormen Zo kan bijvoorbeeld wisseling van een waterig klysma naar een foam leiden tot betere therapietrouw en vice Ernstige distale CU, gekenmerkt door een duidelijk verhoogde defecatiefrequentie en frequent bloedverlies per anum bij forse mucosale schade vastgesteld door endoscopie, wordt behandeld met corticosteroïdbevattende therapie, naast mesalazine preparaten Ook onder deze omstandigheden kan in eerste instantie worden gekeken naar lokaal werkzame In een systematische review van <PERSOON> et al (<PERSOON>, ###) constateren de auteurs dat bij therapeutische trials bij patiënten met proctitis en linkszijdige colitis consistentie in type medicatie, dosering, toedieningsvorm en duur ontbreekt Lokaal werkzame therapie met #ASA blijkt werkzaam en effectiever dan lokaal werkzame corticosteroïden (<PERSOON> #-ASA bevattende preparaten hebben eveneens aangetoonde effectiviteit, maar precieze dosering is onvoldoende onderzocht (Sutherland, ###) Een hoger gedoseerde orale #-ASA dosis lijkt effectiever dan een standaard dosis van #,# gram #-ASA dd (<PERSOON> oraal met lokaal #-ASA- of corticosteroïdenbevattende klysmaâs met lage biologische beschikbaarheid heeft corticosteroïden (## mg â ## mg prednisolon-equivalenten* zie bijlage # voor farmacologische corticosteroïdequivalentie), een concept dat grotendeels is onderbouwd in de Het gebruik van orale corticosteroïden met beperkte biologische beschikbaarheid is onvoldoende onderbouwd om standaard gebruik bij distale CU te kunnen adviseren populatie, met # uitzondering bij linkszijdige CU niet reagerend op #-ASA therapie is het gebruik van ciclosporine bevattende klysmaâs niet effectief gebleken (Sandborn, ###) In eerste aanzet is remissie-inductie behandeling van ernstige distale CU met Orale âklassiekeâ corticosteroïden in een dosering van ## tot ## mg prednisolonequivalenten dd zijn effectief bij remissie-inductie van distale CU Ciclosporine klysmata zijn niet effectief voor ernstige distale colitis Lokaal werkzame therapie geeft veelal een snellere klinische respons met vermindering van gebleken dan monotherapie met een der componenten (<PERSOON>, ###) Een precieze plaatsbepaling wanneer deze combinatietherapie dient te worden gegeven is niet te Afbouwschemata van orale corticosteroïden bij CU zijn niet onderzocht in het algemeen is een afbouwschema van # mg per week te overwegen, waarbij varianten bestaan in met name de vertraging van afbouw in lage dagdoseringen* ((## mg prednisolon equivalent dd) In open studie is voor refractaire proctitis ulcerosa lokaal werkzame therapie met tacrolimus bevattende suppositoria eveneens effectief gebleken en kan daarom worden overwogen Refractaire ernstige distale colitis (gedefinieerd als aanhoudende klachten danwel ulceratie ondanks therapie met orale corticosteroïden) kan behandeld worden als refractaire pancolitis Bij uitblijvend effect van (lokale) monotherapie met #-ASA of corticosteroïdtherapie is Orale prednisontherapie wordt bij voorkeur in stapjes afgebouwd waarbij de prednison wordt.
