text
stringlengths 80
6.25k
| text_len
int64 32
3.12k
| src
stringclasses 7
values |
|---|---|---|
uit EPA en heeft in grote hoeveelheden niet het pathofysiologische, immuunsysteemonderdrukkende effect van PGE# Inname van EPA en DHA leidt tot verminderde <INSTELLING> beschikbaarheid en remming van Verhoogde <INSTELLING>-waarden in de colonmucosa zijn gerapporteerd bij CU-patiënten Remming van het <INSTELLING>-metabolisme zou gunstig zijn voor deze patiënten Patiënten met actieve CU hebben tevens verhoogde waarden van leucotriënen B# (LTB#) in de rectale mucosa Visolie (n-# vetzuren) remt leucotriëen-synthese en kan mogelijk een gunstig effect hebben In het dieet is niet alleen de hoeveelheid n-# vetzuren van belang maar ook de ratio n-# vetzuren/ Er is een #-tal studies gepubliceerd met n-# vetzuren bij CU-patiënten, waarvan # RCTâs Zowel de dosis n-# vetzuren, als de duur van de interventie, de groepsgrootte en de mate van ziekteactiviteit verschillen Een dieet verrijkt met n-# vetzuren draagt bij aan een verlaging van het gehalte LTB# in rectale mucosa, dat zo âtheoretisch- minder geneigd zou zijn tot een inflammatoire reactie (McCall, ###; Hawthorne, ###; Stenson, ###) Dit wordt niet door alle auteurs gevonden (<PERSOON>, ###) Het effect van n-# vetzuren op klinische ziekteactiviteit danwel kans op exacerbatie is gunstig (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###), hoewel mogelijk alleen op korte termijn (Loeschke, ###) Anderen vonden geen verbetering van ziekteactiviteit of kans op opvlamming door het gebruik van n-# vetzuren (Hawthorne, ###; Midddleton, ###) Het corticosteroidsparende effect van n-# vetzuren is eveneens twijfelachtig (zie <PERSOON>, ### versus Hawthorne, ### en Stenson, ###) Bij ZvC-patiënten zijn # studies betreffende interventie met n-# vetzuursuppletie gevonden In een placebogecontroleerde studie werd geen effect aangetoond van n-# vetzuur suppletie Daarentegen werd in Italie op placebogecontroleerde wijze, na <LEEFTIJD> jaar gebruik van visoliecapsules een hoger percentage patiënten in remissie vastgesteld (Beluzzi, ###) Ook Feagan et al hebben onlangs een tweetal RCTâs in grote groepen uitgevoerd waarin geen effect kon worden aangetoond van monotherapie met n-# vetzuren (suppletie) op de Suppletie van n-# vetzuren bij CU-patiënten heeft geen consistent klinisch effect Er zijn geringe aanwijzingen dat suppletie van n-# vetzuren bij CU-patiënten <PERSOON> van n-# vetzuren (als monotherapie) bij ZvC-patiënten heeft geen consistent gunstig effect op het in remissie houden van de ZvC De meeste tot nu toe gebruikte visolie-capsules hebben vervelende bijwerkingen zoals flatulentie, diarree, ructus, vieze smaak en dergelijke Gecoate capsules kunnen dit soort problemen verminderen Dosis, duur en eventuele subgroepen van patiënten zijn onvoldoende bestudeerd De meest bestudeerde doses liggen tussen de # tot # gram n-# vetzuren per dag De grote hoeveelheid n-# capsules die men dan moet innemen komt de Ondanks aanwijzingen dat N-# vetzuur suppletie mogelijkerwijze een positieve bijdrage zou <DATUM> Therapeutische werking van probiotica bij de behandeling van de ZvC en CU Probiotica zijn levende micro-organismen die per definitie een positief fysiologisch of therapeutisch effect kunnen hebben voor de gastheer door het veranderen van de intestinale microbiologische balans De samenstelling van deze flora wordt belangrijk geacht ter.
| 678 | nvmdl |
n-# vetzuursuppletie gevonden In een placebogecontroleerde studie werd geen effect aangetoond van n-# vetzuur suppletie Daarentegen werd in Italie op placebogecontroleerde wijze, na <LEEFTIJD> jaar gebruik van visoliecapsules een hoger percentage patiënten in remissie vastgesteld (Beluzzi, ###) Ook Feagan et al hebben onlangs een tweetal RCTâs in grote groepen uitgevoerd waarin geen effect kon worden aangetoond van monotherapie met n-# vetzuren (suppletie) op de Suppletie van n-# vetzuren bij CU-patiënten heeft geen consistent klinisch effect Er zijn geringe aanwijzingen dat suppletie van n-# vetzuren bij CU-patiënten <PERSOON> van n-# vetzuren (als monotherapie) bij ZvC-patiënten heeft geen consistent gunstig effect op het in remissie houden van de ZvC De meeste tot nu toe gebruikte visolie-capsules hebben vervelende bijwerkingen zoals flatulentie, diarree, ructus, vieze smaak en dergelijke Gecoate capsules kunnen dit soort problemen verminderen Dosis, duur en eventuele subgroepen van patiënten zijn onvoldoende bestudeerd De meest bestudeerde doses liggen tussen de # tot # gram n-# vetzuren per dag De grote hoeveelheid n-# capsules die men dan moet innemen komt de Ondanks aanwijzingen dat N-# vetzuur suppletie mogelijkerwijze een positieve bijdrage zou <DATUM> Therapeutische werking van probiotica bij de behandeling van de ZvC en CU Probiotica zijn levende micro-organismen die per definitie een positief fysiologisch of therapeutisch effect kunnen hebben voor de gastheer door het veranderen van de intestinale microbiologische balans De samenstelling van deze flora wordt belangrijk geacht ter intestinale flora of de reactie van het mucosale immunosysteem daar op Effectiviteit wordt geclaimd bij herstel na infectie met pathogene micro-organismen door competitie in worden dan geacht zich tijdelijk aan de mucosale epitheelcellen te hechten en zo âenige tijdin de darm te overleven Volgens de gangbare hypothese hebben patiënten met IBD een (ver)ander(d)e darmflora, endogene microflora Patiënten met de ZvC, CU en pouchitis hebben een verlaagde fecale concentratie van Bifidobacteriën en Lactobacillen VSL##® is een product dat zowel melkzuur bacteriën (in vorm van Lactobacilli (L acidophilus, L casei, L plantarum en L delbrueckii)) als bifidobacteriën (B longum, B infants, en B breve) en streptococcen Pouchitis is geassocieerd met bacteriële overgroei en dysbiose waarvoor antibiotica als primaire behandeling worden gestart Het toedienen van Lactobacilli preparaten en bacteriële mengpreparaten als VSL##® (Sigma-tau BV) doen het aantal recidieven van pouchitis statistisch significant dalen ten opzichte van placebo Campieri et al (###) laten zien dat # patiënten die met antibiotische behandeling na pouchitis in remissie komen en vervolgens behandeld zijn met VSL##® voor tenminste # maanden in remissie zijn gebleven Alle placebo- patiënten kregen in deze periode wel opnieuw pouchitis Gionchetti et al hebben bij ## patiënten met remissie van pouchitis aangetoond dat VSL##® een statistisch significante relapsdaling laat zien gedurende # maanden ten opzichte van de placebogroep (n=# x ##) (Gionchetti, ###) In een andere studie hebben zij laten zien dat VSL##®, startend direct op het aanleggen van de pouch, ook effectief is in preventie van pouchitis, waarbij de kwaliteit van leven voor patiënten verbeterde (Gionchetti, ###).
| 637 | nvmdl |
immunosysteem daar op Effectiviteit wordt geclaimd bij herstel na infectie met pathogene micro-organismen door competitie in worden dan geacht zich tijdelijk aan de mucosale epitheelcellen te hechten en zo âenige tijdin de darm te overleven Volgens de gangbare hypothese hebben patiënten met IBD een (ver)ander(d)e darmflora, endogene microflora Patiënten met de ZvC, CU en pouchitis hebben een verlaagde fecale concentratie van Bifidobacteriën en Lactobacillen VSL##® is een product dat zowel melkzuur bacteriën (in vorm van Lactobacilli (L acidophilus, L casei, L plantarum en L delbrueckii)) als bifidobacteriën (B longum, B infants, en B breve) en streptococcen Pouchitis is geassocieerd met bacteriële overgroei en dysbiose waarvoor antibiotica als primaire behandeling worden gestart Het toedienen van Lactobacilli preparaten en bacteriële mengpreparaten als VSL##® (Sigma-tau BV) doen het aantal recidieven van pouchitis statistisch significant dalen ten opzichte van placebo Campieri et al (###) laten zien dat # patiënten die met antibiotische behandeling na pouchitis in remissie komen en vervolgens behandeld zijn met VSL##® voor tenminste # maanden in remissie zijn gebleven Alle placebo- patiënten kregen in deze periode wel opnieuw pouchitis Gionchetti et al hebben bij ## patiënten met remissie van pouchitis aangetoond dat VSL##® een statistisch significante relapsdaling laat zien gedurende # maanden ten opzichte van de placebogroep (n=# x ##) (Gionchetti, ###) In een andere studie hebben zij laten zien dat VSL##®, startend direct op het aanleggen van de pouch, ook effectief is in preventie van pouchitis, waarbij de kwaliteit van leven voor patiënten verbeterde (Gionchetti, ###) In enkele studies is gekeken naar de rol van probiotica bij patiënten met CU In twintig #-ASA resistente CU-patiënten werd gedurende ## maanden VSL##® gegeven; dit werd goed getolereerd zonder bijwerkingen Het probiotica mengselpreparaat bleek in staat tot kolonisatie van de darmen en zou mogelijk bruikbaar zijn bij onderhoudsbehandeling, zo concludeerden de auteurs (Venturi, ###) Guslandi et al bestudeerden het additionele gebruik van S boulardii bij ## patiënten met milde tot ernstige opvlamming van CU Zeventien van de ## patiënten die de studie voltooiden raakten in remissie Geconcludeerd werd dat S boulardii mogelijk effectief is bij de behandeling van CU (Guslandi, ###) Weinig studies zijn beschikbaar over het effect van probiotica bij patiënten met de ZvC Het effect van VSL##® werd in een gerandomiseerde trial in vergelijk met mesalazine bestudeerd bij ## patiënten met de ZvC vanaf # week na een resectie van het aangedane darmgedeelte De resultaten laten zien dat de combinatie van antibiotica met VSL##® ernstige endoscopisch aangetoonde mucosale reactivatie voorkomt (Campieri, ###) Dit effect kon echter bij ZvC-patiënten met Lactobacillus GG (n=##) ten opzichte van een In een recente meta-analyse naar het effect van probiotica voor behoud van remissie bij ZvC werden zeven kleine studies gevonden met overigens sterk verschillende populaties geen rol van betekenis kon worden gevonden in het gepubliceerde materiaal Enig voorbehoud betreft de geringe statistische basis voor deze conclusie als gevolg van de Ter voorkoming van recidieven van pouchitis en ter voorkoming van pouchitis.
| 646 | nvmdl |
In enkele studies is gekeken naar de rol van probiotica bij patiënten met CU In twintig #-ASA resistente CU-patiënten werd gedurende ## maanden VSL##® gegeven; dit werd goed getolereerd zonder bijwerkingen Het probiotica mengselpreparaat bleek in staat tot kolonisatie van de darmen en zou mogelijk bruikbaar zijn bij onderhoudsbehandeling, zo concludeerden de auteurs (Venturi, ###) Guslandi et al bestudeerden het additionele gebruik van S boulardii bij ## patiënten met milde tot ernstige opvlamming van CU Zeventien van de ## patiënten die de studie voltooiden raakten in remissie Geconcludeerd werd dat S boulardii mogelijk effectief is bij de behandeling van CU (Guslandi, ###) Weinig studies zijn beschikbaar over het effect van probiotica bij patiënten met de ZvC Het effect van VSL##® werd in een gerandomiseerde trial in vergelijk met mesalazine bestudeerd bij ## patiënten met de ZvC vanaf # week na een resectie van het aangedane darmgedeelte De resultaten laten zien dat de combinatie van antibiotica met VSL##® ernstige endoscopisch aangetoonde mucosale reactivatie voorkomt (Campieri, ###) Dit effect kon echter bij ZvC-patiënten met Lactobacillus GG (n=##) ten opzichte van een In een recente meta-analyse naar het effect van probiotica voor behoud van remissie bij ZvC werden zeven kleine studies gevonden met overigens sterk verschillende populaties geen rol van betekenis kon worden gevonden in het gepubliceerde materiaal Enig voorbehoud betreft de geringe statistische basis voor deze conclusie als gevolg van de Ter voorkoming van recidieven van pouchitis en ter voorkoming van pouchitis <PERSOON>, ### Mogelijk draagt het gebruik van <PERSOON> bij aan de behandeling van milde tot <PERSOON>, ###; Cui, ###; Ishikawa, ###; Er is wisselende bewijskracht voor de behandeling en preventie van intestinale inflammatie bij de ZvC met probiotica Een rol van betekenis bij behoud van De samenstelling van de bacteriële microflora van de mens in gezondheid en ziekte is vooralsnog zeer matig in kaart gebracht Modificatie van een onbekende microflora door probiotica is dus een axiomatische methode van behandelen In de diverse studies wordt gebruikt gemaakt van verschillende bacteriestammen en combinaties van bacteriën bij de behandeling of preventie van pouchitis, CU of de ZvC Het werkingsmechanisme van de probiotica is nog niet volledig opgehelderd en behoeft verdere studie Ook de invloed van de verschillende toegepaste probiotische preparaten kan nog niet goed worden ingeschat Onduidelijk is nog welke specifieke pathogenen een rol spelen bij IBD en op welke wijze, met welke bacteriën, in welke aantallen en verhoudingen er een positief effect kan worden bereikt Onbekend is hoe de normale darmflora gemodificeerd kan worden en welk Bij het voorschrijven moet men ermee rekening houden dat de probiotica vooralsnog (augustus ###) als voedseladditieven aangemerkt worden en niet als medicamenten zijn geregistreerd waardoor ze niet vergoed worden door de ziektekostenverzekeraars Dit geeft in de praktijk praktische bezwaren aangezien de kosten voor het voorgeschreven preparaat door de patiënten zelf gedragen zullen moeten worden.
| 583 | nvmdl |
###; <PERSOON>, ### Mogelijk draagt het gebruik van <PERSOON> bij aan de behandeling van milde tot <PERSOON>, ###; Cui, ###; Ishikawa, ###; Er is wisselende bewijskracht voor de behandeling en preventie van intestinale inflammatie bij de ZvC met probiotica Een rol van betekenis bij behoud van De samenstelling van de bacteriële microflora van de mens in gezondheid en ziekte is vooralsnog zeer matig in kaart gebracht Modificatie van een onbekende microflora door probiotica is dus een axiomatische methode van behandelen In de diverse studies wordt gebruikt gemaakt van verschillende bacteriestammen en combinaties van bacteriën bij de behandeling of preventie van pouchitis, CU of de ZvC Het werkingsmechanisme van de probiotica is nog niet volledig opgehelderd en behoeft verdere studie Ook de invloed van de verschillende toegepaste probiotische preparaten kan nog niet goed worden ingeschat Onduidelijk is nog welke specifieke pathogenen een rol spelen bij IBD en op welke wijze, met welke bacteriën, in welke aantallen en verhoudingen er een positief effect kan worden bereikt Onbekend is hoe de normale darmflora gemodificeerd kan worden en welk Bij het voorschrijven moet men ermee rekening houden dat de probiotica vooralsnog (augustus ###) als voedseladditieven aangemerkt worden en niet als medicamenten zijn geregistreerd waardoor ze niet vergoed worden door de ziektekostenverzekeraars Dit geeft in de praktijk praktische bezwaren aangezien de kosten voor het voorgeschreven preparaat door de patiënten zelf gedragen zullen moeten worden gezien recente bevindingen in vivo en in vitro opnieuw tegen het licht gehouden moeten Het is belangrijk in de literatuur onderscheid te maken tussen verwante begrippen probiotica, prebiotica en antibiotica, waarbij recent ook turbobiotica zijn ontwikkeld Prebiotica zijn stoffen die in staat worden geacht de microbiële flora van de darm te beïnvloeden (in gunstige wijze) Meestal betreft het voedingvezels, die op een natuurlijke wijze de niet pathogene bacteriewerking in de darmen stimuleren doordat ze door de bacterie gefermenteerd worden, waardoor een concurrend voordeel voor bepaalde gunstige bacteriesoorten ontstaat Antibiotica zijn geneesmiddelen gericht tegen microbiële deze zijn dan gericht op het verstoren van de levensfuncties van concurrende (naburige) die in staat zijn gemaakt menselijke âgeneesmiddelenâ te produceren in de darm Zo kan één van deze gemodificeerde bacteriën een ontstekingsremmende cytokine als Il-## maken Net zoals VSL##® effectief is bij het voorkomen van pouchitis op korte termijn, kan in potentie ook van andere produkten die op intelligente manier de bacteriële flora beïnvloeden <DATUM> Verwijsindicaties voor diëtetiek en mogelijkheden voor poliklinische begeleiding van voedingsstoffen door braken, diarree en deficiënties van vitaminen of mineralen komen frequent voor bij patiënten met IBD en vereisen voedingstherapie (zie paragraaf <DATUM> Bij specifieke deficiënties of voedingsintake problematiek danwel uitgebreide absorptieproblemen heeft gespecialiseerde kennis meerwaarde voor het samenstellen van een Voor een aantal aandoeningen is diëtistische interventie gunstig gebleken voor het klinisch beloop van patiënten met chronische ziekten (Gaetke, ###; Lemon, ###; Holmes, ###) Er is tevens één studie uitgevoerd in twee academische centra in ### patiënten waarbij.
| 599 | nvmdl |
in vivo en in vitro opnieuw tegen het licht gehouden moeten Het is belangrijk in de literatuur onderscheid te maken tussen verwante begrippen probiotica, prebiotica en antibiotica, waarbij recent ook turbobiotica zijn ontwikkeld Prebiotica zijn stoffen die in staat worden geacht de microbiële flora van de darm te beïnvloeden (in gunstige wijze) Meestal betreft het voedingvezels, die op een natuurlijke wijze de niet pathogene bacteriewerking in de darmen stimuleren doordat ze door de bacterie gefermenteerd worden, waardoor een concurrend voordeel voor bepaalde gunstige bacteriesoorten ontstaat Antibiotica zijn geneesmiddelen gericht tegen microbiële deze zijn dan gericht op het verstoren van de levensfuncties van concurrende (naburige) die in staat zijn gemaakt menselijke âgeneesmiddelenâ te produceren in de darm Zo kan één van deze gemodificeerde bacteriën een ontstekingsremmende cytokine als Il-## maken Net zoals VSL##® effectief is bij het voorkomen van pouchitis op korte termijn, kan in potentie ook van andere produkten die op intelligente manier de bacteriële flora beïnvloeden <DATUM> Verwijsindicaties voor diëtetiek en mogelijkheden voor poliklinische begeleiding van voedingsstoffen door braken, diarree en deficiënties van vitaminen of mineralen komen frequent voor bij patiënten met IBD en vereisen voedingstherapie (zie paragraaf <DATUM> Bij specifieke deficiënties of voedingsintake problematiek danwel uitgebreide absorptieproblemen heeft gespecialiseerde kennis meerwaarde voor het samenstellen van een Voor een aantal aandoeningen is diëtistische interventie gunstig gebleken voor het klinisch beloop van patiënten met chronische ziekten (Gaetke, ###; Lemon, ###; Holmes, ###) Er is tevens één studie uitgevoerd in twee academische centra in ### patiënten waarbij scoorden na voedingsadvies verkregen door een diëtist (Schiller, ###) Ook bij patiënten voedingsinterventie door een diëtist gunstig gebleken voor gewichtstoename, voedingstoestand en QOL in vergelijking met patiënten die deze behandeling niet kregen (Isenring, ###) Zo bestaan voor de oncologische patiënten duidelijke richtlijnen en criteria beschreven voor de verwijzing van de patiënt naar een diëtist (voor diagnostiek, ondervoedingpreventief of therapeutische advisering), criteria die bij IBD-patienten niet voor handen zijn (Champetier, ###) Er is geen literatuur die verwijsindicaties of criteria beschrijft voor de verwijzing van IBD-patiënten naar gespecialiseerde diëtistische zorg Wel concludeert Stockdale dat MDL-artsen een belangrijke rol hebben in de voedingszorg van IBD-patiënten, maar de geboden faciliteiten zijn suboptimaal en richtlijnen zijn nodig ter verbetering (Stockdale, ###) Wolfe pleit voor betrokkenheid van een diëtist die ervaring heeft met complexe voedingsmanipulatie om betere adherentie âiets dat normalerwijze bij Imes concludeert ook dat dieetadvisering een belangrijk middel is om voedingsintake van interventiestudie bij ### patiënten met de ZvC Ook voor complexe voedingsbehandeling van patiënten met darmfalen en short bowel syndroom is een multidisciplinaire aanpak vereist Gespecialiseerde voedingszorg voor zowel klinische als poliklinische complexe patiënten lijkt zinvol In geval van IBD is dit slechts beperkt onderzocht Schiller, ###; Isenring, ###; Wolfe, ###; Sudan, ###; Imes, ### Specifieke deficiënties en short bowel syndroom/intestinaal falen zijn complexe problemen en vereisen specifieke voedingskundige, op het individu afgestemde zorg Daarnaast is langdurige begeleiding en follow-up door een (medisch) specialist in voedingsproblematiek nodig Banden met (andere) voedingscentra voor wat betreft dunne darmtransplantaties, TPV-thuis.
| 659 | nvmdl |
scoorden na voedingsadvies verkregen door een diëtist (Schiller, ###) Ook bij patiënten voedingsinterventie door een diëtist gunstig gebleken voor gewichtstoename, voedingstoestand en QOL in vergelijking met patiënten die deze behandeling niet kregen (Isenring, ###) Zo bestaan voor de oncologische patiënten duidelijke richtlijnen en criteria beschreven voor de verwijzing van de patiënt naar een diëtist (voor diagnostiek, ondervoedingpreventief of therapeutische advisering), criteria die bij IBD-patienten niet voor handen zijn (Champetier, ###) Er is geen literatuur die verwijsindicaties of criteria beschrijft voor de verwijzing van IBD-patiënten naar gespecialiseerde diëtistische zorg Wel concludeert Stockdale dat MDL-artsen een belangrijke rol hebben in de voedingszorg van IBD-patiënten, maar de geboden faciliteiten zijn suboptimaal en richtlijnen zijn nodig ter verbetering (Stockdale, ###) Wolfe pleit voor betrokkenheid van een diëtist die ervaring heeft met complexe voedingsmanipulatie om betere adherentie âiets dat normalerwijze bij Imes concludeert ook dat dieetadvisering een belangrijk middel is om voedingsintake van interventiestudie bij ### patiënten met de ZvC Ook voor complexe voedingsbehandeling van patiënten met darmfalen en short bowel syndroom is een multidisciplinaire aanpak vereist Gespecialiseerde voedingszorg voor zowel klinische als poliklinische complexe patiënten lijkt zinvol In geval van IBD is dit slechts beperkt onderzocht Schiller, ###; Isenring, ###; Wolfe, ###; Sudan, ###; Imes, ### Specifieke deficiënties en short bowel syndroom/intestinaal falen zijn complexe problemen en vereisen specifieke voedingskundige, op het individu afgestemde zorg Daarnaast is langdurige begeleiding en follow-up door een (medisch) specialist in voedingsproblematiek nodig Banden met (andere) voedingscentra voor wat betreft dunne darmtransplantaties, TPV-thuis en maken het aannemelijk dat deze specifieke voedingszorg in gespecialiseerde centra moet Voedingsinterventie is een belangrijke aanvullende therapie bij IBD-patiënten De correctie en het handhaven van de voedingstoestand moet een integraal onderdeel zijn van de Alhoewel er vooralsnog geen hard wetenschappelijk bewijs voor handen is, lijkt, voor zowel klinische als poliklinische zorg, het toch aannemelijk dat in de specifieke voedingsbegeleiding van IBD-patiënten alleen voorzien kan worden door specialistische gelijkwaardig geschoolde en klinisch ervaren medewerkers in voedingsproblematiek Daarnaast kan een diëtist bij specifieke IBD-gerelateerde voedingsproblematiek aanvullende diagnostiek verrichten bij voorbeeld door middel van nutritional assessment metingen naar energieverbruik, knijpkracht, lichaamssamenstelling en kwantificering van malabsorptie, Het gebruik van complementaire en alternatieve geneeswijzen (CAG) is niet ongebruikelijk bij de IBD-populatie; patiënten en artsen worden vaak geconfronteerd met vragen hierover Volgens de gebruikelijke definities worden complementaire behandelwijzen ingezet naast conventionele geneeskunde, terwijl alternatieve geneeswijzen in plaats van gebruikelijke universitaire geneeskunde worden toegepast In een Canadees onderzoek gaf ##,#% van alle enquêtedeelnemers aan gebruik te maken van CAG, waarbij het vooral werd toegepast door hoger opgeleiden, patiënten met veel co-morbiditeit, slechtere kwaliteit van leven en hoger inkomen (Ganguli, ###) In een ander, eveneens Canadees, onderzoek consulteerde ##% van de ondervraagde deelnemers beoefenaars van CAG (Burgmann, ###) Als belangrijkste reden bij IBD-patienten om CAG aan te wenden werd ineffectiviteit van conventionele therapie opgegeven Controle over eigen gezondheid, vertrouwen in CAG, conventionele geneeskunde in het algemeen en ontevredenheid over de benadering door Eenduidige wetenschappelijke bewijsvoering voor effectiviteit en kennis over toxiciteit van CAG ontbreken.
| 645 | nvmdl |
het aannemelijk dat deze specifieke voedingszorg in gespecialiseerde centra moet Voedingsinterventie is een belangrijke aanvullende therapie bij IBD-patiënten De correctie en het handhaven van de voedingstoestand moet een integraal onderdeel zijn van de Alhoewel er vooralsnog geen hard wetenschappelijk bewijs voor handen is, lijkt, voor zowel klinische als poliklinische zorg, het toch aannemelijk dat in de specifieke voedingsbegeleiding van IBD-patiënten alleen voorzien kan worden door specialistische gelijkwaardig geschoolde en klinisch ervaren medewerkers in voedingsproblematiek Daarnaast kan een diëtist bij specifieke IBD-gerelateerde voedingsproblematiek aanvullende diagnostiek verrichten bij voorbeeld door middel van nutritional assessment metingen naar energieverbruik, knijpkracht, lichaamssamenstelling en kwantificering van malabsorptie, Het gebruik van complementaire en alternatieve geneeswijzen (CAG) is niet ongebruikelijk bij de IBD-populatie; patiënten en artsen worden vaak geconfronteerd met vragen hierover Volgens de gebruikelijke definities worden complementaire behandelwijzen ingezet naast conventionele geneeskunde, terwijl alternatieve geneeswijzen in plaats van gebruikelijke universitaire geneeskunde worden toegepast In een Canadees onderzoek gaf ##,#% van alle enquêtedeelnemers aan gebruik te maken van CAG, waarbij het vooral werd toegepast door hoger opgeleiden, patiënten met veel co-morbiditeit, slechtere kwaliteit van leven en hoger inkomen (Ganguli, ###) In een ander, eveneens Canadees, onderzoek consulteerde ##% van de ondervraagde deelnemers beoefenaars van CAG (Burgmann, ###) Als belangrijkste reden bij IBD-patienten om CAG aan te wenden werd ineffectiviteit van conventionele therapie opgegeven Controle over eigen gezondheid, vertrouwen in CAG, conventionele geneeskunde in het algemeen en ontevredenheid over de benadering door Eenduidige wetenschappelijke bewijsvoering voor effectiviteit en kennis over toxiciteit van CAG ontbreken Zo werd in een clinician-blinded controlled trial bij ## mild tot matig actieve CU-patiënten Boswellia serrata gomhars (een #-lipoxygenase inhibitor) # dd ### mg gedurende # weken vergeleken met sulfasalazine # dd #g voor inductie van remissie Er werd geen verschil gevonden tussen beide therapieën (## versus ##% remissie volgens een gecombineerd klinisch, endoscopisch en histologische schaal) en aldus werd door de onderzoekers geconcludeerd dat Boswellia serrata gomhars niet inferieur is aan conventionele therapie (Gupta, ###) Voor een non-inferiority design was deze studie echter statistisch onvoldoende groot (underpowered) In een RCT met ## CU-patiënten werd aloë vera gel gedurende # weken met placebo vergeleken voor inductie van remissie In de aloë vera gel groep werd verlaging in een klinische activiteitsschaal (CAI) bij ##% vastgesteld versus #% in de placebogroep Dit was door de grote spreiding niet significant (p=#,##, OR = #,#, bij CI##% = #,#-##) (Langmead, ###) In een RCT met ## patiënten met een mild-actieve ZvC techniek van verbranden van bijvoetkruid, n=##) gedurende ## weken vergeleken met een acupunctuurgroep had een significant grotere daling in de CDAI score van ### naar ### ten opzichte van de controlegroep (CDAI van ### naar ###) Complete remissie werd niet bereikt (<PERSOON>, ###) Wel meldde de actief behandelde groep een statistisch significant beter algemeen welzijn (onderdeel van CDAI), p=#,### In ### werd door dezelfde groep bij ## patiënten met mild tot matig actieve CU opnieuw actieve acupunctuur inclusief moxabranden vergeleken met ## patiënten die schijnacupunctuur ondergingen Hierbij toonde de.
| 686 | nvmdl |
clinician-blinded controlled trial bij ## mild tot matig actieve CU-patiënten Boswellia serrata gomhars (een #-lipoxygenase inhibitor) # dd ### mg gedurende # weken vergeleken met sulfasalazine # dd #g voor inductie van remissie Er werd geen verschil gevonden tussen beide therapieën (## versus ##% remissie volgens een gecombineerd klinisch, endoscopisch en histologische schaal) en aldus werd door de onderzoekers geconcludeerd dat Boswellia serrata gomhars niet inferieur is aan conventionele therapie (Gupta, ###) Voor een non-inferiority design was deze studie echter statistisch onvoldoende groot (underpowered) In een RCT met ## CU-patiënten werd aloë vera gel gedurende # weken met placebo vergeleken voor inductie van remissie In de aloë vera gel groep werd verlaging in een klinische activiteitsschaal (CAI) bij ##% vastgesteld versus #% in de placebogroep Dit was door de grote spreiding niet significant (p=#,##, OR = #,#, bij CI##% = #,#-##) (Langmead, ###) In een RCT met ## patiënten met een mild-actieve ZvC techniek van verbranden van bijvoetkruid, n=##) gedurende ## weken vergeleken met een acupunctuurgroep had een significant grotere daling in de CDAI score van ### naar ### ten opzichte van de controlegroep (CDAI van ### naar ###) Complete remissie werd niet bereikt (<PERSOON>, ###) Wel meldde de actief behandelde groep een statistisch significant beter algemeen welzijn (onderdeel van CDAI), p=#,### In ### werd door dezelfde groep bij ## patiënten met mild tot matig actieve CU opnieuw actieve acupunctuur inclusief moxabranden vergeleken met ## patiënten die schijnacupunctuur ondergingen Hierbij toonde de (CAI), p=#,### (<PERSOON> betekenis van dit verschil is evenwel onduidelijk Er zijn statistisch niet overtuigende aanwijzingen dat het gebruik van Boswellia serrata gomhars even effectief is als salazopyrine bij de inductie van remissie Er zijn onvoldoende aanwijzingen dat het gebruik van Aloe vera gel effectief is bij de inductie van remissie van mild tot matig actieve CU Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van acupunctuur enig effect heeft bij een milde tot matig actieve ZvC en CU Klinische relevantie is miniem en onduidelijk Naar de mening van de werkgroep heeft complementaire en alternatieve geneeswijzen geen rol bij de behandeling van patiënten met IBD Rankin, ###; Veloso, ###; Bernstein, ###b; <PERSOON> extraintestinale aandoeningen zijn tijdelijk en andere voortdurend aanwezig waarbij sommige Reactieve condities een ontstoken darm wordt tegelijkertijd gevonden met (inflammatoire) reacties elders in het lichaam Acute huidreacties, perifere arthropathie en oogontsteking zijn daar de typische voorbeelden van Geassocieerde condities condities die meer voorkomen bij IBD maar niet direct gerelateerd zijn aan een ontstoken darm Sommige van deze ziektes zoals ankyloserende spondylitis (m Bechterew) en chronische leverziekte kunnen aan IBD Condities die ontstaan als gevolg van een langer bestaande darmziekte Dit betreft bijvoorbeeld metabole consequenties, malabsorptie, galstenen, nierstenen en Afgezien van extraintestinale verschijnselen kunnen patiënten met IBD ook darmklachten hebben die geen uiting zijn van ziekteactiviteit en daarom het beoordelen bemoeilijken Een.
| 653 | nvmdl |
Klinische betekenis van dit verschil is evenwel onduidelijk Er zijn statistisch niet overtuigende aanwijzingen dat het gebruik van Boswellia serrata gomhars even effectief is als salazopyrine bij de inductie van remissie Er zijn onvoldoende aanwijzingen dat het gebruik van Aloe vera gel effectief is bij de inductie van remissie van mild tot matig actieve CU Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van acupunctuur enig effect heeft bij een milde tot matig actieve ZvC en CU Klinische relevantie is miniem en onduidelijk Naar de mening van de werkgroep heeft complementaire en alternatieve geneeswijzen geen rol bij de behandeling van patiënten met IBD Rankin, ###; Veloso, ###; Bernstein, ###b; <PERSOON> extraintestinale aandoeningen zijn tijdelijk en andere voortdurend aanwezig waarbij sommige Reactieve condities een ontstoken darm wordt tegelijkertijd gevonden met (inflammatoire) reacties elders in het lichaam Acute huidreacties, perifere arthropathie en oogontsteking zijn daar de typische voorbeelden van Geassocieerde condities condities die meer voorkomen bij IBD maar niet direct gerelateerd zijn aan een ontstoken darm Sommige van deze ziektes zoals ankyloserende spondylitis (m Bechterew) en chronische leverziekte kunnen aan IBD Condities die ontstaan als gevolg van een langer bestaande darmziekte Dit betreft bijvoorbeeld metabole consequenties, malabsorptie, galstenen, nierstenen en Afgezien van extraintestinale verschijnselen kunnen patiënten met IBD ook darmklachten hebben die geen uiting zijn van ziekteactiviteit en daarom het beoordelen bemoeilijken Een resectie Deze reageert vaak goed op galbinders zoals colestyramine in een lage dosering (# g) in te nemen een half uur voor de hoofdmaaltijden (<PERSOON> ###) Het beoordelen van ziekteactiveit is ook moeilijk wanneer er pijnklachten of diarree bestaan in het kader van een prikkelbaar darm syndroom (IBS) Er is klinisch een overlap tussen IBS en IBD, veel patiënten krijgen de diagnose IBS voordat de diagnose IBD gesteld wordt en ###% van patiënten met IBD in remissie hebben IBS-klachten (<PERSOON> anti-inflammatoire therapie te intensiveren is het daarom aan te bevelen eerst mucosale ontsteking vast te stellen teneinde adequate behandeling in Tabel # Indeling van extra-intestinale verschijnselen in drie groepen Pijnlijke aften in de mond komen bij ## % van de bevolking voor en zijn meestal idiopatisch (Rennie, ###) Bij patiënten met recidiverende pijnlijke aften moet echter wel aan IBD gedacht worden omdat dit bij ## % van de patiënten voorkomt (Veloso, ###) Screening op ijzer of foliumzuur-tekort, anemie of ontsteking (CRP) is bij deze groep aangewezen Behandeling bestaat uit locale anesthetica en behandeling van de onderliggende ziekte Thalidomide is beschreven voor behandeling van ernstige en therapierefractaire orale ulceraties (zie hoofdstuk Therapie proximale ZvC) Vanwege het bijwerkingenprofiel (mn ontwikkeling polyneuropathie) wordt dit middel bij voorkeur alleen in specialistische centra Het syndroom van Melkersson-Rosenthal (zwelling tong, facialis parese en orofaciaal oedeem) en Mieschenerâs cheilitis granulomatosa (zwelling lippen) zijn vormen van nietinfectieuze orofaciale granulomatose (OFG) De prevalentie van symptoomloze IBD bij.
| 569 | nvmdl |
zoals colestyramine in een lage dosering (# g) in te nemen een half uur voor de hoofdmaaltijden (<PERSOON> ###) Het beoordelen van ziekteactiveit is ook moeilijk wanneer er pijnklachten of diarree bestaan in het kader van een prikkelbaar darm syndroom (IBS) Er is klinisch een overlap tussen IBS en IBD, veel patiënten krijgen de diagnose IBS voordat de diagnose IBD gesteld wordt en ###% van patiënten met IBD in remissie hebben IBS-klachten (<PERSOON> anti-inflammatoire therapie te intensiveren is het daarom aan te bevelen eerst mucosale ontsteking vast te stellen teneinde adequate behandeling in Tabel # Indeling van extra-intestinale verschijnselen in drie groepen Pijnlijke aften in de mond komen bij ## % van de bevolking voor en zijn meestal idiopatisch (Rennie, ###) Bij patiënten met recidiverende pijnlijke aften moet echter wel aan IBD gedacht worden omdat dit bij ## % van de patiënten voorkomt (Veloso, ###) Screening op ijzer of foliumzuur-tekort, anemie of ontsteking (CRP) is bij deze groep aangewezen Behandeling bestaat uit locale anesthetica en behandeling van de onderliggende ziekte Thalidomide is beschreven voor behandeling van ernstige en therapierefractaire orale ulceraties (zie hoofdstuk Therapie proximale ZvC) Vanwege het bijwerkingenprofiel (mn ontwikkeling polyneuropathie) wordt dit middel bij voorkeur alleen in specialistische centra Het syndroom van Melkersson-Rosenthal (zwelling tong, facialis parese en orofaciaal oedeem) en Mieschenerâs cheilitis granulomatosa (zwelling lippen) zijn vormen van nietinfectieuze orofaciale granulomatose (OFG) De prevalentie van symptoomloze IBD bij <PERSOON>, ###) Een cheilitis verloopt vaak onafhankelijk van de darmontsteking maar adequate behandeling van de onderliggende darmziekte is vaak voldoende zodat locale behandeling met corticosteroïden (evt via injectie) of chirurgie bij OFG veelal niet is Verder wordt in patiëntenseries op de eventuele effectiviteit van onder andere clofazimine, hydroxychloroquine en sulfasalazine gewezen (<PERSOON>, ###), en is infliximab hier ook Pijnlijke aften in de mond zijn meestal idiopatisch maar komen bij ## % van de IBD-patiënten voor De behandeling bestaat uit locaal anesthetica en adequate Granulomateuze zwelling van lippen, tong of wangen kan aan IBD voorafgaan, de behandeling bestaat uit adequate behandeling van de darmziekte Talbot, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###, Dupuy, ### Granulomateuze zwelling van lippen, tong of wangen in het kader van IBD kan Erythema nodosum is de meest voorkomende huidafwijking bij IBD (#-##%) en komt vaker voor bij de ZvC (colon lokalisatie) dan bij CU (Orchard, ###) Ongeveer <DATUM> % van patiënten met IBD heeft een periode met erythema nodosum tijdens een exacerbatie (<PERSOON>, ###) De diagnose wordt gesteld wanneer karakteristieke verheven, pijnlijke, rood/paarse subcutane verdikkingen met <DATUM> cm doorsnede aanwezig zijn Erythema nodosum is vaak aanwezig op de extensor zijde van de extremiteiten zoals de scheenbenen De diagnose kan op klinische gronden worden gesteld, een biopsie is zelden nodig Indien er een biopt wordt verricht vertoond deze vaak een niet specifieke panniculitis (Requena, ###) Differentiaal diagnostisch kan gedacht worden aan een metastatische ZvC Dit is een vorm van ZvC waarbij er zich zwerende nodules voordoen waarbij er bij.