| 616 | nvmdl |
## mg prednisolon-equivalenten* zie bijlage # voor farmacologische corticosteroïdequivalentie), een concept dat grotendeels is onderbouwd in de Het gebruik van orale corticosteroïden met beperkte biologische beschikbaarheid is onvoldoende onderbouwd om standaard gebruik bij distale CU te kunnen adviseren populatie, met # uitzondering bij linkszijdige CU niet reagerend op #-ASA therapie is het gebruik van ciclosporine bevattende klysmaâs niet effectief gebleken (Sandborn, ###) In eerste aanzet is remissie-inductie behandeling van ernstige distale CU met Orale âklassiekeâ corticosteroïden in een dosering van ## tot ## mg prednisolonequivalenten dd zijn effectief bij remissie-inductie van distale CU Ciclosporine klysmata zijn niet effectief voor ernstige distale colitis Lokaal werkzame therapie geeft veelal een snellere klinische respons met vermindering van gebleken dan monotherapie met een der componenten (<PERSOON>, ###) Een precieze plaatsbepaling wanneer deze combinatietherapie dient te worden gegeven is niet te Afbouwschemata van orale corticosteroïden bij CU zijn niet onderzocht in het algemeen is een afbouwschema van # mg per week te overwegen, waarbij varianten bestaan in met name de vertraging van afbouw in lage dagdoseringen* ((## mg prednisolon equivalent dd) In open studie is voor refractaire proctitis ulcerosa lokaal werkzame therapie met tacrolimus bevattende suppositoria eveneens effectief gebleken en kan daarom worden overwogen Refractaire ernstige distale colitis (gedefinieerd als aanhoudende klachten danwel ulceratie ondanks therapie met orale corticosteroïden) kan behandeld worden als refractaire pancolitis Bij uitblijvend effect van (lokale) monotherapie met #-ASA of corticosteroïdtherapie is Orale prednisontherapie wordt bij voorkeur in stapjes afgebouwd waarbij de prednison wordt ###) De auteurs berekenen dat ##% van de patiënten in remissie raakt met #-ASA therapie (##%CI ##-##%), met een trend tot een betere respons bij monocomponent #-ASA preparaten en met daarnaast een dosis-respons relatie In de meeste studies is verbetering van ziekte vaker als eindpunt gebruikt dan remissie-inductie in absolute zin (endoscopisch of histopathologisch) Een eenduidig bewijs dat hogere doses orale #-ASA preparaten een hogere kans op remissie inductie geven is niet voorhanden Er zijn hiertoe wel aanwijzingen Waar in één dubbelblinde studie geen statistisch significant verschil kon worden aangetoond tussen doses van #,#, #,# en #,# gram mesalazine per dag bij ### patiënten (<PERSOON>, ###), werd dat recent wel aannemelijk gemaakt in een post-hoc analyse in ### patiënten uit een oorspronkelijke populatie van ###, waarbij #,# gram mesalazine superieur bleek aan #,# patiënten op #,# g #-ASA per dag (Marakhouski, ###) Dit onderschrijft het concept dat hogere mucosale concentraties van #-ASA corresponderen met een hogere werkzaamheid (Frieri, ###) De ideale duur van een inductie therapie met #-ASA is niet onderzocht, een klinisch effect wordt meestal binnen twee tot vier weken gezien Er zijn geen studies beschikbaar waarbij gezocht is naar dosis-respons relaties bij hoog gedoseerde mesalazine preparaten (dwz ) # g); vooralsnog wordt in routinepraktijk # gram De combinatie van orale #-ASA preparaten met rectale #-ASA preparaten lijkt de effectiviteit te verhogen (Marteau, ###) Combinatie van orale #-ASA preparaten met rectaal toegediende corticosteroïden met beperkte biologische beschikbaarheid is niet onderzocht in deze populatie, maar lijkt als combinatie wel effectiever (<PERSOON>, ###).
| 691 | nvmdl |
dat ##% van de patiënten in remissie raakt met #-ASA therapie (##%CI ##-##%), met een trend tot een betere respons bij monocomponent #-ASA preparaten en met daarnaast een dosis-respons relatie In de meeste studies is verbetering van ziekte vaker als eindpunt gebruikt dan remissie-inductie in absolute zin (endoscopisch of histopathologisch) Een eenduidig bewijs dat hogere doses orale #-ASA preparaten een hogere kans op remissie inductie geven is niet voorhanden Er zijn hiertoe wel aanwijzingen Waar in één dubbelblinde studie geen statistisch significant verschil kon worden aangetoond tussen doses van #,#, #,# en #,# gram mesalazine per dag bij ### patiënten (<PERSOON>, ###), werd dat recent wel aannemelijk gemaakt in een post-hoc analyse in ### patiënten uit een oorspronkelijke populatie van ###, waarbij #,# gram mesalazine superieur bleek aan #,# patiënten op #,# g #-ASA per dag (Marakhouski, ###) Dit onderschrijft het concept dat hogere mucosale concentraties van #-ASA corresponderen met een hogere werkzaamheid (Frieri, ###) De ideale duur van een inductie therapie met #-ASA is niet onderzocht, een klinisch effect wordt meestal binnen twee tot vier weken gezien Er zijn geen studies beschikbaar waarbij gezocht is naar dosis-respons relaties bij hoog gedoseerde mesalazine preparaten (dwz ) # g); vooralsnog wordt in routinepraktijk # gram De combinatie van orale #-ASA preparaten met rectale #-ASA preparaten lijkt de effectiviteit te verhogen (Marteau, ###) Combinatie van orale #-ASA preparaten met rectaal toegediende corticosteroïden met beperkte biologische beschikbaarheid is niet onderzocht in deze populatie, maar lijkt als combinatie wel effectiever (<PERSOON>, ###) Van nicotinepleisters (##-## mg dagelijks) is het therapeutisch effect aangetoond in relatief kleine dubbelblinde studies bij niet-rokende patiënten; van ## actief behandelde patiënten kwam ##% in remissie, waarbij de ## placebo-patiënten in slechts #% herstelden in de ene studie (Sandborn, ###) en ## van ## actief behandelde patiënten reageerden versus # van ## placebo-behandelde patiënten in de andere studie (Pullan, ###) Het gebruik van nicotinepleisters gaat veelal gepaard met bijwerkingen, zoals opvliegers en hoofdpijn Samenvattend wordt het gebruik van transdermale nicotine onder specifieke Van monotherapie met oraal gebruikte, maar lokaal werkende corticosteroïden met een beperkte biologische beschikbaarheid mag enige therapeutische effectiviteit worden verwacht, echter in wetenschappelijke zin onvoldoende overtuigend voor een algemene aanbeveling Zo toonde een studie in ### patiënten (## met beclomethasondiproprionaat en ## met #-ASA) therapeutische equivalentie, dat wil zeggen zoân ##% remissie (Campieri, ###) Verder werd in een farmacokinetische studie in # patiënten aangetoond dat na orale inname van # mg budesonide daadwerkelijk corticosteroidspiegels in het distale colon gemeten konden worden, suggestief dat orale medicatie een effectieve toedieningsvorm voor Orale corticosteroïden (prednison, prednisolon) zijn van oudsher het therapeutisch fundament van de behandeling van een milde tot matig actieve CU die niet op mesalazine (sulfasalazine) reageert, of bij patiënten die intolerant zijn voor mesalazine (sulfasalazine) Er bestaat een dosis-effect relatie bij oraal predniso(lo)ngebruik tussen de ## en ##mg/dag (Truelove, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) Klinisch wordt veelal voor een startdosering van ##mg gekozen, omdat ##mg weinig effectiever is t o v ##mg, maar wel ten.
| 753 | nvmdl |
Van nicotinepleisters (##-## mg dagelijks) is het therapeutisch effect aangetoond in relatief kleine dubbelblinde studies bij niet-rokende patiënten; van ## actief behandelde patiënten kwam ##% in remissie, waarbij de ## placebo-patiënten in slechts #% herstelden in de ene studie (Sandborn, ###) en ## van ## actief behandelde patiënten reageerden versus # van ## placebo-behandelde patiënten in de andere studie (Pullan, ###) Het gebruik van nicotinepleisters gaat veelal gepaard met bijwerkingen, zoals opvliegers en hoofdpijn Samenvattend wordt het gebruik van transdermale nicotine onder specifieke Van monotherapie met oraal gebruikte, maar lokaal werkende corticosteroïden met een beperkte biologische beschikbaarheid mag enige therapeutische effectiviteit worden verwacht, echter in wetenschappelijke zin onvoldoende overtuigend voor een algemene aanbeveling Zo toonde een studie in ### patiënten (## met beclomethasondiproprionaat en ## met #-ASA) therapeutische