| 655 | nvmdl |
de darmontsteking maar adequate behandeling van de onderliggende darmziekte is vaak voldoende zodat locale behandeling met corticosteroïden (evt via injectie) of chirurgie bij OFG veelal niet is Verder wordt in patiëntenseries op de eventuele effectiviteit van onder andere clofazimine, hydroxychloroquine en sulfasalazine gewezen (<PERSOON>, ###), en is infliximab hier ook Pijnlijke aften in de mond zijn meestal idiopatisch maar komen bij ## % van de IBD-patiënten voor De behandeling bestaat uit locaal anesthetica en adequate Granulomateuze zwelling van lippen, tong of wangen kan aan IBD voorafgaan, de behandeling bestaat uit adequate behandeling van de darmziekte Talbot, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###, Dupuy, ### Granulomateuze zwelling van lippen, tong of wangen in het kader van IBD kan Erythema nodosum is de meest voorkomende huidafwijking bij IBD (#-##%) en komt vaker voor bij de ZvC (colon lokalisatie) dan bij CU (Orchard, ###) Ongeveer <DATUM> % van patiënten met IBD heeft een periode met erythema nodosum tijdens een exacerbatie (<PERSOON>, ###) De diagnose wordt gesteld wanneer karakteristieke verheven, pijnlijke, rood/paarse subcutane verdikkingen met <DATUM> cm doorsnede aanwezig zijn Erythema nodosum is vaak aanwezig op de extensor zijde van de extremiteiten zoals de scheenbenen De diagnose kan op klinische gronden worden gesteld, een biopsie is zelden nodig Indien er een biopt wordt verricht vertoond deze vaak een niet specifieke panniculitis (Requena, ###) Differentiaal diagnostisch kan gedacht worden aan een metastatische ZvC Dit is een vorm van ZvC waarbij er zich zwerende nodules voordoen waarbij er bij (Requena, ###) Corticosteroïden zijn effectief als behandeling van erythema nodosum (<PERSOON>, ###) In therapie-resistente gevallen of bij frequente opvlammingen kan hier Pyoderma gangrenosum is zeldzaam (#,#-## %) en komt vaker voor bij CU (mn pancolitis) dan bij de ZvC (Tjandra, ###; Tromm, ###; Menachem, ###; Tavarela, ###) De correlatie tussen pyoderma en ziekteactiviteit in de darm wisselt (Tavarela, ###) Pyoderma gangrenosum laesies ontstaan vaak op plaatsen van (eerder) trauma (pathergie) De laesies kunnen overal op het lichaam inclusief de genitalia voorkomen maar bevinden zich het frequentst op de scheenbenen en naast stomaâs (Tjandra, ###) Het begint vaak als een enkele danwel multipele erythemateuze papel of pustel Vervolgens ontstaat necrose van de <INSTELLING> en diepe excaverende ulceraties met purulent steriele pus tenzij secundaire De behandeling van pyoderma is afhankelijk van de ernst en begint met locale wondverzorging, het vermijden van trauma en de applicatie van locale corticosteroïden of Ghislain, ###; Khurrum, ###; Kontos, ###) Corticosteroïden zijn effectief bij het behandelen van pyoderma gangrenosum, therapie-resistente gevallen behoeven vaak hoge intraveneuze doseringen (Reichrath, ###) Intraveneus ciclosporine en tacrolimus zijn ook effectief maar het gebruik wordt beperkt door het bijwerkingprofiel (Reichrath, ###) In een gecontroleerde trial werd de effectiviteit van infliximab beschreven (<PERSOON> de effectiviteit en het gunstige bijwerkingen-profiel van IFX tov hoge dosis corticosteroïden, ciclosporine of tacrolimus bestaat er voorkeur voor behandeling met IFX De diagnose van cutane manifestaties bij IBD wordt gesteld op klinische De behandeling van erythema nodosum is primair gericht op behandeling van de.
| 698 | nvmdl |
Corticosteroïden zijn effectief als behandeling van erythema nodosum (<PERSOON>, ###) In therapie-resistente gevallen of bij frequente opvlammingen kan hier Pyoderma gangrenosum is zeldzaam (#,#-## %) en komt vaker voor bij CU (mn pancolitis) dan bij de ZvC (Tjandra, ###; Tromm, ###; Menachem, ###; Tavarela, ###) De correlatie tussen pyoderma en ziekteactiviteit in de darm wisselt (Tavarela, ###) Pyoderma gangrenosum laesies ontstaan vaak op plaatsen van (eerder) trauma (pathergie) De laesies kunnen overal op het lichaam inclusief de genitalia voorkomen maar bevinden zich het frequentst op de scheenbenen en naast stomaâs (Tjandra, ###) Het begint vaak als een enkele danwel multipele erythemateuze papel of pustel Vervolgens ontstaat necrose van de <INSTELLING> en diepe excaverende ulceraties met purulent steriele pus tenzij secundaire De behandeling van pyoderma is afhankelijk van de ernst en begint met locale wondverzorging, het vermijden van trauma en de applicatie van locale corticosteroïden of Ghislain, ###; Khurrum, ###; Kontos, ###) Corticosteroïden zijn effectief bij het behandelen van pyoderma gangrenosum, therapie-resistente gevallen behoeven vaak hoge intraveneuze doseringen (Reichrath, ###) Intraveneus ciclosporine en tacrolimus zijn ook effectief maar het gebruik wordt beperkt door het bijwerkingprofiel (Reichrath, ###) In een gecontroleerde trial werd de effectiviteit van infliximab beschreven (<PERSOON> de effectiviteit en het gunstige bijwerkingen-profiel van IFX tov hoge dosis corticosteroïden, ciclosporine of tacrolimus bestaat er voorkeur voor behandeling met IFX De diagnose van cutane manifestaties bij IBD wordt gesteld op klinische De behandeling van erythema nodosum is primair gericht op behandeling van de Erythema nodosum reageert vaak gunstig op systemische Pyoderma gangrenosum kan reageren op lokaal werkzame of systemische Tijdens een actieve colitis in het kader van CU kunnen vooral de gewichtsdragende gewrichten (enkels, knieën, heupen) maar ook polsen, ellebogen en schouders warm en gezwollen zijn Als het gaat om minder dan # gewrichten spreekt men van type # artritis Er is in deze gevallen geen reumafactor aanwezig, de ontsteking ontstaat acuut, kan wel weken tot maanden aanhouden maar is self limiting en beschadigt het gewricht niet (Orchard, ###) Bij de ZvC komt vaak een type II artritis voor Hierbij bestaat er artralgie van de kleine gewrichten (polsen, vingers) die maanden kan aanhouden en onafhankelijk van ziekteactiviteit aanwezig kan zijn De pijn in deze kleine gewrichten kunnen soms de enige tekenen van ziekteactiviteit zijn en komt meer voor wanneer het colon bij de ziekte betrokken is Beide vormen van arthropathie kunnen gelijktijdig optreden met oogziekte of erythema nodosum De diagnose wordt gesteld op klinische gronden (pijnlijke gezwollen gewrichten) Pijnlijke gewrichten zonder tekenen van ontsteking komen vaker voor dan inflammatoire gewrichtspijn Deze niet inflammatoire gewrichtspijnen komen meer voor bij de ZvC (##,###%) dan bij CU (#-##%) en hebben een aanzienlijke invloed op de kwaliteit van leven Differentiaal diagnostisch moet afgezien van een septische artritis of degeneratieve artritis en sero-positieve reuma ook gedacht worden aan gewrichtspijn tgv osteonecrose, azathioprine geïnduceerde arthropathie, infliximab gerelateerde lupus-like syndroom of klachten op basis.
| 641 | nvmdl |
Erythema nodosum reageert vaak gunstig op systemische Pyoderma gangrenosum kan reageren op lokaal werkzame of systemische Tijdens een actieve colitis in het kader van CU kunnen vooral de gewichtsdragende gewrichten (enkels, knieën, heupen) maar ook polsen, ellebogen en schouders warm en gezwollen zijn Als het gaat om minder dan # gewrichten spreekt men van type # artritis Er is in deze gevallen geen reumafactor aanwezig, de ontsteking ontstaat acuut, kan wel weken tot maanden aanhouden maar is self limiting en beschadigt het gewricht niet (Orchard, ###) Bij de ZvC komt vaak een type II artritis voor Hierbij bestaat er artralgie van de kleine gewrichten (polsen, vingers) die maanden kan aanhouden en onafhankelijk van ziekteactiviteit aanwezig kan zijn De pijn in deze kleine gewrichten kunnen soms de enige tekenen van ziekteactiviteit zijn en komt meer voor wanneer het colon bij de ziekte betrokken is Beide vormen van arthropathie kunnen gelijktijdig optreden met oogziekte of erythema nodosum De diagnose wordt gesteld op klinische gronden (pijnlijke gezwollen gewrichten) Pijnlijke gewrichten zonder tekenen van ontsteking komen vaker voor dan inflammatoire gewrichtspijn Deze niet inflammatoire gewrichtspijnen komen meer voor bij de ZvC (##,###%) dan bij CU (#-##%) en hebben een aanzienlijke invloed op de kwaliteit van leven Differentiaal diagnostisch moet afgezien van een septische artritis of degeneratieve artritis en sero-positieve reuma ook gedacht worden aan gewrichtspijn tgv osteonecrose, azathioprine geïnduceerde arthropathie, infliximab gerelateerde lupus-like syndroom of klachten op basis onderliggende ziekte met corticosteroïden, immunomodulatoren of anti-TNF middelen Het gewrichtsspecifieke medicijn voor alle vormen van IBD gerelateerde artritis was vaak sulfasalazine maar voldoende wetenschappelijk bewijs dat deze keuze ondersteunt ontbreekt Symptomatische therapie bestaat uit simpele analgetica, rust en fysiotherapie onderliggende IBD kunnen doen opvlammen of verergeren (Felder, ###; Matuk, ###; Takeuchi, ###) kunnen ze in specifieke gevallen wel worden ingezet Een averechtse reactie op NSAID treedt vaak binnen enkele weken op Mochten de darmklachten echter niet toenemen dan kunnen NSAID of <PERSOON>-# remmers kortdurend gebruikt worden (Mahadevan, ###; Reinisch, ###; Sandborn, ###) Injectie van corticosteroïden in de meest betrokken gesteld op klinische gronden waarbij andere specifiekere vormen worden uitgesloten Type # peri-articulaire artritis betreft de grote gewrichten en gaat vaak samen met ziekteactiviteit in de darm Type II poly-arthriculaire artritis betreft de kleiner gewrichten en blijkt vaak actief te zijn onafhankelijk van IBD De behandeling van artritis en arthropathie bij IBD is gebaseerd op de meestal effectief Bij type I perifere artritis ligt de nadruk op het behandelen van Ongeveer ##-## % van de patiënten met IBD heeft last van conjunctivitis, episcleritis of uveitis Episcleritis is meestal pijnloos en presenteert zich met hyperemische sclerae en conjunctivae, jeuk en branderigheid (<PERSOON> is minder frequent maar heeft potentieel ernstige consequenties Geassocieerd met de ZvC ontstaat uveitis vaak geleidelijk en bilateraal en is het langdurig aanwezig (Mintz, ###) De activiteit van de uveitis hangt niet altijd samen met ziekteactiviteit in de darm Patiënten klagen over oogpijn, wazig zien, fotofobie en hoofdpijn.
| 613 | nvmdl |
medicijn voor alle vormen van IBD gerelateerde artritis was vaak sulfasalazine maar voldoende wetenschappelijk bewijs dat deze keuze ondersteunt ontbreekt Symptomatische therapie bestaat uit simpele analgetica, rust en fysiotherapie onderliggende IBD kunnen doen opvlammen of verergeren (Felder, ###; Matuk, ###; Takeuchi, ###) kunnen ze in specifieke gevallen wel worden ingezet Een averechtse reactie op NSAID treedt vaak binnen enkele weken op Mochten de darmklachten echter niet toenemen dan kunnen NSAID of <PERSOON>-# remmers kortdurend gebruikt worden (Mahadevan, ###; Reinisch, ###; Sandborn, ###) Injectie van corticosteroïden in de meest betrokken gesteld op klinische gronden waarbij andere specifiekere vormen worden uitgesloten Type # peri-articulaire artritis betreft de grote gewrichten en gaat vaak samen met ziekteactiviteit in de darm Type II poly-arthriculaire artritis betreft de kleiner gewrichten en blijkt vaak actief te zijn onafhankelijk van IBD De behandeling van artritis en arthropathie bij IBD is gebaseerd op de meestal effectief Bij type I perifere artritis ligt de nadruk op het behandelen van Ongeveer ##-## % van de patiënten met IBD heeft last van conjunctivitis, episcleritis of uveitis Episcleritis is meestal pijnloos en presenteert zich met hyperemische sclerae en conjunctivae, jeuk en branderigheid (<PERSOON> is minder frequent maar heeft potentieel ernstige consequenties Geassocieerd met de ZvC ontstaat uveitis vaak geleidelijk en bilateraal en is het langdurig aanwezig (Mintz, ###) De activiteit van de uveitis hangt niet altijd samen met ziekteactiviteit in de darm Patiënten klagen over oogpijn, wazig zien, fotofobie en hoofdpijn spoedige verwijzing naar de oogarts noodzaak Met een spleetlamp kan deze differentiëren tussen een anterieure of posterieure uveitis Een uveitis anterior (iritis) komt in het bijzonder voor bij patiënten met een HLA-B## genotype en kan aan de ziekte voorafgaan of actief zijn Episcleritis is meestal self limiting en reageert zo nodig op lokaal werkzame corticosteroïden, behandeling van uveitis bestaat uit zowel topicale als systemische corticosteroïden (Mintz, ###) Door middel van verschillende case reports, retrospectieve studies en in één prospectieve open label studie (Suhler, ###) is de effectiveit van infliximab (Fries, ###; Murphy, ###; Suhler, ###; Saurenmann, ###), adalimumab (Biester, ###) en ook De diagnose episcleritis wordt op klinische gronden gesteld Bij twijfel is een oogarts nodig om het onderscheid te maken tussen oppervlakkige of meer diepe Axiale artritis bestaat uit sacroileitis en ankyloserende spondylitis (AS, ook wel ziekte van Bechterew) Een asymptomatische sacro-ileitis komt frequent voor; tot ## % van de IBDpatiënten heeft een afwijkende Technetium botscan zonder klachten (Fornaciari ###) Symptomatische sacroileitis wordt gekarakteriseerd door lage rugpijn die verbetert na beweging Deze sacro-ileitis is niet geassocieerd met HLA-B## Bij een ankyloserende spondylitis staat chronische lage rugpijn op de voorgrond hetgeen vaak onafhankelijk van ziekteactiviteit in de darm aanwezig is De prevalentie van HLA-B## positieve en negatieve AS bij IBD is <DATUM> % (De Vlam, ###) De diagnose wordt gesteld op klinische gronden Bij onderzoek wordt een beperkte spinale flexie en in later stadia een verminderde thorax excursies bij ademen gevonden.
| 648 | nvmdl |
spoedige verwijzing naar de oogarts noodzaak Met een spleetlamp kan deze differentiëren tussen een anterieure of posterieure uveitis Een uveitis anterior (iritis) komt in het bijzonder voor bij patiënten met een HLA-B## genotype en kan aan de ziekte voorafgaan of actief zijn Episcleritis is meestal self limiting en reageert zo nodig op lokaal werkzame corticosteroïden, behandeling van uveitis bestaat uit zowel topicale als systemische corticosteroïden (Mintz, ###) Door middel van verschillende case reports, retrospectieve studies en in één prospectieve open label studie (Suhler, ###) is de effectiveit van infliximab (Fries, ###; Murphy, ###; Suhler, ###; Saurenmann, ###), adalimumab (Biester, ###) en ook De diagnose episcleritis wordt op klinische gronden gesteld Bij twijfel is een oogarts nodig om het onderscheid te maken tussen oppervlakkige of meer diepe Axiale artritis bestaat uit sacroileitis en ankyloserende spondylitis (AS, ook wel ziekte van Bechterew) Een asymptomatische sacro-ileitis komt frequent voor; tot ## % van de IBDpatiënten heeft een afwijkende Technetium botscan zonder klachten (Fornaciari ###) Symptomatische sacroileitis wordt gekarakteriseerd door lage rugpijn die verbetert na beweging Deze sacro-ileitis is niet geassocieerd met HLA-B## Bij een ankyloserende spondylitis staat chronische lage rugpijn op de voorgrond hetgeen vaak onafhankelijk van ziekteactiviteit in de darm aanwezig is De prevalentie van HLA-B## positieve en negatieve AS bij IBD is <DATUM> % (De Vlam, ###) De diagnose wordt gesteld op klinische gronden Bij onderzoek wordt een beperkte spinale flexie en in later stadia een verminderde thorax excursies bij ademen gevonden Een CT of technetium botscan zijn sensitiever De gouden standaard is echter <PERSOON>, ###) Een associatie met HLA B-## is in ##-## % aanwezig maar heeft geen rol in de behandeling van de individuele patiënt (Bjarnason, ###; Steer, ###) De behandeling van een sacroileitis bestaat uit fysiotherapie, pijnstilling met paracetamol en sulfasalazine (<PERSOON> ###) NSAIDâs vormen de eerste en disease modifying antirreumatic drugs (DMARD) de tweede lijns therapie bij AS alhoewel grote verlaagt de bezinking en verbetert de ochtendstijfheid maar heeft geen invloed op de pijn of het ziektebeloop (<PERSOON>, ###) De effectiviteit van corticosteroïden is slecht gerapporteerd maar intra-articulaire injecties kan in selecteerde gevallen helpen In een recent review werd geen bewijs gevonden voor het gebruik van methotrexaat bij AS (<PERSOON>, ###) De effectiviteit en veiligheid van infliximab (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) en adalimumab (<PERSOON>, ###) bij AS is in gerandomiseerde trials aangetoond, echter niet in een opzet als eerstelijns behandeling HLA B-## komt vaak voor bij axiale artritis maar heeft geen diagnostische of Bij axiale artritis zijn er argumenten voor intensieve fysiotherapie, sulfasalzine, <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ### Trommelstokvingers komen voor bij een minderheid van de patiënten en dan mn bij de ZvC (Collins, ###) Andere meer uitgesproken hypertrofische osteoarthropathieen zijn zeldzaam Er is een groot aantal leveraandoeningen beschreven bij IBD (Riegler, ###) Een vette lever kan ontstaan in het kader van ondervoeding en langdurige ziekte (Bargiggia, ###).
| 714 | nvmdl |
technetium botscan zijn sensitiever De gouden standaard is echter <PERSOON>, ###) Een associatie met HLA B-## is in ##-## % aanwezig maar heeft geen rol in de behandeling van de individuele patiënt (Bjarnason, ###; Steer, ###) De behandeling van een sacroileitis bestaat uit fysiotherapie, pijnstilling met paracetamol en sulfasalazine (<PERSOON> ###) NSAIDâs vormen de eerste en disease modifying antirreumatic drugs (DMARD) de tweede lijns therapie bij AS alhoewel grote verlaagt de bezinking en verbetert de ochtendstijfheid maar heeft geen invloed op de pijn of het ziektebeloop (<PERSOON>, ###) De effectiviteit van corticosteroïden is slecht gerapporteerd maar intra-articulaire injecties kan in selecteerde gevallen helpen In een recent review werd geen bewijs gevonden voor het gebruik van methotrexaat bij AS (<PERSOON>, ###) De effectiviteit en veiligheid van infliximab (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###) en adalimumab (<PERSOON>, ###) bij AS is in gerandomiseerde trials aangetoond, echter niet in een opzet als eerstelijns behandeling HLA B-## komt vaak voor bij axiale artritis maar heeft geen diagnostische of Bij axiale artritis zijn er argumenten voor intensieve fysiotherapie, sulfasalzine, <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ### Trommelstokvingers komen voor bij een minderheid van de patiënten en dan mn bij de ZvC (Collins, ###) Andere meer uitgesproken hypertrofische osteoarthropathieen zijn zeldzaam Er is een groot aantal leveraandoeningen beschreven bij IBD (Riegler, ###) Een vette lever kan ontstaan in het kader van ondervoeding en langdurige ziekte (Bargiggia, ###) lever kunnen granulomen maar ook leverabcessen voorkomen in relatie tot een darmontsteking Pericholangitis, chronische hepatitis, cirrose en het verhoogd voorkomen van galstenen zijn beschreven bij IBD (Parente, ###) Daarnaast kennen veel medicamenten zoals die gebruikt worden bij IBD hepatotoxische bijwerkingen Een primaire scleroserende cholangitis (PSC) is de meest voorkomende biliaire complicatie bij IBD en heeft een slechte prognose PSC-patiënten hebben vaker CU (##-##%) dan de ZvC (#-##%) (Olsson, ###; Fausa, ###; Broome, ###; Farrant, ###; Rabinovitz, ###) Van de patiënten met CU ontwikkelt #,<DATUM> # % een PSC (Shepherd, ###; Olsson, ###) PSC kan voorafgaan aan de darmziekte en in veel gevallen is de darmziekte asymptomatisch zodat hier actief naar gezocht moet worden Bij cholestatische leverproefstoornissen of biliaire klachten kan men laagdrempelig een echografie laten verrichten voor het vaststellen van galstenen, steatosis of cirrosis Wanneer bij onwaarschijnlijk wordt geacht en er serologisch geen aanwijzingen zijn voor een virale of autoimmuun hepatitis dient een PSC te worden uitgesloten Een MRI is de gebruikelijke diagnostische test (Vitellas, ###; Talwalkar, ###) Wanneer de MRCP normaal is en de klinische verdenking op small duct disease blijft bestaan is een leverbiopsie mogelijk effectiever dan een ERCP en dus te verkiezen (Talwalkar, ###; MacFaul, ###) PSC is geassocieerd met HLA A#-B-#-<PERSOON># Een overlap beeld tussen autoimmuun pancreatitis en PSC is geassocieerd met een verhoogde IgG# (Hirano ###) Bij een coloncarcinoom verhoogd (MacFaul, ###) en dient surveillance hierop te worden aangepast therapie bij patiënten met PSC (Cullen, ###).
| 749 | nvmdl |
granulomen maar ook leverabcessen voorkomen in relatie tot een darmontsteking Pericholangitis, chronische hepatitis, cirrose en het verhoogd voorkomen van galstenen zijn beschreven bij IBD (Parente, ###) Daarnaast kennen veel medicamenten zoals die gebruikt worden bij IBD hepatotoxische bijwerkingen Een primaire scleroserende cholangitis (PSC) is de meest voorkomende biliaire complicatie bij IBD en heeft een slechte prognose PSC-patiënten hebben vaker CU (##-##%) dan de ZvC (#-##%) (Olsson, ###; Fausa, ###; Broome, ###; Farrant, ###; Rabinovitz, ###) Van de patiënten met CU ontwikkelt #,<DATUM> # % een PSC (Shepherd, ###; Olsson, ###) PSC kan voorafgaan aan de darmziekte en in veel gevallen is de darmziekte asymptomatisch zodat hier actief naar gezocht moet worden Bij cholestatische leverproefstoornissen of biliaire klachten kan men laagdrempelig een echografie laten verrichten voor het vaststellen van galstenen, steatosis of cirrosis Wanneer bij onwaarschijnlijk wordt geacht en er serologisch geen aanwijzingen zijn voor een virale of autoimmuun hepatitis dient een PSC te worden uitgesloten Een MRI is de gebruikelijke diagnostische test (Vitellas, ###; Talwalkar, ###) Wanneer de MRCP normaal is en de klinische verdenking op small duct disease blijft bestaan is een leverbiopsie mogelijk effectiever dan een ERCP en dus te verkiezen (Talwalkar, ###; MacFaul, ###) PSC is geassocieerd met HLA A#-B-#-<PERSOON># Een overlap beeld tussen autoimmuun pancreatitis en PSC is geassocieerd met een verhoogde IgG# (Hirano ###) Bij een coloncarcinoom verhoogd (MacFaul, ###) en dient surveillance hierop te worden aangepast therapie bij patiënten met PSC (Cullen, ###) ziekte niet afremmen (<PERSOON> met corticosteroïden heeft tegenstrijdige resultaten laten zien en zowel tacrolimus als infliximab lieten geen histologische verbetering zien Een overlap beeld met een autoimmuun pancreatitis en PSC In het geval van een dominante strictuur dient een ERCP met brushcytologie en dilatatie te worden overwogen (Ponsioen, ###) Een levertransplantatie is de enige optie voor patiënten met ernstige PSC alhoewel de ziekte nadien in ##-## % van de gevallen terug kan Bij het ontbreken van een medicamenteuze oorzaak voor gevonden leverproefstoornissen dient eerst gebruikelijke problematiek door middel van Een MRI is het eerst uit te voeren diagnostische onderzoek voor detectie van PSC verhoogt het risico op zowel cholangiocarcinoom als coloncarcinoom Een ERCP met dilatatie en kortdurende stenting is de voorkeurtherapie bij een Een levertransplantatie is aangewezen bij een vergevorderde PSC Bloederige diarree kenmerkt IBD, zeker CU, maar ook de ZvC Paradoxaal zijn er eveneens vele rapporten, waarvan de eerste al terug gaat tot ###, die aangeven dat tromboembolische gebeurtenissen vaker dan gebruikelijk worden aangetroffen bij IBD-patiënten Het is inderdaad met een veelheid van epidemiologische studieopzetten waarschijnlijk gemaakt dat primair of secundair de stollingscascade wordt geactiveerd bij IBD Hierbij gaat concentraties, hyperhomocysteinemie en zo voorts # veranderingen in de stollingscascade en in stollingseiwitten en # genetische veranderingen geassocieerd met IBD en verhoogde stollingsneiging De veranderingen worden zowel bij actieve ontsteking als bij ziekte in remissie aangetroffen, en lijken âzeker deels- ziektespecifiek (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, arteriële trombose, hetgeen wijst op een heterogene ontstaansoorzaak.
| 672 | nvmdl |
afremmen (<PERSOON> met corticosteroïden heeft tegenstrijdige resultaten laten zien en zowel tacrolimus als infliximab lieten geen histologische verbetering zien Een overlap beeld met een autoimmuun pancreatitis en PSC In het geval van een dominante strictuur dient een ERCP met brushcytologie en dilatatie te worden overwogen (Ponsioen, ###) Een levertransplantatie is de enige optie voor patiënten met ernstige PSC alhoewel de ziekte nadien in ##-## % van de gevallen terug kan Bij het ontbreken van een medicamenteuze oorzaak voor gevonden leverproefstoornissen dient eerst gebruikelijke problematiek door middel van Een MRI is het eerst uit te voeren diagnostische onderzoek voor detectie van PSC verhoogt het risico op zowel cholangiocarcinoom als coloncarcinoom Een ERCP met dilatatie en kortdurende stenting is de voorkeurtherapie bij een Een levertransplantatie is aangewezen bij een vergevorderde PSC Bloederige diarree kenmerkt IBD, zeker CU, maar ook de ZvC Paradoxaal zijn er eveneens vele rapporten, waarvan de eerste al terug gaat tot ###, die aangeven dat tromboembolische gebeurtenissen vaker dan gebruikelijk worden aangetroffen bij IBD-patiënten Het is inderdaad met een veelheid van epidemiologische studieopzetten waarschijnlijk gemaakt dat primair of secundair de stollingscascade wordt geactiveerd bij IBD Hierbij gaat concentraties, hyperhomocysteinemie en zo voorts # veranderingen in de stollingscascade en in stollingseiwitten en # genetische veranderingen geassocieerd met IBD en verhoogde stollingsneiging De veranderingen worden zowel bij actieve ontsteking als bij ziekte in remissie aangetroffen, en lijken âzeker deels- ziektespecifiek (<PERSOON>, ###; <PERSOON>, arteriële trombose, hetgeen wijst op een heterogene ontstaansoorzaak occlusies van kuitvenen of onderste extremiteiten (diepe veneuze trombose), wel of niet met longembolieën, maar ook ongebruikelijker lokalisaties als van bovenste extremiteiten, cerebrale trombose of vena portae trombose, zijn veelvuldig beschreven (<PERSOON>, De prevalentie van trombo-embolische processen bij IBD-patiënten varieert van # tot ##% in literatuur van de dertiger tot ##-er jaren De incidentie is in een groot aantal onderzoeken eveneens bestudeerd en varieert van #,<DATUM> # per ### ### patiënten per jaar Met name het onderzoek van Bernstein, gebaseerd op de gezondheidszorgdatabase van de provincie Manitoba in Canada heeft de incidentie van trombo-embolische en diepe veneuze trombose goed vastgelegd (Bernstein, ###a) Afgezet tegen incidentiecijfers in <PERSOON> populatiegebaseerde gegevens uit Olmstead County (Heit, ###) uit de niet geselecteerde populaties -incidenties van respectievelijk #,##% uit de CBS gegevens met betrekking tot ontslagdiagnose uit Nederlandse ziekenhuizen en #,##% uit de County gemeenschap en #,#% bij de uit die groep gehospitaliseerde mensen- lijkt deze incidentie De incidentie van trombo-(embolische) verschijnselen is niet zo hoog dat primaire screening van IBD-patiënten op risicofactoren van plasmatische, metabole of genetische aard voor trombo-embolieën gerechtvaardigd is Risicofactoronderzoek lijkt echter wel te overwegen bij een eerste presentatie van een ongebruikelijk of onverklaarbaar trombo-embolische proces, danwel tweede presentatie van een diepe veneuze trombose of longembolie; te denken valt aan screenen op plasmatische, metabole en genetische risicofactoren, omdat zeker bij ###) Dit omdat IBD op zich een risicofactor is, en zeker bij actieve ziekte, velerlei plasmatische veranderingen kunnen bijdragen aan een verhoogde recidiefkans (Twig, ###).
| 637 | nvmdl |
occlusies van kuitvenen of onderste extremiteiten (diepe veneuze trombose), wel of niet met longembolieën, maar ook ongebruikelijker lokalisaties als van bovenste extremiteiten, cerebrale trombose of vena portae trombose, zijn veelvuldig beschreven (<PERSOON>, De prevalentie van trombo-embolische processen bij IBD-patiënten varieert van # tot ##% in literatuur van de dertiger tot ##-er jaren De incidentie is in een groot aantal onderzoeken eveneens bestudeerd en varieert van #,<DATUM> # per ### ### patiënten per jaar Met name het onderzoek van Bernstein, gebaseerd op de gezondheidszorgdatabase van de provincie Manitoba in Canada heeft de incidentie van trombo-embolische en diepe veneuze trombose goed vastgelegd (Bernstein, ###a) Afgezet tegen incidentiecijfers in <PERSOON> populatiegebaseerde gegevens uit Olmstead County (Heit, ###) uit de niet geselecteerde populaties -incidenties van respectievelijk #,##% uit de CBS gegevens met betrekking tot ontslagdiagnose uit Nederlandse ziekenhuizen en #,##% uit de County gemeenschap en #,#% bij de uit die groep gehospitaliseerde mensen- lijkt deze incidentie De incidentie van trombo-(embolische) verschijnselen is niet zo hoog dat primaire screening van IBD-patiënten op risicofactoren van plasmatische, metabole of genetische aard voor trombo-embolieën gerechtvaardigd is Risicofactoronderzoek lijkt echter wel te overwegen bij een eerste presentatie van een ongebruikelijk of onverklaarbaar trombo-embolische proces, danwel tweede presentatie van een diepe veneuze trombose of longembolie; te denken valt aan screenen op plasmatische, metabole en genetische risicofactoren, omdat zeker bij ###) Dit omdat IBD op zich een risicofactor is, en zeker bij actieve ziekte, velerlei plasmatische veranderingen kunnen bijdragen aan een verhoogde recidiefkans (Twig, ###) zin van tractus digestivusbloeding of verhoogde kans op opvlamming van antistollingtherapie is niet aangetoond, bij primaire profylaxe evenmin als in secundaire profylactische zin Acetylsalicylzuur vormt hierop een uitzondering en blijft een relatief gecontraindiceerd De duur van antistollingtherapie is niet onderzocht, evenmin het effect van met meer dan gebruikelijke voortvarendheid inductietherapieën te starten bij vroege verschijnselen van De behandeling van trombo-embolische processen bij IBD is niet anders dan normaal; er zijn geen aanwijzingen dat het beloop van IBD, mits adequaat behandeld, ongunstiger verloopt Therapeutische werking van heparine(-derivaten) als monotherapie bij CU of de ZvC mag niet worden verwacht (Koutroubakis, ###; De Bievre, ###) In adjuvante setting zou heparine mogelijk enig therapeutisch effect hebben bij immunosuppressie gebruikende <PERSOON>, ###) vastgesteld dan op basis van het achtergrondrisico mag worden verwacht IBD verhoogt het risico op thrombo-embolische complicaties, derhalve is klinische alertheid op deze extra-intestinale complicatie vereist en dient bij vaststellen van dit verschijnsel op Bij ongebruikelijke presentatie van trombose of recidieftrombose valt onderzoek naar Therapeutisch effect mbt IBD is van antistollingtherapie in algemene zin niet te verwachten, positief noch negatief; effectieve IBD-therapie dient derhalve gestart of gecontinueerd naast Er zijn klassieke vormen van arteritis beschreven bij IBD maar waarschijnlijk betreft dit coïncidentie (Busato, ###; Levitsky, ###) Een mazeleninfectie is geponeerd als oorzaak van vasculitis bij de ZvC (Wakefield, ###; Daszak, ###) Overtuigend bewijs hiervoor is Alhoewel er bij IBD en met name de ZvC zich een vaatontsteking kan voordoen is er geen eenduidige associatie tussen klassieke vasculitiden en IBD.
| 651 | nvmdl |
tractus digestivusbloeding of verhoogde kans op opvlamming van antistollingtherapie is niet aangetoond, bij primaire profylaxe evenmin als in secundaire profylactische zin Acetylsalicylzuur vormt hierop een uitzondering en blijft een relatief gecontraindiceerd De duur van antistollingtherapie is niet onderzocht, evenmin het effect van met meer dan gebruikelijke voortvarendheid inductietherapieën te starten bij vroege verschijnselen van De behandeling van trombo-embolische processen bij IBD is niet anders dan normaal; er zijn geen aanwijzingen dat het beloop van IBD, mits adequaat behandeld, ongunstiger verloopt Therapeutische werking van heparine(-derivaten) als monotherapie bij CU of de ZvC mag niet worden verwacht (Koutroubakis, ###; De Bievre, ###) In adjuvante setting zou heparine mogelijk enig therapeutisch effect hebben bij immunosuppressie gebruikende <PERSOON>, ###) vastgesteld dan op basis van het achtergrondrisico mag worden verwacht IBD verhoogt het risico op thrombo-embolische complicaties, derhalve is klinische alertheid op deze extra-intestinale complicatie vereist en dient bij vaststellen van dit verschijnsel op Bij ongebruikelijke presentatie van trombose of recidieftrombose valt onderzoek naar Therapeutisch effect mbt IBD is van antistollingtherapie in algemene zin niet te verwachten, positief noch negatief; effectieve IBD-therapie dient derhalve gestart of gecontinueerd naast Er zijn klassieke vormen van arteritis beschreven bij IBD maar waarschijnlijk betreft dit coïncidentie (Busato, ###; Levitsky, ###) Een mazeleninfectie is geponeerd als oorzaak van vasculitis bij de ZvC (Wakefield, ###; Daszak, ###) Overtuigend bewijs hiervoor is Alhoewel er bij IBD en met name de ZvC zich een vaatontsteking kan voordoen is er geen eenduidige associatie tussen klassieke vasculitiden en IBD percentage van hen (tot ##%) afwijkingen gevonden kunnen worden (Godet, ###) en dat deze afwijkingen lijken te correleren met de ziekteactiviteit (Herrlinger, ###) Het merendeel van deze afwijkingen is echter subklinisch en heeft dan ook geen consequenties voor de Klinisch significante pulmonale manifestaties zijn zeldzaam in IBD-patiënten Bovendien betreft dit een breed spectrum van medicijngeïnduceerde afwijkingen, infectieuze bronchiectasieen en bronchiolitis obliterans (Storch, ###) Het zal duidelijk zijn dat een eenduidig advies ten aanzien van diagnostiek of therapie voor een individuele IBD-patiënt Enkele manifestaties, echter, verdienen aandacht gezien feit dat vroegtijdige onderkenning van belang is voor het klinisch beloop Medicijngeïnduceerde pulmonale problemen worden vooral gezien in relatie met gebruik van mesalazine en sulfasalazine Het gaat hierbij om de eosinofiele pneumonie, gekenmerkt door eosinofiele infiltraten in de long, al dan niet vergezeld van eosinofilie in het perifere bloed Het staken van het veroorzakend agens resulteert normaal gesproken in een vlot herstel Bij twijfel kan een rechallenge worden worden veroorzaakt, alhoewel dit tot op heden eigenlijk alleen beschreven is bij patiënten met reumatoïde artritis (Imokawa, ###) Indien echter een pneumonitis wordt geconstateerd bij een methotrexaat-gebruikende IBD dient het medicijn zonder uitstel te worden gestopt Wat infectieuze pulmonale complicaties aangaat hierbij dient vooral de tuberculose, geassocieerd met het gebruik van anti-TNF medicatie genoemd te worden (Keane, ###) Vroegtijdige herkenning, behandeling en het staken van het medicament zijn van groot belang Hiernaast kan immunosuppressie gepaard gaan met opportunistische infecties zoals aspergillose, nocardia en, in geval van ciclosporine gebruik, Pneumocystis carinii (Storch, ###).
| 629 | nvmdl |
##%) afwijkingen gevonden kunnen worden (Godet, ###) en dat deze afwijkingen lijken te correleren met de ziekteactiviteit (Herrlinger, ###) Het merendeel van deze afwijkingen is echter subklinisch en heeft dan ook geen consequenties voor de Klinisch significante pulmonale manifestaties zijn zeldzaam in IBD-patiënten Bovendien betreft dit een breed spectrum van medicijngeïnduceerde afwijkingen, infectieuze bronchiectasieen en bronchiolitis obliterans (Storch, ###) Het zal duidelijk zijn dat een eenduidig advies ten aanzien van diagnostiek of therapie voor een individuele IBD-patiënt Enkele manifestaties, echter, verdienen aandacht gezien feit dat vroegtijdige onderkenning van belang is voor het klinisch beloop Medicijngeïnduceerde pulmonale problemen worden vooral gezien in relatie met gebruik van mesalazine en sulfasalazine Het gaat hierbij om de eosinofiele pneumonie, gekenmerkt door eosinofiele infiltraten in de long, al dan niet vergezeld van eosinofilie in het perifere bloed Het staken van het veroorzakend agens resulteert normaal gesproken in een vlot herstel Bij twijfel kan een rechallenge worden worden veroorzaakt, alhoewel dit tot op heden eigenlijk alleen beschreven is bij patiënten met reumatoïde artritis (Imokawa, ###) Indien echter een pneumonitis wordt geconstateerd bij een methotrexaat-gebruikende IBD dient het medicijn zonder uitstel te worden gestopt Wat infectieuze pulmonale complicaties aangaat hierbij dient vooral de tuberculose, geassocieerd met het gebruik van anti-TNF medicatie genoemd te worden (Keane, ###) Vroegtijdige herkenning, behandeling en het staken van het medicament zijn van groot belang Hiernaast kan immunosuppressie gepaard gaan met opportunistische infecties zoals aspergillose, nocardia en, in geval van ciclosporine gebruik, Pneumocystis carinii (Storch, ###) diagnostiek en behandeling niet wezenlijk van deze longaandoeningen bij niet-IBD-patiënten Autoimmuun hemolytische anemie komt vooral voor bij patiënten met CU, met een gerapporteerde prevalentie van ongeveer #% (Gumaste,###; Giannadaki, ###) Het is vooral geassocieerd met ziekteactiviteit en pancolitis Behandeling van de ziekteactiviteit met corticosteroïden en/of immunosuppressie resulteert veelal in een afname van de anemie Klinisch relevante pulmonale manifestaties of een hemolytische anemie bij IBDpatiënten zijn zeldzaam De behandeling van pulmonale manifestaties is veelal niet anders dan bij niet-IBD-patiënten In geval van een pneumonitis dient mesalazine, sulfasalazine en/of methotrexaat gestaakt te worden Ingeval van pulmonale klachten en gebruik van anti-TNF-medicatie dient De gerapporteerde prevalentie van anemie bij IBD-patiënten varieert van #-##% (Kulnigg, ###) Dit wordt vooral veroorzaakt door ijzerdeficientie of is secundair aan de chronische het gevolg van het medicijnengebruik Het feit dat combinaties hiervan ten grondslag liggen aan een anemie maakt herkenning van ijzergebrek in geval van ontstekingsactiviteit soms moeilijk Het MCV is bij het gebruik van thiopurines vaak verhoogd en daardoor geen goed hulpmiddel In de literatuur zijn diverse suggesties gedaan om bij patiënten met chronische onstekingsziekten ijzergebrek te diagnostiseren Over het algemeen wordt het nuttig geacht om aan de hand van het ferritine, de transferrine verzadiging en het CRP, de kans dat er sprake is van ijzergebrek in te schatten Ferritine alleen heeft een sensitiviteit van ##% om Een combinatie met de transferrine saturatie kan, zeker in geval van ontstekingsactiviteit, de gevoeligheid van de ferritinebepaling verhogen (<PERSOON>, ###) Vitamine B##- en foliumzuur.
| 634 | nvmdl |
niet wezenlijk van deze longaandoeningen bij niet-IBD-patiënten Autoimmuun hemolytische anemie komt vooral voor bij patiënten met CU, met een gerapporteerde prevalentie van ongeveer #% (Gumaste,###; Giannadaki, ###) Het is vooral geassocieerd met ziekteactiviteit en pancolitis Behandeling van de ziekteactiviteit met corticosteroïden en/of immunosuppressie resulteert veelal in een afname van de anemie Klinisch relevante pulmonale manifestaties of een hemolytische anemie bij IBDpatiënten zijn zeldzaam De behandeling van pulmonale manifestaties is veelal niet anders dan bij niet-IBD-patiënten In geval van een pneumonitis dient mesalazine, sulfasalazine en/of methotrexaat gestaakt te worden Ingeval van pulmonale klachten en gebruik van anti-TNF-medicatie dient De gerapporteerde prevalentie van anemie bij IBD-patiënten varieert van #-##% (Kulnigg, ###) Dit wordt vooral veroorzaakt door ijzerdeficientie of is secundair aan de chronische het gevolg van het medicijnengebruik Het feit dat combinaties hiervan ten grondslag liggen aan een anemie maakt herkenning van ijzergebrek in geval van ontstekingsactiviteit soms moeilijk Het MCV is bij het gebruik van thiopurines vaak verhoogd en daardoor geen goed hulpmiddel In de literatuur zijn diverse suggesties gedaan om bij patiënten met chronische onstekingsziekten ijzergebrek te diagnostiseren Over het algemeen wordt het nuttig geacht om aan de hand van het ferritine, de transferrine verzadiging en het CRP, de kans dat er sprake is van ijzergebrek in te schatten Ferritine alleen heeft een sensitiviteit van ##% om Een combinatie met de transferrine saturatie kan, zeker in geval van ontstekingsactiviteit, de gevoeligheid van de ferritinebepaling verhogen (<PERSOON>, ###) Vitamine B##- en foliumzuur De behandeling van toxisch infectieuze anemie dient gericht te zijn op vermindering van de onderliggende oorzaak, de ontstekingsactiviteit In geval van ijzergebrek ligt orale suppletie voor de hand, hoewel intoleratie voor orale ijzerpreparaten frequent wordt gemeld (Kulnigg, ###) Intraveneuze ijzertoediening is veilig en zeer effectief indien een sucrose-verbinding wordt gebruikt (Schroder, ###; Erichsen, ###) Falers kunnen behandeld worden met eryhtropoietine Anemie bij IBD-patiënten komt veelvuldig voor Het MCV is onbetrouwbaar bij het gebruik van thiopurines In veel gevallen is een combinatie van ferritine en De behandeling van een ijzergebreksanemie met oraal ijzer gaat vaak gepaard met intestinale bijwerkingen Behandeling met intraveneus ijzer is dan een goed <PERSOON> bestaande darmontsteking kan leiden tot <INSTELLING> amyloid vorming in de milt, nieren en lever De concentratie circulerende amyloideiwitten (SAA) is bij de ZvC hoger dan bij colitis zodat amyloidose vaker gezien wordt bij deze ziekte (Greenstein, ###) Met het huidige Patiënten met IBD hebben om verschillende redenen een verhoogde kans (<DATUM> %) op nierstenen (Shield, ###; Andersson, ###; Caudarella, ###) Uraatstenen ontstaan vooral wanneer er door diarree of een ileostoma veel bicarbonaat verloren gaat De nier zal dit compenseren door urinezuur uit te scheiden, hetgeen predisponeert tot uraat stenen Hiernaast kan hyperoxalurie aanleiding geven tot niersteenproblematiek Oxaalzuur bindt normaal gesproken aan calcium, dit calciumoxalaat kan niet worden opgenomen Bij steatorroe bindt vet aan calcium waardoor dit niet meer beschikbaar is voor binding aan het oxaalzuur en dus kan worden opgenomen.
| 627 | nvmdl |
De behandeling van toxisch infectieuze anemie dient gericht te zijn op vermindering van de onderliggende oorzaak, de ontstekingsactiviteit In geval van ijzergebrek ligt orale suppletie voor de hand, hoewel intoleratie voor orale ijzerpreparaten frequent wordt gemeld (Kulnigg, ###) Intraveneuze ijzertoediening is veilig en zeer effectief indien een sucrose-verbinding wordt gebruikt (Schroder, ###; Erichsen, ###) Falers kunnen behandeld worden met eryhtropoietine Anemie bij IBD-patiënten komt veelvuldig voor Het MCV is onbetrouwbaar bij het gebruik van thiopurines In veel gevallen is een combinatie van ferritine en De behandeling van een ijzergebreksanemie met oraal ijzer gaat vaak gepaard met intestinale bijwerkingen Behandeling met intraveneus ijzer is dan een goed <PERSOON> bestaande darmontsteking kan leiden tot <INSTELLING> amyloid vorming in de milt, nieren en lever De concentratie circulerende amyloideiwitten (SAA) is bij de ZvC hoger dan bij colitis zodat amyloidose vaker gezien wordt bij deze ziekte (Greenstein, ###) Met het huidige Patiënten met IBD hebben om verschillende redenen een verhoogde kans (<DATUM> %) op nierstenen (Shield, ###; Andersson, ###; Caudarella, ###) Uraatstenen ontstaan vooral wanneer er door diarree of een ileostoma veel bicarbonaat verloren gaat De nier zal dit compenseren door urinezuur uit te scheiden, hetgeen predisponeert tot uraat stenen Hiernaast kan hyperoxalurie aanleiding geven tot niersteenproblematiek Oxaalzuur bindt normaal gesproken aan calcium, dit calciumoxalaat kan niet worden opgenomen Bij steatorroe bindt vet aan calcium waardoor dit niet meer beschikbaar is voor binding aan het oxaalzuur en dus kan worden opgenomen hyperoxalurie vooral voorkomt bij een dunne darmontsteking waarbij het colon nog aanwezig is Behandeling bestaat uit een oxaalzuurarm dieet, veel drinken en suppletie van oraal Groeiachterstand en een vertraagde menarche of secundaire amenorroe zijn de meest voorkomende problemen bij kinderen en jong volwassenen met IBD (zie richtlijn IBD bij kinderen) Wanneer de darmontsteking goed wordt behandeld kan een groeiachterstand IBD-patiënten met osteoporose hebben een verhoogde kans op botfracturen Er zijn verschillende onderzoeken naar de incidentie / prevalentie van fracturen bij IBD Bij een retrospectief <LEEFTIJD> jarig onderzoek naar de fractuurincidentie (via diagnose registratie systeem) bij ### IBD-patiënten en ## ### gematchde controles werd bij IBD (de ZvC & CU) een verhoogd relatieve fractuurrisico van ##% gevonden (Bernstein, ###) Significante toenames werden gezien van heupfracturen bij patiënten boven de <LEEFTIJD> jaar (##% incidentie <DATUM> gedurende de gehele observatieperiode), wervelfracturen boven de <LEEFTIJD> jaar (##% incidentie # #%) en polsfracturen onder de <LEEFTIJD> jaar (##% incidentie # #%) De kans op fracturen is dus klein en slechts gering verhoogd bij IBD In een ander onderzoek werd door middel van een enquête (### IBD + ### controles) gevraagd naar fracturen Het relatief risico op fracturen was alleen verhoogd bij vrouwelijke ZvC-patiënten (RR <DATUM> in het bijzonder ten gevolge van âlow energyâ fracturen van wervel, voet/teen en rib Bij mannen met IBD en vrouwen met CU was er geen verhoogd fractuur risico Bij de ZvC, maar niet bij CU, was er een duidelijke relatie met het aantal jaren (m n.
| 658 | nvmdl |
darmontsteking waarbij het colon nog aanwezig is Behandeling bestaat uit een oxaalzuurarm dieet, veel drinken en suppletie van oraal Groeiachterstand en een vertraagde menarche of secundaire amenorroe zijn de meest voorkomende problemen bij kinderen en jong volwassenen met IBD (zie richtlijn IBD bij kinderen) Wanneer de darmontsteking goed wordt behandeld kan een groeiachterstand IBD-patiënten met osteoporose hebben een verhoogde kans op botfracturen Er zijn verschillende onderzoeken naar de incidentie / prevalentie van fracturen bij IBD Bij een retrospectief <LEEFTIJD> jarig onderzoek naar de fractuurincidentie (via diagnose registratie systeem) bij ### IBD-patiënten en ## ### gematchde controles werd bij IBD (de ZvC & CU) een verhoogd relatieve fractuurrisico van ##% gevonden (Bernstein, ###) Significante toenames werden gezien van heupfracturen bij patiënten boven de <LEEFTIJD> jaar (##% incidentie <DATUM> gedurende de gehele observatieperiode), wervelfracturen boven de <LEEFTIJD> jaar (##% incidentie # #%) en polsfracturen onder de <LEEFTIJD> jaar (##% incidentie # #%) De kans op fracturen is dus klein en slechts gering verhoogd bij IBD In een ander onderzoek werd door middel van een enquête (### IBD + ### controles) gevraagd naar fracturen Het relatief risico op fracturen was alleen verhoogd bij vrouwelijke ZvC-patiënten (RR <DATUM> in het bijzonder ten gevolge van âlow energyâ fracturen van wervel, voet/teen en rib Bij mannen met IBD en vrouwen met CU was er geen verhoogd fractuur risico Bij de ZvC, maar niet bij CU, was er een duidelijke relatie met het aantal jaren (m n ###) Het relatief risico op fracturen is #,# tov controles zonder IBD hetgeen pas zichtbaar wordt op oudere leeftijd Hierbij is er geen verschil tussen mannen en vrouwen of de ZvC en CU Van Staa et al verrichtten een nested case-control studie in de eerste lijn; ###,### patiënten met fracturen werden vergeleken met ###,### in leeftijd en geslacht gematchte controle groep (Van-Staa, ###) Patiënten met IBD hadden een verhoogde kans op wervelfracturen (OR # ##; ##% CI # <DATUM> en heup fracturen (OR # ##; ##% CI <DATUM> ##) Dit risico was groter bij de ZvC dan bij CU (OR # ##; ##% CI <DATUM> # ## vs OR # ##; ##% CI, # #<DATUM> en leek gerelateerd aan ziekteactiviteit en corticosteroïdgebruik Een <PERSOON> onderzoek uit de eerste lijn komt tot soortgelijke conclusies (Card, ###) Vanuit Olmstead county werd bij de ZvC noch bij CU een verhoogd fractuur risico gerapporteerd Aangezien een verlaagde botdichtheid (T score ( -#,#) een risicofactor is voor fracturen wordt een botdichtheidsmeting (BMD) vaak als case finding instrument gebruikt In <LOCATIE> hebben nieuw gediagnosticeerde IBD-patiënten een normale botdichtheid (<PERSOON>, ###a; <PERSOON>, ###) Transversale onderzoeken bij patiënten met al langer bestaande IBD laten wisselende resultaten zien (Pigot, ###; Ghosh, ###; Abitbol, ###; verdere leeftijdsgeïnduceerde afname van de BMD is conform controles waarbij IBD hooguit #,# Z-waarde bijdraagt aan de progressie Hierbij is er geen verschil tussen mannen en.
| 727 | nvmdl |
Het relatief risico op fracturen is #,# tov controles zonder IBD hetgeen pas zichtbaar wordt op oudere leeftijd Hierbij is er geen verschil tussen mannen en vrouwen of de ZvC en CU Van Staa et al verrichtten een nested case-control studie in de eerste lijn; ###,### patiënten met fracturen werden vergeleken met ###,### in leeftijd en geslacht gematchte controle groep (Van-Staa, ###) Patiënten met IBD hadden een verhoogde kans op wervelfracturen (OR # ##; ##% CI # <DATUM> en heup fracturen (OR # ##; ##% CI <DATUM> ##) Dit risico was groter bij de ZvC dan bij CU (OR # ##; ##% CI <DATUM> # ## vs OR # ##; ##% CI, # #<DATUM> en leek gerelateerd aan ziekteactiviteit en corticosteroïdgebruik Een <PERSOON> onderzoek uit de eerste lijn komt tot soortgelijke conclusies (Card, ###) Vanuit Olmstead county werd bij de ZvC noch bij CU een verhoogd fractuur risico gerapporteerd Aangezien een verlaagde botdichtheid (T score ( -#,#) een risicofactor is voor fracturen wordt een botdichtheidsmeting (BMD) vaak als case finding instrument gebruikt In <LOCATIE> hebben nieuw gediagnosticeerde IBD-patiënten een normale botdichtheid (<PERSOON>, ###a; <PERSOON>, ###) Transversale onderzoeken bij patiënten met al langer bestaande IBD laten wisselende resultaten zien (Pigot, ###; Ghosh, ###; Abitbol, ###; verdere leeftijdsgeïnduceerde afname van de BMD is conform controles waarbij IBD hooguit #,# Z-waarde bijdraagt aan de progressie Hierbij is er geen verschil tussen mannen en (<PERSOON>, ###) Bij ### IBD-patiënten en ## controles werd slechts een #% verlaagde BMD zien bij IBD Er was geen relatie met lokalisatie, ziekteactiviteit, de ZvC of CU Er is wel een significant verlaagde BMD bij patiënten die cumulatief meer dan ## ### mg prednison Bjarnasson vond in een ander onderzoek bij ## IBD-patiënten bij ## % osteoporose (T(-<DATUM> Hij vond geen relatie tussen BMD en lokalisatie, ziekteactiviteit, de ZvC of CU en hoeveelheid corticosteroidgebruik (Bjarnasson, ###), het welk aan de groepsgrootte kan liggen Andere auteurs vonden alleen bij de ZvC een verlaagde BMD (Jahnsen, ###) Het is onduidelijk of osteopenie (T score tussen -# en -#,#) een risicofactor voor fracturen is, het is mogelijk wel een risicofactor voor het ontwikkelen van osteoporose (Loftus, ###) Een verlaagd vitamine D gehalte komt regelmatig voor bij patiënten met IBD (Jahnsen, ###; Pappa, ###) zodat screening op vitamine D deficiëntie zinvol lijkt, zeker bij bijkomende risicofactoren als donkere huid, weinig zonexpositie, noordelijke breedtegraden, matige Het fractuurrisico bij IBD is verhoogd maar vormt qua omvang in de eerste # decades geen groot probleem Er is een relatie met langdurig corticosteroïdgebruik Bij recent ontdekte IBD is er een normale botdichtheid Er is geen duidelijkheid over de botdichtheid bij patiënten die al langer IBD hebben Er is mogelijk een relatie met corticosteroïdgebruik waarbij de meeste daling in de eerste maanden Osteopenie is mogelijk een voorspeller voor het ontwikkelen van osteoporose maar gaat niet gepaard met een verhoogd fractuur risico in jongere Case finding met een botdichtheidsmeting wordt aanbevolen bij IBD-patiënten met.
| 736 | nvmdl |
een #% verlaagde BMD zien bij IBD Er was geen relatie met lokalisatie, ziekteactiviteit, de ZvC of CU Er is wel een significant verlaagde BMD bij patiënten die cumulatief meer dan ## ### mg prednison Bjarnasson vond in een ander onderzoek bij ## IBD-patiënten bij ## % osteoporose (T(-<DATUM> Hij vond geen relatie tussen BMD en lokalisatie, ziekteactiviteit, de ZvC of CU en hoeveelheid corticosteroidgebruik (Bjarnasson, ###), het welk aan de groepsgrootte kan liggen Andere auteurs vonden alleen bij de ZvC een verlaagde BMD (Jahnsen, ###) Het is onduidelijk of osteopenie (T score tussen -# en -#,#) een risicofactor voor fracturen is, het is mogelijk wel een risicofactor voor het ontwikkelen van osteoporose (Loftus, ###) Een verlaagd vitamine D gehalte komt regelmatig voor bij patiënten met IBD (Jahnsen, ###; Pappa, ###) zodat screening op vitamine D deficiëntie zinvol lijkt, zeker bij bijkomende risicofactoren als donkere huid, weinig zonexpositie, noordelijke breedtegraden, matige Het fractuurrisico bij IBD is verhoogd maar vormt qua omvang in de eerste # decades geen groot probleem Er is een relatie met langdurig corticosteroïdgebruik Bij recent ontdekte IBD is er een normale botdichtheid Er is geen duidelijkheid over de botdichtheid bij patiënten die al langer IBD hebben Er is mogelijk een relatie met corticosteroïdgebruik waarbij de meeste daling in de eerste maanden Osteopenie is mogelijk een voorspeller voor het ontwikkelen van osteoporose maar gaat niet gepaard met een verhoogd fractuur risico in jongere Case finding met een botdichtheidsmeting wordt aanbevolen bij IBD-patiënten met systemische corticosteroïden niet eerder dan na <LEEFTIJD> jaar behandeling met corticosteroïden waarbij er meer dan # maanden meer dan #,# mg prednisolonequivalent - leeftijd IBD vanaf de kinderleeftijd, postmenopauzale vrouwen, man ) ## jr - overige langdurige icterus, status na maagresectie, exocriene pancreasinsufficiëntie, langdurig Questran gebruik, lactosebeperkt - cq calciumarm dieet - bij persisterend fors corticosteroïdgebruik (interval afhankelijk van de BMD afnamesnelheid en de T danwel Z-waarde) Een botdichtheidsmeting wordt aanbevolen als case finding instrument bij IBD-patiënten met extra risicofactoren zoals een bestaande fractuur, langdurig corticosteroïdgebruik, IBD vanaf de kinderleeftijd, malabsorptie, postmenopauzale vrouwen en mannen )<LEEFTIJD> jaar Er zijn geen trials t a v fractuurrisicoreductie bij IBD Er zijn verschillende studies waarbij het effect van een interventie op osteoporose werd beschreven (zie evidence tabel) In een kleine (n=##) trial waarbij IBD-patiënten met een T(-# gedurende <LEEFTIJD> jaar ## mg alendronaat of placebo kregen De BMD nam met <DATUM> toe vs â# #% in de placebo groep (Haderslev, ###) Alendronaat, en ook risedronaat (<PERSOON>, ###), werden goed getolereerd In postmenopauzale vrouwen met IBD bleek hormonale substitutie therapie effectief in het voorkomen van een achteruitgang in de botdichtheid (<PERSOON>, ###) Vanwege het verhoogde risico op borstkanker en cardiovasculaire events dient bij hormonale substitutie een zorgvuldige risico afweging plaat te vinden en lijkt hier geen plaats voor zoân therapievorm (<PERSOON> behandeling van osteoporose bij IBD kunnen bekende medicamenten zoals bisfosfonaten, calcitonine en raloxifene volgens de CBO.
| 667 | nvmdl |
corticosteroïden niet eerder dan na <LEEFTIJD> jaar behandeling met corticosteroïden waarbij er meer dan # maanden meer dan #,# mg prednisolonequivalent - leeftijd IBD vanaf de kinderleeftijd, postmenopauzale vrouwen, man ) ## jr - overige langdurige icterus, status na maagresectie, exocriene pancreasinsufficiëntie, langdurig Questran gebruik, lactosebeperkt - cq calciumarm dieet - bij persisterend fors corticosteroïdgebruik (interval afhankelijk van de BMD afnamesnelheid en de T danwel Z-waarde) Een botdichtheidsmeting wordt aanbevolen als case finding instrument bij IBD-patiënten met extra risicofactoren zoals een bestaande fractuur, langdurig corticosteroïdgebruik, IBD vanaf de kinderleeftijd, malabsorptie, postmenopauzale vrouwen en mannen )<LEEFTIJD> jaar Er zijn geen trials t a v fractuurrisicoreductie bij IBD Er zijn verschillende studies waarbij het effect van een interventie op osteoporose werd beschreven (zie evidence tabel) In een kleine (n=##) trial waarbij IBD-patiënten met een T(-# gedurende <LEEFTIJD> jaar ## mg alendronaat of placebo kregen De BMD nam met <DATUM> toe vs â# #% in de placebo groep (Haderslev, ###) Alendronaat, en ook risedronaat (<PERSOON>, ###), werden goed getolereerd In postmenopauzale vrouwen met IBD bleek hormonale substitutie therapie effectief in het voorkomen van een achteruitgang in de botdichtheid (<PERSOON>, ###) Vanwege het verhoogde risico op borstkanker en cardiovasculaire events dient bij hormonale substitutie een zorgvuldige risico afweging plaat te vinden en lijkt hier geen plaats voor zoân therapievorm (<PERSOON> behandeling van osteoporose bij IBD kunnen bekende medicamenten zoals bisfosfonaten, calcitonine en raloxifene volgens de <PERSOON> met vitamine D is alleen nodig bij verlaagde vitamine D spiegels Er zijn geen studies naar preventie van corticosteroïden geïnduceerde osteoporose bij <PERSOON> het geringe risico kan mede uit kosteneffectiviteit met vitamine D (### E) voor de nacht worden aanbevolen (Buckley, ###) Bij de behandeling van osteoporose bij IBD worden de gebruikelijke middelen traplopen, springen, hardlopen), voorkomen van vallen (medicatie), ###-### mg calcium per dag en vitamine D (bij lage zonexpositie of lage ((##nmol/l) ##-OH-D# spiegel), stoppen Bij het gebruik van corticosteroïden wordt calcium (###-### mg) met vitamine D (### E) Aangezien CU en de ZvC ziekten van de tractus digestivus zijn, is het aan te nemen dat CU en ZvC bij vrouwelijke patiënten in negatieve zin zouden kunnen interfereren met fertiliteit, seksualiteit en ook aanleiding zouden kunnen geven tot gynaecologische problemen Bij literatuuronderzoek via Medline en Embase zijn er opvallend weinig relevante artikelen te vinden Prospectief onderzoek ontbreekt vrijwel geheel Het merendeel van deze artikelen reële verwachting is dat er post-operatief meer ovariële cyste vorming zou zijn en dat een deel van de abdominale klachten van vrouwelijke patiënten met IBD wellicht hierop terug te voeren zou zijn Voor de klinische praktijk zou dan â bij geen kinderwens â ovariële suppressie aan te bevelen zijn Wel zijn er aanwijzingen dat vrouwen met CU durante operationem meer ovariële cysten hebben (Thakur, ###) De oorzaak hiervan is onbekend Bij operatieve ingrepen ivm CU worden in <DATUM> van de casus ovariële cysten.
| 666 | nvmdl |
D is alleen nodig bij verlaagde vitamine D spiegels Er zijn geen studies naar preventie van corticosteroïden geïnduceerde osteoporose bij <PERSOON> het geringe risico kan mede uit kosteneffectiviteit met vitamine D (### E) voor de nacht worden aanbevolen (Buckley, ###) Bij de behandeling van osteoporose bij IBD worden de gebruikelijke middelen traplopen, springen, hardlopen), voorkomen van vallen (medicatie), ###-### mg calcium per dag en vitamine D (bij lage zonexpositie of lage ((##nmol/l) ##-OH-D# spiegel), stoppen Bij het gebruik van corticosteroïden wordt calcium (###-### mg) met vitamine D (### E) Aangezien CU en de ZvC ziekten van de tractus digestivus zijn, is het aan te nemen dat CU en ZvC bij vrouwelijke patiënten in negatieve zin zouden kunnen interfereren met fertiliteit, seksualiteit en ook aanleiding zouden kunnen geven tot gynaecologische problemen Bij literatuuronderzoek via Medline en Embase zijn er opvallend weinig relevante artikelen te vinden Prospectief onderzoek ontbreekt vrijwel geheel Het merendeel van deze artikelen reële verwachting is dat er post-operatief meer ovariële cyste vorming zou zijn en dat een deel van de abdominale klachten van vrouwelijke patiënten met IBD wellicht hierop terug te voeren zou zijn Voor de klinische praktijk zou dan â bij geen kinderwens â ovariële suppressie aan te bevelen zijn Wel zijn er aanwijzingen dat vrouwen met CU durante operationem meer ovariële cysten hebben (Thakur, ###) De oorzaak hiervan is onbekend Bij operatieve ingrepen ivm CU worden in <DATUM> van de casus ovariële cysten Met uitzondering van methotrexaat bij beide geslachten en van sulfasalazine bij mannen is van geen der gebruikelijke medicamenten voor IBD een ongunstige invloed op de fertiliteit Na buikoperatie is de fertiliteit afgenomen (<PERSOON>, ###) De meest waarschijnlijke oorzaak hiervoor zijn postoperatieve adhesies en tubaire pathologie Fertiliteitafname wordt vooral gezien na aanleggen van een ileo-anale pouch chirurgie In één studie werd een zwangerschapskans na ## maanden van ##% gerapporteerd na aanleggen van een pouch versus ##% bij nietgeopereerde vrouwen met CU, waarschijnlijk door adhesievorming ten gevolge van de Abdominale chirurgie, vooral de aanleg van een ileo-anale pouch, bij vrouwen met IBD heeft een negatieve invloed op de fertiliteit <PERSOON> met IBD, die niet geopereerd zijn in de (onder)buik, hebben een Seksualiteit bij de mens is een complex en multifactorieel bepaald systeem Hoewel het voor een vrouw met IBD van belang lijkt te weten wat het effect van de ziekte en een eventuele operatie is op haar seksuele leven, is de literatuur dienaangaande beperkt en spreken de bevindingen elkaar tegen Er zijn aanwijzingen dat dyspareunie toeneemt na abdominale chirugie ivm IBD, terwijl dit geen invloed lijkt te hebben op de kwalitiet van leven (<PERSOON>, ###) Ook in een andere studie werd gemeld dat er een verbeterd seksueel leven is, ondanks een toegenomen dyspareunie Verondersteld werd dat die verbetering het gevolg was van een verbeterde algemene gezondheid na de operatie (Tianen, ###) In een.
| 614 | nvmdl |
geslachten en van sulfasalazine bij mannen is van geen der gebruikelijke medicamenten voor IBD een ongunstige invloed op de fertiliteit Na buikoperatie is de fertiliteit afgenomen (<PERSOON>, ###) De meest waarschijnlijke oorzaak hiervoor zijn postoperatieve adhesies en tubaire pathologie Fertiliteitafname wordt vooral gezien na aanleggen van een ileo-anale pouch chirurgie In één studie werd een zwangerschapskans na ## maanden van ##% gerapporteerd na aanleggen van een pouch versus ##% bij nietgeopereerde vrouwen met CU, waarschijnlijk door adhesievorming ten gevolge van de Abdominale chirurgie, vooral de aanleg van een ileo-anale pouch, bij vrouwen met IBD heeft een negatieve invloed op de fertiliteit <PERSOON> met IBD, die niet geopereerd zijn in de (onder)buik, hebben een Seksualiteit bij de mens is een complex en multifactorieel bepaald systeem Hoewel het voor een vrouw met IBD van belang lijkt te weten wat het effect van de ziekte en een eventuele operatie is op haar seksuele leven, is de literatuur dienaangaande beperkt en spreken de bevindingen elkaar tegen Er zijn aanwijzingen dat dyspareunie toeneemt na abdominale chirugie ivm IBD, terwijl dit geen invloed lijkt te hebben op de kwalitiet van leven (<PERSOON>, ###) Ook in een andere studie werd gemeld dat er een verbeterd seksueel leven is, ondanks een toegenomen dyspareunie Verondersteld werd dat die verbetering het gevolg was van een verbeterde algemene gezondheid na de operatie (Tianen, ###) In een Echter een grote review van de literatuur laat zien dat de seksuele dysfunctie toegenomen is Gezien de conflicterende en beperkte onderzoeksgegevens kunnen er helaas geen conclusies getrokken worden met betrekking tot de seksualiteit en IBD Onderzoek naar de invloed van IBD op het seksueel welbevinden en de seksuele satisfactie Over de betrouwbaarheid van orale anticonceptie bij vrouwelijke IBD-patiënten is geen relevante informatie beschikbaar Gesteld kan worden dat indien onvoldoende resorptie van de orale anticonceptiva plaats vindt (bv bij diarree, braken, of na uitgebreide dunne darmresectie) de anticonceptie niet betrouwbaar is Als anticonceptie moet dan kan het gebruik van mechanische anticonceptie (condoom), een koperhoudende spiraal of een spiraal met progesteronafgifte, een depot preparaat met medroxyprogesteron (âprikpilâ), een etonogestrel implantatie stift, of een ringvormig vaginaal doseersysteem met ethinylestradiol en etonogestrel overwogen worden Er zijn geen aanwijzingen dat hormoontoediening langs andere dan de orale weg minder effectief is bij vrouwen met IBD Bij actieve IBD of chirurgische ingrepen is het risico op trombose verhoogd (<PERSOON> anticonceptie verdubbelt de kans op trombose bij operatie (Vessey, ###; Farmer, ###) Meestal zal adequate trombose profylaxe bij een operatieve ingreep of immobilisatie wegens ziekte de voorkeur verdienen boven staken van de anticonceptie Het gebruik van OAC heeft geen effect op de ziekteactiviteit bij de ZvC (Cosnes, ###) Gebruik van OAC door patiënten met de ZvC heeft geen invloed op de activiteit Onderzoek naar de betrouwbaarheid van orale anticonceptiva en ovariële cyste vorming bij IBD-patiënten geopereerd ivm IBD wordt aanbevolen Tevens dient onderzocht te worden of.
| 581 | nvmdl |
literatuur laat zien dat de seksuele dysfunctie toegenomen is Gezien de conflicterende en beperkte onderzoeksgegevens kunnen er helaas geen conclusies getrokken worden met betrekking tot de seksualiteit en IBD Onderzoek naar de invloed van IBD op het seksueel welbevinden en de seksuele satisfactie Over de betrouwbaarheid van orale anticonceptie bij vrouwelijke IBD-patiënten is geen relevante informatie beschikbaar Gesteld kan worden dat indien onvoldoende resorptie van de orale anticonceptiva plaats vindt (bv bij diarree, braken, of na uitgebreide dunne darmresectie) de anticonceptie niet betrouwbaar is Als anticonceptie moet dan kan het gebruik van mechanische anticonceptie (condoom), een koperhoudende spiraal of een spiraal met progesteronafgifte, een depot preparaat met medroxyprogesteron (âprikpilâ), een etonogestrel implantatie stift, of een ringvormig vaginaal doseersysteem met ethinylestradiol en etonogestrel overwogen worden Er zijn geen aanwijzingen dat hormoontoediening langs andere dan de orale weg minder effectief is bij vrouwen met IBD Bij actieve IBD of chirurgische ingrepen is het risico op trombose verhoogd (<PERSOON> anticonceptie verdubbelt de kans op trombose bij operatie (Vessey, ###; Farmer, ###) Meestal zal adequate trombose profylaxe bij een operatieve ingreep of immobilisatie wegens ziekte de voorkeur verdienen boven staken van de anticonceptie Het gebruik van OAC heeft geen effect op de ziekteactiviteit bij de ZvC (Cosnes, ###) Gebruik van OAC door patiënten met de ZvC heeft geen invloed op de activiteit Onderzoek naar de betrouwbaarheid van orale anticonceptiva en ovariële cyste vorming bij IBD-patiënten geopereerd ivm IBD wordt aanbevolen Tevens dient onderzocht te worden of Bij Caucasische vrouwen ontstaat IBD vaak in de tweede en derde levens decade Dit valt samen met de fertiele periode De kans op zwangerschap neemt af indien er sprake is van ziekteactiviteit Studies geven aan dat zwanger worden als de ziekte recent is ontstaan of tijdens een opvlamming niet wordt aangeraden (Fonager, ###; Norgard, ###; Dominitz, ###) Uit deze studies blijkt dat indien er sprake is van een zwangerschapswens preconceptioneel beoordeeld moet worden of het nodig is de gebruikte medicatie aan te passen Foliumzuur suppletie (# # mg dd) pre-conceptioneel en tijdens het eerste trimester wordt bij alle vrouwen met kinderwens aanbevolen ter vermindering van het risico op aangeboren afwijkingen(Czeizel, ###) Bij vrouwen met IBD kan een hogere dosering gebruikt worden bij aanwijzingen voor voedingsdeficiëntie wegens de ziekteactiviteit en bij behandeling met # De kans op perinatale complicaties is verhoogd bij vrouwen met IBD als er IBD-patiënten wordt geadviseerd om alleen in een rustige fase van de aandoening zwanger Preconceptioneel bespreken van de tijdens de graviditeit noodzakelijke medicatie en van het geadviseerde beleid tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed wordt aanbevolen Foliumzuursuppletie voorafgaand en tijdens het eerste trimester van de zwangerschap wordt Bij de ZvC is een prevalentie van IBD bij #ste graad verwanten beschreven van ##-##%, bij CU van #-##% (Oostenbrug, ###) Onderzoek bij meerlingen, waarvan minstens één van de twee IBD had, bleek bij monozygote gemelli een concordantie van ##-##% voor de ZvC en ##% voor CU, terwijl dit bij dizygote gemelli respectievelijk #-# en #-#.
| 622 | nvmdl |
Bij Caucasische vrouwen ontstaat IBD vaak in de tweede en derde levens decade Dit valt samen met de fertiele periode De kans op zwangerschap neemt af indien er sprake is van ziekteactiviteit Studies geven aan dat zwanger worden als de ziekte recent is ontstaan of tijdens een opvlamming niet wordt aangeraden (Fonager, ###; Norgard, ###; Dominitz, ###) Uit deze studies blijkt dat indien er sprake is van een zwangerschapswens preconceptioneel beoordeeld moet worden of het nodig is de gebruikte medicatie aan te passen Foliumzuur suppletie (# # mg dd) pre-conceptioneel en tijdens het eerste trimester wordt bij alle vrouwen met kinderwens aanbevolen ter vermindering van het risico op aangeboren afwijkingen(Czeizel, ###) Bij vrouwen met IBD kan een hogere dosering gebruikt worden bij aanwijzingen voor voedingsdeficiëntie wegens de ziekteactiviteit en bij behandeling met # De kans op perinatale complicaties is verhoogd bij vrouwen met IBD als er IBD-patiënten wordt geadviseerd om alleen in een rustige fase van de aandoening zwanger Preconceptioneel bespreken van de tijdens de graviditeit noodzakelijke medicatie en van het geadviseerde beleid tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed wordt aanbevolen Foliumzuursuppletie voorafgaand en tijdens het eerste trimester van de zwangerschap wordt Bij de ZvC is een prevalentie van IBD bij #ste graad verwanten beschreven van ##-##%, bij CU van #-##% (Oostenbrug, ###) Onderzoek bij meerlingen, waarvan minstens één van de twee IBD had, bleek bij monozygote gemelli een concordantie van ##-##% voor de ZvC en ##% voor CU, terwijl dit bij dizygote gemelli respectievelijk #-# en #-# De kans dat een kind van een ouder met de ZvC een IBD ontwikkeld werd na correctie voor de leeftijd geschat op ##% bij meisje en #% bij jongens (<PERSOON>, ###) Bij kinderen van ouders met de ZvC werd in deze studie de ziekte op jongere leeftijd vastgesteld dan bij de ouders Binnen een generatie bestond wel overeenkomst van de leeftijd, waarop de diagnose gesteld wordt Studies, die geen leeftijdcorrectie toepasten, kwamen op een lagere De kans op aangeboren afwijkingen bij kinderen van wie de moeder aan IBD lijdt lijkt niet verhoogd In diverse case-control studies kon geen relatie worden gevonden met aangeboren afwijkingen (<PERSOON>, ###) Uit één populatiestudie kwam een verhoogde incidentie van congenitale afwijkingen bij kinderen van moeders met CU naar ###) Een grote case-control studie betreffende risicofactoren voor congenitale afwijkingen (Hongaarse case-control registratie van congenitale afwijkingen over ###-###) liet geen statistisch significant verhoogd risico zien op congenitale afwijkingen bij kinderen van vrouwen met CU (OR <DATUM> ##% CI # <DATUM> #) Wel werd een hogere incidentie gezien van een auteurs concludeerden dat verder onderzoek noodzakelijk was om uit te maken of de waargenomen associatie causaal was of veroorzaakt door bias Het is een misvatting dat staken van medicatie voorafgaande aan een zwangerschap de kans op complicaties voor het kind kan verminderen, aangezien juist een actieve IBD meer Sulfasalazine, mesalazine en prednison zijn niet geassocieerd met een verhoogde incidentie.