equivalentie, dat wil zeggen zoân ##% remissie (Campieri, ###) Verder werd in een farmacokinetische studie in # patiënten aangetoond dat na orale inname van # mg budesonide daadwerkelijk corticosteroidspiegels in het distale colon gemeten konden worden, suggestief dat orale medicatie een effectieve toedieningsvorm voor Orale corticosteroïden (prednison, prednisolon) zijn van oudsher het therapeutisch fundament van de behandeling van een milde tot matig actieve CU die niet op mesalazine (sulfasalazine) reageert, of bij patiënten die intolerant zijn voor mesalazine (sulfasalazine) Er bestaat een dosis-effect relatie bij oraal predniso(lo)ngebruik tussen de ## en ##mg/dag (Truelove, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) Klinisch wordt veelal voor een startdosering van ##mg gekozen, omdat ##mg weinig effectiever is t o v ##mg, maar wel ten ernstige CU werden alle trials tussen ### en ### geanalyseerd op percentage patiënten dat colectomie onderging (Turner, ###) In # prospectieve studies en # RCT bij volwassen patiënten met CU was er sprake van wisselend matig tot ernstige CU Het gebruik van orale of intraveneuze corticosteroïden bij matig ernstige pancolitis blijkt significant gunstiger dan placebo, zoals eigenlijk als sinds ### duidelijk was (Truelove, ###) Hoogte van benodigde prednisolonequivalenten en duur van therapie zijn minder duidelijk Een hogere dosis dan ## mg methylprednisolon iv lijkt niet zinvol, in ieder geval niet bij ernstige CU-patiënten (Turner, ###), waarbij van ##% van de patiënten geen effect van intraveneuze therapie binnen ## dagen verwacht mag worden (Daperno, ###) Van deze ##% zou bijna de helft op (Daperno, ###), alhoewel andere series wijzen op sterk verhoogde kans op colectomie bij ongewijzigde kliniek na # dagen intraveneuze corticosteroïden (<PERSOON>, ###) Bij matig ernstige CU zal eerst een oraal corticosteroïd worden gekozen Thiopurinetherapie bij CU is weinig onderzocht als inductietherapie vanwege het feit dat deze klasse medicamenten pas laat (<DATUM> maanden) effect sorteren, conform dat bij patiënten met de ZvC In een retrospectieve studie van Ardizzone et al, werd bij ## patiënten met actieve CU die werden behandeld met AZA naar remissiepercentages gekeken na #, # en <LEEFTIJD> jaar deze waren respectievelijk ##, ## en ##% De gemiddelde duur tot respons bedroeg ## weken Daarnaast werd een corticosteroïdsparend effect bij ca ##% waargenomen (Ardizzone, ###).
| 735 | nvmdl |
werden alle trials tussen ### en ### geanalyseerd op percentage patiënten dat colectomie onderging (Turner, ###) In # prospectieve studies en # RCT bij volwassen patiënten met CU was er sprake van wisselend matig tot ernstige CU Het gebruik van orale of intraveneuze corticosteroïden bij matig ernstige pancolitis blijkt significant gunstiger dan placebo, zoals eigenlijk als sinds ### duidelijk was (Truelove, ###) Hoogte van benodigde prednisolonequivalenten en duur van therapie zijn minder duidelijk Een hogere dosis dan ## mg methylprednisolon iv lijkt niet zinvol, in ieder geval niet bij ernstige CU-patiënten (Turner, ###), waarbij van ##% van de patiënten geen effect van intraveneuze therapie binnen ## dagen verwacht mag worden (Daperno, ###) Van deze ##% zou bijna de helft op (Daperno, ###), alhoewel andere series wijzen op sterk verhoogde kans op colectomie bij ongewijzigde kliniek na # dagen intraveneuze corticosteroïden (<PERSOON>, ###) Bij matig ernstige CU zal eerst een oraal corticosteroïd worden gekozen Thiopurinetherapie bij CU is weinig onderzocht als inductietherapie vanwege het feit dat deze klasse medicamenten pas laat (<DATUM> maanden) effect sorteren, conform dat bij patiënten met de ZvC In een retrospectieve studie van Ardizzone et al, werd bij ## patiënten met actieve CU die werden behandeld met AZA naar remissiepercentages gekeken na #, # en <LEEFTIJD> jaar deze waren respectievelijk ##, ## en ##% De gemiddelde duur tot respons bedroeg ## weken Daarnaast werd een corticosteroïdsparend effect bij ca ##% waargenomen (Ardizzone, ###) corticosteroïdafhankelijke of -resistente CU die werden behandeld met AZA, werd na # maanden bij ##% remissie en bij ##% een klinische respons aangetoond In een follow-up van <LEEFTIJD> jaar recidiveerde ##% van deze patiëntengroep Er werden bijwerkingen waargenomen bij ##% van de patiënten (Paoluzi, ###) In een RCT met ## patiënten met ernstige CU konden geen significante verschillen worden aangetoond tussen AZA en placebo voor het bereiken van complete of partiële remissie (Sood, ###) AZA (#mg/kg) werd eveneens vergeleken met #-ASA (#,# g/d) in een onderzoekergeblindeerde, vergelijkende studie bij ## corticosteroïd-refractaire CU-patiënten die In een RCT werden ## patiënten met CU in remissie of stabiele ziekte na minimaal # maanden AZA gerandomiseerd over # groepen, waarvan er een AZA continueerde en de andere met placebo doorging; na <LEEFTIJD> jaar recidiveerde ##% uit de AZA-groep en ##% uit de placebo-groep, resulterende in een relatief risico op opvlamming van #,# (Hawthorne, ###) Oorspronkelijk is infliximab toegepast bij patiënten met een refractaire luminale ZvC of met actieve (peri-anale) fisteling Recent is een tweetal relatief grote studies uitgevoerd bij patiënten met CU, de zogeheten ACT # en ACT # studies Het betreft hier een bont palet van patiënten met chronisch actieve CU, gedefinieerd door voortgaande actieve ziekte ondanks adequate inductiebehandeling gedurende ## weken met corticosteroïden danwel immunosuppressiva (en in enkele gevallen monotherapie met #-ASA) In deze twee dubbelblinde placebogecontroleerde studies met respectievelijk ### en ### patiënten werd na # weken met # infusies met # mg infliximab per kg lichaamsgewicht op #, # en # weken een.
| 731 | nvmdl |
werd na # maanden bij ##% remissie en bij ##% een klinische respons aangetoond In een follow-up van <LEEFTIJD> jaar recidiveerde ##% van deze patiëntengroep Er werden bijwerkingen waargenomen bij ##% van de patiënten (Paoluzi, ###) In een RCT met ## patiënten met ernstige CU konden geen significante verschillen worden aangetoond tussen AZA en placebo voor het bereiken van complete of partiële remissie (Sood, ###) AZA (#mg/kg) werd eveneens vergeleken met #-ASA (#,# g/d) in een onderzoekergeblindeerde, vergelijkende studie bij ## corticosteroïd-refractaire CU-patiënten die In een RCT werden ## patiënten met CU in remissie of stabiele ziekte na minimaal # maanden AZA gerandomiseerd over # groepen, waarvan er een AZA continueerde en de andere met placebo doorging; na <LEEFTIJD> jaar recidiveerde ##% uit de AZA-groep en ##% uit de placebo-groep, resulterende in een relatief risico op opvlamming van #,# (Hawthorne, ###) Oorspronkelijk is infliximab toegepast bij patiënten met een refractaire luminale ZvC of met actieve (peri-anale) fisteling Recent is een tweetal relatief grote studies uitgevoerd bij patiënten met CU, de zogeheten ACT # en ACT # studies Het betreft hier een bont palet van patiënten met chronisch actieve CU, gedefinieerd door voortgaande actieve ziekte ondanks adequate inductiebehandeling gedurende ## weken met corticosteroïden danwel immunosuppressiva (en in enkele gevallen monotherapie met #-ASA) In deze twee dubbelblinde placebogecontroleerde studies met respectievelijk ### en ### patiënten werd na # weken met # infusies met # mg infliximab per kg lichaamsgewicht op #, # en # weken een vastgesteld (<PERSOON>-hoc analyse naar welke patiëntengroepen wel of niet reageerden is niet beschikbaar, zodat onduidelijk is of een specifieke patiëntencategorie het meest profiteerde Het effect van infliximab in vergelijk met placebo is statistisch significant en verder gesubstantieerd in een meta-analyse van # studies (Lawson, ###) Orale #-ASA preparaten zijn effectief bij remissieïnductie bij mild tot matig Er bestaat een dosis-effect relatie van #-ASA bij de bahandeling van mild tot (Ook) Bij pancolitis patiënten lijkt de effectiviteit van #-ASA therapie verhoogd te Corticosteroïden zijn effectief bij de behandeling van actieve pancolitis equivalenten hiervan, # weken met daarna een afbouwschema) zijn effectief voor de behandeling van een mild - tot marig ernstige ziekteactiviteit in het kader Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van AZA en #-MP effectief is bij de inductie van remissie van matig actieve CU, zij het met een interval van # tot # maanden effectiviteit bij milde pancolitis bij CU, echter ten koste van een vrij groot #-ASA lijkt in vergelijking met SASP een trend tot betere effectiviteit te hebben (OR # ## voor goed verdragen Op grond van kennis van afgifteprofiel, kinetische studies en dosering kan een inschatting worden gegeven waar intraluminaal (en intramucosaal) de hoogste spiegels #-ASA kunnen worden bereikt Hierdoor kan het #-ASA preparaat worden afgestemd op de ziektelokalisatie en ziekteactiviteit Als gevolg van deze specifieke karakteristieken van de verschillende #-ASA preparaten is onderlinge substitutie niet zonder meer mogelijk (<PERSOON>, De doseringsfrequentie van mesalazine preparaten was oorspronkelijk driemaal daags.