| 623 | nvmdl |
De kans dat een kind van een ouder met de ZvC een IBD ontwikkeld werd na correctie voor de leeftijd geschat op ##% bij meisje en #% bij jongens (<PERSOON>, ###) Bij kinderen van ouders met de ZvC werd in deze studie de ziekte op jongere leeftijd vastgesteld dan bij de ouders Binnen een generatie bestond wel overeenkomst van de leeftijd, waarop de diagnose gesteld wordt Studies, die geen leeftijdcorrectie toepasten, kwamen op een lagere De kans op aangeboren afwijkingen bij kinderen van wie de moeder aan IBD lijdt lijkt niet verhoogd In diverse case-control studies kon geen relatie worden gevonden met aangeboren afwijkingen (<PERSOON>, ###) Uit één populatiestudie kwam een verhoogde incidentie van congenitale afwijkingen bij kinderen van moeders met CU naar ###) Een grote case-control studie betreffende risicofactoren voor congenitale afwijkingen (Hongaarse case-control registratie van congenitale afwijkingen over ###-###) liet geen statistisch significant verhoogd risico zien op congenitale afwijkingen bij kinderen van vrouwen met CU (OR <DATUM> ##% CI # <DATUM> #) Wel werd een hogere incidentie gezien van een auteurs concludeerden dat verder onderzoek noodzakelijk was om uit te maken of de waargenomen associatie causaal was of veroorzaakt door bias Het is een misvatting dat staken van medicatie voorafgaande aan een zwangerschap de kans op complicaties voor het kind kan verminderen, aangezien juist een actieve IBD meer Sulfasalazine, mesalazine en prednison zijn niet geassocieerd met een verhoogde incidentie Norgard, ###a; Norgard, ###) Aangezien sulfasalazine interfereert met foliumzuur opname wordt foliumzuur suppletie aanbevolen Sulfasalazine en mesalazine passeren de placenta en serumspiegels van moeder en kind zijn vergelijkbaar (Jarnerot, ###) Hoewel enige verdringing van aan albumine gebonden bilirubine kan optreden is de kans op kernicterus niet verhoogd bij gebruik voorafgaand aan de geboorte (Esbjorner, ###) De meeste gegevens betreffende azathioprine zijn afkomstig uit literatuur betreffende niertransplantatie en reuma, waar de gemiddelde dosering hoger ligt dan die gebruikt wordt bij IBD In deze literatuur werd geen associatie met congenitale afwijkingen beschreven De meest gebruikte medicatie bestond uit combinaties van azathioprine en prednison met al of niet ciclosporine (Armenti, ###, ###; Roubenoff, ###) De betreffende studies lieten wel een associatie met laag geboortegewicht en vroeggeboorte zien, hetgeen deels verklaarbaar is door de onderliggende problematiek De enkele studies, waarin ook follow-up van de kinderen werd verricht, rapporteerden geen nadelige effecten op langere termijn Bij zwangere vrouwen met IBD werden in een aantal studies eveneens geen perinatale complicaties waargenomen bij azathioprine behandeling; het totaal aantal beschreven Het aantal gerapporteerde zwangerschappen behandeld met mercaptopurine is eveneens gering, maar laat geen verhoogd risico op congenitale afwijkingen of perinatale complicaties zien (Francella, ###; Moskovitz, ###) Een Deense cohortstudie liet een mogelijke associatie van gebruik van azathioprine of mercaptopurine met vroeggeboorte zien bij vrouwen met de ZvC (RR <DATUM> ##% CI <DATUM> (Norgard, ###) Echter, slechts in ## van de ### geregistreerde zwangerschappen was deze medicatie gebruikt en het is onduidelijk of.
| 630 | nvmdl |
Norgard, ###) Aangezien sulfasalazine interfereert met foliumzuur opname wordt foliumzuur suppletie aanbevolen Sulfasalazine en mesalazine passeren de placenta en serumspiegels van moeder en kind zijn vergelijkbaar (Jarnerot, ###) Hoewel enige verdringing van aan albumine gebonden bilirubine kan optreden is de kans op kernicterus niet verhoogd bij gebruik voorafgaand aan de geboorte (Esbjorner, ###) De meeste gegevens betreffende azathioprine zijn afkomstig uit literatuur betreffende niertransplantatie en reuma, waar de gemiddelde dosering hoger ligt dan die gebruikt wordt bij IBD In deze literatuur werd geen associatie met congenitale afwijkingen beschreven De meest gebruikte medicatie bestond uit combinaties van azathioprine en prednison met al of niet ciclosporine (Armenti, ###, ###; Roubenoff, ###) De betreffende studies lieten wel een associatie met laag geboortegewicht en vroeggeboorte zien, hetgeen deels verklaarbaar is door de onderliggende problematiek De enkele studies, waarin ook follow-up van de kinderen werd verricht, rapporteerden geen nadelige effecten op langere termijn Bij zwangere vrouwen met IBD werden in een aantal studies eveneens geen perinatale complicaties waargenomen bij azathioprine behandeling; het totaal aantal beschreven Het aantal gerapporteerde zwangerschappen behandeld met mercaptopurine is eveneens gering, maar laat geen verhoogd risico op congenitale afwijkingen of perinatale complicaties zien (Francella, ###; Moskovitz, ###) Een Deense cohortstudie liet een mogelijke associatie van gebruik van azathioprine of mercaptopurine met vroeggeboorte zien bij vrouwen met de ZvC (RR <DATUM> ##% CI <DATUM> (Norgard, ###) Echter, slechts in ## van de ### geregistreerde zwangerschappen was deze medicatie gebruikt en het is onduidelijk of Thioguanine gebruik in de zwangerschap is sporadisch beschreven, met goede afloop van de zwangerschap Passage over de placenta is beperkt (<DATUM> verhouding van concentratie in Infliximab wordt door de FDA in klasse B geplaatst, hetgeen betekent dat er geen risico lijkt te bestaan voor de zwangerschap Er is beperkte informatie betreffende gebruik in de zwangerschap, deels afkomstig uit een register van de fabrikant (n=###, deels gepubliceerd (n=###), waarbij geen verhoogde kans miskraam of perinatale complicaties vermeld werd (Caprilli, ###; Katz, ###; Mahadevan, ###) Een case report, waarin bloedspiegels gedurende de eerste # maanden # x bepaald werden, liet kort na geboorte vergelijkbare spiegels bij moeder en pasgeborene zien en daarna aanwijzingen voor een verlengde transplantatie, die ook andere medicatie (prednison, azathioprine) gebruikten Hierbij werd geen associatie met congenitale afwijkingen beschreven (Armenti, ###) Uit follow-up van kinderen, die tijdens de zwangerschap zijn bloot gesteld aan ciclosporine, zijn geen nadelige effecten naar voren gekomen (<PERSOON> termijn follow-up ontbreekt echter Ciclosporine is geassocieerd met nefrotoxiciteit, hypertensie, hyperlipidaemie en convulsies Het risico hierop kan gereduceerd worden door een dosis te gebruiken van #mg/kg zonder verlies van effectiviteit Bij starten van de behandeling laat in de zwangerschap wordt voorzichtigheid geadviseerd in verband met deze bijwerkingen congenitale afwijkingen en ontwikkelingsstoornis van het kind (<PERSOON> wordt de medicatie # maanden voor de conceptie te staken Bij gebruik tot kort voor conceptie wordt een verhoogde kans op miskraam beschreven, maar geen congenitale afwijkingen (n=#) (Donnenfeld, ###).
| 650 | nvmdl |
Thioguanine gebruik in de zwangerschap is sporadisch beschreven, met goede afloop van de zwangerschap Passage over de placenta is beperkt (<DATUM> verhouding van concentratie in Infliximab wordt door de FDA in klasse B geplaatst, hetgeen betekent dat er geen risico lijkt te bestaan voor de zwangerschap Er is beperkte informatie betreffende gebruik in de zwangerschap, deels afkomstig uit een register van de fabrikant (n=###, deels gepubliceerd (n=###), waarbij geen verhoogde kans miskraam of perinatale complicaties vermeld werd (Caprilli, ###; Katz, ###; Mahadevan, ###) Een case report, waarin bloedspiegels gedurende de eerste # maanden # x bepaald werden, liet kort na geboorte vergelijkbare spiegels bij moeder en pasgeborene zien en daarna aanwijzingen voor een verlengde transplantatie, die ook andere medicatie (prednison, azathioprine) gebruikten Hierbij werd geen associatie met congenitale afwijkingen beschreven (Armenti, ###) Uit follow-up van kinderen, die tijdens de zwangerschap zijn bloot gesteld aan ciclosporine, zijn geen nadelige effecten naar voren gekomen (<PERSOON> termijn follow-up ontbreekt echter Ciclosporine is geassocieerd met nefrotoxiciteit, hypertensie, hyperlipidaemie en convulsies Het risico hierop kan gereduceerd worden door een dosis te gebruiken van #mg/kg zonder verlies van effectiviteit Bij starten van de behandeling laat in de zwangerschap wordt voorzichtigheid geadviseerd in verband met deze bijwerkingen congenitale afwijkingen en ontwikkelingsstoornis van het kind (<PERSOON> wordt de medicatie # maanden voor de conceptie te staken Bij gebruik tot kort voor conceptie wordt een verhoogde kans op miskraam beschreven, maar geen congenitale afwijkingen (n=#) (Donnenfeld, ###) gedoseerd methotrexaat gebruik tot in het eerste trimester Eén patiënte kreeg een spontane Tabel # Geneesmiddelen bij IBD en zwangerschap of lactatie * Bij zodanige ernstige CU dat ciclosporine nodig is, komt borstvoeding vermoedelijk niet in Geneesmiddelen waarvan wordt aangenomen dat zij door een groot aantal zwangere en vruchtbare vrouwen zijn gebruikt zonder dat tot dusver enige vorm van een duidelijke stoornis in het voortplantingsproces is waargenomen, zoals een verhoogde incidentie van misvormingen dan wel andere direct of indirect schadelijke effecten op Geneesmiddelen waarvan kan worden aangenomen dat zij slechts door een beperkt aantal zwangere en vruchtbare vrouwen zijn gebruikt zonder dat tot dusver enige vorm van een duidelijke stoornis in het voortplantingsproces is waargenomen, zoals een verhoogde incidentie van misvormingen dan wel andere direct of indirect schadelijke effecten op de foetus Hierbij wordt in het Zweedse en Australische systeem een onderverdeling gemaakt in de categorieën B#, B# en B# aan de hand van de volgende <PERSOON> voortplantingsstudies hebben geen aanwijzingen opgeleverd voor een verhoogde incidentie van foetale schade of andere nadelige effecten op het <PERSOON> voortplantingsstudies ontbreken of zijn ontoereikend, maar de beschikbare gegevens wijzen niet op een verhoogde incidentie van foetale <PERSOON> voortplantingsstudies hebben een verhoogde incidentie van foetale schade of andere nadelige effecten op het voortplantingsproces aan het licht gebracht, waarvan de betekenis voor de mens onzeker wordt geacht Geneesmiddelen waarvan bekend is of moet worden vermoed dat zij, zonder rechtstreeks teratogeen te zijn, door hun farmacologische effecten stoornissen in het.
| 592 | nvmdl |
gedoseerd methotrexaat gebruik tot in het eerste trimester Eén patiënte kreeg een spontane Tabel # Geneesmiddelen bij IBD en zwangerschap of lactatie * Bij zodanige ernstige CU dat ciclosporine nodig is, komt borstvoeding vermoedelijk niet in Geneesmiddelen waarvan wordt aangenomen dat zij door een groot aantal zwangere en vruchtbare vrouwen zijn gebruikt zonder dat tot dusver enige vorm van een duidelijke stoornis in het voortplantingsproces is waargenomen, zoals een verhoogde incidentie van misvormingen dan wel andere direct of indirect schadelijke effecten op Geneesmiddelen waarvan kan worden aangenomen dat zij slechts door een beperkt aantal zwangere en vruchtbare vrouwen zijn gebruikt zonder dat tot dusver enige vorm van een duidelijke stoornis in het voortplantingsproces is waargenomen, zoals een verhoogde incidentie van misvormingen dan wel andere direct of indirect schadelijke effecten op de foetus Hierbij wordt in het Zweedse en Australische systeem een onderverdeling gemaakt in de categorieën B#, B# en B# aan de hand van de volgende <PERSOON> voortplantingsstudies hebben geen aanwijzingen opgeleverd voor een verhoogde incidentie van foetale schade of andere nadelige effecten op het <PERSOON> voortplantingsstudies ontbreken of zijn ontoereikend, maar de beschikbare gegevens wijzen niet op een verhoogde incidentie van foetale <PERSOON> voortplantingsstudies hebben een verhoogde incidentie van foetale schade of andere nadelige effecten op het voortplantingsproces aan het licht gebracht, waarvan de betekenis voor de mens onzeker wordt geacht Geneesmiddelen waarvan bekend is of moet worden vermoed dat zij, zonder rechtstreeks teratogeen te zijn, door hun farmacologische effecten stoornissen in het voortplantingsstudies moet worden vermoed dat zij een verhoogde incidentie van foetale misvormingen of andere blijvende schade bij de mens veroorzaken Deze categorie omvat geneesmiddelen met primaire teratogene effecten Als het geneesmiddel tevens farmacologische effecten heeft die direct of indirect tot een schadelijke invloed op de foetus leiden, dient dit eveneens te worden vermeld Geneesmiddelen die zoân groot risico op onherstelbare schade aan de vrucht geven dat ze niet mogen worden gebruikt tijdens de zwangerschap op kans op zwangerschap Deze categorie wordt alleen bij de Australische indeling toegepast Het verschil tussen de Australische categorieën D en X is dat middelen uit categorie X onder geen beding mogen worden toegepast, terwijl bij middelen uit categorie D wel een afweging dient plaats te vinden tussen het teratogene risico en het risico als de aandoening <DATUM> # Beïnvloeding van het beloop van IBD door de zwangerschap Er zijn aanwijzingen dat een graviditeit een gunstig effect heeft op het verdere beloop van IBD met minder noodzaak tot darmchirurgie (Castiglione, ###; Nwokolo, ###) In één studie werd een geringe, statistisch significante, verbetering van ziekteverschijnselen van ZvC, gezien tijdens de zwangerschap in vergelijking met het voorgaande en volgende jaar, met name bij vrouwen die rookten en tijdens de zwangerschap hun tabaksgebruik reduceerden (Agret, ###) In een andere studie werd een associatie gezien tussen een discrepantie van HLA# antigenen tussen moeder en foetus en een verbetering van IBD symptomen (<PERSOON>, ###) Bij een rustige ZvC in het begin van de graviditeit kan bij ##-##%.
| 573 | nvmdl |
een verhoogde incidentie van foetale misvormingen of andere blijvende schade bij de mens veroorzaken Deze categorie omvat geneesmiddelen met primaire teratogene effecten Als het geneesmiddel tevens farmacologische effecten heeft die direct of indirect tot een schadelijke invloed op de foetus leiden, dient dit eveneens te worden vermeld Geneesmiddelen die zoân groot risico op onherstelbare schade aan de vrucht geven dat ze niet mogen worden gebruikt tijdens de zwangerschap op kans op zwangerschap Deze categorie wordt alleen bij de Australische indeling toegepast Het verschil tussen de Australische categorieën D en X is dat middelen uit categorie X onder geen beding mogen worden toegepast, terwijl bij middelen uit categorie D wel een afweging dient plaats te vinden tussen het teratogene risico en het risico als de aandoening <DATUM> # Beïnvloeding van het beloop van IBD door de zwangerschap Er zijn aanwijzingen dat een graviditeit een gunstig effect heeft op het verdere beloop van IBD met minder noodzaak tot darmchirurgie (Castiglione, ###; Nwokolo, ###) In één studie werd een geringe, statistisch significante, verbetering van ziekteverschijnselen van ZvC, gezien tijdens de zwangerschap in vergelijking met het voorgaande en volgende jaar, met name bij vrouwen die rookten en tijdens de zwangerschap hun tabaksgebruik reduceerden (Agret, ###) In een andere studie werd een associatie gezien tussen een discrepantie van HLA# antigenen tussen moeder en foetus en een verbetering van IBD symptomen (<PERSOON>, ###) Bij een rustige ZvC in het begin van de graviditeit kan bij ##-##% De kans op opvlamming van CU tijdens de graviditeit is circa ##% (<PERSOON>, ###) Bij beide aandoeningen is de recidiefkans tijdens de graviditeit vergelijkbaar met de kans daarbuiten Bij een verdenking op opvlamming tijdens een zwangerschap wordt terughoudend omgegaan met een volledige ileocoloscopie (Siddiqui, ###) Bij een noodzaak voor adequate diagnostiek kan een MRI vervaardigd worden of een sigmoïdoscopie uitgevoerd worden (Birchard, ###) Chirurgische behandeling tijdens de zwangerschap is zelden noodzakelijk en de indicatiestelling is vergelijkbaar met buiten de zwangerschap (Hill, ###) Tijdens de zwangerschap kan een verslechtering van de bekkenbodem functie optreden en toename van fecale incontinentieklachten Indien een stoma aangelegd is bestaat een verhoogde kans op een slijmvlies prolaps door de toename van de buikomvang, met het risico op een darmobstructie Dit hoeft bijna nooit chirurgisch te worden opgelost Vrouwen met een ileo-anale pouch kunnen tijdens de graviditeit een verslechtering van de functie hebben met frequentere ontlasting en meer incontinentie klachten Deze problemen verbeteren na de graviditeit De incidentie van pouch complicaties wordt niet beïnvloed door De ZvC is geassocieerd met vroeggeboorte (## weken (OR ±#), laag geboortegewicht (### gram (OR ±#) en laag geboortegewicht voor de zwangerschapsduur (OR ±#) (Cornish, ###; Dominitz, ###; Fonager, ###) De kans op deze complicaties was hoger bij nullipara en bij geboorte # maanden voor tot <LEEFTIJD> jaar na klinisch manifest worden van de aandoening in de zwangerschap is ontstaan en de bevalling #-# maanden na diagnose plaats vond (OR <DATUM> ##% CI <DATUM> (Norgard, ###).
| 644 | nvmdl |
CU tijdens de graviditeit is circa ##% (<PERSOON>, ###) Bij beide aandoeningen is de recidiefkans tijdens de graviditeit vergelijkbaar met de kans daarbuiten Bij een verdenking op opvlamming tijdens een zwangerschap wordt terughoudend omgegaan met een volledige ileocoloscopie (Siddiqui, ###) Bij een noodzaak voor adequate diagnostiek kan een MRI vervaardigd worden of een sigmoïdoscopie uitgevoerd worden (Birchard, ###) Chirurgische behandeling tijdens de zwangerschap is zelden noodzakelijk en de indicatiestelling is vergelijkbaar met buiten de zwangerschap (Hill, ###) Tijdens de zwangerschap kan een verslechtering van de bekkenbodem functie optreden en toename van fecale incontinentieklachten Indien een stoma aangelegd is bestaat een verhoogde kans op een slijmvlies prolaps door de toename van de buikomvang, met het risico op een darmobstructie Dit hoeft bijna nooit chirurgisch te worden opgelost Vrouwen met een ileo-anale pouch kunnen tijdens de graviditeit een verslechtering van de functie hebben met frequentere ontlasting en meer incontinentie klachten Deze problemen verbeteren na de graviditeit De incidentie van pouch complicaties wordt niet beïnvloed door De ZvC is geassocieerd met vroeggeboorte (## weken (OR ±#), laag geboortegewicht (### gram (OR ±#) en laag geboortegewicht voor de zwangerschapsduur (OR ±#) (Cornish, ###; Dominitz, ###; Fonager, ###) De kans op deze complicaties was hoger bij nullipara en bij geboorte # maanden voor tot <LEEFTIJD> jaar na klinisch manifest worden van de aandoening in de zwangerschap is ontstaan en de bevalling #-# maanden na diagnose plaats vond (OR <DATUM> ##% CI <DATUM> (Norgard, ###) geboortegewicht Bij beide aandoeningen werd geen verhoogde perinatale sterfte <DATUM> # Plaats van controle van de zwangerschap en bevalling De recidiefkans van een opvlamming van IBD in de zwangerschap is afhankelijk van de <PERSOON>, ###; Woolfson, ###; Ravid, ###) Dit is vergelijkbaar met de kans buiten de zwangerschap Aangezien het lastig kan zijn bij zwangere vrouwen tekenen van een opvlamming vroegtijdig op te sporen wordt geadviseerd controle in de tweede lijn uit te voeren, liefst in samenwerking met een MDL specialist De gebruikelijke parameters als defaecatie frequentie en CRP kunnen ook in de graviditeit gehanteerd worden Bij de prenatale controles dient gericht naar klachten te worden gevraagd, zodat bij verergering de behandeling aangepast kan worden Bij vrouwen met actieve IBD wordt extra echoscopische De kans op aangeboren afwijkingen bij kinderen van wie de moeder aan IBD lijdt <PERSOON> behandeling voorafgaand aan en tijdens de zwangerschap is van belang, aangezien juist een actieve IBD de kans op perinatale complicaties lijkt De kans op een opvlamming tijdens de zwangerschap is vergelijkbaar met de kans hierop buiten de zwangerschap Het gebruik van onderhoudsmedicatie tijdens de zwangerschap lijkt de kans op opvlammingen te reduceren groeirestrictie) is waarschijnlijk niet verhoogd indien de IBD in een remissie is Cornish, ###; Dominitz, ###; Fonager, ###; Norgard, ### Het wordt geadviseerd bij IBD-patiënten de zwangerschapscontrole in de tweede lijn te laten plaats vinden, liefst in samenwerking met een MDL specialist.
| 633 | nvmdl |
aandoeningen werd geen verhoogde perinatale sterfte <DATUM> # Plaats van controle van de zwangerschap en bevalling De recidiefkans van een opvlamming van IBD in de zwangerschap is afhankelijk van de <PERSOON>, ###; Woolfson, ###; Ravid, ###) Dit is vergelijkbaar met de kans buiten de zwangerschap Aangezien het lastig kan zijn bij zwangere vrouwen tekenen van een opvlamming vroegtijdig op te sporen wordt geadviseerd controle in de tweede lijn uit te voeren, liefst in samenwerking met een MDL specialist De gebruikelijke parameters als defaecatie frequentie en CRP kunnen ook in de graviditeit gehanteerd worden Bij de prenatale controles dient gericht naar klachten te worden gevraagd, zodat bij verergering de behandeling aangepast kan worden Bij vrouwen met actieve IBD wordt extra echoscopische De kans op aangeboren afwijkingen bij kinderen van wie de moeder aan IBD lijdt <PERSOON> behandeling voorafgaand aan en tijdens de zwangerschap is van belang, aangezien juist een actieve IBD de kans op perinatale complicaties lijkt De kans op een opvlamming tijdens de zwangerschap is vergelijkbaar met de kans hierop buiten de zwangerschap Het gebruik van onderhoudsmedicatie tijdens de zwangerschap lijkt de kans op opvlammingen te reduceren groeirestrictie) is waarschijnlijk niet verhoogd indien de IBD in een remissie is Cornish, ###; Dominitz, ###; Fonager, ###; Norgard, ### Het wordt geadviseerd bij IBD-patiënten de zwangerschapscontrole in de tweede lijn te laten plaats vinden, liefst in samenwerking met een MDL specialist Met name forcipale extractie en #egraads perineum rupturen kunnen aanleiding geven tot faecale incontinentie op lange termijn Echter, na een sectio is de kans op incontinentie vergelijkbaar met een vaginale baring, mits bovengenoemde risicofactoren niet optraden Bij actieve perianale IBD of bij verminderde functie van de bekkenbodem of sfincter ani door fistelvorming of door rectum chirurgie bestaat een voorkeur voor een sectio (Ilnyckyji, ###) Ook indien een groot deel van de darm is verwijderd en de ontlasting altijd dun is, moet besproken worden dat na een vaginale baring beschadiging van de sfincter kan optreden en Uit een aantal cohortstudies komt naar voren dat op korte termijn ileo-anale pouch gerelateerde complicaties niet gerelateerd zijn met wijze van bevallen, meerlingen, geboortegewicht of duur van de bevalling (<PERSOON> van deze studies met langere follow-up lieten zien dat een vaginale kunstverlossing, een grote perineumruptuur of een episiotomie de kans op fecale incontinentieklachten groter maakten dan wanneer deze risicofactoren niet opgetreden waren bij een vaginale partus of indien een primaire sectio was uitgevoerd (Hahnloser, ###; <PERSOON>, ###) Bij vrouwen met deze risicofactoren bij de partus bleek <LEEFTIJD> jaar later een questionnaire), terwijl dit niet werd waargenomen bij vrouwen na een ongecompliceerde vaginale bevalling of bij vrouwen die nooit zwanger waren geweest (<PERSOON>, ###) De kans dat bij een eerste bevalling de in deze studie genoemde risicofactoren voor later functieverlies van de bekkenbodem optreden is ruim ##%, en bij een volgende bevalling circa ##% (<PERSOON>, ###).
| 593 | nvmdl |
#egraads perineum rupturen kunnen aanleiding geven tot faecale incontinentie op lange termijn Echter, na een sectio is de kans op incontinentie vergelijkbaar met een vaginale baring, mits bovengenoemde risicofactoren niet optraden Bij actieve perianale IBD of bij verminderde functie van de bekkenbodem of sfincter ani door fistelvorming of door rectum chirurgie bestaat een voorkeur voor een sectio (Ilnyckyji, ###) Ook indien een groot deel van de darm is verwijderd en de ontlasting altijd dun is, moet besproken worden dat na een vaginale baring beschadiging van de sfincter kan optreden en Uit een aantal cohortstudies komt naar voren dat op korte termijn ileo-anale pouch gerelateerde complicaties niet gerelateerd zijn met wijze van bevallen, meerlingen, geboortegewicht of duur van de bevalling (<PERSOON> van deze studies met langere follow-up lieten zien dat een vaginale kunstverlossing, een grote perineumruptuur of een episiotomie de kans op fecale incontinentieklachten groter maakten dan wanneer deze risicofactoren niet opgetreden waren bij een vaginale partus of indien een primaire sectio was uitgevoerd (Hahnloser, ###; <PERSOON>, ###) Bij vrouwen met deze risicofactoren bij de partus bleek <LEEFTIJD> jaar later een questionnaire), terwijl dit niet werd waargenomen bij vrouwen na een ongecompliceerde vaginale bevalling of bij vrouwen die nooit zwanger waren geweest (<PERSOON>, ###) De kans dat bij een eerste bevalling de in deze studie genoemde risicofactoren voor later functieverlies van de bekkenbodem optreden is ruim ##%, en bij een volgende bevalling circa ##% (<PERSOON>, ###) termijn een pouch aangelegd moet worden, verdient een primaire sectio bij ## weken de voorkeur Bij vroeggeboorte kan echter een vaginale baring de voorkeur hebben, aangezien een sectio altijd âte vroegâ uitgevoerd wordt en de geringere kinderlijke maten de kans op het optreden van bovenbeschreven risicofactoren voor latere fecale incontinentie verminderen Als de baring begint voor de geplande sectio datum en bij opname er reeds vergevorderde ontsluiting bestaat met diep ingedaalde foetale schedel kan het voorgenomen beleid heroverwogen worden, omdat hierbij de kans op complicaties door de sectio is toegenomen Vaginale kunstverlossing, een grote perineumruptuur of een episiotomie vergroten de kans op fecale incontinentieklachten op langere termijn bij vrouwen In het geval van actieve ziekte of fistelvorming bij vrouwelijke IBD-patiënten rond het Het wordt aanbevolen om bij nullipara met een ileo-anale pouch (of de verwachting dat deze op termijn aangelegd moet worden) te bespreken dat na vaginale bevalling een grotere kans bestaat op latere fecale incontinentie dan na geplande sectio In overige gevallen kan de besluitvorming omtrent het beleid bij de baring afhangen van obstetrische argumenten De wijze van bevallen behoort tijdens de zwangerschap zorgvuldig besproken te worden en afspraken moeten in de status genoteerd worden Overleg tussen de behandelende Het risico op een opvlamming postpartum is alleen verhoogd bij vrouwen met een actieve ZvC of CU in de zwangerschap en alleen bij deze groep is een klinisch kraambed geïndiceerd Een toename van opvlammingen tijdens het kraambed is ook wel toegeschreven aan het tijdelijk staken van noodzakelijke onderhoudsmedicatie wegens angst.
| 572 | nvmdl |
primaire sectio bij ## weken de voorkeur Bij vroeggeboorte kan echter een vaginale baring de voorkeur hebben, aangezien een sectio altijd âte vroegâ uitgevoerd wordt en de geringere kinderlijke maten de kans op het optreden van bovenbeschreven risicofactoren voor latere fecale incontinentie verminderen Als de baring begint voor de geplande sectio datum en bij opname er reeds vergevorderde ontsluiting bestaat met diep ingedaalde foetale schedel kan het voorgenomen beleid heroverwogen worden, omdat hierbij de kans op complicaties door de sectio is toegenomen Vaginale kunstverlossing, een grote perineumruptuur of een episiotomie vergroten de kans op fecale incontinentieklachten op langere termijn bij vrouwen In het geval van actieve ziekte of fistelvorming bij vrouwelijke IBD-patiënten rond het Het wordt aanbevolen om bij nullipara met een ileo-anale pouch (of de verwachting dat deze op termijn aangelegd moet worden) te bespreken dat na vaginale bevalling een grotere kans bestaat op latere fecale incontinentie dan na geplande sectio In overige gevallen kan de besluitvorming omtrent het beleid bij de baring afhangen van obstetrische argumenten De wijze van bevallen behoort tijdens de zwangerschap zorgvuldig besproken te worden en afspraken moeten in de status genoteerd worden Overleg tussen de behandelende Het risico op een opvlamming postpartum is alleen verhoogd bij vrouwen met een actieve ZvC of CU in de zwangerschap en alleen bij deze groep is een klinisch kraambed geïndiceerd Een toename van opvlammingen tijdens het kraambed is ook wel toegeschreven aan het tijdelijk staken van noodzakelijke onderhoudsmedicatie wegens angst In het algemeen wordt borstvoeding geadviseerd wegens een groot aantal gezondheidsvoordelen, zowel op korte als op lange termijn (Allen, ###; Richards, ###) Of deze gezondheidsfactoren ook worden overgebracht door de moedermelk van vrouwen die IBD onderhoudsmedicatie gebruiken is niet bekend Er zijn aanwijzingen dat vrouwen, die borstvoeding geven, in het latere leven Mesalazine, sulfasalazine en prednis(ol)on kunnen veilig gecontinueerd worden tijdens borstvoeding (zie tabel #) Mesalazine concentratie in moedermelk is verwaarloosbaar laag (Klotz, ###) Een case report beschrijft diarree van het kind geassocieerd met mesalazine (<PERSOON>, ###) Bij sulfasalazine kunnen incidenteel hoge serumspiegels bij de moeder bestaan Een case report beschrijft bloederige diarree van het kind in samenhang met Bij gebruik van azathioprine, #-mercaptopurine of ciclosporine werd borstvoeding in principe afgeraden Echter, een aantal recente studies vermelden geen nadelige effecten Eén studie kon geen actieve metabolieten aantonen bij vier pasgeborenen van # maanden, die borstvoeding kregen terwijl de moeders azathioprine gebruikten De moeders hadden een normale thiopurine methyltransferase (TMPT) activiteit en een therapeutisch spiegel van #-thioguanine nucleotides (#-TGN) (Gardiner, ###) In een vergelijkbare studie werden bij ## vrouwen ## monsters moedermelk onderzocht tussen # en ## dagen postpartum Bij #/## monsters moedermelk, afgenomen binnen # uur na medicatie inname, kon #-mercaptopurine aangetoond worden in lage concentratie, de overige ## monsters waren negatief Bij # van de ## kinderen werd bloedonderzoek verricht en kon geen TGN aangetoond worden (Sau, ###) Bij geen van de ## kinderen werden negatieve effecten waargenomen In oudere.
| 607 | nvmdl |
wegens een groot aantal gezondheidsvoordelen, zowel op korte als op lange termijn (Allen, ###; Richards, ###) Of deze gezondheidsfactoren ook worden overgebracht door de moedermelk van vrouwen die IBD onderhoudsmedicatie gebruiken is niet bekend Er zijn aanwijzingen dat vrouwen, die borstvoeding geven, in het latere leven Mesalazine, sulfasalazine en prednis(ol)on kunnen veilig gecontinueerd worden tijdens borstvoeding (zie tabel #) Mesalazine concentratie in moedermelk is verwaarloosbaar laag (Klotz, ###) Een case report beschrijft diarree van het kind geassocieerd met mesalazine (<PERSOON>, ###) Bij sulfasalazine kunnen incidenteel hoge serumspiegels bij de moeder bestaan Een case report beschrijft bloederige diarree van het kind in samenhang met Bij gebruik van azathioprine, #-mercaptopurine of ciclosporine werd borstvoeding in principe afgeraden Echter, een aantal recente studies vermelden geen nadelige effecten Eén studie kon geen actieve metabolieten aantonen bij vier pasgeborenen van # maanden, die borstvoeding kregen terwijl de moeders azathioprine gebruikten De moeders hadden een normale thiopurine methyltransferase (TMPT) activiteit en een therapeutisch spiegel van #-thioguanine nucleotides (#-TGN) (Gardiner, ###) In een vergelijkbare studie werden bij ## vrouwen ## monsters moedermelk onderzocht tussen # en ## dagen postpartum Bij #/## monsters moedermelk, afgenomen binnen # uur na medicatie inname, kon #-mercaptopurine aangetoond worden in lage concentratie, de overige ## monsters waren negatief Bij # van de ## kinderen werd bloedonderzoek verricht en kon geen TGN aangetoond worden (Sau, ###) Bij geen van de ## kinderen werden negatieve effecten waargenomen In oudere die borstvoeding kregen tijdens gebruik van azathioprine door de moeder (Coulam, ###; Bij # vrouwen, die behandeld werden met azathioprine en ciclosporine waren de ciclosporine serumspiegels en moedermelkspiegels vergelijkbaar Bij de kinderen kon geen ciclosporine waargenomen (Nyberg, ###) Een andere studie liet bij één van vijf kinderen vier weken postpartum laag therapeutische ciclosporine spiegels zien, terwijl bij de andere vier de spiegels onder de detectiegrens vielen (Moretti, ###) Bij geen van de kinderen werden ongewenste bijverschijnselen opgemerkt (follow-up ## maanden bij het kind met detecteerbare waarde) In twee case reports betreffende borstvoeding bij ciclosporine gebruik kon dit middel niet bij het kind worden aangetoond (Munoz-Flores-Thiagarajan, ###; Thiru, ###) In het National Transplantation Pregnancy Registry werden ## kinderen vermeld die borstvoeding kregen tijdens ciclosporine gerbuik door de moeder zonder nadelige effecten (Armenti, ###) Borstvoeding tijdens gebruik van thiopurines of ciclosporine heeft waarschijnlijk geen nadelige consequenties voor het kind, maar lange termijneffecten zijn onzeker Indien in overleg met de moeder besloten wordt tot borstvoeding wordt geadviseerd een enkele maal bloedspiegels en hematologie bij de baby te controleren (Ostensen, ###) De beschikbare gegevens hebben alleen betrekking op a In één case report kon infliximab niet aangetoond worden in moedermelk bij een vrouw die dit middel gebruikte (Vasiliauskas, ###) Meer gegevens over de concentratie van infliximab Het risico op een opvlamming postpartum is alleen verhoogd bij vrouwen met Borstvoeding wordt in het algemeen geadviseerd Bij gebruik van thiopurines kan in overleg en na afweging van voor en nadelen gekozen worden voor borstvoeding Er zijn geen.
| 662 | nvmdl |
door de moeder (Coulam, ###; Bij # vrouwen, die behandeld werden met azathioprine en ciclosporine waren de ciclosporine serumspiegels en moedermelkspiegels vergelijkbaar Bij de kinderen kon geen ciclosporine waargenomen (Nyberg, ###) Een andere studie liet bij één van vijf kinderen vier weken postpartum laag therapeutische ciclosporine spiegels zien, terwijl bij de andere vier de spiegels onder de detectiegrens vielen (Moretti, ###) Bij geen van de kinderen werden ongewenste bijverschijnselen opgemerkt (follow-up ## maanden bij het kind met detecteerbare waarde) In twee case reports betreffende borstvoeding bij ciclosporine gebruik kon dit middel niet bij het kind worden aangetoond (Munoz-Flores-Thiagarajan, ###; Thiru, ###) In het National Transplantation Pregnancy Registry werden ## kinderen vermeld die borstvoeding kregen tijdens ciclosporine gerbuik door de moeder zonder nadelige effecten (Armenti, ###) Borstvoeding tijdens gebruik van thiopurines of ciclosporine heeft waarschijnlijk geen nadelige consequenties voor het kind, maar lange termijneffecten zijn onzeker Indien in overleg met de moeder besloten wordt tot borstvoeding wordt geadviseerd een enkele maal bloedspiegels en hematologie bij de baby te controleren (Ostensen, ###) De beschikbare gegevens hebben alleen betrekking op a In één case report kon infliximab niet aangetoond worden in moedermelk bij een vrouw die dit middel gebruikte (Vasiliauskas, ###) Meer gegevens over de concentratie van infliximab Het risico op een opvlamming postpartum is alleen verhoogd bij vrouwen met Borstvoeding wordt in het algemeen geadviseerd Bij gebruik van thiopurines kan in overleg en na afweging van voor en nadelen gekozen worden voor borstvoeding Er zijn geen Het wordt ontraden onderhoudsmedicatie te staken vanwege de wens tot borstvoeding Een klinisch kraambed wordt alleen geadviseerd bij vrouwen met een actieve IBD in de Er zijn verschillende, veelal retrospectieve studies gepubliceerd, die een verminderde vruchtbaarheid bij mannen met IBD laten zien (Burnell, ###) Het is echter maar de vraag of deze verminderde vruchtbaarheid het gevolg is van de aandoening zelf, de gebruikte medicatie of een al dan niet ingegeven verminderde voortplantingswens Andere studies laten slechts een marginaal effect zien (Narendranathan, ###) Hieronder is per geneesmiddel(-groep) weergegeven wat er bekend is over de relatie tussen gebruik van een Er zijn geen expliciete data bij IBD; het lijkt gezien het wijdverbreide gebruik in de vruchtbare Reeds in de zeventiger jaren werden ziektegeschiedenissen beschreven van mannelijke diverse publicaties verschenen die deze relatie bevestigen (Giwercman, ###; Hudson, ###; Moody, ###) In een studie werd bij # mannen met IBD de morfologie van spermatozoa onderzocht en gevonden dat de kop van het spermatozoa veel groter was na enige tijd sulfasalazine te hebben gebruikt (Hudson, ###) Dit fenomeen bleek, evenals de onvruchtbaarheid, reversibel was na enige tijd (<DATUM> maanden) staken van de therapie In een grote retrospectieve studie van Moody et al waaraan ### mannen deelnamen werd eveneens aangetoond dat de morfologie van spermatozoa anders was onder sulfasalazine gebruikers Bovendien werd aangetoond dat de kinderen van mannelijke IBD-patiënten met sulfasalazine significant vaker congenitale afwijkingen vertonen dan in de normale populatie (Moody, ###).
| 627 | nvmdl |
Het wordt ontraden onderhoudsmedicatie te staken vanwege de wens tot borstvoeding Een klinisch kraambed wordt alleen geadviseerd bij vrouwen met een actieve IBD in de Er zijn verschillende, veelal retrospectieve studies gepubliceerd, die een verminderde vruchtbaarheid bij mannen met IBD laten zien (Burnell, ###) Het is echter maar de vraag of deze verminderde vruchtbaarheid het gevolg is van de aandoening zelf, de gebruikte medicatie of een al dan niet ingegeven verminderde voortplantingswens Andere studies laten slechts een marginaal effect zien (Narendranathan, ###) Hieronder is per geneesmiddel(-groep) weergegeven wat er bekend is over de relatie tussen gebruik van een Er zijn geen expliciete data bij IBD; het lijkt gezien het wijdverbreide gebruik in de vruchtbare Reeds in de zeventiger jaren werden ziektegeschiedenissen beschreven van mannelijke diverse publicaties verschenen die deze relatie bevestigen (Giwercman, ###; Hudson, ###; Moody, ###) In een studie werd bij # mannen met IBD de morfologie van spermatozoa onderzocht en gevonden dat de kop van het spermatozoa veel groter was na enige tijd sulfasalazine te hebben gebruikt (Hudson, ###) Dit fenomeen bleek, evenals de onvruchtbaarheid, reversibel was na enige tijd (<DATUM> maanden) staken van de therapie In een grote retrospectieve studie van Moody et al waaraan ### mannen deelnamen werd eveneens aangetoond dat de morfologie van spermatozoa anders was onder sulfasalazine gebruikers Bovendien werd aangetoond dat de kinderen van mannelijke IBD-patiënten met sulfasalazine significant vaker congenitale afwijkingen vertonen dan in de normale populatie (Moody, ###) Mesalazine lijkt een veiliger #-aminosalicylaat dan sulfasalazine Er zijn diverse studies gepubliceerd die een succesvolle substitutie naar mesalazine laten zien bij door sulfasalazine geïnduceerde infertiliteit bij mannen (DiPaolo, ###; <PERSOON>, ###) In een studie met ## mannen met CU in remissie onder behandeling van sulfasalazine werden bij # mannen de medicatie omgezet naar mesalazine; spermatozoa aantal, motiliteit en morfologie verbeterde bij eenieder (<PERSOON>, ###) Vier mannen uit deze studie werden vader, drie mannen bleven echter problemen houden met hun vruchtbaarheid (<PERSOON>, ###) In een andere recent uitgevoerde studie werd een verbetering van zowel tolerantie als de fertiliteit gezien na substitutie van sulfasalazine naar mesalazine (DiPaolo, ###) Hierdoor lijkt het zeer aannemelijk dat sulfasalazine geïnduceerde onvruchtbaarheid bij mannen geen mesalazineprobleem is, maar wordt veroorzaakt door het sulfonamide-deel van het molecuul Azathioprine, het thiopurinemetabolisme in acht genomen hiermee dus ook #mercaptopurine, lijkt geen significante invloed te hebben op spermakwaliteit en vruchtbaarheid bij de man In een recente studie van Dejaco et al werd bij ## mannen sperma dichtheid, motiliteit, morfologie, ejaculatievolume en een totaal spermatozoën aantal geen verschil gezien gedurende lange termijn therapie en # mannen werden vader van # gezonde kinderen De auteurs concluderen dan ook dat thiopurines op grond van deze data noch spermakwaliteit, noch fertiliteit bij de man beïnvloeden Er zijn geen expliciete humane data beschikbaar, maar gezien de teratogeniteit moet In een studie van Mahadevan et al werd spermakwaliteit onderzocht in mannen met IBD die infliximab gebruikten als onderhoudsbehandeling (n=#) of voor inductie van remissie (n=#) (Mahadevan, ###).
| 642 | nvmdl |
diverse studies gepubliceerd die een succesvolle substitutie naar mesalazine laten zien bij door sulfasalazine geïnduceerde infertiliteit bij mannen (DiPaolo, ###; <PERSOON>, ###) In een studie met ## mannen met CU in remissie onder behandeling van sulfasalazine werden bij # mannen de medicatie omgezet naar mesalazine; spermatozoa aantal, motiliteit en morfologie verbeterde bij eenieder (<PERSOON>, ###) Vier mannen uit deze studie werden vader, drie mannen bleven echter problemen houden met hun vruchtbaarheid (<PERSOON>, ###) In een andere recent uitgevoerde studie werd een verbetering van zowel tolerantie als de fertiliteit gezien na substitutie van sulfasalazine naar mesalazine (DiPaolo, ###) Hierdoor lijkt het zeer aannemelijk dat sulfasalazine geïnduceerde onvruchtbaarheid bij mannen geen mesalazineprobleem is, maar wordt veroorzaakt door het sulfonamide-deel van het molecuul Azathioprine, het thiopurinemetabolisme in acht genomen hiermee dus ook #mercaptopurine, lijkt geen significante invloed te hebben op spermakwaliteit en vruchtbaarheid bij de man In een recente studie van Dejaco et al werd bij ## mannen sperma dichtheid, motiliteit, morfologie, ejaculatievolume en een totaal spermatozoën aantal geen verschil gezien gedurende lange termijn therapie en # mannen werden vader van # gezonde kinderen De auteurs concluderen dan ook dat thiopurines op grond van deze data noch spermakwaliteit, noch fertiliteit bij de man beïnvloeden Er zijn geen expliciete humane data beschikbaar, maar gezien de teratogeniteit moet In een studie van Mahadevan et al werd spermakwaliteit onderzocht in mannen met IBD die infliximab gebruikten als onderhoudsbehandeling (n=#) of voor inductie van remissie (n=#) (Mahadevan, ###) morfologie waargenomen, maar er werd in deze studie niet onderzocht of dit een verminderde vruchtbaarheid tot gevolg had De auteurs adviseren dan ook infliximab te continueren, omdat staken van therapie een grotere kans op opvlammingen en ontwikkeling van antilichamen (zogenaamde ATIâs) geeft Alleen in geval van aangetoonde verminderde vruchtbaarheid bij de man zou moeten worden overwogen therapie met infliximab tijdelijk te Er zijn voldoende aanwijzingen dat het gebruik van corticosteroïden de Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van sulfasalazine de mannelijke Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van mesalazine de mannelijke Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van infliximab de mannelijke vruchtbaarheid Er zijn sterke aanwijzingen dat het gebruik van methotrexaat de mannelijke IBD-patiënten hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van darmkanker In een veel aangehaalde meta-analyse van ### studies werd een prevalentie van #,# % gerapporteerd voor een willekeurige CU-patiënt en #,# % voor patiënten met een pancolitis, terwijl het cumulatieve risico voor het ontstaan van een carcinoom #, # en ## % na respectievelijk ##, ## en <LEEFTIJD> jaar bleek (Eaden, ###) Recentere studies laten echter een veel minder hoog risico (Rutter, ###) of zelfs een vergelijkbare incidentie met de achtergrond populatie zien Factoren, die het risico op het krijgen van darmkanker verhogen zijn een langer bestaande colitis en een grotere anatomische uitbreiding van de colitis Zo is proctitis niet met een verhoogd risico geassocieerd, terwijl een linkszijdige colitis en een pancolitis wel leiden tot familie-anamnese voor colorectaal carcinoom, een diagnose van een primair scleroserende.
| 632 | nvmdl |
deze studie niet onderzocht of dit een verminderde vruchtbaarheid tot gevolg had De auteurs adviseren dan ook infliximab te continueren, omdat staken van therapie een grotere kans op opvlammingen en ontwikkeling van antilichamen (zogenaamde ATIâs) geeft Alleen in geval van aangetoonde verminderde vruchtbaarheid bij de man zou moeten worden overwogen therapie met infliximab tijdelijk te Er zijn voldoende aanwijzingen dat het gebruik van corticosteroïden de Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van sulfasalazine de mannelijke Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van mesalazine de mannelijke Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van infliximab de mannelijke vruchtbaarheid Er zijn sterke aanwijzingen dat het gebruik van methotrexaat de mannelijke IBD-patiënten hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van darmkanker In een veel aangehaalde meta-analyse van ### studies werd een prevalentie van #,# % gerapporteerd voor een willekeurige CU-patiënt en #,# % voor patiënten met een pancolitis, terwijl het cumulatieve risico voor het ontstaan van een carcinoom #, # en ## % na respectievelijk ##, ## en <LEEFTIJD> jaar bleek (Eaden, ###) Recentere studies laten echter een veel minder hoog risico (Rutter, ###) of zelfs een vergelijkbare incidentie met de achtergrond populatie zien Factoren, die het risico op het krijgen van darmkanker verhogen zijn een langer bestaande colitis en een grotere anatomische uitbreiding van de colitis Zo is proctitis niet met een verhoogd risico geassocieerd, terwijl een linkszijdige colitis en een pancolitis wel leiden tot familie-anamnese voor colorectaal carcinoom, een diagnose van een primair scleroserende worden alle in wisselende mate in verband gebracht met een verder verhoogd risico (Itzkowitz, ###; Rutter, ###; Bansal Gupta, ###) Zowel voor het debuut op jongere leeftijd als voor PSC zou het hierbij kunnen gaan om een afspiegeling van het feit dat hier sprake is van een langere ziekteduur De gerapporteerde incidentie bij PSC is echter wel zodanig verhoogd dat het hierbij toch om een onafhankelijke risicofactor zou kunnen gaan Ook na levertransplantatie blijft het risico op het ontstaan van darmkanker in deze patiëntengroep verhoogd (Loftus, ###) Tenslotte is de aanwezigheid van pseudopoliepen geassocieerd met de ontwikkeling van colorectaal carcinomen (Rutter, ###; Velayos, ###) Bij de ZvC is het relatieve risico voor het ontstaan van darmkanker ongeveer #,#% voor de totale patiëntengroep en #,# % voor degenen, waarbij de ziekte alleen gelocaliseerd is in het colon (Ekbom, ###; Bernstein, ###) Bovendien bleek de gemiddelde duur van de ziekte voorafgaande aan het carcinoom vergelijkbaar voor de ZvC en CU resp ## en <LEEFTIJD> jaar De laatste jaren is gebleken dat er ook factoren zijn die een beschermend effect kunnen hebben op het ontstaan van darmkanker Uiteraard is dit het geval indien profylactisch een proctocolectomie wordt verricht Endoscopische screening op dysplasie of een coloncarcinoom in een vroeg stadium kan mogelijk leiden tot een lagere mortaliteit door darmkanker, hoewel dit tot op heden niet in een RCT bewezen is en dit naar alle waarschijnlijkheid ook niet gaat gebeuren Het regelmatig innemen van aminosalicylaten (#aminosalicylzuur, #-ASA) zoals salazopyrine of mesalazine doet mogelijk de incidentie van.
| 628 | nvmdl |
een verder verhoogd risico (Itzkowitz, ###; Rutter, ###; Bansal Gupta, ###) Zowel voor het debuut op jongere leeftijd als voor PSC zou het hierbij kunnen gaan om een afspiegeling van het feit dat hier sprake is van een langere ziekteduur De gerapporteerde incidentie bij PSC is echter wel zodanig verhoogd dat het hierbij toch om een onafhankelijke risicofactor zou kunnen gaan Ook na levertransplantatie blijft het risico op het ontstaan van darmkanker in deze patiëntengroep verhoogd (Loftus, ###) Tenslotte is de aanwezigheid van pseudopoliepen geassocieerd met de ontwikkeling van colorectaal carcinomen (Rutter, ###; Velayos, ###) Bij de ZvC is het relatieve risico voor het ontstaan van darmkanker ongeveer #,#% voor de totale patiëntengroep en #,# % voor degenen, waarbij de ziekte alleen gelocaliseerd is in het colon (Ekbom, ###; Bernstein, ###) Bovendien bleek de gemiddelde duur van de ziekte voorafgaande aan het carcinoom vergelijkbaar voor de ZvC en CU resp ## en <LEEFTIJD> jaar De laatste jaren is gebleken dat er ook factoren zijn die een beschermend effect kunnen hebben op het ontstaan van darmkanker Uiteraard is dit het geval indien profylactisch een proctocolectomie wordt verricht Endoscopische screening op dysplasie of een coloncarcinoom in een vroeg stadium kan mogelijk leiden tot een lagere mortaliteit door darmkanker, hoewel dit tot op heden niet in een RCT bewezen is en dit naar alle waarschijnlijkheid ook niet gaat gebeuren Het regelmatig innemen van aminosalicylaten (#aminosalicylzuur, #-ASA) zoals salazopyrine of mesalazine doet mogelijk de incidentie van Eaden, ###) en een recente meta-analyse (Velayos, ###) aannemelijk werd gemaakt Bij patiënten die #,# gr mesalazine gebruikten was dit risico verminderd met ##% Voor salazopyrine was het beschermende effect alleen aantoonbaar bij een dosis van minstens # gr met een risicovermindering van ##% Minder data zijn beschikbaar aangaande chemopreventie met folaat (Lashner, ###; Rutter, ###), calcium, selenium, aspirine, dit moment lijkt van deze mogelijkheden de onderhoudsbehandeling met ursodeoxycholzuur Het risico op het krijgen van een colorectaal carcinoom is verhoogd voor patiënten met CU of de ZvC Hierbij is in geval van CU het risico onafhankelijk geassocieerd met de duur en de anatomische uitbreiding van de ziekte, een begeleidende PSC, familair coloncarcinoom of het debuut van de ziekte op <DATUM> Indicaties voor het starten van surveillance onderzoek Surveillance is screenend onderzoek gericht op detectie van een carcinoom dan wel dysplasie in een zo vroeg mogelijk stadium, teneinde een mortaliteitsreductie ofwel betere âsurveillanceâ versus âgeen surveillanceâ vergelijken zijn niet voor handen Om diverse redenen, waarvan de duur van een dergelijke studie, benodigde patiëntenaantallen, verwachte kosten en ethische overwegingen de belangrijkste zijn, is het niet te verwachten dat een dergelijke RCT ooit verricht zal worden Afgaande op rapportages van veelal retrospectieve surveillance-series lijkt er voldoende indirect bewijs aanwezig om surveillance door middel van coloscopieën te adviseren voor een deel van de patiënten met een colitis (Connell, ###; Vemulapalli, ###; Bernstein, ###; Rutter, ###) De resultaten van een kosteneffectiviteit analyse waarbij gebruik gemaakt werd van een computermodel lijken dit te onderschrijven.
| 657 | nvmdl |
meta-analyse (Velayos, ###) aannemelijk werd gemaakt Bij patiënten die #,# gr mesalazine gebruikten was dit risico verminderd met ##% Voor salazopyrine was het beschermende effect alleen aantoonbaar bij een dosis van minstens # gr met een risicovermindering van ##% Minder data zijn beschikbaar aangaande chemopreventie met folaat (Lashner, ###; Rutter, ###), calcium, selenium, aspirine, dit moment lijkt van deze mogelijkheden de onderhoudsbehandeling met ursodeoxycholzuur Het risico op het krijgen van een colorectaal carcinoom is verhoogd voor patiënten met CU of de ZvC Hierbij is in geval van CU het risico onafhankelijk geassocieerd met de duur en de anatomische uitbreiding van de ziekte, een begeleidende PSC, familair coloncarcinoom of het debuut van de ziekte op <DATUM> Indicaties voor het starten van surveillance onderzoek Surveillance is screenend onderzoek gericht op detectie van een carcinoom dan wel dysplasie in een zo vroeg mogelijk stadium, teneinde een mortaliteitsreductie ofwel betere âsurveillanceâ versus âgeen surveillanceâ vergelijken zijn niet voor handen Om diverse redenen, waarvan de duur van een dergelijke studie, benodigde patiëntenaantallen, verwachte kosten en ethische overwegingen de belangrijkste zijn, is het niet te verwachten dat een dergelijke RCT ooit verricht zal worden Afgaande op rapportages van veelal retrospectieve surveillance-series lijkt er voldoende indirect bewijs aanwezig om surveillance door middel van coloscopieën te adviseren voor een deel van de patiënten met een colitis (Connell, ###; Vemulapalli, ###; Bernstein, ###; Rutter, ###) De resultaten van een kosteneffectiviteit analyse waarbij gebruik gemaakt werd van een computermodel lijken dit te onderschrijven # levensjaren toevoegen in deze patiënten categorie (Provenzale, ###) Overigens zijn de beschikbare data voor colitis in het kader Uitgaande van gepubliceerde CRC incidentie gegevens, komen patiënten met in ieder geval linkszijdige colitis in aanmerking voor screening Feitelijk komt dit neer op alle patiënten die onstekingsactiviteit hebben (gehad), zich uitbreidend tot aan de flexura lienalis Hierbij is het van belang om zich te realiseren dat microscopische ontstekingsactiviteit nog al eens uitgebreider is dan endoscopisch waargenomen wordt Gezien de toename van incidentie van colorectaal carcinoom, # tot <LEEFTIJD> jaar na het debuut van de klachten, wordt veelal geadviseerd om te starten met de surveillance in geval van een pancolitis na <LEEFTIJD> jaar en, in geval van een linkszijdige colitis, na <LEEFTIJD> jaar (Eaden, ###; Lashner, ###; Greenstein, ###) De onderbouwing om deze cesuur aan te brengen is echter van matige kwaliteit Er valt dan ook veel voor te zeggen bij al deze patiënten te starten met surveillance, <LEEFTIJD> jaar na het ontstaan van de klachten Indien er sprake is van PSC lijkt het aangewezen om, onafhankelijk van het debuut van de colitis klachten, te beginnen met een jaarlijkse De overige risicofactoren (jeugdige leeftijd bij het debuut van de klachten, positieve familie anamnese voor colorectaal carcinoom en ernst van de ontsteking) beïnvloeden het Er zijn aanwijzingen dat surveillance door middel van coloscopie van waarde is om vroegtijdig (pre)maligne afwijkingen te ontdekken bij IBD-patiënten Of een Connell, ###; Vemulapalli, ###; Bernstein, ###; Rutter, ###; Eaden,.
| 656 | nvmdl |
in deze patiënten categorie (Provenzale, ###) Overigens zijn de beschikbare data voor colitis in het kader Uitgaande van gepubliceerde CRC incidentie gegevens, komen patiënten met in ieder geval linkszijdige colitis in aanmerking voor screening Feitelijk komt dit neer op alle patiënten die onstekingsactiviteit hebben (gehad), zich uitbreidend tot aan de flexura lienalis Hierbij is het van belang om zich te realiseren dat microscopische ontstekingsactiviteit nog al eens uitgebreider is dan endoscopisch waargenomen wordt Gezien de toename van incidentie van colorectaal carcinoom, # tot <LEEFTIJD> jaar na het debuut van de klachten, wordt veelal geadviseerd om te starten met de surveillance in geval van een pancolitis na <LEEFTIJD> jaar en, in geval van een linkszijdige colitis, na <LEEFTIJD> jaar (Eaden, ###; Lashner, ###; Greenstein, ###) De onderbouwing om deze cesuur aan te brengen is echter van matige kwaliteit Er valt dan ook veel voor te zeggen bij al deze patiënten te starten met surveillance, <LEEFTIJD> jaar na het ontstaan van de klachten Indien er sprake is van PSC lijkt het aangewezen om, onafhankelijk van het debuut van de colitis klachten, te beginnen met een jaarlijkse De overige risicofactoren (jeugdige leeftijd bij het debuut van de klachten, positieve familie anamnese voor colorectaal carcinoom en ernst van de ontsteking) beïnvloeden het Er zijn aanwijzingen dat surveillance door middel van coloscopie van waarde is om vroegtijdig (pre)maligne afwijkingen te ontdekken bij IBD-patiënten Of een Connell, ###; Vemulapalli, ###; Bernstein, ###; Rutter, ###; Eaden, van surveillance in geval van langbestaande en uitgebreide colitis, is het advies om deze patiënten op te nemen in een surveillance programma gerechtvaardigd Deze overweging is zoals individueen met een gemiddeld CRC risico die ouder dan <LEEFTIJD> jaar zijn en in geval van familiair voorkomend CRC In deze gevallen is de grootte van het risico op het ontstaan van coloncarcinoom kleiner of vergelijkbaar met het risico in geval van een langer bestaande Bij patiënten met CU of colitis in het kader van de ZvC, bij wie er uitbreiding van de ziekteactiviteit is (geweest), reikend tot in ieder geval de flexura lienalis, wordt geadviseerd om <LEEFTIJD> jaar na het debuut van de klachten te starten met surveillance scopieën Indien de ziekteactiviteit beperkt is gebleven tot het rectum is surveillance niet geïndiceerd IBD-patiënten bij wie ook de diagnose PSC is gesteld dienen meteen volgend op deze diagnosestelling in een surveillanceprogramma te worden opgenomen waarbij een jaarlijkse Op basis van de bij vraag ## gehanteerde argumentatie dient bij colitis patiënten met in ieder geval betrokkenheid van het rectosigmoïd, surveillance gestart te worden <LEEFTIJD> jaar na het ontstaan van de klachten Het hanteren van de diagnose als uitgangspunt voor het berekenen van een startdatum kan resulteren in een te late screening waardoor intervalcarcinomen Gezien het feit dat het risico op colorectaal carcinoom exponentieel toeneemt naarmate de colitis langer bestaat (Lashner, ###; Eaden, ###) is een graduele ###) Hierbij zou in de eerste surveillance-decade éénmaal per <LEEFTIJD> jaar gescreend moeten worden, in de tweede decade éénmaal per <LEEFTIJD> jaar, en hierna jaarlijks.
| 637 | nvmdl |
is het advies om deze patiënten op te nemen in een surveillance programma gerechtvaardigd Deze overweging is zoals individueen met een gemiddeld CRC risico die ouder dan <LEEFTIJD> jaar zijn en in geval van familiair voorkomend CRC In deze gevallen is de grootte van het risico op het ontstaan van coloncarcinoom kleiner of vergelijkbaar met het risico in geval van een langer bestaande Bij patiënten met CU of colitis in het kader van de ZvC, bij wie er uitbreiding van de ziekteactiviteit is (geweest), reikend tot in ieder geval de flexura lienalis, wordt geadviseerd om <LEEFTIJD> jaar na het debuut van de klachten te starten met surveillance scopieën Indien de ziekteactiviteit beperkt is gebleven tot het rectum is surveillance niet geïndiceerd IBD-patiënten bij wie ook de diagnose PSC is gesteld dienen meteen volgend op deze diagnosestelling in een surveillanceprogramma te worden opgenomen waarbij een jaarlijkse Op basis van de bij vraag ## gehanteerde argumentatie dient bij colitis patiënten met in ieder geval betrokkenheid van het rectosigmoïd, surveillance gestart te worden <LEEFTIJD> jaar na het ontstaan van de klachten Het hanteren van de diagnose als uitgangspunt voor het berekenen van een startdatum kan resulteren in een te late screening waardoor intervalcarcinomen Gezien het feit dat het risico op colorectaal carcinoom exponentieel toeneemt naarmate de colitis langer bestaat (Lashner, ###; Eaden, ###) is een graduele ###) Hierbij zou in de eerste surveillance-decade éénmaal per <LEEFTIJD> jaar gescreend moeten worden, in de tweede decade éénmaal per <LEEFTIJD> jaar, en hierna jaarlijks dienen meteen, volgend op de diagnose, in een surveillance programma te worden Uitgaande van een ontsteking-dysplasie-carcinoom sequentie (min of meer analoog aan de adenoom-carcinoom sequentie in geval van het sporadisch coloncarcinoom), is het in principe mogelijk om vroeg-diagnostiek te doen en op basis van de aanwezigheid van bedoeling het klinisch beloop te wijzigen De hoeksteen van de screening is detectie van dysplasie, hetgeen in de praktijk lastig blijkt Endoscopisch is dit vaak moeilijk te herkennen omdat de dysplasie, in tegenstelling tot wat gezien wordt bij sporadische vormen van colorectaal kanker, lijkt te ontstaat in mucosa die endoscopisch niet afwijkend is (Morson, ###; <LOCATIE>, ###) Dit fenomeen heeft er toe geleid dat in richtlijnen geadviseerd wordt om veel at random biopten te nemen ## of meer biopten geven een berekende kans van meer dan ## % om aanwezige dysplasie ook werkelijk op te sporen (Fireman, ###) Veelal wordt geadviseerd om per segment van ## centimeter, # biopt per kwadrant te nemen, hoewel dit nooit in studies onderbouwd is Hiernaast worden alle endoscopisch zichtbare afwijkingen, zoals verhevenheden of stricturen, eveneens gebiopteerd Overigens laten de resultaten van enkele recentere studies zien dat dysplasie zonder en met chromoendoscopie in het merendeel van de gevallen wel degelijk detecteerbaar is (Rutter, ###; Kiesslich, ###; Rutter, ###) Naast de endoscopische belemmeringen aangaande het herkennen van dysplasie zijn er ook histologische beperkingen Sinds ### wordt een onderscheid gemaakt tussen laaggradige, hooggradige en âindefinitiveâ (onzekere) dysplasie (Riddell, ###) Deze.
| 630 | nvmdl |
meteen, volgend op de diagnose, in een surveillance programma te worden Uitgaande van een ontsteking-dysplasie-carcinoom sequentie (min of meer analoog aan de adenoom-carcinoom sequentie in geval van het sporadisch coloncarcinoom), is het in principe mogelijk om vroeg-diagnostiek te doen en op basis van de aanwezigheid van bedoeling het klinisch beloop te wijzigen De hoeksteen van de screening is detectie van dysplasie, hetgeen in de praktijk lastig blijkt Endoscopisch is dit vaak moeilijk te herkennen omdat de dysplasie, in tegenstelling tot wat gezien wordt bij sporadische vormen van colorectaal kanker, lijkt te ontstaat in mucosa die endoscopisch niet afwijkend is (Morson, ###; <LOCATIE>, ###) Dit fenomeen heeft er toe geleid dat in richtlijnen geadviseerd wordt om veel at random biopten te nemen ## of meer biopten geven een berekende kans van meer dan ## % om aanwezige dysplasie ook werkelijk op te sporen (Fireman, ###) Veelal wordt geadviseerd om per segment van ## centimeter, # biopt per kwadrant te nemen, hoewel dit nooit in studies onderbouwd is Hiernaast worden alle endoscopisch zichtbare afwijkingen, zoals verhevenheden of stricturen, eveneens gebiopteerd Overigens laten de resultaten van enkele recentere studies zien dat dysplasie zonder en met chromoendoscopie in het merendeel van de gevallen wel degelijk detecteerbaar is (Rutter, ###; Kiesslich, ###; Rutter, ###) Naast de endoscopische belemmeringen aangaande het herkennen van dysplasie zijn er ook histologische beperkingen Sinds ### wordt een onderscheid gemaakt tussen laaggradige, hooggradige en âindefinitiveâ (onzekere) dysplasie (Riddell, ###) Deze pathologen moeizaam te hanteren en geeft aanleiding tot een teleurstellend lage consensus ten aanzien van de diagnose dysplasie (Rosenstock, ###; Melville, ###) Dit heeft geleid tot de klinische praktijk dat twee ervaren pathologen onafhankelijk van elkaar de diagnose dysplasie dienen te bevestigen voordat aan de uitslag therapeutische consequenties verbonden worden Ontstekingsactiviteit kan de interpretatie van dysplasie bemoeilijken Geadviseerd wordt dan ook om patiënten te screenen ten tijde van remissie (Ridell, ###) <DATUM> # Dysplasie, DALM (dysplasia associated lesion or mass) en carcinoom Uit verschillende publicaties wordt duidelijk dat zowel hooggradige dysplasie (HGD) als laaggradige dysplasie (LGD) een hoge voorspellende waarde hebben aangaande een op dat moment reeds aanwezige of nog te ontwikkelen uitgebreidere neoplastische afwijking In een review van ## prospectieve surveillance programmaâs werd bij ## van de ## van de patiënten met HGD een carcinoom gevonden indien direct een colectomie werd verricht, terwijl van de patiënten met HGD die op een later tijdstip geopereerd werden ##% (## van de ##) een carcinoom bleek te hebben In geval van LGD, toonde # van de ## van de colectomie-preparaten reeds een carcinoom, terwijl #% (## van de ###) een carcinoom ontwikkeld had bij colectomie op een later tijdstip (Bernstein, ###) In een prospectieve studie schatten Rutter et al (###) de kans op een colorectaal carcinoom indien geopereerd wordt in verband met LGD of HGD op <DATUM> respectievelijk #<DATUM> Van de ## patiënten met LGD die niet geopereerd werden, ontwikkelde # patiënten HGD na een mediaan van <DATUM> jaar.
| 672 | nvmdl |
tot een teleurstellend lage consensus ten aanzien van de diagnose dysplasie (Rosenstock, ###; Melville, ###) Dit heeft geleid tot de klinische praktijk dat twee ervaren pathologen onafhankelijk van elkaar de diagnose dysplasie dienen te bevestigen voordat aan de uitslag therapeutische consequenties verbonden worden Ontstekingsactiviteit kan de interpretatie van dysplasie bemoeilijken Geadviseerd wordt dan ook om patiënten te screenen ten tijde van remissie (Ridell, ###) <DATUM> # Dysplasie, DALM (dysplasia associated lesion or mass) en carcinoom Uit verschillende publicaties wordt duidelijk dat zowel hooggradige dysplasie (HGD) als laaggradige dysplasie (LGD) een hoge voorspellende waarde hebben aangaande een op dat moment reeds aanwezige of nog te ontwikkelen uitgebreidere neoplastische afwijking In een review van ## prospectieve surveillance programmaâs werd bij ## van de ## van de patiënten met HGD een carcinoom gevonden indien direct een colectomie werd verricht, terwijl van de patiënten met HGD die op een later tijdstip geopereerd werden ##% (## van de ##) een carcinoom bleek te hebben In geval van LGD, toonde # van de ## van de colectomie-preparaten reeds een carcinoom, terwijl #% (## van de ###) een carcinoom ontwikkeld had bij colectomie op een later tijdstip (Bernstein, ###) In een prospectieve studie schatten Rutter et al (###) de kans op een colorectaal carcinoom indien geopereerd wordt in verband met LGD of HGD op <DATUM> respectievelijk #<DATUM> Van de ## patiënten met LGD die niet geopereerd werden, ontwikkelde # patiënten HGD na een mediaan van <DATUM> jaar <LEEFTIJD> jaar Van de ## patiënten met de initiële diagnose HGD, wilden # niet geopereerd worden Eén van hen ontwikkelde een colorectaal carcinoom, terwijl bij # hernieuwd HGD gevonden werd hetgeen alsnog aanleiding was voor een colectomie Dit is de reden dat, indien er sprake is van een door twee pathologen bevestigde HGD, geadviseerd wordt om een colectomie te laten verrichten DALM is een polypoide of nodulaire verhevenheid, soms bestaande uit een veldje poliepen, waarin histologisch dysplasie wordt gevonden en waar omheen, in de normaal ogende mucosa, eveneens dysplasie aanwezig blijkt Oorspronkelijk werd een DALM beschouwd als een absolute operatie indicatie, temeer daar de aanwezigheid van een DALM geassocieerd bleek met de aanwezigheid van coloncarcinomen in ## tot ##% van de gevallen (Bernstein, ###; Rutter, ###) In de dagelijkse praktijk blijkt het echter vaak buitengewoon moeilijk om een DALM te onderscheiden van een gewoon sporadisch adenoom <PERSOON> (###) rapporteerden bovendien dat verheven dysplastische laesies behandeld kunnen worden als sporadische adenomen, indien minstens # biopten van de omgevende, normaal ogende mucosa, geen dysplasie oplevert Ruim ##% van deze patiënten ontwikkelde echter wederom verheven dysplastische afwijkingen hetgeen frequente Detectie van dysplasie is belangrijk bij surveillance van IBD-patiënten De kans om aanwezige dysplasie op te sporen met het nemen van ## of meer âat Een totale colectomie is aangewezen bij IBD-patiënten in geval van een bij coloscopie vastgesteld carcinoom, een bewezen DALM of een HGD Het routinematige gebruik van chromoendoscopie, zoals met methyleenblauw, kan de.
| 653 | nvmdl |
Van de ## patiënten met de initiële diagnose HGD, wilden # niet geopereerd worden Eén van hen ontwikkelde een colorectaal carcinoom, terwijl bij # hernieuwd HGD gevonden werd hetgeen alsnog aanleiding was voor een colectomie Dit is de reden dat, indien er sprake is van een door twee pathologen bevestigde HGD, geadviseerd wordt om een colectomie te laten verrichten DALM is een polypoide of nodulaire verhevenheid, soms bestaande uit een veldje poliepen, waarin histologisch dysplasie wordt gevonden en waar omheen, in de normaal ogende mucosa, eveneens dysplasie aanwezig blijkt Oorspronkelijk werd een DALM beschouwd als een absolute operatie indicatie, temeer daar de aanwezigheid van een DALM geassocieerd bleek met de aanwezigheid van coloncarcinomen in ## tot ##% van de gevallen (Bernstein, ###; Rutter, ###) In de dagelijkse praktijk blijkt het echter vaak buitengewoon moeilijk om een DALM te onderscheiden van een gewoon sporadisch adenoom <PERSOON> (###) rapporteerden bovendien dat verheven dysplastische laesies behandeld kunnen worden als sporadische adenomen, indien minstens # biopten van de omgevende, normaal ogende mucosa, geen dysplasie oplevert Ruim ##% van deze patiënten ontwikkelde echter wederom verheven dysplastische afwijkingen hetgeen frequente Detectie van dysplasie is belangrijk bij surveillance van IBD-patiënten De kans om aanwezige dysplasie op te sporen met het nemen van ## of meer âat Een totale colectomie is aangewezen bij IBD-patiënten in geval van een bij coloscopie vastgesteld carcinoom, een bewezen DALM of een HGD Het routinematige gebruik van chromoendoscopie, zoals met methyleenblauw, kan de gehouden moet worden met een langere endoscopietijd (gemiddeld ## minuten) In geval van ziekteactiviteit is histologische classificatie moeilijker Bij twijfel moet de surveillance endoscopie herhaald worden nadat de colitis in remissie gebracht is Beoordeling van de biopten dient te worden verricht door een hierin ervaren patholoog Bij aanwezigheid van dysplasie is bevestiging noodzakelijk door een onafhankelijk, maar eveneens ervaren, Het is de vraag op welk moment gestopt kan worden met surveillance scopieën Het is het overwegen waard om bij patiënten boven een bepaalde (biologische) leeftijd, bijvoorbeeld <LEEFTIJD> jaar of met significante co-morbiditeit, geen surveillance meer te verrichten Hoewel het niet onlogisch lijkt om de surveillance te staken indien bij eerder onderzoek geen endoscopische of histologische afwijkingen aangetroffen werden, kan dit om reden van ontbrekende Patiënten met CU bij wie een linkszijdige colitis aanwezig is (geweest) of patiënten met de ZvC met significante betrokkenheid van het colon, worden <DATUM> jaar na het begin van de klachten opgenomen in een surveillance programma In de eerste decade van surveillance geschiedt screening eens per drie jaar, in de tweede decade eens in de twee jaar en daarna Bij de coloscopie worden om de ## cm at random # biopten genomen op minimaal # plaatsen vanaf het coecum tot en met het rectum Daarbij wordt nauwkeurig gekeken naar locale afwijkingen en poliepen, die apart worden gebiopteerd Het verhogen van de opbrengst met chromoendoscopie of narrow band imaging verdient aanbeveling Wanneer er bij coloscopie een carcinoom, een DALM, of een HGD wordt vastgesteld, is er.