| 671 | nvmdl |
<PERSOON>-hoc analyse naar welke patiëntengroepen wel of niet reageerden is niet beschikbaar, zodat onduidelijk is of een specifieke patiëntencategorie het meest profiteerde Het effect van infliximab in vergelijk met placebo is statistisch significant en verder gesubstantieerd in een meta-analyse van # studies (Lawson, ###) Orale #-ASA preparaten zijn effectief bij remissieïnductie bij mild tot matig Er bestaat een dosis-effect relatie van #-ASA bij de bahandeling van mild tot (Ook) Bij pancolitis patiënten lijkt de effectiviteit van #-ASA therapie verhoogd te Corticosteroïden zijn effectief bij de behandeling van actieve pancolitis equivalenten hiervan, # weken met daarna een afbouwschema) zijn effectief voor de behandeling van een mild - tot marig ernstige ziekteactiviteit in het kader Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van AZA en #-MP effectief is bij de inductie van remissie van matig actieve CU, zij het met een interval van # tot # maanden effectiviteit bij milde pancolitis bij CU, echter ten koste van een vrij groot #-ASA lijkt in vergelijking met SASP een trend tot betere effectiviteit te hebben (OR # ## voor goed verdragen Op grond van kennis van afgifteprofiel, kinetische studies en dosering kan een inschatting worden gegeven waar intraluminaal (en intramucosaal) de hoogste spiegels #-ASA kunnen worden bereikt Hierdoor kan het #-ASA preparaat worden afgestemd op de ziektelokalisatie en ziekteactiviteit Als gevolg van deze specifieke karakteristieken van de verschillende #-ASA preparaten is onderlinge substitutie niet zonder meer mogelijk (<PERSOON>, De doseringsfrequentie van mesalazine preparaten was oorspronkelijk driemaal daags daagse inname van mesalazine, waarmee laag frequente dagdosering dus even effectief lijkt te zijn Momenteel zijn verschillende klinische studies gaande waarin dit concept verder wordt onderzocht Hierbij lijkt inderdaad dat hooggedoseerde, laagfrequente dosering minstens zo effectief is als gespreide, frequentere dosering, zodat laagfrequente, hooggedoseerde therapie waarschijnlijk de standaard voor behandeling zal worden Dosering en duur van behandeling met corticosteroïden en de keuze van intraveneuze of orale therapie zijn nooit systematisch onderzocht Bij matig ernstige ziekte lijkt er geen meerwaarde voor intraveneuze therapieën te bestaan en wordt deze toedieningsvorm derhalve niet aangeraden Een corticosteroïdenkuur wordt bij voorkeur niet langdurig voortgezet Een afbouwschema zoals aanbevolen bij de ZvC wordt ook ter overweging gegeven bij de behandeling van matig ernstige pancolitis bij CU Er zijn vele afbouwschema´s van oraal predniso(lo)n in omloop, en geen van allen is aangeraden een startdosering van ##mg te kiezen Een gebruikelijk afbouwschema wordt gegeven in Tabel # Bij langduriger (en dus in principe niet gewenst) predniso(lo)n gebruik is het gebruikelijk onder de ##mg met <DATUM> g per week af te bouwen Bij matige respons op inductietherapie met corticosteroïden valt comedicatie met een Er zijn betrekkelijk weinig data beschikbaar voor het gebruik van methotrexaat bij CU Het betreft voornamelijk patiëntenseries die in wisselende doses behandeld worden, veelal open, waarbij verschillende effectiviteitparameters worden gebruikt en variërende mate van succes Eenzelfde constatering kan worden gedaan voor mycofenolaat mofetil (Ford, ###; Infliximab is weliswaar effectief in de inductiebehandeling van chronisch actieve CU, maar.
| 594 | nvmdl |
frequente dagdosering dus even effectief lijkt te zijn Momenteel zijn verschillende klinische studies gaande waarin dit concept verder wordt onderzocht Hierbij lijkt inderdaad dat hooggedoseerde, laagfrequente dosering minstens zo effectief is als gespreide, frequentere dosering, zodat laagfrequente, hooggedoseerde therapie waarschijnlijk de standaard voor behandeling zal worden Dosering en duur van behandeling met corticosteroïden en de keuze van intraveneuze of orale therapie zijn nooit systematisch onderzocht Bij matig ernstige ziekte lijkt er geen meerwaarde voor intraveneuze therapieën te bestaan en wordt deze toedieningsvorm derhalve niet aangeraden Een corticosteroïdenkuur wordt bij voorkeur niet langdurig voortgezet Een afbouwschema zoals aanbevolen bij de ZvC wordt ook ter overweging gegeven bij de behandeling van matig ernstige pancolitis bij CU Er zijn vele afbouwschema´s van oraal predniso(lo)n in omloop, en geen van allen is aangeraden een startdosering van ##mg te kiezen Een gebruikelijk afbouwschema wordt gegeven in Tabel # Bij langduriger (en dus in principe niet gewenst) predniso(lo)n gebruik is het gebruikelijk onder de ##mg met <DATUM> g per week af te bouwen Bij matige respons op inductietherapie met corticosteroïden valt comedicatie met een Er zijn betrekkelijk weinig data beschikbaar voor het gebruik van methotrexaat bij CU Het betreft voornamelijk patiëntenseries die in wisselende doses behandeld worden, veelal open, waarbij verschillende effectiviteitparameters worden gebruikt en variërende mate van succes Eenzelfde constatering kan worden gedaan voor mycofenolaat mofetil (Ford, ###; Infliximab is weliswaar effectief in de inductiebehandeling van chronisch actieve CU, maar Orale #-ASA therapie wordt bij voorkeur gegeven in de vorm van monocomponent mesalazine preparaten Onderlinge substitutie is ongewenst in het licht van onduidelijke Ingestelde effectieve therapie kan derhalve niet zonder meer gewijzigd worden Tweemaal â en misschien zelfs eenmaal daagse dosering van mesalazine lijkt even effectief als driemaal daagse dosering zonder dat het bijwerkingprofiel lijkt te veranderen Therapietrouw verbetert door minder frequente dosering Laagfrequente dosering verdient in Orale therapie met corticosteroïden hebben de voorkeur boven intraveneuze corticosteroïden bij de behandeling van matig ernstige pancolitis bij CU Van niet-systemisch Toevoegen van een thiopurinederivaat bij corticosteroïdafhankelijke CU verlaagt corticosteroïdgebruik en verhoogt het percentage patiënten in remissie en is als zodanig dus aan te Methotrexaat noch mycophenolate hebben een rol bij de standaardbehandeling van matig ernstige pancolitis bij CU Er is weinig literatuur beschikbaar, zodat de werkgroep aanvullend De plaats van anti-TNF therapie bij matig ernstige pancolitis bij CU is niet duidelijk, alhoewel effectiviteit is bewezen De werkgroep meent dat de klinische inzetbaarheid vooralsnog niet is uitgekristalliseerd onder andere door onvoldoende data met betrekking tot (farmacoeconomische) ratio van voordelen en nadelen op de middellange - en lange termijn De Ernstige pancolitis bij CU wordt gedefinieerd als CU die niet respondeert op adequaat gedoseerde #-ASA therapie, als monotherapie of in combinatie met lokaal werkende bijvoorbeeld door middel van de Truelove-Witts criteria In deze situatie wordt gestart met corticosteroïden In eerste instantie wordt een dosering van ##-## mg prednisolonequivalenten per dag intraveneus aanbevolen Hoger doseren lijkt niet zinvol (Turner, ###).