| 600 | nvmdl |
met een langere endoscopietijd (gemiddeld ## minuten) In geval van ziekteactiviteit is histologische classificatie moeilijker Bij twijfel moet de surveillance endoscopie herhaald worden nadat de colitis in remissie gebracht is Beoordeling van de biopten dient te worden verricht door een hierin ervaren patholoog Bij aanwezigheid van dysplasie is bevestiging noodzakelijk door een onafhankelijk, maar eveneens ervaren, Het is de vraag op welk moment gestopt kan worden met surveillance scopieën Het is het overwegen waard om bij patiënten boven een bepaalde (biologische) leeftijd, bijvoorbeeld <LEEFTIJD> jaar of met significante co-morbiditeit, geen surveillance meer te verrichten Hoewel het niet onlogisch lijkt om de surveillance te staken indien bij eerder onderzoek geen endoscopische of histologische afwijkingen aangetroffen werden, kan dit om reden van ontbrekende Patiënten met CU bij wie een linkszijdige colitis aanwezig is (geweest) of patiënten met de ZvC met significante betrokkenheid van het colon, worden <DATUM> jaar na het begin van de klachten opgenomen in een surveillance programma In de eerste decade van surveillance geschiedt screening eens per drie jaar, in de tweede decade eens in de twee jaar en daarna Bij de coloscopie worden om de ## cm at random # biopten genomen op minimaal # plaatsen vanaf het coecum tot en met het rectum Daarbij wordt nauwkeurig gekeken naar locale afwijkingen en poliepen, die apart worden gebiopteerd Het verhogen van de opbrengst met chromoendoscopie of narrow band imaging verdient aanbeveling Wanneer er bij coloscopie een carcinoom, een DALM, of een HGD wordt vastgesteld, is er In geval van polipeuze afwijking met het aspect van een sporadisch adenoom kan deze verwijderd worden waarna initieel frequente nacontroles dienen plaats te vinden Hierbij mag geen dysplasie in de omgevende normaal uitziende mucosa aanwezig zijn dan is er waarschijnlijk toch sprake van een DALM De tijd dat maagzweren en CU werden beschouwd als bij uitstek psychosomatische ziekten ligt al weer enkele decennia achter ons Inmiddels worden psychiatrische en psychologische cq persoonlijkheidsfactoren niet langer gezien als (mede-)veroorzakers van IBD, maar wel levensgebeurtenissen (âlife eventsâ), âCopingâ stijl en Sociale steun het beloop en de ernst van IBD mee kunnen kleuren en compliceren (<PERSOON> hierbij staat hoe actief de ziekte is en met welke kwaliteit van zorg -die ook via bejegening door hulpverleners en informatie verstrekking naar de patiënt toe gestalte krijgt- de kwaliteit van leven van de patiënt kan worden verbeterd Een en ander komt overeen met een conceptueel model van IBD, waarin kwaliteit van leven als resultante van een zestal factoren centraal staat (<PERSOON>, ###) en waarbij tevens verwezen mag Enck en Schafer (###) hebben een overzicht gewijd aan meer dan <LEEFTIJD> jaar psychosomatisch onderzoek naar de ZvC, maar vonden geen aanwijzingen voor ziektespecifieke persoonlijkheidsfactoren en ook konden zij geen belangrijke rol aantonen van psychiatrische of persoonlijkheidsfactoren bij het ontstaan van de ziekte Zij veronderstellen, dat het chronische <INSTELLING> van de ziekte verantwoordelijk zou kunnen zijn voor psychiatrische ofwel.
| 569 | nvmdl |
In geval van polipeuze afwijking met het aspect van een sporadisch adenoom kan deze verwijderd worden waarna initieel frequente nacontroles dienen plaats te vinden Hierbij mag geen dysplasie in de omgevende normaal uitziende mucosa aanwezig zijn dan is er waarschijnlijk toch sprake van een DALM De tijd dat maagzweren en CU werden beschouwd als bij uitstek psychosomatische ziekten ligt al weer enkele decennia achter ons Inmiddels worden psychiatrische en psychologische cq persoonlijkheidsfactoren niet langer gezien als (mede-)veroorzakers van IBD, maar wel levensgebeurtenissen (âlife eventsâ), âCopingâ stijl en Sociale steun het beloop en de ernst van IBD mee kunnen kleuren en compliceren (<PERSOON> hierbij staat hoe actief de ziekte is en met welke kwaliteit van zorg -die ook via bejegening door hulpverleners en informatie verstrekking naar de patiënt toe gestalte krijgt- de kwaliteit van leven van de patiënt kan worden verbeterd Een en ander komt overeen met een conceptueel model van IBD, waarin kwaliteit van leven als resultante van een zestal factoren centraal staat (<PERSOON>, ###) en waarbij tevens verwezen mag Enck en Schafer (###) hebben een overzicht gewijd aan meer dan <LEEFTIJD> jaar psychosomatisch onderzoek naar de ZvC, maar vonden geen aanwijzingen voor ziektespecifieke persoonlijkheidsfactoren en ook konden zij geen belangrijke rol aantonen van psychiatrische of persoonlijkheidsfactoren bij het ontstaan van de ziekte Zij veronderstellen, dat het chronische <INSTELLING> van de ziekte verantwoordelijk zou kunnen zijn voor psychiatrische ofwel dagelijkse beslommeringen daarbij een grote rol zou kunnen spelen De invloed van IBD als een chronische ziekte wordt in belangrijke mate niet alleen bepaald door fysieke symptomen, maar ook door psychosociale factoren (<PERSOON>, ###) Problemen die IBD-patiënten aangeven betreffen verlies van energie, verlies van controle, negatief lichaamsbeeld, sociaal isolement en vrees, het gevoel tekort te schieten, zich vies voelen, gebrek aan informatie van de kant van hulpverleners (Casati, ###) Volgens Searle en Bennett (###) -in hun overzicht van de Engelstalige literatuur die tussen ### en ### is gepubliceerd over psychologische factoren en het beloop van IBD- kunnen drie hoofdthemaâs worden psychologische stress en verergering of terugval van IBD Searle en Bennett concluderen dat deze dagelijkse beslommeringen nog meer van invloed kunnen zijn op de ziekteactiviteit dan substantiële levensgebeurtenissen en dat mogelijk ook stemming (angst en depressie) op haar beurt door dergelijke verergeringen van het ziektebeeld kan worden beïnvloed Mittermaier en zijn collegaâs (###) zijn van mening dat depressie en angst aan het begin van de ziekte een voorspeller kunnen zijn van terugval in de toekomst (Mussell, ###) Wanneer IBD in zijn beginstadium is, valt er nog veel te winnen door het tijdig onderkennen van de risicofactoren waardoor het ontstaan van âpsychological distressâ kan worden voorkomen (<PERSOON>, ###) Het leren accepteren van het chronisch <INSTELLING> van een ziekte als IBD en de beperkingen die dit oplegt evenals de noodzaak hulp en steun van anderen hierbij te aanvaarden kunnen een belangrijke opgave Uit de literatuur komen als belangrijke klachten cq hulpvragen van patiënten.
| 610 | nvmdl |
spelen De invloed van IBD als een chronische ziekte wordt in belangrijke mate niet alleen bepaald door fysieke symptomen, maar ook door psychosociale factoren (<PERSOON>, ###) Problemen die IBD-patiënten aangeven betreffen verlies van energie, verlies van controle, negatief lichaamsbeeld, sociaal isolement en vrees, het gevoel tekort te schieten, zich vies voelen, gebrek aan informatie van de kant van hulpverleners (Casati, ###) Volgens Searle en Bennett (###) -in hun overzicht van de Engelstalige literatuur die tussen ### en ### is gepubliceerd over psychologische factoren en het beloop van IBD- kunnen drie hoofdthemaâs worden psychologische stress en verergering of terugval van IBD Searle en Bennett concluderen dat deze dagelijkse beslommeringen nog meer van invloed kunnen zijn op de ziekteactiviteit dan substantiële levensgebeurtenissen en dat mogelijk ook stemming (angst en depressie) op haar beurt door dergelijke verergeringen van het ziektebeeld kan worden beïnvloed Mittermaier en zijn collegaâs (###) zijn van mening dat depressie en angst aan het begin van de ziekte een voorspeller kunnen zijn van terugval in de toekomst (Mussell, ###) Wanneer IBD in zijn beginstadium is, valt er nog veel te winnen door het tijdig onderkennen van de risicofactoren waardoor het ontstaan van âpsychological distressâ kan worden voorkomen (<PERSOON>, ###) Het leren accepteren van het chronisch <INSTELLING> van een ziekte als IBD en de beperkingen die dit oplegt evenals de noodzaak hulp en steun van anderen hierbij te aanvaarden kunnen een belangrijke opgave Uit de literatuur komen als belangrijke klachten cq hulpvragen van patiënten factoren ziekteactiviteit (ernst, etc ), kwaliteit van zorg (waaronder begrepen sociale steun, stress (âlife eventsâ maar ook âdaily hasslesâ), psychische toestand (met name angst en depressie) en het hanteren van dit alles en van IBD als Patiënten die op de hoogte zijn van de beschikbare mogelijkheden om paramedische hulp in te (laten) roepen, kunnen zelf beter aangeven wat hun wensen, behoeften en verwachtingen zijn Dit zal hun tevredenheid over de geboden zorg en hun therapietrouw ten goede kunnen De diversiteit aan klachten maakt het zeer wenselijk aan patiënten informatie te verschaffen over wat voor soort hulp, steun of begeleiding mogelijk is en wie dit kan bieden diëtist, fysiotherapeut, medisch maatschappelijk werker, klinisch psycholoog , geestelijk verzorger etc De in eerste instantie mondelinge informatie kan door geschreven of audio-visueel materiaal worden ondersteund Juist voor patiënten die recent als zodanig bekend zijn geworden â vaak jonge mensen dus â is het bieden van geëigende informatie van groot belang Psychologische hulp is met name dan aangewezen wanneer sprake is van geringe ziekteacceptatie en bij gevoelens van hulpeloosheid; dergelijke hulp kan de ervaren kwaliteit Therapieën van psychosociale signatuur zijn even divers als de klachten, problemen of hulpvragen van IBD-patiënten en ook qua geboekte resultaten is er de nodige variatie (<PERSOON>, ###) Zo stelt Whitehead dat de met âstress management trainingâ behaalde heel recent zowel met een âstress managementâ aanpak als met een âself-directed stress managementâ aanpak positieve effecten claimen, onder meer wat betreft moeheid en buikpijn, ook bij één jaar follow-up (<PERSOON>-Vega, ###).
| 658 | nvmdl |
(ernst, etc ), kwaliteit van zorg (waaronder begrepen sociale steun, stress (âlife eventsâ maar ook âdaily hasslesâ), psychische toestand (met name angst en depressie) en het hanteren van dit alles en van IBD als Patiënten die op de hoogte zijn van de beschikbare mogelijkheden om paramedische hulp in te (laten) roepen, kunnen zelf beter aangeven wat hun wensen, behoeften en verwachtingen zijn Dit zal hun tevredenheid over de geboden zorg en hun therapietrouw ten goede kunnen De diversiteit aan klachten maakt het zeer wenselijk aan patiënten informatie te verschaffen over wat voor soort hulp, steun of begeleiding mogelijk is en wie dit kan bieden diëtist, fysiotherapeut, medisch maatschappelijk werker, klinisch psycholoog , geestelijk verzorger etc De in eerste instantie mondelinge informatie kan door geschreven of audio-visueel materiaal worden ondersteund Juist voor patiënten die recent als zodanig bekend zijn geworden â vaak jonge mensen dus â is het bieden van geëigende informatie van groot belang Psychologische hulp is met name dan aangewezen wanneer sprake is van geringe ziekteacceptatie en bij gevoelens van hulpeloosheid; dergelijke hulp kan de ervaren kwaliteit Therapieën van psychosociale signatuur zijn even divers als de klachten, problemen of hulpvragen van IBD-patiënten en ook qua geboekte resultaten is er de nodige variatie (<PERSOON>, ###) Zo stelt Whitehead dat de met âstress management trainingâ behaalde heel recent zowel met een âstress managementâ aanpak als met een âself-directed stress managementâ aanpak positieve effecten claimen, onder meer wat betreft moeheid en buikpijn, ook bij één jaar follow-up (<PERSOON>-Vega, ###) gingen in een grootschalig onderzoek in het noordwesten <PERSOON>, waarbij maar liefst ## ziekenhuizen en ### poliklinische patiënten betrokken waren, het effect na van âselfmanagementâ en concludeerden dat deze bijdroegen aan positieve zorgresultaten en Waar in het onderzoek van Kennedy communicatie en voorlichting een belangrijke (en positieve) rol speelde (er werd onder meer gewerkt met âguidebooksâ), is in het algemeen het nut van psycho-educatie nog niet geheel uitgekristalliseerd (<PERSOON>, ###; Psychotherapie bleek het beloop bij de ZvC niet positief te beïnvloeden (Jantschek, ###) Psychodynamische therapie en relaxatie hadden weinig of geen positieve effecten voor onder meer angst en depressie in een multicenter behandelingsstudie (<PERSOON>, ###) Tegen de achtergrond van de recent in ons land tot stand gekomen richtlijnen voor angst en depressie is dit ook niet verwonderlijk, aangezien (cognitieve) gedragstherapie, voor deze Het is nog geen uitgemaakte zaak wat de effecten zijn van (âself-directedâ) âstress managementâ Ook over de verhoopt positieve rol van voorlichting, communicatie, psycho-educatie, etc is nog geen duidelijkheid Wat betreft de depressieve klachten zijn er vooralsnog geen aanwijzingen dat moet worden afgeweken van de psychotherapeutische behandeling van deze zoals die -los van lichamelijke ziekten â is ontwikkeld en in Richtlijnen is vastgelegd Al zijn over de rol van stressmanagement, informatieverstrekking en psycho-eductie de boeken nog niet gesloten, van het versterken van de zelf-zorg-mogelijkheden van de patiënt (âself empowermentâ) wordt een positief effect verwacht Deze (self-)empowerment kan op afstand via telefoon of mail (<PERSOON>, ###) of in het kader van gedragstherapeutische.
| 674 | nvmdl |
grootschalig onderzoek in het noordwesten <PERSOON>, waarbij maar liefst ## ziekenhuizen en ### poliklinische patiënten betrokken waren, het effect na van âselfmanagementâ en concludeerden dat deze bijdroegen aan positieve zorgresultaten en Waar in het onderzoek van Kennedy communicatie en voorlichting een belangrijke (en positieve) rol speelde (er werd onder meer gewerkt met âguidebooksâ), is in het algemeen het nut van psycho-educatie nog niet geheel uitgekristalliseerd (<PERSOON>, ###; Psychotherapie bleek het beloop bij de ZvC niet positief te beïnvloeden (Jantschek, ###) Psychodynamische therapie en relaxatie hadden weinig of geen positieve effecten voor onder meer angst en depressie in een multicenter behandelingsstudie (<PERSOON>, ###) Tegen de achtergrond van de recent in ons land tot stand gekomen richtlijnen voor angst en depressie is dit ook niet verwonderlijk, aangezien (cognitieve) gedragstherapie, voor deze Het is nog geen uitgemaakte zaak wat de effecten zijn van (âself-directedâ) âstress managementâ Ook over de verhoopt positieve rol van voorlichting, communicatie, psycho-educatie, etc is nog geen duidelijkheid Wat betreft de depressieve klachten zijn er vooralsnog geen aanwijzingen dat moet worden afgeweken van de psychotherapeutische behandeling van deze zoals die -los van lichamelijke ziekten â is ontwikkeld en in Richtlijnen is vastgelegd Al zijn over de rol van stressmanagement, informatieverstrekking en psycho-eductie de boeken nog niet gesloten, van het versterken van de zelf-zorg-mogelijkheden van de patiënt (âself empowermentâ) wordt een positief effect verwacht Deze (self-)empowerment kan op afstand via telefoon of mail (<PERSOON>, ###) of in het kader van gedragstherapeutische Diverse factoren lijken in verband met therapietrouw een rol te kunnen spelen en met deze factoren zou bij het bevorderen van therapietrouw dan ook rekening moeten worden gehouden Te denken valt aan de actuele kenmerken van de ziekte (IBD), de ernst er van en de invloed op lichamelijk en psychisch functioneren, maar ook persoonlijkheidskenmerken van de patiënt; de mate waarin de patiënt op de hoogte is van IBD in het algemeen en zijn eigen ziekte en prognose en het optimaal er mee omgaan in het bijzonder; de kwaliteit van zorg en de samenwerkingsrelatie van patiënt en zijn hulpverleners; het medisch beleid en de belasting die dit met zich meebrengt voor patiënt en evt diens omgeving; de steun die de patiënt krijgt resp ervaart van de kant van zijn omgeving; de mate waarin de patiënt zijn ziekte accepteert en zich kan vinden in het medisch beleid (cf het bij dokter) of - het meer moderne begrip- âadherentieâ (dokter en patiënt hebben een samenwerkingsrelatie) resp non-compliantie en non-adherentie zijn termen die zich niet beperken tot medicatie (zie vraag ##), maar kunnen ook slaan op het zich (niet) houden aan een dieet, het (niet-) nakomen van afspraken voor polikliniekbezoek of onderzoek (bijvoorbeeld endoscopie), het doorgaan met roken (zie vraag ##), etc Non-adherentie komt op grote schaal voor (vaak rond ## % en soms wel oplopend tot ## % (<PERSOON>, ###) en vormt een belangrijke reden voor terugval (zoals, omgekeerd -in het individuele geval- een historie van steeds maar weer terugvallen een predictor is van non-adherentie).
| 669 | nvmdl |
een rol te kunnen spelen en met deze factoren zou bij het bevorderen van therapietrouw dan ook rekening moeten worden gehouden Te denken valt aan de actuele kenmerken van de ziekte (IBD), de ernst er van en de invloed op lichamelijk en psychisch functioneren, maar ook persoonlijkheidskenmerken van de patiënt; de mate waarin de patiënt op de hoogte is van IBD in het algemeen en zijn eigen ziekte en prognose en het optimaal er mee omgaan in het bijzonder; de kwaliteit van zorg en de samenwerkingsrelatie van patiënt en zijn hulpverleners; het medisch beleid en de belasting die dit met zich meebrengt voor patiënt en evt diens omgeving; de steun die de patiënt krijgt resp ervaart van de kant van zijn omgeving; de mate waarin de patiënt zijn ziekte accepteert en zich kan vinden in het medisch beleid (cf het bij dokter) of - het meer moderne begrip- âadherentieâ (dokter en patiënt hebben een samenwerkingsrelatie) resp non-compliantie en non-adherentie zijn termen die zich niet beperken tot medicatie (zie vraag ##), maar kunnen ook slaan op het zich (niet) houden aan een dieet, het (niet-) nakomen van afspraken voor polikliniekbezoek of onderzoek (bijvoorbeeld endoscopie), het doorgaan met roken (zie vraag ##), etc Non-adherentie komt op grote schaal voor (vaak rond ## % en soms wel oplopend tot ## % (<PERSOON>, ###) en vormt een belangrijke reden voor terugval (zoals, omgekeerd -in het individuele geval- een historie van steeds maar weer terugvallen een predictor is van non-adherentie) culturele verschillen qua non-compliantie, variërend van ## % in Frankrijk, ## % in Italië, ## % in het Verenigd Koninkrijk tot ## % in Duitsland In wat nu volgt zal in hoge mate worden geput uit het zeer recente overzicht van Robinson (###), waarin weliswaar vooral wordt ingegaan op non-adherentie in verband met medicatie, maar dat ook veel praktisch bruikbare tips bevat voor het stimuleren van therapietrouw in het algemeen Teneinde therapietrouw te bevorderen is het allereerst zaak non-adherentie tijdig te herkennen of ânog beter- er zo veel mogelijk voor te zorgen dat het zover niet komt! Hoe kan non-adherentie worden vastgesteld? Rechtstreeks vragen is de kortste weg, maar is niet altijd even betrouwbaar Als het om medicatie gaat, kan het bijvoorbeeld meer opleveren om te vragen naar (bekende) bijverschijnselen Worden deze door de patiënt ontkend, dan is mogelijk sprake van het niet adequaat innemen van medicijnen Ook via anderen (partner, medebehandelend verpleegkundige, etc ) is navraag te doen Patiënten die zich zorgen maken over hun conditie slikken over het algemeen, zelfs los van de mate waarin hun ziekte (naar meer objectieve medische maatstaven) actief is, trouw hun medicijnen Daarentegen loopt therapietrouw juist gevaar wanneer patiënten zich goed voelen (hoewel hun medische conditie te wensen overlaat), bij patiënten waarbij de voordelen van de behandeling niet opwegen tegen de nadelen (nare bijverschijselen, bijvoorbeeld) of bij patiënten waarbij de behandeling niet (voldoende) helpt Ook dit kan dus een ingang zijn om er achter te komen of er sprake is van (non-)adherentie.
| 644 | nvmdl |
non-compliantie, variërend van ## % in Frankrijk, ## % in Italië, ## % in het Verenigd Koninkrijk tot ## % in Duitsland In wat nu volgt zal in hoge mate worden geput uit het zeer recente overzicht van Robinson (###), waarin weliswaar vooral wordt ingegaan op non-adherentie in verband met medicatie, maar dat ook veel praktisch bruikbare tips bevat voor het stimuleren van therapietrouw in het algemeen Teneinde therapietrouw te bevorderen is het allereerst zaak non-adherentie tijdig te herkennen of ânog beter- er zo veel mogelijk voor te zorgen dat het zover niet komt! Hoe kan non-adherentie worden vastgesteld? Rechtstreeks vragen is de kortste weg, maar is niet altijd even betrouwbaar Als het om medicatie gaat, kan het bijvoorbeeld meer opleveren om te vragen naar (bekende) bijverschijnselen Worden deze door de patiënt ontkend, dan is mogelijk sprake van het niet adequaat innemen van medicijnen Ook via anderen (partner, medebehandelend verpleegkundige, etc ) is navraag te doen Patiënten die zich zorgen maken over hun conditie slikken over het algemeen, zelfs los van de mate waarin hun ziekte (naar meer objectieve medische maatstaven) actief is, trouw hun medicijnen Daarentegen loopt therapietrouw juist gevaar wanneer patiënten zich goed voelen (hoewel hun medische conditie te wensen overlaat), bij patiënten waarbij de voordelen van de behandeling niet opwegen tegen de nadelen (nare bijverschijselen, bijvoorbeeld) of bij patiënten waarbij de behandeling niet (voldoende) helpt Ook dit kan dus een ingang zijn om er achter te komen of er sprake is van (non-)adherentie Hoe ziet u zelf uw ziekte toestand op dit moment? Wat vindt u van de resultaten van de behandeling tot dusver? In welke mate hebt u last van bijverschijnselen van de behandeling? De kans op therapietrouw is groter als de patiënt op de hoogte is van zijn ziektetoestand, bekend is met de redenen voor het medische beleid en ook weet hoe dit correct op te volgen Aan informatie en (psycho-)educatie ontbreekt wel eens wat, waardoor de patiënt zich matig- of slecht-geïnformeerd, niet (helemaal) begrepen of niet-serieus genomen kan voelen Zo kan het van belang zijn dat de hulpverlener zich bijvoorbeeld realiseert dat er naast overeenkomsten ook pregnante verschillen kunnen zijn tussen vrouwen en mannen, wat betreft de vragen die hen in verband met hun IBD bezig houden Zich zorgen maken over gebrek aan energie, effecten van medicatie, beloop van de ziekte, operaties, stoma, het onder het eigen optimum leven en het anderen tot last zijn, komt bij beide geslachten voor Over kinderen krijgen, het er onaantrekkelijk uitzien, lichaamsbeleving, eenzaamheidsgevoelens, intimiteit en presteren op seksueel gebied, maken vrouwen zich meer zorgen Daar komt bij, dat patiënten uit sommige bevolkingscategorieën minder geneigd lijken hun zorgen en wensen (spontaan) te uiten jongeren, niet-blanken, vrouwen, ongehuwden Als hulpverlener zal men dezen dus de helpende hand moeten reiken, wil men zaken bespreekbaar krijgen Andere patiënt-gerelateerde factoren die van invloed kunnen zijn op non-adherentie zijn behoren tot een lagere sociaal-economische klasse, jong zijn, man zijn, ongehuwd zijn, een psychiatrische stoornis hebben.
| 622 | nvmdl |
Hoe ziet u zelf uw ziekte toestand op dit moment? Wat vindt u van de resultaten van de behandeling tot dusver? In welke mate hebt u last van bijverschijnselen van de behandeling? De kans op therapietrouw is groter als de patiënt op de hoogte is van zijn ziektetoestand, bekend is met de redenen voor het medische beleid en ook weet hoe dit correct op te volgen Aan informatie en (psycho-)educatie ontbreekt wel eens wat, waardoor de patiënt zich matig- of slecht-geïnformeerd, niet (helemaal) begrepen of niet-serieus genomen kan voelen Zo kan het van belang zijn dat de hulpverlener zich bijvoorbeeld realiseert dat er naast overeenkomsten ook pregnante verschillen kunnen zijn tussen vrouwen en mannen, wat betreft de vragen die hen in verband met hun IBD bezig houden Zich zorgen maken over gebrek aan energie, effecten van medicatie, beloop van de ziekte, operaties, stoma, het onder het eigen optimum leven en het anderen tot last zijn, komt bij beide geslachten voor Over kinderen krijgen, het er onaantrekkelijk uitzien, lichaamsbeleving, eenzaamheidsgevoelens, intimiteit en presteren op seksueel gebied, maken vrouwen zich meer zorgen Daar komt bij, dat patiënten uit sommige bevolkingscategorieën minder geneigd lijken hun zorgen en wensen (spontaan) te uiten jongeren, niet-blanken, vrouwen, ongehuwden Als hulpverlener zal men dezen dus de helpende hand moeten reiken, wil men zaken bespreekbaar krijgen Andere patiënt-gerelateerde factoren die van invloed kunnen zijn op non-adherentie zijn behoren tot een lagere sociaal-economische klasse, jong zijn, man zijn, ongehuwd zijn, een psychiatrische stoornis hebben a bepleiten naar aanleiding van een Communiceer met de patiënt; toon interesse en begrip, in een open dialoog; realiseer met name dat bij patiënten die er slecht aan toe zijn geboden informatie niet altijd goed dóórkomt, tenzij er veel aandacht aan wordt besteed om de effectiviteit van de Opteer voor de medewerking van de patiënt aan therapeutische doelen; (anders gezegd *Overhalen van de patiënt om mee te doen aan therapeutische Educatie van patiënt en zijn familie; informeer mondeling, via folders en brochures, Adherentie (therapietrouw) is van groot belang voor het effectueren van medisch beleid en het verbeteren van de kwaliteit van leven van de IBD-patiënt Een goede hulpverlener-patiënt relatie is een eerste vereiste en verdient daarom veel aandacht te krijgen Sleutelwoorden zijn wederzijds respect, communicatie, Gezien de huidige mogelijkheden van medicamenteuze inzet, dient een gesprek tussen behandelaar en patiënt gehouden te worden bij vermoeden op therapieontrouw Betrokkenen dienen in het belang van hun kwaliteit van leven, gestimuleerd te worden de medicatie te (blijven) gebruiken Van belang daarbij is te benadrukken dat het bij IBD om chronische ziekten gaat die een levenslange therapietrouw vergen, dus niet alleen als de ziekte actief is, maar ook om opvlammingen vóór te zijn en vanuit het oogpunt van opvlamming- en kankerpreventie De literatuursearch in deze leverde maar weinig en ook nog deels tegenstrijdige resultaten op Vermoeidheid treedt vaak op (<PERSOON>, ###) Zo blijkt dat moeheid een belangrijk.
| 586 | nvmdl |
a bepleiten naar aanleiding van een Communiceer met de patiënt; toon interesse en begrip, in een open dialoog; realiseer met name dat bij patiënten die er slecht aan toe zijn geboden informatie niet altijd goed dóórkomt, tenzij er veel aandacht aan wordt besteed om de effectiviteit van de Opteer voor de medewerking van de patiënt aan therapeutische doelen; (anders gezegd *Overhalen van de patiënt om mee te doen aan therapeutische Educatie van patiënt en zijn familie; informeer mondeling, via folders en brochures, Adherentie (therapietrouw) is van groot belang voor het effectueren van medisch beleid en het verbeteren van de kwaliteit van leven van de IBD-patiënt Een goede hulpverlener-patiënt relatie is een eerste vereiste en verdient daarom veel aandacht te krijgen Sleutelwoorden zijn wederzijds respect, communicatie, Gezien de huidige mogelijkheden van medicamenteuze inzet, dient een gesprek tussen behandelaar en patiënt gehouden te worden bij vermoeden op therapieontrouw Betrokkenen dienen in het belang van hun kwaliteit van leven, gestimuleerd te worden de medicatie te (blijven) gebruiken Van belang daarbij is te benadrukken dat het bij IBD om chronische ziekten gaat die een levenslange therapietrouw vergen, dus niet alleen als de ziekte actief is, maar ook om opvlammingen vóór te zijn en vanuit het oogpunt van opvlamming- en kankerpreventie De literatuursearch in deze leverde maar weinig en ook nog deels tegenstrijdige resultaten op Vermoeidheid treedt vaak op (<PERSOON>, ###) Zo blijkt dat moeheid een belangrijk zin van invloed is op de kwaliteit van leven van patiënten (<PERSOON>, ###) Anderen betwijfelen daarentegen of moeheid wel een specifiek symptoom is van IBD-patiënten (Björnsson, ###) In hun onderzoek bij onder meer ## IBD-patiënten bleken deze zelfs lagere scores voor vermoeidheid te hebben dan mensen uit de algemene populatie Volgens ideeën ontstaan vanuit de (cognitieve) gedragstherapie zijn hiervoor de afgelopen jaren Vanuit de klinische praktijk van alledag is vermoeidheid een robuust fenomeen In de researchliteratuur is geen sprake van eenduidigheid Mogelijk kan voor de behandeling (deels) worden aangesloten bij de voor (chronische) vermoeidheid ontwikkelde protocollen Deze dienen echter nog wel op hun bruikbaarheid voor Wat de psychosociale interventies betreft kan bij vermoeidheid bij de IBD-patiënt, worden aangesloten bij de inmiddels ruimschoots beschikbare, ook protocollaire, behandelingsmogelijkheden Te overwegen valt deze behandelingsmethoden dan ook gericht voor de Protocollair behandeling bij vermoeidheid bij IBD-patiénten verdient nader onderzoek De relatie tussen roken en IBD is een gecompliceerde Uit verschillende epidemiologische studies komt naar voren dat patiënten met CU minder vaak roken dan patiënten met de ZvC of gematchte controles (Harries, ###; Cosnes, ###) Patiënten met de ZvC roken juist vaker dan gematchte controles (Sommerville, ###; Jick,###; Tobin, ###; Calkins, ###) Roken lijkt dus een risicofactor voor de ontwikkeling van de ZvC, terwijl roken tegen de ontwikkeling van CU lijkt te beschermen Afgezien van de associatie tussen het wel of niet roken en het ontstaan van IBD speelt roken ook een rol bij het verdere beloop van de ziekte Roken is daarnaast een bekende etiologische factor bij diverse vormen van kanker.
| 625 | nvmdl |
Anderen betwijfelen daarentegen of moeheid wel een specifiek symptoom is van IBD-patiënten (Björnsson, ###) In hun onderzoek bij onder meer ## IBD-patiënten bleken deze zelfs lagere scores voor vermoeidheid te hebben dan mensen uit de algemene populatie Volgens ideeën ontstaan vanuit de (cognitieve) gedragstherapie zijn hiervoor de afgelopen jaren Vanuit de klinische praktijk van alledag is vermoeidheid een robuust fenomeen In de researchliteratuur is geen sprake van eenduidigheid Mogelijk kan voor de behandeling (deels) worden aangesloten bij de voor (chronische) vermoeidheid ontwikkelde protocollen Deze dienen echter nog wel op hun bruikbaarheid voor Wat de psychosociale interventies betreft kan bij vermoeidheid bij de IBD-patiënt, worden aangesloten bij de inmiddels ruimschoots beschikbare, ook protocollaire, behandelingsmogelijkheden Te overwegen valt deze behandelingsmethoden dan ook gericht voor de Protocollair behandeling bij vermoeidheid bij IBD-patiénten verdient nader onderzoek De relatie tussen roken en IBD is een gecompliceerde Uit verschillende epidemiologische studies komt naar voren dat patiënten met CU minder vaak roken dan patiënten met de ZvC of gematchte controles (Harries, ###; Cosnes, ###) Patiënten met de ZvC roken juist vaker dan gematchte controles (Sommerville, ###; Jick,###; Tobin, ###; Calkins, ###) Roken lijkt dus een risicofactor voor de ontwikkeling van de ZvC, terwijl roken tegen de ontwikkeling van CU lijkt te beschermen Afgezien van de associatie tussen het wel of niet roken en het ontstaan van IBD speelt roken ook een rol bij het verdere beloop van de ziekte Roken is daarnaast een bekende etiologische factor bij diverse vormen van kanker tabaksgebruik zijn echter niet alleen van negatieve invloed Er bestaan ook aanwijzingen voor mogelijk positieve gevolgen voor allerlei ziektebeelden schizofrenie, <PERSOON>, ADD, het slaap apnoe syndroom en CU (Benowitz, ###; Perkins, ###; Pullan, ###) Patiënten met CU die blijven roken hebben minder vaak worden minder vaak opgenomen (Boyko, ###; Odes, ###) en raken minder vaak hun colon kwijt (Odes, ###; Cosnes, ###) dan niet-rokers Gezien de gezondheidsrisicoâs in het algemeen in verband met roken gaat het echter te ver om patiënten met CU aan te raden te gaan of te blijven roken (Dietric, ###) Het effect van roken op het beloop van de ZvC is minder duidelijk Enerzijds zijn er studies die (mn bij rokende vrouwen met ziekte in het alsmede minder reactie op thiopurines of infliximab beschrijven (Cosnes, ###; Russel, ###; Cosnes, ###; Parsi, ###; Arnott, ###) Anderzijds zijn echter verschillende onderzoeksresultaten die dit voor al deze onderdelen niet bevestigen (<PERSOON>, ###; <PERSOON> bleek roken geen invloed te hebben op de effectmaat in de step-up of step-down strategie (D'Haens, ###) of op de respons van nieuwere anti-TNF middelen zoals certolizumab Dat roken ongezond is en het risco op long- en hart- en vaatziekten vergroot is algemeen bekend Dit benadrukt het belang van het geven van informatie en van psycho-educatie met name bij patiënten uit lagere socio-economische lagen van de bevolking (<PERSOON>, ###).
| 667 | nvmdl |
tabaksgebruik zijn echter niet alleen van negatieve invloed Er bestaan ook aanwijzingen voor mogelijk positieve gevolgen voor allerlei ziektebeelden schizofrenie, <PERSOON>, ADD, het slaap apnoe syndroom en CU (Benowitz, ###; Perkins, ###; Pullan, ###) Patiënten met CU die blijven roken hebben minder vaak worden minder vaak opgenomen (Boyko, ###; Odes, ###) en raken minder vaak hun colon kwijt (Odes, ###; Cosnes, ###) dan niet-rokers Gezien de gezondheidsrisicoâs in het algemeen in verband met roken gaat het echter te ver om patiënten met CU aan te raden te gaan of te blijven roken (Dietric, ###) Het effect van roken op het beloop van de ZvC is minder duidelijk Enerzijds zijn er studies die (mn bij rokende vrouwen met ziekte in het alsmede minder reactie op thiopurines of infliximab beschrijven (Cosnes, ###; Russel, ###; Cosnes, ###; Parsi, ###; Arnott, ###) Anderzijds zijn echter verschillende onderzoeksresultaten die dit voor al deze onderdelen niet bevestigen (<PERSOON>, ###; <PERSOON> bleek roken geen invloed te hebben op de effectmaat in de step-up of step-down strategie (D'Haens, ###) of op de respons van nieuwere anti-TNF middelen zoals certolizumab Dat roken ongezond is en het risco op long- en hart- en vaatziekten vergroot is algemeen bekend Dit benadrukt het belang van het geven van informatie en van psycho-educatie met name bij patiënten uit lagere socio-economische lagen van de bevolking (<PERSOON>, ###) gerichte aanpak een mogelijkheid Naast ondersteuning, via farmacotherapie in de vorm van het middel bupropion, van nicotine pleisters, kauwgum of neusspray, kan (cognitieve) gedragstherapie of counseling worden ingezet om hulp te bieden bij het afkicken van de afhankelijkheid van of verslaving van nicotine & roken (Hilsden, ###; Challis, ###; Aveyard, ###) Meer gecontroleerd onderzoek naar de beste interventiestrategieën is hier Patiënten met de ZvC roken vaker en patiënten met CU zijn vaker exrokers dan Cosnes, ###; Sommerville, ###; Jick, ###; Tobin, ###; Calkins, ### Patiënten met CU die blijven roken hebben minder vaak opvlammingen, hebben minder vaak corticosteroïden nodig, worden minder vaak opgenomen en Boyko, ###; Mokbel, ###; Odes, ###; Cosnes, ### Bij patiënten met de ZvC is het effect van roken op het ziektebeloop en de <PERSOON>, ondersteuning, lijkt op dit moment een redelijke kans van slagen te hebben in de hulp bij het stoppen met roken Tabaksverslaving kan echter zeer hardnekkig zijn en de kans op terugval (met âstressâ als antecedent van het weer beginnen) ligt lang op de loer Er zijn ook allerlei bibliotherapie en psycho-educatie Ook hierover zijn de boeken nog niet gesloten (Aveyard, Gezien de gezondheidsrisicoâs in het algemeen wordt stoppen met roken voor alle IBDpatiënten aanbevolen Onderzoek naar de beste strategie om te stoppen met roken bij IBD-patiënten is gewenst.
| 662 | nvmdl |
gerichte aanpak een mogelijkheid Naast ondersteuning, via farmacotherapie in de vorm van het middel bupropion, van nicotine pleisters, kauwgum of neusspray, kan (cognitieve) gedragstherapie of counseling worden ingezet om hulp te bieden bij het afkicken van de afhankelijkheid van of verslaving van nicotine & roken (Hilsden, ###; Challis, ###; Aveyard, ###) Meer gecontroleerd onderzoek naar de beste interventiestrategieën is hier Patiënten met de ZvC roken vaker en patiënten met CU zijn vaker exrokers dan Cosnes, ###; Sommerville, ###; Jick, ###; Tobin, ###; Calkins, ### Patiënten met CU die blijven roken hebben minder vaak opvlammingen, hebben minder vaak corticosteroïden nodig, worden minder vaak opgenomen en Boyko, ###; Mokbel, ###; Odes, ###; Cosnes, ### Bij patiënten met de ZvC is het effect van roken op het ziektebeloop en de <PERSOON>, ondersteuning, lijkt op dit moment een redelijke kans van slagen te hebben in de hulp bij het stoppen met roken Tabaksverslaving kan echter zeer hardnekkig zijn en de kans op terugval (met âstressâ als antecedent van het weer beginnen) ligt lang op de loer Er zijn ook allerlei bibliotherapie en psycho-educatie Ook hierover zijn de boeken nog niet gesloten (Aveyard, Gezien de gezondheidsrisicoâs in het algemeen wordt stoppen met roken voor alle IBDpatiënten aanbevolen Onderzoek naar de beste strategie om te stoppen met roken bij IBD-patiënten is gewenst effecten van roken en het stoppen met roken op IBD De mate van beperkingen veroorzaakt door IBD is vooral afhankelijk van de klachten ten gevolge van de ziekteactiviteit, de mogelijke extra-intestinale verschijnselen, de (bij)-effecten van de noodzakelijke behandelingen, de onzekerheid over het beloop van de ziekte, de sociaal-maatschappelijke consequenties van één en ander en zoals dat ook bij andere (chronische) ziekten het geval is, van de manier waarop men in staat is met deze problematiek om te gaan Ook afhankelijk van het sociale stelsel zal een door betrokkene ervaren verlies van arbeidsvermogen, uiteindelijk door de uitvoerende instanties (in Indien nieuwe behandelmogelijkheden succesvol zijn zullen de beperkingen verminderen met potentieel een verminderd verlies van arbeidsvermogen En aangezien de mate van het geaccepteerde verlies aan arbeidsvermogen en de daaruit bij onderzoek voortvloeiende gegevens, nauw verband houden met het sociale stelsel, zijn data daarover uit andere <PERSOON> et al (###) beschrijven in een case control onderzoek, getrokken uit de grote Maastrichtse cohortstudie voor de (zuid) Nederlandse setting de gevolgen van IBD op de arbeidsparticipatie Vergeleken met de controlegroep bleek de arbeidsparticipatie bij IBDpatiënten #,#% lager te liggen (##% CI # # â # #) en langdurige arbeidsongeschiktheid ##,#% hoger (##% CI <DATUM> #) Bij patiënten met de ZvC bleken deze effecten meer uitgesproken te zijn dan bij patiënten met CU Bij degenen met een betaalde baan had ##% van de patiënten vergeleken met ##% van de controles zich in het afgelopen jaar ziek gemeld (p=# ###) gedurende een of meer episodes.
| 647 | nvmdl |
stoppen met roken op IBD De mate van beperkingen veroorzaakt door IBD is vooral afhankelijk van de klachten ten gevolge van de ziekteactiviteit, de mogelijke extra-intestinale verschijnselen, de (bij)-effecten van de noodzakelijke behandelingen, de onzekerheid over het beloop van de ziekte, de sociaal-maatschappelijke consequenties van één en ander en zoals dat ook bij andere (chronische) ziekten het geval is, van de manier waarop men in staat is met deze problematiek om te gaan Ook afhankelijk van het sociale stelsel zal een door betrokkene ervaren verlies van arbeidsvermogen, uiteindelijk door de uitvoerende instanties (in Indien nieuwe behandelmogelijkheden succesvol zijn zullen de beperkingen verminderen met potentieel een verminderd verlies van arbeidsvermogen En aangezien de mate van het geaccepteerde verlies aan arbeidsvermogen en de daaruit bij onderzoek voortvloeiende gegevens, nauw verband houden met het sociale stelsel, zijn data daarover uit andere <PERSOON> et al (###) beschrijven in een case control onderzoek, getrokken uit de grote Maastrichtse cohortstudie voor de (zuid) Nederlandse setting de gevolgen van IBD op de arbeidsparticipatie Vergeleken met de controlegroep bleek de arbeidsparticipatie bij IBDpatiënten #,#% lager te liggen (##% CI # # â # #) en langdurige arbeidsongeschiktheid ##,#% hoger (##% CI <DATUM> #) Bij patiënten met de ZvC bleken deze effecten meer uitgesproken te zijn dan bij patiënten met CU Bij degenen met een betaalde baan had ##% van de patiënten vergeleken met ##% van de controles zich in het afgelopen jaar ziek gemeld (p=# ###) gedurende een of meer episodes # dagen (patiënten) versus <DATUM> dagen (controles) ziekteverlof per persoon per jaar Ten opzichte van de controles was het risico op langdurige arbeidsongeschiktheid hoger op jeugdige leeftijd (p=# ##) en bij hoog opgeleid zijn (p= # ##) Het risico op langdurige arbeidsongeschiktheid en ziekmelding was bij patiënten met de ZvC hoger dan die met CU Hoe ernstiger het ziektebeeld, hoe groter de kans op ziekmelding en arbeidsongeschiktheid Uit een Amerikaans onderzoek van Longobardi et al (###) kwam naar voren dat een IBD populatie met klachten een twee maal grotere kans had om niet te kunnen werken (OR=# ##; ##% CI De mate van door IBD veroorzaakte beperkingen is afhankelijk van de mate van ziekteactiviteit IBD leidt tot een lagere arbeidsparticipatie en een hogere kans op arbeidsongeschiktheid, in geval van de ZvC meer dan bij CU Het hebben van een chronische ziekte die in remissies en opvlammingen verloopt, vormt zowel uit privé, sociaal en maatschappelijk oogpunt een grote belasting Indien we onder indirecte (zijnde kosten die met verzuim en arbeidsongeschiktheid te maken hebben) die met de IBD problematiek gepaard gaan, moeten deze kosten gerelateerd worden aan de economische status van het land waar de IBD-patiënt werkt/woont dan wel behandeld wordt Voor de bepaling van indirecte kosten waar de gemeenschap als geheel mee te maken heeft gaat het onder andere om sociale verzekeringskosten zoals arbeidsongeschiktheidskosten Nu is sinds enkele jaren de sociale wetgeving ingrijpend veranderd werkgever en werknemer worden toenemend zelf verantwoordelijk voor de reïntegratie van de.
| 630 | nvmdl |
versus <DATUM> dagen (controles) ziekteverlof per persoon per jaar Ten opzichte van de controles was het risico op langdurige arbeidsongeschiktheid hoger op jeugdige leeftijd (p=# ##) en bij hoog opgeleid zijn (p= # ##) Het risico op langdurige arbeidsongeschiktheid en ziekmelding was bij patiënten met de ZvC hoger dan die met CU Hoe ernstiger het ziektebeeld, hoe groter de kans op ziekmelding en arbeidsongeschiktheid Uit een Amerikaans onderzoek van Longobardi et al (###) kwam naar voren dat een IBD populatie met klachten een twee maal grotere kans had om niet te kunnen werken (OR=# ##; ##% CI De mate van door IBD veroorzaakte beperkingen is afhankelijk van de mate van ziekteactiviteit IBD leidt tot een lagere arbeidsparticipatie en een hogere kans op arbeidsongeschiktheid, in geval van de ZvC meer dan bij CU Het hebben van een chronische ziekte die in remissies en opvlammingen verloopt, vormt zowel uit privé, sociaal en maatschappelijk oogpunt een grote belasting Indien we onder indirecte (zijnde kosten die met verzuim en arbeidsongeschiktheid te maken hebben) die met de IBD problematiek gepaard gaan, moeten deze kosten gerelateerd worden aan de economische status van het land waar de IBD-patiënt werkt/woont dan wel behandeld wordt Voor de bepaling van indirecte kosten waar de gemeenschap als geheel mee te maken heeft gaat het onder andere om sociale verzekeringskosten zoals arbeidsongeschiktheidskosten Nu is sinds enkele jaren de sociale wetgeving ingrijpend veranderd werkgever en werknemer worden toenemend zelf verantwoordelijk voor de reïntegratie van de toenemend op het bord van werkgever Zo is sinds enkele jaren de Wet verbetering Poortwachter in werking getreden waarbij aanvankelijk na <LEEFTIJD> jaar ziekte een WAO beoordeling werd gegeven Per <DATUM> geldt de nieuwe Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) waarbij de WAO op termijn zal gaan verdwijnen Hierbij zijn de regels alvorens tot een vorm van uitkering over wordt gegaan nog verder aangescherpt (zie Om nu een indruk te krijgen om welke aantallen IBD-WAO-ers het gaat, werden gegevens van de uitvoeringsinstelling werknemers verzekeringen (<INSTELLING>) hoofdkantoor <PERSOON>, opgevraagd In tabel # zijn de gegevens verzameld met betrekking tot de instroom in ### en zittend bestand tot eind juni ### betreffende de diagnoses CvZ en CU naar geslacht en leeftijdscohorten Gecodeerd werd op hoofddiagnoses, er zijn derhalve waarschijnlijk meer mensen met deze diagnoses bij het <INSTELLING> bekend maar die zijn i v m comorbiditeit onder Tabel # Aantal patiënten die met de diagnoses ZvC en CU naar geslacht en leeftijdscohortenzoals zoals die bekend zijn bij de <PERSOON> vanaf ### tot Uit bovenstaande gegevens blijkt dat, met in achtneming van de problematiek rondom registratie bij comorbiditeit, IBD (tenminste) #,##% uitmaakt van de totale WAO instroom verwachting gerechtvaardigd dat de WIA (voorheen WAO) instroom zeker niet zal stijgen Recente buitenlandse literatuur (Longobardi, ###) laat het volgende zien gedurende het gehele (werkzame) leven kunnen betrokkenen episoden van verergerende klachten ervaren Dit resulteert in directe kosten en indirecte kosten Deze indirecte kosten werden in.
| 603 | nvmdl |
het bord van werkgever Zo is sinds enkele jaren de Wet verbetering Poortwachter in werking getreden waarbij aanvankelijk na <LEEFTIJD> jaar ziekte een WAO beoordeling werd gegeven Per <DATUM> geldt de nieuwe Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) waarbij de WAO op termijn zal gaan verdwijnen Hierbij zijn de regels alvorens tot een vorm van uitkering over wordt gegaan nog verder aangescherpt (zie Om nu een indruk te krijgen om welke aantallen IBD-WAO-ers het gaat, werden gegevens van de uitvoeringsinstelling werknemers verzekeringen (<INSTELLING>) hoofdkantoor <PERSOON>, opgevraagd In tabel # zijn de gegevens verzameld met betrekking tot de instroom in ### en zittend bestand tot eind juni ### betreffende de diagnoses CvZ en CU naar geslacht en leeftijdscohorten Gecodeerd werd op hoofddiagnoses, er zijn derhalve waarschijnlijk meer mensen met deze diagnoses bij het <INSTELLING> bekend maar die zijn i v m comorbiditeit onder Tabel # Aantal patiënten die met de diagnoses ZvC en CU naar geslacht en leeftijdscohortenzoals zoals die bekend zijn bij de <PERSOON> vanaf ### tot Uit bovenstaande gegevens blijkt dat, met in achtneming van de problematiek rondom registratie bij comorbiditeit, IBD (tenminste) #,##% uitmaakt van de totale WAO instroom verwachting gerechtvaardigd dat de WIA (voorheen WAO) instroom zeker niet zal stijgen Recente buitenlandse literatuur (Longobardi, ###) laat het volgende zien gedurende het gehele (werkzame) leven kunnen betrokkenen episoden van verergerende klachten ervaren Dit resulteert in directe kosten en indirecte kosten Deze indirecte kosten werden in Bij IBD-patiënten met klachten vormen ook de indirecte kosten ten gevolge van IBD patienten maakten in ### tenminste #,##% uit van de totale WAO Of verzuim en arbeidsongeschiktheid en in welke mate, en of dat veel of weinig geacht wordt, een belangrijk maatschappelijk probleem vormt, is afhankelijk van de mogelijkheid de patiënt met IBD zodanig te behandelen dat een duurzame remissie optreedt Maatschappelijk gezien zijn er zowel directe als indirecte kosten verbonden aan ziekte en arbeidsongeschiktheid Afhankelijk van de economische situatie van het land en van de kostenposten, kan een oriënterende berekening gemaakt worden van de financiële impact van patiënten met IBD Blijft een probleem dat vergelijkingen van groepen waarbij de parameter âbetaald werkâ is en tevens de gegevens daarover retrospectief zijn en door betrokkenen zelf in een vragenlijst ingevuld, een grove maat blijft <PERSOON> bij betaald werk kan het gaan om eigen werk (de âbedongen arbeidâ), aangepast eigen werk of voorlopig ander werk Waarbij het dan tevens de vraag is of, en zo ja welke loonwaarde de âoutputâ genereert En de economische waarde die werkzaamheden die op arbeidstherapeutische basis worden verricht mogelijk toch genereren (waarbij betrokkene dus nog wel ziek gemeld De doelstelling âduurzame remissieâ zal zijn gunstige effect hebben op zowel betrokkene zelf, de mate van arbeidsgeschiktheid en de kosten die de maatschappij te dragen heeft voor deze categorie patiënten Dat laat onverlet dat werkgever en werknemer gehouden zijn om los van welke medische diagnose dan ook, te bezien wat qua arbeidsinzet WEL mogelijk is.
| 607 | nvmdl |
met klachten vormen ook de indirecte kosten ten gevolge van IBD patienten maakten in ### tenminste #,##% uit van de totale WAO Of verzuim en arbeidsongeschiktheid en in welke mate, en of dat veel of weinig geacht wordt, een belangrijk maatschappelijk probleem vormt, is afhankelijk van de mogelijkheid de patiënt met IBD zodanig te behandelen dat een duurzame remissie optreedt Maatschappelijk gezien zijn er zowel directe als indirecte kosten verbonden aan ziekte en arbeidsongeschiktheid Afhankelijk van de economische situatie van het land en van de kostenposten, kan een oriënterende berekening gemaakt worden van de financiële impact van patiënten met IBD Blijft een probleem dat vergelijkingen van groepen waarbij de parameter âbetaald werkâ is en tevens de gegevens daarover retrospectief zijn en door betrokkenen zelf in een vragenlijst ingevuld, een grove maat blijft <PERSOON> bij betaald werk kan het gaan om eigen werk (de âbedongen arbeidâ), aangepast eigen werk of voorlopig ander werk Waarbij het dan tevens de vraag is of, en zo ja welke loonwaarde de âoutputâ genereert En de economische waarde die werkzaamheden die op arbeidstherapeutische basis worden verricht mogelijk toch genereren (waarbij betrokkene dus nog wel ziek gemeld De doelstelling âduurzame remissieâ zal zijn gunstige effect hebben op zowel betrokkene zelf, de mate van arbeidsgeschiktheid en de kosten die de maatschappij te dragen heeft voor deze categorie patiënten Dat laat onverlet dat werkgever en werknemer gehouden zijn om los van welke medische diagnose dan ook, te bezien wat qua arbeidsinzet WEL mogelijk is (<PERSOON>, ###) blijkt dat IBD-patiënten met werken kennelijk een probleem ervaren Er zijn niet veel recente onderzoeken bekend naar de subjectieve beleving van het werk door IBDpatiënten In een al wat ouder case control onderzoek onder jongeren met de ZvC van Mayberry et al (###) gaf ##% van de deelnemers aan dat ze ten gevolge van hun aandoening geen promotie in het werk hadden nagestreefd en ##% gaf aan dat bij hen Moody (###) deed in Leicester en Cardiff onderzoek naar de houding van werkgevers ten opzichte van werknemers met IBD De response rate bij werkgevers was slechts ##% Toch wordt in deze research note gesteld dat er bij werkgevers ten aanzien van IBD-patiënten een minder negatieve houding is aangaande mogelijkheden voor promotiekansen in het werk dan ten opzichte van werknemers met chronische ziekten zoals epilepsie, multiple sclerose of Er wordt wisselend gedacht over de belemmeringen die het hebben van IBD in het werk oplevert Hier is slechts weinig literatuur beschikbaar Gegeven het huidige sociale stelsel in <LOCATIE> en bij optimale behandeling van de IBD, is de werkgroep van mening dat problemen in het werk verminderd kunnen worden indien de verwachtingspatronen van werkgever en werknemer zo naadloos mogelijk op elkaar kunnen worden afgestemd Er zal rekening gehouden moeten worden met de individuele belasting en belastbaarheid Dat betekent dat een adequate informatie van partijen, een goede communicatie tussen partijen en wederzijds begrip, essentieel zijn voor de mogelijkheid van een goede arbeidsrelatie en -prestatie maar ook voor een potentiële duurzame inzetbaarheid.
| 596 | nvmdl |
blijkt dat IBD-patiënten met werken kennelijk een probleem ervaren Er zijn niet veel recente onderzoeken bekend naar de subjectieve beleving van het werk door IBDpatiënten In een al wat ouder case control onderzoek onder jongeren met de ZvC van Mayberry et al (###) gaf ##% van de deelnemers aan dat ze ten gevolge van hun aandoening geen promotie in het werk hadden nagestreefd en ##% gaf aan dat bij hen Moody (###) deed in Leicester en Cardiff onderzoek naar de houding van werkgevers ten opzichte van werknemers met IBD De response rate bij werkgevers was slechts ##% Toch wordt in deze research note gesteld dat er bij werkgevers ten aanzien van IBD-patiënten een minder negatieve houding is aangaande mogelijkheden voor promotiekansen in het werk dan ten opzichte van werknemers met chronische ziekten zoals epilepsie, multiple sclerose of Er wordt wisselend gedacht over de belemmeringen die het hebben van IBD in het werk oplevert Hier is slechts weinig literatuur beschikbaar Gegeven het huidige sociale stelsel in <LOCATIE> en bij optimale behandeling van de IBD, is de werkgroep van mening dat problemen in het werk verminderd kunnen worden indien de verwachtingspatronen van werkgever en werknemer zo naadloos mogelijk op elkaar kunnen worden afgestemd Er zal rekening gehouden moeten worden met de individuele belasting en belastbaarheid Dat betekent dat een adequate informatie van partijen, een goede communicatie tussen partijen en wederzijds begrip, essentieel zijn voor de mogelijkheid van een goede arbeidsrelatie en -prestatie maar ook voor een potentiële duurzame inzetbaarheid Er zijn meerdere, recente, grote en kwalitatief hoogwaardige, populatiegebaseerde studies beschikbaar als het gaat om mortaliteit en de levensverwachting van patiënten met colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn In een meta-analyse waarbij de mortaliteit bij patiënten met colitis ulcerosa werd geëvalueerd, bleek dat deze niet verhoogd is, vergeleken met de verschillen echter wel colitis ulcerosa patiënten overlijden vaker aan gastro-intestinale aandoeningen, longembolieën, niet alcoholgerelateerde leverziekten en respiratoire aandoeningen en minder vaak aan longkanker Dit werd recent bevestigd in een grote retrospectieve populatiestudie vanuit de VS door Hutfless et al , waarbij een SMR van # # werd gevonden (##% CI # <DATUM> #) Ook in deze studie kwam de overlijdensoorzaak niet volledig overeen met de referentiepopulatie vooral mannen met colitis ulcerosa stierven vaker door colorectaal carcinomen Hiernaast zijn er aanwijzingen dat colitis ulcerosa patiënten, ouder dan <LEEFTIJD> jaar met ontstekingsactiviteit die zich tot proximaal van de flexura lienalis uitbreidt in de eerste <LEEFTIJD> jaar na diagnosestelling vaker overlijden op basis van postoperatieve complicaties en comorbiditeit (Winther, ###) Mogelijk beschermt colitis ulcerosa wel tegen hart en vaatziekten (<PERSOON>, ###) In geval van de ZvC is er wel degelijk sprake van een toegenomen mortaliteit (SMR # ##, ##%CI # #<DATUM> , zoals blijkt uit een gastro-intestinale aandoeningen, anders dan de IBD, waarbij wederom in geval van het mannelijke geslacht colorectale carcinomen een rol speelden Of introductie van nieuwe therapeutische opties in de laatste <LEEFTIJD> jaar effect heeft op mortaliteit en levensverwachting.
| 603 | nvmdl |
Er zijn meerdere, recente, grote en kwalitatief hoogwaardige, populatiegebaseerde studies beschikbaar als het gaat om mortaliteit en de levensverwachting van patiënten met colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn In een meta-analyse waarbij de mortaliteit bij patiënten met colitis ulcerosa werd geëvalueerd, bleek dat deze niet verhoogd is, vergeleken met de verschillen echter wel colitis ulcerosa patiënten overlijden vaker aan gastro-intestinale aandoeningen, longembolieën, niet alcoholgerelateerde leverziekten en respiratoire aandoeningen en minder vaak aan longkanker Dit werd recent bevestigd in een grote retrospectieve populatiestudie vanuit de VS door Hutfless et al , waarbij een SMR van # # werd gevonden (##% CI # <DATUM> #) Ook in deze studie kwam de overlijdensoorzaak niet volledig overeen met de referentiepopulatie vooral mannen met colitis ulcerosa stierven vaker door colorectaal carcinomen Hiernaast zijn er aanwijzingen dat colitis ulcerosa patiënten, ouder dan <LEEFTIJD> jaar met ontstekingsactiviteit die zich tot proximaal van de flexura lienalis uitbreidt in de eerste <LEEFTIJD> jaar na diagnosestelling vaker overlijden op basis van postoperatieve complicaties en comorbiditeit (Winther, ###) Mogelijk beschermt colitis ulcerosa wel tegen hart en vaatziekten (<PERSOON>, ###) In geval van de ZvC is er wel degelijk sprake van een toegenomen mortaliteit (SMR # ##, ##%CI # #<DATUM> , zoals blijkt uit een gastro-intestinale aandoeningen, anders dan de IBD, waarbij wederom in geval van het mannelijke geslacht colorectale carcinomen een rol speelden Of introductie van nieuwe therapeutische opties in de laatste <LEEFTIJD> jaar effect heeft op mortaliteit en levensverwachting De levensverwachting voor de totale groep patienten met de ZvC is licht De sterfte ten gevolge van colorectaal carcinoom is bij patienten met CU en de ZvC hoger, wordt vooral gezien bij mannen en treedt op jongere leeftijd op Moody (###) ging na hoeveel hinder en schade IBD-patiënten in Engeland ondervinden bij het afsluiten van een levensverzekering ten behoeve van een hypotheek Van de ### aangeschreven patiënten antwoordden ##% Meer dan de helft (##%) had een verzekering aangevraagd Bij meer dan een derde van de patiënten werd er door de verzekeringsmaatschappij gevraagd naar een nader medisch onderzoek (##%), of om een rapport van hun huisarts (##%) voordat de vraag geaccepteerd werd ##% van de patiënten kreeg vanwege IBD een verhoging van de premie op hun polis In deze groep van ##% waren er ook twee patiënten die voor de verzekering geweigerd werden Moody concludeert dat er een aanpassing dient te komen op de door verzekeringsmaatschappijen gehanteerde tabellen Daarin moeten dan de de gepubliceerde gegevens worden verwerkt van de lage Door Russel et al (###) werd in <LOCATIE> een population based case-control studie gedaan Uitgangspunt was dat het merendeel van patiënten met IBD een normale levensverwachting heeft en daarom geen premieverhoging zou moeten krijgen wanneer ze een levensverzekering willen afsluiten Door middel van vragenlijsten werden de gegevens van ### IBD-patiënten met die van ### controles vergeleken Het bleek dat IBD-patiënten een ##-voudig verhoogd risico lopen op problemen indien zij zich voor een.
| 630 | nvmdl |
patienten met de ZvC is licht De sterfte ten gevolge van colorectaal carcinoom is bij patienten met CU en de ZvC hoger, wordt vooral gezien bij mannen en treedt op jongere leeftijd op Moody (###) ging na hoeveel hinder en schade IBD-patiënten in Engeland ondervinden bij het afsluiten van een levensverzekering ten behoeve van een hypotheek Van de ### aangeschreven patiënten antwoordden ##% Meer dan de helft (##%) had een verzekering aangevraagd Bij meer dan een derde van de patiënten werd er door de verzekeringsmaatschappij gevraagd naar een nader medisch onderzoek (##%), of om een rapport van hun huisarts (##%) voordat de vraag geaccepteerd werd ##% van de patiënten kreeg vanwege IBD een verhoging van de premie op hun polis In deze groep van ##% waren er ook twee patiënten die voor de verzekering geweigerd werden Moody concludeert dat er een aanpassing dient te komen op de door verzekeringsmaatschappijen gehanteerde tabellen Daarin moeten dan de de gepubliceerde gegevens worden verwerkt van de lage Door Russel et al (###) werd in <LOCATIE> een population based case-control studie gedaan Uitgangspunt was dat het merendeel van patiënten met IBD een normale levensverwachting heeft en daarom geen premieverhoging zou moeten krijgen wanneer ze een levensverzekering willen afsluiten Door middel van vragenlijsten werden de gegevens van ### IBD-patiënten met die van ### controles vergeleken Het bleek dat IBD-patiënten een ##-voudig verhoogd risico lopen op problemen indien zij zich voor een meest voorkomende probleem was Patiënten met een hogere opleiding, bij wie er steeds ziekteactiviteit was en die rookten, hadden de hoogste kans om zulke problemen tegen te komen Problemen met de ziektekostenverzekeraar kwamen bij de IBD-patiënten # x vaker voor dan bij de controlepatiënten (OR <DATUM> (##% CI <DATUM> Russel et al stellen dan ook dat met het oog op de recente verbeteringen in de therapeutische mogelijkheden en de betere overlevingskansen bij IBD-patiënten, evidence based richtlijnen voor risicobepaling bij IBDpatiënten door verzekeringsmaatschappijen gemaakt zouden moeten worden Hierdoor kan dan mogelijke discriminatie op grond van IBD worden voorkomen Op grond van recente cijfers over levensverwachting van patiënten met IBD komt <PERSOON> (###) tot de conclusie dat bij verzekeringen de risicobeoordeling op een individuele basis geëvalueerd moet worden nadat de details van de uitgebreidheid en het ziektepatroon bekend zijn Hiermee kunnen vele patiënten geïdentificeerd worden die een goede prognose hebben Daaronder worden verstaan patiënten met proctitis ulcerosa en degenen met een linkszijdige colitis in langdurige remissie () ## maanden) en patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar met een beeld van een gelokaliseerde ZvC in het ileum of in het ileocoecale gebied die op therapie heeft gereageerd Vanuit de gepubliceerde data is het moeilijk om op grond daarvan een verhoogde verzekeringspremie bij dergelijke patiënten te rechtvaardigen Patiënten met IBD ondervinden door hun ziekte problemen bij het aanvragen en referentiepopulaties, mogelijkerwijze met uitzondering van kleine subpopulaties zoals jonge vrouwen met ZvC met gecompliceerd beloop of patiënten met IBD bij wie de diagnose op.
| 612 | nvmdl |
bij wie er steeds ziekteactiviteit was en die rookten, hadden de hoogste kans om zulke problemen tegen te komen Problemen met de ziektekostenverzekeraar kwamen bij de IBD-patiënten # x vaker voor dan bij de controlepatiënten (OR <DATUM> (##% CI <DATUM> Russel et al stellen dan ook dat met het oog op de recente verbeteringen in de therapeutische mogelijkheden en de betere overlevingskansen bij IBD-patiënten, evidence based richtlijnen voor risicobepaling bij IBDpatiënten door verzekeringsmaatschappijen gemaakt zouden moeten worden Hierdoor kan dan mogelijke discriminatie op grond van IBD worden voorkomen Op grond van recente cijfers over levensverwachting van patiënten met IBD komt <PERSOON> (###) tot de conclusie dat bij verzekeringen de risicobeoordeling op een individuele basis geëvalueerd moet worden nadat de details van de uitgebreidheid en het ziektepatroon bekend zijn Hiermee kunnen vele patiënten geïdentificeerd worden die een goede prognose hebben Daaronder worden verstaan patiënten met proctitis ulcerosa en degenen met een linkszijdige colitis in langdurige remissie () ## maanden) en patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar met een beeld van een gelokaliseerde ZvC in het ileum of in het ileocoecale gebied die op therapie heeft gereageerd Vanuit de gepubliceerde data is het moeilijk om op grond daarvan een verhoogde verzekeringspremie bij dergelijke patiënten te rechtvaardigen Patiënten met IBD ondervinden door hun ziekte problemen bij het aanvragen en referentiepopulaties, mogelijkerwijze met uitzondering van kleine subpopulaties zoals jonge vrouwen met ZvC met gecompliceerd beloop of patiënten met IBD bij wie de diagnose op Er is geen reden waarom levensverzekeringsmaatschappijen structureel hogere premies In de literatuur worden geen gegevens gevonden over een oorzakelijk verband tussen het verergeren van de ziekte IBD en specifieke werkzaamheden en arbeidsomstandigheden Dat roken voor iedereen een gezondheidsrisico inhoudt en dat dit bij patiënten met de ZvC nog eens extra een punt van zorg is, mag als bekend worden verondersteld Over de mogelijke invloed van stress op het beloop van het ziektebeeld wordt kortheidshalve Er zijn geen gegevens bekend over een oorzakelijk verband tussen het verergeren van de IBD en werk of arbeidsomstandigheden Het gegeven dat een stoma moet worden aangelegd en het daarmee moeten leren omgaan, is voor de desbetreffende patiënt een life event en een psychische belasting Er is geen onderzoek gevonden naar problemen die stomapatiënten in de werksituatie hebben ondervonden Wel geeft Karsdorp (###) in het Handboek Arbeid en Belastbaarheid een tillen, duwen, trekken en dragen van zware voorwerpen werken in nauwe ruimten, kruiparbeid, hurken en grondarbeid langdurig staan en lopen, vooral op ongelijke bodem Er zijn weinig gegevens bekend over de werkgebonden risicofactoren voor Bij arbeid met de bovengenoemde belasting, dient men bij stomapatiënten bedacht te zijn op <DATUM> Specifieke voorzieningen die een werknemer nodig heeft Hierover zijn in de literatuur geen gegevens gevonden Doelstelling van de behandeling van patiënten met IBD is een zo groot mogelijke kans op een duurzame remissie Per individu (waarbij de ziekteactiviteit zo goed mogelijk in remissie zal zijn) zal bij de door betrokkene.
| 564 | nvmdl |
hogere premies In de literatuur worden geen gegevens gevonden over een oorzakelijk verband tussen het verergeren van de ziekte IBD en specifieke werkzaamheden en arbeidsomstandigheden Dat roken voor iedereen een gezondheidsrisico inhoudt en dat dit bij patiënten met de ZvC nog eens extra een punt van zorg is, mag als bekend worden verondersteld Over de mogelijke invloed van stress op het beloop van het ziektebeeld wordt kortheidshalve Er zijn geen gegevens bekend over een oorzakelijk verband tussen het verergeren van de IBD en werk of arbeidsomstandigheden Het gegeven dat een stoma moet worden aangelegd en het daarmee moeten leren omgaan, is voor de desbetreffende patiënt een life event en een psychische belasting Er is geen onderzoek gevonden naar problemen die stomapatiënten in de werksituatie hebben ondervonden Wel geeft Karsdorp (###) in het Handboek Arbeid en Belastbaarheid een tillen, duwen, trekken en dragen van zware voorwerpen werken in nauwe ruimten, kruiparbeid, hurken en grondarbeid langdurig staan en lopen, vooral op ongelijke bodem Er zijn weinig gegevens bekend over de werkgebonden risicofactoren voor Bij arbeid met de bovengenoemde belasting, dient men bij stomapatiënten bedacht te zijn op <DATUM> Specifieke voorzieningen die een werknemer nodig heeft Hierover zijn in de literatuur geen gegevens gevonden Doelstelling van de behandeling van patiënten met IBD is een zo groot mogelijke kans op een duurzame remissie Per individu (waarbij de ziekteactiviteit zo goed mogelijk in remissie zal zijn) zal bij de door betrokkene belasting tijdens het uitoefenen van het werk te laten zijn Op het werk is het voor de betrokkenen van belang dat goede, snel en makkelijk bereikbare Sinds enkele jaren zijn er in de Nederlandse ziekenhuizen verpleegkundigen werkzaam die zich hebben gespecialiseerd in de ZvC en CU IBD-verpleegkundigen zijn voor enkele dagdelen of dagen werkzaam en houden zich bezig met o a het geven van voorlichting en Het aantal patiënten met IBD groeit, er zijn steeds meer behandelmogelijkheden en bij patiënten blijkt er een toenemende behoefte aan informatie over IBD te bestaan IBDverpleegkundigen kunnen de werkdruk van MDL-artsen verlichten door als een eerste aanspreekpunt te fungeren, routine controles uit te voeren bij de behandeling met biologicals en immunosuppresiva en controle van stabiele patiënten over te nemen Als gevolg hiervan In ### is er in Engeland onderzoek verricht naar het effect van een gespecialiseerde verpleegkundige voor IBD-patiënten op poliklinische afspraken bij de MDL-arts, opname duur, patiënten in remissie en patiëntentevredenheid (Nightingale, ###) Aan deze studie deden ### patiënten mee, zowel mannen als vrouwen, met zowel CU als de ZvC De parameters waren de laboratoriumwaarden, aantal poliklinische afspraken en opnamedagen Metingen werden verricht vóór en één jaar na aanstelling van de IBDverpleegkundige Door middel van een schriftelijke enquête werd ook kwaliteit van leven en De resultaten van de studie lieten een vermindering van poliklinische afspraken zien van ##%, een vermindering van opnamedagen van ##% en het aantal patiënten in remissie De patiënten tevredenheid was toegenomen, voornamelijk door betere informatievoorziening aan de patiënten over adviezen en leefregels bij IBD.
| 576 | nvmdl |
het werk is het voor de betrokkenen van belang dat goede, snel en makkelijk bereikbare Sinds enkele jaren zijn er in de Nederlandse ziekenhuizen verpleegkundigen werkzaam die zich hebben gespecialiseerd in de ZvC en CU IBD-verpleegkundigen zijn voor enkele dagdelen of dagen werkzaam en houden zich bezig met o a het geven van voorlichting en Het aantal patiënten met IBD groeit, er zijn steeds meer behandelmogelijkheden en bij patiënten blijkt er een toenemende behoefte aan informatie over IBD te bestaan IBDverpleegkundigen kunnen de werkdruk van MDL-artsen verlichten door als een eerste aanspreekpunt te fungeren, routine controles uit te voeren bij de behandeling met biologicals en immunosuppresiva en controle van stabiele patiënten over te nemen Als gevolg hiervan In ### is er in Engeland onderzoek verricht naar het effect van een gespecialiseerde verpleegkundige voor IBD-patiënten op poliklinische afspraken bij de MDL-arts, opname duur, patiënten in remissie en patiëntentevredenheid (Nightingale, ###) Aan deze studie deden ### patiënten mee, zowel mannen als vrouwen, met zowel CU als de ZvC De parameters waren de laboratoriumwaarden, aantal poliklinische afspraken en opnamedagen Metingen werden verricht vóór en één jaar na aanstelling van de IBDverpleegkundige Door middel van een schriftelijke enquête werd ook kwaliteit van leven en De resultaten van de studie lieten een vermindering van poliklinische afspraken zien van ##%, een vermindering van opnamedagen van ##% en het aantal patiënten in remissie De patiënten tevredenheid was toegenomen, voornamelijk door betere informatievoorziening aan de patiënten over adviezen en leefregels bij IBD De motivatie van patiënten voor hun behandeling is deels afhankelijk van adequate poliklinische controle afspraken en deskundig advies over hun ziekte Voor patiënten met een chronische aandoening zoals IBD, is het belangrijk dat zij de ruimte krijgen om hun zorgen over de ziekte en behandeling en de impact van de ziekte op hun dagelijks leven te bespreken Hiervoor is tijd nodig en een holistische benadering, waarbij de Stress-management en patiëntenparticipatie zijn belangrijke factoren tijdens de behandeling waarbij een IBD-verpleegkundige een snelle toegankelijkheid kan bewerkstelligen, wanneer de patiënt advies nodig heeft over zijn ziekte en daarbij behorende klachten <LOCATIE> kent een toenemend aantal ziekenhuizen met een verpleegkundig spreekuur voor Controle bij de behandeling met biologicals en immunosuppressiva Verder houdt de IBD-verpleegkundige zich bezig met het verbeteren van voorlichting en onderwijs, en is waar mogelijk een laagdrempelig aanspreekpunt bij problemen <PERSOON> is vereist op HBO-werk en denkniveau aangevuld met een opleiding tot MDLverpleegkundige Ook is ervaring met het omgaan van patiënten met een MDL-aandoening Wanneer er behoefte is aan meer gespecialiseerde taken van de IBD-verpleegkundige zal een aanvullende opleiding noodzakelijk zijn zoals bijv de opleiding tot nurse practitioner opleidingseisen zoals die wel beschreven zijn voor Reuma verpleegkundige, Diabetes IBD-verpleegkundigen zijn doende zich te organiseren binnen de Vereniging voor Maag-, Darm-, Leververpleegkundigen, gebruikmakend van de faciliteiten van deze Vereniging Binnen de Vereniging kan gewerkt worden aan het opstellen van opleidingseisen, aan een competentieprofiel en aan kwaliteitsverbetering dmv het ontwikkelen van evidence based.
| 574 | nvmdl |
van patiënten voor hun behandeling is deels afhankelijk van adequate poliklinische controle afspraken en deskundig advies over hun ziekte Voor patiënten met een chronische aandoening zoals IBD, is het belangrijk dat zij de ruimte krijgen om hun zorgen over de ziekte en behandeling en de impact van de ziekte op hun dagelijks leven te bespreken Hiervoor is tijd nodig en een holistische benadering, waarbij de Stress-management en patiëntenparticipatie zijn belangrijke factoren tijdens de behandeling waarbij een IBD-verpleegkundige een snelle toegankelijkheid kan bewerkstelligen, wanneer de patiënt advies nodig heeft over zijn ziekte en daarbij behorende klachten <LOCATIE> kent een toenemend aantal ziekenhuizen met een verpleegkundig spreekuur voor Controle bij de behandeling met biologicals en immunosuppressiva Verder houdt de IBD-verpleegkundige zich bezig met het verbeteren van voorlichting en onderwijs, en is waar mogelijk een laagdrempelig aanspreekpunt bij problemen <PERSOON> is vereist op HBO-werk en denkniveau aangevuld met een opleiding tot MDLverpleegkundige Ook is ervaring met het omgaan van patiënten met een MDL-aandoening Wanneer er behoefte is aan meer gespecialiseerde taken van de IBD-verpleegkundige zal een aanvullende opleiding noodzakelijk zijn zoals bijv de opleiding tot nurse practitioner opleidingseisen zoals die wel beschreven zijn voor Reuma verpleegkundige, Diabetes IBD-verpleegkundigen zijn doende zich te organiseren binnen de Vereniging voor Maag-, Darm-, Leververpleegkundigen, gebruikmakend van de faciliteiten van deze Vereniging Binnen de Vereniging kan gewerkt worden aan het opstellen van opleidingseisen, aan een competentieprofiel en aan kwaliteitsverbetering dmv het ontwikkelen van evidence based eerder in staat om knelpunten in de behandeling te inventariseren Daarnaast kan de patiënten tevredenheid toenemen omdat de IBD-verpleegkundige meer tijd heeft om in te gaan op (de toenemende) behoefte aan informatie over ziekte en behandeling en meer tijd Het is aan te bevelen dat IBD-verpleegkundigen zich organiseren binnen de Vereniging voor Het maken van landelijke evidence-based protocollen voor IBD-verpleegkundigen kan een Meer dan de helft van de kinderen waarbij vóór de leeftijd van <LEEFTIJD> jaar de diagnose IBD wordt gesteld, is tussen ## en <LEEFTIJD> jaar op het moment van de diagnose Deze adolescenten horen in eerste instantie door de kinderarts-gastroenteroloog gezien te worden voor de diagnostiek en behandeling, net als alle jongere kinderen verdacht van IBD Wanneer de leeftijd van <LEEFTIJD> jaar wordt bereikt, en de patiënt formeel volwassen geworden is, dient deze zorg overgenomen te worden door een MDL-arts Een plotselinge verwijzing waardoor deze overgang te abrupt verloopt kan voor het kind (maar ook voor de ouders) als zeer onprettig worden ervaren Jongeren gaan niet graag over naar een arts voor volwassenen omdat de vertrouwensband en de communicatie met de kinderarts onderdeel zijn van hun behandeling Ouders zien er nogal eens tegen op om hun kind over te laten gaan naar een arts voor volwassenen, omdat zij een persoonlijke band hebben met de kinderarts, die ontstaan is tijdens een crisis en met wie zij hun zorgen hebben gedeeld Daarnaast voelen ouders zich buitengesloten door de arts voor volwassenen, omdat deze alleen informatie geeft met toestemming van de patiënt.