| 571 | nvmdl |
vorm van monocomponent mesalazine preparaten Onderlinge substitutie is ongewenst in het licht van onduidelijke Ingestelde effectieve therapie kan derhalve niet zonder meer gewijzigd worden Tweemaal â en misschien zelfs eenmaal daagse dosering van mesalazine lijkt even effectief als driemaal daagse dosering zonder dat het bijwerkingprofiel lijkt te veranderen Therapietrouw verbetert door minder frequente dosering Laagfrequente dosering verdient in Orale therapie met corticosteroïden hebben de voorkeur boven intraveneuze corticosteroïden bij de behandeling van matig ernstige pancolitis bij CU Van niet-systemisch Toevoegen van een thiopurinederivaat bij corticosteroïdafhankelijke CU verlaagt corticosteroïdgebruik en verhoogt het percentage patiënten in remissie en is als zodanig dus aan te Methotrexaat noch mycophenolate hebben een rol bij de standaardbehandeling van matig ernstige pancolitis bij CU Er is weinig literatuur beschikbaar, zodat de werkgroep aanvullend De plaats van anti-TNF therapie bij matig ernstige pancolitis bij CU is niet duidelijk, alhoewel effectiviteit is bewezen De werkgroep meent dat de klinische inzetbaarheid vooralsnog niet is uitgekristalliseerd onder andere door onvoldoende data met betrekking tot (farmacoeconomische) ratio van voordelen en nadelen op de middellange - en lange termijn De Ernstige pancolitis bij CU wordt gedefinieerd als CU die niet respondeert op adequaat gedoseerde #-ASA therapie, als monotherapie of in combinatie met lokaal werkende bijvoorbeeld door middel van de Truelove-Witts criteria In deze situatie wordt gestart met corticosteroïden In eerste instantie wordt een dosering van ##-## mg prednisolonequivalenten per dag intraveneus aanbevolen Hoger doseren lijkt niet zinvol (Turner, ###) een ernstige aanval van CU hebben waar hospitalisatie en intraveneuze corticosteroïden Op basis van de <PERSOON> criteria kan na # tot # dagen betrouwbaar worden beoordeeld of deze therapie succesvol zal zijn Klinische respons wordt zeker verwacht binnen <DATUM> dagen, het moment waarop moet worden beslist hoe aanvullende therapie er uit ziet, aangezien in deze patiëntenselectie rescue-therapie nodig is voor het voorkomen van proctocolectomie Bij systematische review van predictoren voor falen van corticosteroïdtherapie lijken uitbreiding van ziekte, defecatiefrequentie, lichaamstemparatuur, hartslagfrequentie, CRPgehalte, albumineconcentratie en eventuele radiologisch ongunstige tekenen van klinisch nut (Turner, ###) Al deze factoren lijken te passen in langer bestaande en uitgebreide, en dus Er zijn vier gecontroleerde studies met intraveneus ciclosporine gerapporteerd in patiënten met ernstige CU In de eerste studie werden ## patiënten gerandomiseerd naar #mg/kg ciclosporine of placebo (Lichtiger, ###) Negen van de ## met ciclosporine behandelde patiënten hadden een respons t o v geen in de placebo groep De responders werden vervolgens # maanden behandeld met ciclosporine p o waarbij ##% in remissie bleef De studie werd voortijdig gestopt wegens succes van ciclosporinetherapie; het eindpunt colectomie was in beide groepen evenwel niet statisch significant verschillend In een tweede ciclosporine groep en ##% van de prednison groep De responders werden voorts verder behandeld met dezelfde medicatie p o , en na ## maanden behield ##% van de ciclosporine groep en ##% van de prednison groep een klinische remissie In een derde studie werden ##.
| 588 | nvmdl |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.