| 560 | nvmdl |
Daarnaast kan de patiënten tevredenheid toenemen omdat de IBD-verpleegkundige meer tijd heeft om in te gaan op (de toenemende) behoefte aan informatie over ziekte en behandeling en meer tijd Het is aan te bevelen dat IBD-verpleegkundigen zich organiseren binnen de Vereniging voor Het maken van landelijke evidence-based protocollen voor IBD-verpleegkundigen kan een Meer dan de helft van de kinderen waarbij vóór de leeftijd van <LEEFTIJD> jaar de diagnose IBD wordt gesteld, is tussen ## en <LEEFTIJD> jaar op het moment van de diagnose Deze adolescenten horen in eerste instantie door de kinderarts-gastroenteroloog gezien te worden voor de diagnostiek en behandeling, net als alle jongere kinderen verdacht van IBD Wanneer de leeftijd van <LEEFTIJD> jaar wordt bereikt, en de patiënt formeel volwassen geworden is, dient deze zorg overgenomen te worden door een MDL-arts Een plotselinge verwijzing waardoor deze overgang te abrupt verloopt kan voor het kind (maar ook voor de ouders) als zeer onprettig worden ervaren Jongeren gaan niet graag over naar een arts voor volwassenen omdat de vertrouwensband en de communicatie met de kinderarts onderdeel zijn van hun behandeling Ouders zien er nogal eens tegen op om hun kind over te laten gaan naar een arts voor volwassenen, omdat zij een persoonlijke band hebben met de kinderarts, die ontstaan is tijdens een crisis en met wie zij hun zorgen hebben gedeeld Daarnaast voelen ouders zich buitengesloten door de arts voor volwassenen, omdat deze alleen informatie geeft met toestemming van de patiënt goed te laten verlopen is het belangrijk een plan op te stellen, met daarin aandacht voor alle In de ideale situatie is er sprake van een transitieproces, dat wordt afgesloten met de transfer, het actuele moment van overdracht Niet alleen bij IBD, maar bij alle kinderen met een chronische aandoening (cystic fibrose, nierinsufficientie, hartafwijkingen, reuma, diabetes) of met een meervoudige handicap, is transitie een actueel onderwerp van Selectie van literatuur via PubMed en Medline vond plaats met de keywords âinflammatory gepubliceerd in de afgelopen <LEEFTIJD> jaar De gevonden literatuur werd nogmaals handmatig geselecteerd op ziektebeeld, therapie, en leeftijd Jaargangen ### en ### van het tijdschrift JPGN en IBD werden doorzocht op relevante artikelen Aanbevelingen over de transitie bij kinderen met IBD zijn in verschillende artikelen gepubliceerd door klinische experts in de Verenigde Staten (Baldassano, ###; Hait, ###), Canada (Pinzon, ###; Désir, ###), en het Verenigd Koninkrijk en <PERSOON> (Escher, ###) Deze aanbevelingen zijn allemaal gebaseerd op eigen ervaringen, en niet op onderzoek Er worden veel praktische aanwijzingen gegeven, met checklists die afgewerkt kunnen worden gedurende het transitieproces De belangrijkste factor voor een geslaagde transitie ligt waarschijnlijk in de erkenning van de noodzaak tot het ontwikkelen van een transitieprotocol Hierbij dienen zowel het kind als de ouders te worden betrokken, is er bij voorkeur een IBD-verpleegkundige die een centrale rol speelt en aandacht heeft voor zaken als school, familieomstandigheden, psychische gesteldheid, dienen samen deze zorg te organiseren, bij voorkeur in een transitie-polikliniek (<PERSOON>, ###).
| 601 | nvmdl |
op te stellen, met daarin aandacht voor alle In de ideale situatie is er sprake van een transitieproces, dat wordt afgesloten met de transfer, het actuele moment van overdracht Niet alleen bij IBD, maar bij alle kinderen met een chronische aandoening (cystic fibrose, nierinsufficientie, hartafwijkingen, reuma, diabetes) of met een meervoudige handicap, is transitie een actueel onderwerp van Selectie van literatuur via PubMed en Medline vond plaats met de keywords âinflammatory gepubliceerd in de afgelopen <LEEFTIJD> jaar De gevonden literatuur werd nogmaals handmatig geselecteerd op ziektebeeld, therapie, en leeftijd Jaargangen ### en ### van het tijdschrift JPGN en IBD werden doorzocht op relevante artikelen Aanbevelingen over de transitie bij kinderen met IBD zijn in verschillende artikelen gepubliceerd door klinische experts in de Verenigde Staten (Baldassano, ###; Hait, ###), Canada (Pinzon, ###; Désir, ###), en het Verenigd Koninkrijk en <PERSOON> (Escher, ###) Deze aanbevelingen zijn allemaal gebaseerd op eigen ervaringen, en niet op onderzoek Er worden veel praktische aanwijzingen gegeven, met checklists die afgewerkt kunnen worden gedurende het transitieproces De belangrijkste factor voor een geslaagde transitie ligt waarschijnlijk in de erkenning van de noodzaak tot het ontwikkelen van een transitieprotocol Hierbij dienen zowel het kind als de ouders te worden betrokken, is er bij voorkeur een IBD-verpleegkundige die een centrale rol speelt en aandacht heeft voor zaken als school, familieomstandigheden, psychische gesteldheid, dienen samen deze zorg te organiseren, bij voorkeur in een transitie-polikliniek (<PERSOON>, ###) een richtlijn artikel van de North American Society of Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (NASPGHAN) wordt geadviseerd om jongeren met IBD te laten bijstaan door een psycholoog, die er in getraind is om problemen van jongeren te behandelen (Baldassano, ###) Een belangrijk onderdeel van het transitieproces is het bespreken door de kindergastroenteroloog van het kanker-risico en de hiermee samenhangende aanbeveling tot surveillance wanneer de ziekte langer dan # (tot ##) jaar bestaat (Désir, ###) In een artikel dat de verschillende fases van transitie beschrijft, wordt geadviseerd al vroeg, vanaf de leeftijd van ##-<LEEFTIJD> jaar, te beginnen aandacht te besteden aan transitie (Hait, ###) De feitelijke overgang vindt plaats wanneer de patiënt zelfstandig afspraken kan maken, kan overleggen met de behandelaars over het beleid, eigenhandig de medicatie beheert, en dus voldoende inzicht heeft in de ziekte en de behandeling Een minstens even belangrijke voorwaarde is dat zowel de MDL-arts als de patiënt zelf een volledige samenvatting hebben Het transitieproces kan met opuders en kinderen vanaf de leeftijd van <LEEFTIJD> jaar Door het ontwikkelen en volgen van een lokaal (of nationaal) transitieprotocol Optimale continuïteit wordt gewaarborgd door middel van een transitiepolikliniek, Wanneer bij kinderen tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar tijd en aandacht wordt besteed aan transitie, door betrokken specialisten en zo mogelijk een IBD-verpleegkundige, zal dit een aanzienlijke verbetering van zorg tot gevolg hebben De precieze vorm van het te volgen transitieprotocol is waarschijnlijk van ondergeschikt belang; het gaat om het onderkennen van het probleem Voor een serieuze aanpak van transitie bij adolescente IBD-patiënten dient een (lokaal of.
| 640 | nvmdl |
Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (NASPGHAN) wordt geadviseerd om jongeren met IBD te laten bijstaan door een psycholoog, die er in getraind is om problemen van jongeren te behandelen (Baldassano, ###) Een belangrijk onderdeel van het transitieproces is het bespreken door de kindergastroenteroloog van het kanker-risico en de hiermee samenhangende aanbeveling tot surveillance wanneer de ziekte langer dan # (tot ##) jaar bestaat (Désir, ###) In een artikel dat de verschillende fases van transitie beschrijft, wordt geadviseerd al vroeg, vanaf de leeftijd van ##-<LEEFTIJD> jaar, te beginnen aandacht te besteden aan transitie (Hait, ###) De feitelijke overgang vindt plaats wanneer de patiënt zelfstandig afspraken kan maken, kan overleggen met de behandelaars over het beleid, eigenhandig de medicatie beheert, en dus voldoende inzicht heeft in de ziekte en de behandeling Een minstens even belangrijke voorwaarde is dat zowel de MDL-arts als de patiënt zelf een volledige samenvatting hebben Het transitieproces kan met opuders en kinderen vanaf de leeftijd van <LEEFTIJD> jaar Door het ontwikkelen en volgen van een lokaal (of nationaal) transitieprotocol Optimale continuïteit wordt gewaarborgd door middel van een transitiepolikliniek, Wanneer bij kinderen tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar tijd en aandacht wordt besteed aan transitie, door betrokken specialisten en zo mogelijk een IBD-verpleegkundige, zal dit een aanzienlijke verbetering van zorg tot gevolg hebben De precieze vorm van het te volgen transitieprotocol is waarschijnlijk van ondergeschikt belang; het gaat om het onderkennen van het probleem Voor een serieuze aanpak van transitie bij adolescente IBD-patiënten dient een (lokaal of Vanaf <LEEFTIJD> jaar wordt het begrip transitie geïntroduceerd bij het kind en de ouders De eerste stap in het transitieproces is het zien van de patiënt zonder de ouders door de Een essentiële stap in het transitieproces is de volledige schriftelijke overdracht van gegevens aan de MDL-arts Ook wordt aan de patiënt een volledig overzicht van de ziektegeschiedenis, diagnostiek, medicamenteuze en chirurgische behandeling verstrekt De IBD-verpleegkundige speelt bij de transitie een belangrijke rol in de informatieoverdracht tussen patiënt en de verschillende behandelaars, en zorgt hierbij voor continuïteit en Voor een geleidelijke overgang in zorg is een transitiepolikliniek essentieel, waarbij de Indien dit (door lokale omstandigheden) niet mogelijk is, wordt door de kinderartsgastroenteroloog een MDL-arts benaderd die gemotiveerd is extra zorg te bieden aan jongvolwassenen, en aan wie de patiënt kan worden overgedragen Zonodig wordt het multidisciplinaire team van kinderarts/gastro-enteroloog, MDL-arts en IBDverpleegkundige versterkt door een psycholoog of maatschappelijk werker, of beiden Uit onderzoeken, enquêtes en gesprekken met patiënten blijkt dat het hebben van een chronische darmziekte van grote invloed is op de kwaliteit van leven Het signaleren van de eerste verschijnselen, het bezoek aan de huisarts, het vervolgonderzoek in het ziekenhuis, de behandeling en de toekomstverwachtingen, zorgen bij patiënten voor veel onrust en onzekerheid IBD-patiënten ervaren pijn en vinden dat hun algemene gezondheidstoestand slechter is dan die van de Nederlandse bevolking (Duijvendijk, ###) De kwaliteit van leven is gerelateerd aan de kennis die de patiënt heeft over het ziektebeeld en de sociale.
| 607 | nvmdl |
jaar wordt het begrip transitie geïntroduceerd bij het kind en de ouders De eerste stap in het transitieproces is het zien van de patiënt zonder de ouders door de Een essentiële stap in het transitieproces is de volledige schriftelijke overdracht van gegevens aan de MDL-arts Ook wordt aan de patiënt een volledig overzicht van de ziektegeschiedenis, diagnostiek, medicamenteuze en chirurgische behandeling verstrekt De IBD-verpleegkundige speelt bij de transitie een belangrijke rol in de informatieoverdracht tussen patiënt en de verschillende behandelaars, en zorgt hierbij voor continuïteit en Voor een geleidelijke overgang in zorg is een transitiepolikliniek essentieel, waarbij de Indien dit (door lokale omstandigheden) niet mogelijk is, wordt door de kinderartsgastroenteroloog een MDL-arts benaderd die gemotiveerd is extra zorg te bieden aan jongvolwassenen, en aan wie de patiënt kan worden overgedragen Zonodig wordt het multidisciplinaire team van kinderarts/gastro-enteroloog, MDL-arts en IBDverpleegkundige versterkt door een psycholoog of maatschappelijk werker, of beiden Uit onderzoeken, enquêtes en gesprekken met patiënten blijkt dat het hebben van een chronische darmziekte van grote invloed is op de kwaliteit van leven Het signaleren van de eerste verschijnselen, het bezoek aan de huisarts, het vervolgonderzoek in het ziekenhuis, de behandeling en de toekomstverwachtingen, zorgen bij patiënten voor veel onrust en onzekerheid IBD-patiënten ervaren pijn en vinden dat hun algemene gezondheidstoestand slechter is dan die van de Nederlandse bevolking (Duijvendijk, ###) De kwaliteit van leven is gerelateerd aan de kennis die de patiënt heeft over het ziektebeeld en de sociale IBD (Quan, ###) Een voorlichtingsprogramma blijkt de kennis van patiënten over het verloop van de ziekte significant te verbeteren Deze kennis beklijft minimaal drie maanden Uit een gecontroleerde trial (Waters, ###) blijkt eveneens dat een voorlichtingsprogramma leidt tot meer kennis en meer tevredenheid bij de patiënt Tevens lijkt er minder behoefte aan zorg, maar er is meer onderzoek nodig om de lange termijn effecten van voorlichtingsprogrammaâs te kunnen vaststellen In deze trial werd informatie gegeven over het ziektebeeld, de behandeling, risico op kanker en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van Thans wordt de informatie over IBD veelal gegeven door behandelaars Patiënten ervaren kwaliteit en kwantiteit van informatie die artsen geven, anders dan de behandelaars, zo blijkt uit een Europese studie in acht landen Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat patiënten met een chronische ziekte een toenemende behoefte hebben aan gedetailleerde informatie over de aard van hun ziekte, de klinische behandeling, sociale consequenties en prognose (<PERSOON>, ###) Uit een onderzoek onder ## patiënten (Read, ###) waarin de vraag werd voorgelegd door wie de informatie dient te worden gegeven, blijkt dat men vaak de voorkeur geeft aan de IBD-verpleegkundige Maar men bespreekt problemen met IBD, een opvlamming of een verandering in medicatie liever met de dokter Voor vragen over diëten, conditie, gesprek met familieleden, algemene informatie en een luisterend oor, gaat de voorkeur uit naar de IBD-verpleegkundige, diëtist of psycholoog Naast informatie blijken patiënten met een ernstig ziektebeeld behoefte te hebben aan een gesprek met een arts en.
| 601 | nvmdl |
kennis van patiënten over het verloop van de ziekte significant te verbeteren Deze kennis beklijft minimaal drie maanden Uit een gecontroleerde trial (Waters, ###) blijkt eveneens dat een voorlichtingsprogramma leidt tot meer kennis en meer tevredenheid bij de patiënt Tevens lijkt er minder behoefte aan zorg, maar er is meer onderzoek nodig om de lange termijn effecten van voorlichtingsprogrammaâs te kunnen vaststellen In deze trial werd informatie gegeven over het ziektebeeld, de behandeling, risico op kanker en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van Thans wordt de informatie over IBD veelal gegeven door behandelaars Patiënten ervaren kwaliteit en kwantiteit van informatie die artsen geven, anders dan de behandelaars, zo blijkt uit een Europese studie in acht landen Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat patiënten met een chronische ziekte een toenemende behoefte hebben aan gedetailleerde informatie over de aard van hun ziekte, de klinische behandeling, sociale consequenties en prognose (<PERSOON>, ###) Uit een onderzoek onder ## patiënten (Read, ###) waarin de vraag werd voorgelegd door wie de informatie dient te worden gegeven, blijkt dat men vaak de voorkeur geeft aan de IBD-verpleegkundige Maar men bespreekt problemen met IBD, een opvlamming of een verandering in medicatie liever met de dokter Voor vragen over diëten, conditie, gesprek met familieleden, algemene informatie en een luisterend oor, gaat de voorkeur uit naar de IBD-verpleegkundige, diëtist of psycholoog Naast informatie blijken patiënten met een ernstig ziektebeeld behoefte te hebben aan een gesprek met een arts en IBD-patiënten hebben behoefte aan informatie Afhankelijk van het ziektebeeld, de aard van de verlangde informatie en de ernst van de ziekte, wordt de Goed geïnformeerde patiënten lijken een betere kwaliteit van leven te hebben en Door zelfmanagementcursussen kunnen de kosten van de zorg naar beneden De werkgroep is van mening dat niet alleen artsen, maar ook de Crohn en Colitis Ulcerosa voorlichting van patiënten en hun omgeving De informatie dient goed en eenduidig te zijn De behoefte aan informatie komt niet alleen naar voren uit wetenschappelijk onderzoek, maar ook uit een enquête onder leden en niet-leden van de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <LOCATIE> De vereniging wordt daarin een belangrijke rol toebedeeld in het geven van informatie en voorlichting Tevens wordt aangegeven dat men behoefte heeft aan informatie over het ziektebeeld, de medicatie en de gevolgen op lange termijn, nieuwe Tijdens de gesprekken met een aantal patiënten, die zitting hadden in een discussiegroep bij het CBO, werden een aantal knelpunten benoemd met betrekking tot de behandeling van IBD Een van de knelpunten die wordt benoemd is het gebrek aan informatie over het Voor een goede informatie dan wel informatieverwerking kan het aanbieden van Het opzetten van een structuur hoe en door wie de hulpverlening kan worden gegeven kan Patiënten die goed geïnformeerd zijn, kunnen beter met hun ziekte omgaan en kunnen hun kwaliteit van leven hiermee positief beïnvloeden (Waters, ###) Patiënten hebben behoefte aan informatie, zowel van de behandelaar als van ervaringsdeskundige Uit de enquête van.
| 584 | nvmdl |
informatie Afhankelijk van het ziektebeeld, de aard van de verlangde informatie en de ernst van de ziekte, wordt de Goed geïnformeerde patiënten lijken een betere kwaliteit van leven te hebben en Door zelfmanagementcursussen kunnen de kosten van de zorg naar beneden De werkgroep is van mening dat niet alleen artsen, maar ook de Crohn en Colitis Ulcerosa voorlichting van patiënten en hun omgeving De informatie dient goed en eenduidig te zijn De behoefte aan informatie komt niet alleen naar voren uit wetenschappelijk onderzoek, maar ook uit een enquête onder leden en niet-leden van de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <LOCATIE> De vereniging wordt daarin een belangrijke rol toebedeeld in het geven van informatie en voorlichting Tevens wordt aangegeven dat men behoefte heeft aan informatie over het ziektebeeld, de medicatie en de gevolgen op lange termijn, nieuwe Tijdens de gesprekken met een aantal patiënten, die zitting hadden in een discussiegroep bij het CBO, werden een aantal knelpunten benoemd met betrekking tot de behandeling van IBD Een van de knelpunten die wordt benoemd is het gebrek aan informatie over het Voor een goede informatie dan wel informatieverwerking kan het aanbieden van Het opzetten van een structuur hoe en door wie de hulpverlening kan worden gegeven kan Patiënten die goed geïnformeerd zijn, kunnen beter met hun ziekte omgaan en kunnen hun kwaliteit van leven hiermee positief beïnvloeden (Waters, ###) Patiënten hebben behoefte aan informatie, zowel van de behandelaar als van ervaringsdeskundige Uit de enquête van Vereniging <LOCATIE> (CCUVN) onder andere ligt in het uitwisselen van informatie en ervaringen, lotgenotencontact, belangenbehartiging en ondersteuning (CCUVN, ###) Het geven van informatie over het ziektebeeld, het op de hoogte houden van nieuwe ontwikkelingen en behandelmethodes en de belangenbehartiging scoren het hoogst Deze informatie wordt verstrekt via het kwartaalblad, een digitale nieuwsbrief, de website en folders Daarnaast biedt de vereniging de mogelijkheid voor persoonlijk contact met De CCUVN werkt samen met het Initiatief voor Crohn Colitis (ICC), een worden patiënteninformatiedagen gehouden in de medische centra waarvoor zowel leden van de vereniging als patiënten uit deze centra voor worden uitgenodigd De informatie over het ziektebeeld, behandeling en ontwikkelingen op het gebied van onderzoek zijn door de bezoekers als informatief ontvangen Uit het aantal reacties en uit de vragen, die naar aanleiding van de lezingen werden gesteld, blijkt dat er behoefte is aan informatie Het <PERSOON> Instituut (mei ###) geeft in de resultaten van haar onderzoek aan dat patiëntenorganisaties zorg dragen voor zorgvoorzieningen en voor de leefsituatie van patiënten Hierbij valt te denken aan klachtenopvang, training van hulpverleners en De Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <LOCATIE> heeft een informatielijn, waar leden en niet-leden diverse vragen kunnen stellen Deze gegevens worden bijgehouden en geevalueerd De evaluatie van ### laat zien dat ##% van alle vragen algemene informatie betreft over de ZvC en CU De vragen worden gesteld door ZvC-patiënten (##%), colitispatiënten (##%) en ouders van kinderen (##%) De overige vragen stellers zijn instanties en.
| 594 | nvmdl |
ligt in het uitwisselen van informatie en ervaringen, lotgenotencontact, belangenbehartiging en ondersteuning (CCUVN, ###) Het geven van informatie over het ziektebeeld, het op de hoogte houden van nieuwe ontwikkelingen en behandelmethodes en de belangenbehartiging scoren het hoogst Deze informatie wordt verstrekt via het kwartaalblad, een digitale nieuwsbrief, de website en folders Daarnaast biedt de vereniging de mogelijkheid voor persoonlijk contact met De CCUVN werkt samen met het Initiatief voor Crohn Colitis (ICC), een worden patiënteninformatiedagen gehouden in de medische centra waarvoor zowel leden van de vereniging als patiënten uit deze centra voor worden uitgenodigd De informatie over het ziektebeeld, behandeling en ontwikkelingen op het gebied van onderzoek zijn door de bezoekers als informatief ontvangen Uit het aantal reacties en uit de vragen, die naar aanleiding van de lezingen werden gesteld, blijkt dat er behoefte is aan informatie Het <PERSOON> Instituut (mei ###) geeft in de resultaten van haar onderzoek aan dat patiëntenorganisaties zorg dragen voor zorgvoorzieningen en voor de leefsituatie van patiënten Hierbij valt te denken aan klachtenopvang, training van hulpverleners en De Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <LOCATIE> heeft een informatielijn, waar leden en niet-leden diverse vragen kunnen stellen Deze gegevens worden bijgehouden en geevalueerd De evaluatie van ### laat zien dat ##% van alle vragen algemene informatie betreft over de ZvC en CU De vragen worden gesteld door ZvC-patiënten (##%), colitispatiënten (##%) en ouders van kinderen (##%) De overige vragen stellers zijn instanties en voeding, WAO, verzekeringen en second opinion het meest Dat de telefoon beantwoord wordt door ervaringsdeskundigen wordt door patiënten als plezierig ervaren; zij vinden een stuk erkenning en herkenning Dat ook de site aan een behoefte voldoet blijkt uit het aantal bezoekers per maand in ### maandelijks meer dan De werkgroep is van mening dat de CCUVN een belangrijke rol vervult in het verstrekken van informatie naar patiënten Door het geven van informatie via het kwartaalblad, de website en folders kunnen patiënten van zowel specifieke, als ook over algemene informatie op de hoogte worden gehouden (ICC) lijkt aan de behoefte van de patiënt te voldoen Er is geen literatuur gevonden over deze vraagstelling De Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <LOCATIE> (CCUVN) is één van de gesprekspartners van Crohn en CU-patiënten Patiënten delen hun informatie, zorgen en vragen met de CCUVN Data worden door de CCUVN opgeslagen en kunnen, binnen de daarvoor gegeven kaders, worden gebruikt Ook voor behandelaren kunnen deze data van belang zijn De CCUVN geeft regelmatig lezingen voor MDL-verpleegkundigen en voor apothekers Tevens kan zij, bijvoorbeeld ook op symposia, het perspectief van de IBD-patiënt De werkgroep is van mening dat de CCUVN ook een rol zou kunnen vervullen bij de De werkgroep ondersteunt de visie dat patiënten het spilpunt van behandeling vormen Zij ondersteunt daarom dat de CCUVN in de toekomst het patiëntenperspectief nog meer bij <PERSOON> S, et al Metabolic bone assessment in patients with.
| 594 | nvmdl |
Dat de telefoon beantwoord wordt door ervaringsdeskundigen wordt door patiënten als plezierig ervaren; zij vinden een stuk erkenning en herkenning Dat ook de site aan een behoefte voldoet blijkt uit het aantal bezoekers per maand in ### maandelijks meer dan De werkgroep is van mening dat de CCUVN een belangrijke rol vervult in het verstrekken van informatie naar patiënten Door het geven van informatie via het kwartaalblad, de website en folders kunnen patiënten van zowel specifieke, als ook over algemene informatie op de hoogte worden gehouden (ICC) lijkt aan de behoefte van de patiënt te voldoen Er is geen literatuur gevonden over deze vraagstelling De Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging <LOCATIE> (CCUVN) is één van de gesprekspartners van Crohn en CU-patiënten Patiënten delen hun informatie, zorgen en vragen met de CCUVN Data worden door de CCUVN opgeslagen en kunnen, binnen de daarvoor gegeven kaders, worden gebruikt Ook voor behandelaren kunnen deze data van belang zijn De CCUVN geeft regelmatig lezingen voor MDL-verpleegkundigen en voor apothekers Tevens kan zij, bijvoorbeeld ook op symposia, het perspectief van de IBD-patiënt De werkgroep is van mening dat de CCUVN ook een rol zou kunnen vervullen bij de De werkgroep ondersteunt de visie dat patiënten het spilpunt van behandeling vormen Zij ondersteunt daarom dat de CCUVN in de toekomst het patiëntenperspectief nog meer bij <PERSOON> S, et al Metabolic bone assessment in patients with Effect of iron supplementation on oxidative stress and intestinal inflammation in rats with acute colitis <PERSOON>, M, and <PERSOON> of pregnancy on the clinical activity of Crohn's disease Ajaj WM, Lauenstein TC, Pelster G, et al Magnetic resonance colonography for the detection of inflammatory diseases of the large bowel quantifying the inflammatory <PERSOON> AJ, Nessim A, et al Comparison of laparoscopically assisted and conventional ileocolic resection for Crohn's disease <PERSOON> darmziekten Medische en psychologische <PERSOON> A, et al Diagnosis of small bowel Crohnâs disease a prospective comparison of capsule endoscopy with magnetic resonance imaging and <PERSOON> and bioptic findings in the upper gastrointestinal tract in patients with Crohn's disease <PERSOON> CJ, et al Segmental colonic resection is an appropriate operation for short skip lesions due to Crohn's disease in the colon <PERSOON> J, <PERSOON-##> of breastfeeding <PERSOON-##>, E M and <PERSOON-##> bowel disease in pregnancy Gut Alstead, E M, <PERSOON-##>, J K, <PERSOON-##>, M J, <PERSOON-##> of.
| 524 | nvmdl |
intestinal inflammation in rats with acute colitis <PERSOON>, M, and <PERSOON> of pregnancy on the clinical activity of Crohn's disease Ajaj WM, Lauenstein TC, Pelster G, et al Magnetic resonance colonography for the detection of inflammatory diseases of the large bowel quantifying the inflammatory <PERSOON> AJ, Nessim A, et al Comparison of laparoscopically assisted and conventional ileocolic resection for Crohn's disease <PERSOON> darmziekten Medische en psychologische <PERSOON> A, et al Diagnosis of small bowel Crohnâs disease a prospective comparison of capsule endoscopy with magnetic resonance imaging and <PERSOON> and bioptic findings in the upper gastrointestinal tract in patients with Crohn's disease <PERSOON> CJ, et al Segmental colonic resection is an appropriate operation for short skip lesions due to Crohn's disease in the colon <PERSOON> J, <PERSOON> of breastfeeding <PERSOON-##>, E M and <PERSOON-##> bowel disease in pregnancy Gut Alstead, E M, <PERSOON-##>, J K, <PERSOON-##>, M J, <PERSOON-##> of Gastroenterol ###; ## ### <PERSOON-##> ML, Pasha TM, Leighton JA Endoscopic perforation of the colon lessons <PERSOON-##> and urolithiasis <PERSOON-##> resection or subtotal <PERSOON-##> of ultrasonography in the <PERSOON-##> controlled trial of azathioprine and #-aminosalicylic acid for treatment of steroïd <PERSOON-##> and mesalamine for prevention of relapse after conservative surgery for Crohn's disease <PERSOON-##> in steroïdresistant and steroïd-dependent ulcerative colitis <PERSOON-##> VT, <PERSOON-##> MJ, Cardonick EH, Davison JM Immunosuppression in pregnancy choices for infant and maternal health Drugs ###; ## ###-## Armenti VT, Radomski JS, <PERSOON-##> CH, Coscia LA Report from the National Transplantation Pregnancy Registry (NTPR) <PERSOON-##> J <PERSOON-##> analysis of factors influencing short-term and sustained response to infliximab treatment for Crohn's disease <PERSOON-##> JA, Johnston DE, <PERSOON-##> in Crohn's disease.
| 487 | nvmdl |
## ### <PERSOON> ML, Pasha TM, Leighton JA Endoscopic perforation of the colon lessons <PERSOON> and urolithiasis <PERSOON> resection or subtotal <PERSOON> of ultrasonography in the <PERSOON> controlled trial of azathioprine and #-aminosalicylic acid for treatment of steroïd <PERSOON> and mesalamine for prevention of relapse after conservative surgery for Crohn's disease <PERSOON> in steroïdresistant and steroïd-dependent ulcerative colitis <PERSOON> VT, <PERSOON> MJ, Cardonick EH, Davison JM Immunosuppression in pregnancy choices for infant and maternal health Drugs ###; ## ###-## Armenti VT, Radomski JS, <PERSOON-##> CH, Coscia LA Report from the National Transplantation Pregnancy Registry (NTPR) <PERSOON-##> J <PERSOON-##> analysis of factors influencing short-term and sustained response to infliximab treatment for Crohn's disease <PERSOON-##> JA, Johnston DE, <PERSOON-##> in Crohn's disease Hepatogastroenterology ###; ## ##<DATUM> Arseneau KO, <PERSOON-##> AF Jr, Cominelli F Do patiënt preferences influence decisions on treatment for patients Arts <PERSOON-##> P Long-term outcome of treatment with intravenous cyclosporin in patients with severe ulcerative colitis Inflamm Bowel Dis ###; ## #<DATUM> <PERSOON-##> oil fatty acid supplementation in active ulcerative <PERSOON-##> K, Arts <PERSOON-##>, double-blind comparison of # mg/kg versus # mg/kg intravenous ciclosporine in severe ulcerative colitis <PERSOON-##> of immunosuppression in Crohn's disease treated with scheduled infliximab maintenance a randomized trial <PERSOON-##> resonance imaging of the effects of infliximab on perianal fistulizing Crohn's disease <PERSOON-##> and surgical Aveyard P, West <PERSOON-##> smoking cessation <PERSOON-##> SP, Mortensen NJ Revolution and evolution.
| 430 | nvmdl |
Arseneau KO, <PERSOON> AF Jr, Cominelli F Do patiënt preferences influence decisions on treatment for patients Arts <PERSOON> P Long-term outcome of treatment with intravenous cyclosporin in patients with severe ulcerative colitis Inflamm Bowel Dis ###; ## #<DATUM> <PERSOON> oil fatty acid supplementation in active ulcerative <PERSOON> K, Arts <PERSOON>, double-blind comparison of # mg/kg versus # mg/kg intravenous ciclosporine in severe ulcerative colitis <PERSOON> of immunosuppression in Crohn's disease treated with scheduled infliximab maintenance a randomized trial <PERSOON> resonance imaging of the effects of infliximab on perianal fistulizing Crohn's disease <PERSOON> and surgical Aveyard P, West <PERSOON> smoking cessation <PERSOON-##> SP, Mortensen NJ Revolution and evolution <PERSOON-##> S, et al Influence of immunogenicity on the long-term efficacy of infliximab in Crohn's disease <PERSOON-##> of immunogenicity on the long-term efficacy of infliximab in Crohn's disease <PERSOON-##> M, et al Tumor necrosis factor alpha antibody <PERSOON-##> influence of inflammatory bowel disease and its treatment <PERSOON-##> GJ Determinanten van de hoge Nederlandse perinatale sterfte in <LOCATIE> in een volledig regional cohort <PERSOON-##> R, <PERSOON-##> A, <PERSOON-##> of the patiënt with inflammatory bowel disease from pediatric to adult care recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and <PERSOON-##> nurse who is the patiënt a personal perspective <PERSOON-##> S, et al Histologic inlammation is a risk factor for progression to colorectal neoplasia in ulcerative colitis a cohort study Gastroenterol Barbosa <PERSOON-##> M, et al Decreased oxidative stress in patients with ulcerative colitis supplemented with fish oil omega-# fatty acids <PERSOON-##> M, et al Sonographic prevalence of liver steatosis and biliary tract stones in patients with inflammatory bowel disease.
| 422 | nvmdl |
<PERSOON> S, et al Influence of immunogenicity on the long-term efficacy of infliximab in Crohn's disease <PERSOON> of immunogenicity on the long-term efficacy of infliximab in Crohn's disease <PERSOON> M, et al Tumor necrosis factor alpha antibody <PERSOON> influence of inflammatory bowel disease and its treatment <PERSOON> GJ Determinanten van de hoge Nederlandse perinatale sterfte in <LOCATIE> in een volledig regional cohort <PERSOON> R, <PERSOON> A, <PERSOON> of the patiënt with inflammatory bowel disease from pediatric to adult care recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and <PERSOON> nurse who is the patiënt a personal perspective <PERSOON-##> S, et al Histologic inlammation is a risk factor for progression to colorectal neoplasia in ulcerative colitis a cohort study Gastroenterol Barbosa <PERSOON-##> M, et al Decreased oxidative stress in patients with ulcerative colitis supplemented with fish oil omega-# fatty acids <PERSOON-##> M, et al Sonographic prevalence of liver steatosis and biliary tract stones in patients with inflammatory bowel disease <PERSOON-##> A, et al Budesonide versus prednisone in the treatment of active Crohn's disease <PERSOON-##> Israeli Budesonide Study Group Gastroenterol ###; Barot LR, Rombeau JL, Feurer ID, Mullen JL Caloric requirements in patients with Barot LR, Rombeau JL, Steinberg JJ, Crosby LO, Feurer ID, Mullen JL Energy expenditure in patients with inflammatory bowel disease Arch Surg ###; ### ###-# <PERSOON-##> between clinical features of Crohn's disease and the risk of developing extraintestinal manifestations <PERSOON-##> SA, Peaston RT, Rawlings DJ, <PERSOON-##> NP A randomized controlled trial of calcium with vitamin D, alone or in combination with intravenous pamidronate, for the treatment of low bone mineral density associated with <PERSOON-##> AU Tacrolimus is safe <PERSOON-##> JP, Horsmans Y, <PERSOON-##> drug monitoring of azathioprine and #-mercaptopurine metabolites in Crohn disease <PERSOON-##> clinical course of fistulating Crohn's disease <PERSOON-##> M, et al Effect of an enteric-coated fish-oil preparation on relapses in Crohnâs disease <PERSOON-##>, ###; ### ###-## resection for Crohn's disease A comparative study <PERSOON-##> A, et al.
| 530 | nvmdl |
<PERSOON> A, et al Budesonide versus prednisone in the treatment of active Crohn's disease <PERSOON> Israeli Budesonide Study Group Gastroenterol ###; Barot LR, Rombeau JL, Feurer ID, Mullen JL Caloric requirements in patients with Barot LR, Rombeau JL, Steinberg JJ, Crosby LO, Feurer ID, Mullen JL Energy expenditure in patients with inflammatory bowel disease Arch Surg ###; ### ###-# <PERSOON> between clinical features of Crohn's disease and the risk of developing extraintestinal manifestations <PERSOON> SA, Peaston RT, Rawlings DJ, <PERSOON> NP A randomized controlled trial of calcium with vitamin D, alone or in combination with intravenous pamidronate, for the treatment of low bone mineral density associated with <PERSOON> AU Tacrolimus is safe <PERSOON> JP, Horsmans Y, <PERSOON> drug monitoring of azathioprine and #-mercaptopurine metabolites in Crohn disease <PERSOON> clinical course of fistulating Crohn's disease <PERSOON-##> M, et al Effect of an enteric-coated fish-oil preparation on relapses in Crohnâs disease <PERSOON-##>, ###; ### ###-## resection for Crohn's disease A comparative study <PERSOON-##> A, et al disease a case-matched comparison with open resection Surg Endosc ###; ## ### Benowitz NL Pharmacology of nicotine Addiction and therapeutics <PERSOON-##> DF, Bahadursingh AM, Kaminski DL, Longo WE Acute surgical emergencies in Bergh FA van den, <PERSOON-##> a fecal marker for diagnosis and follow-up in patients with chronic inflammatory bowel <PERSOON-##> in patients with ulcerative colitis before and after restorative protocolectomy a prospective study <PERSOON-##> after colectomy in Crohn's colitis Dis Bernstein CN, Blanchard JF, Houston <PERSOON-##> incidence of deep venous thrombosis and pulmonary embolism among patients with inflammatory bowel disease <PERSOON-##> risk in patients with Bernstein CN, Blanchard JF, <PERSOON-##> A, <PERSOON-##> incidence of fracture among patients with inflammatory bowel disease A population-based cohort study <PERSOON-##> CN, Blanchard JF, Rawsthorne P, <PERSOON-##> prevalence of extraintestinal <PERSOON-##> AH, Munkholm P, <PERSOON-##> PH Cancer prevention in Bernstein CN, <PERSOON-##> WD, Leboff MS AGA technical review on osteoporosis in Bernstein CN, Seeger LL, <PERSOON-##> PA, et al A randomized, placebo-controlled trial of calcium supplementation for decreased bone density in corticosteroïd-using patients with inflammatory bowel disease a pilot study Aliment Pharmacol Ther ###; ##.
| 590 | nvmdl |
disease a case-matched comparison with open resection Surg Endosc ###; ## ### Benowitz NL Pharmacology of nicotine Addiction and therapeutics <PERSOON> DF, Bahadursingh AM, Kaminski DL, Longo WE Acute surgical emergencies in Bergh FA van den, <PERSOON> a fecal marker for diagnosis and follow-up in patients with chronic inflammatory bowel <PERSOON> in patients with ulcerative colitis before and after restorative protocolectomy a prospective study <PERSOON> after colectomy in Crohn's colitis Dis Bernstein CN, Blanchard JF, Houston <PERSOON> incidence of deep venous thrombosis and pulmonary embolism among patients with inflammatory bowel disease <PERSOON> risk in patients with Bernstein CN, Blanchard JF, <PERSOON> A, <PERSOON> incidence of fracture among patients with inflammatory bowel disease A population-based cohort study <PERSOON> CN, Blanchard JF, Rawsthorne P, <PERSOON> prevalence of extraintestinal <PERSOON-##> AH, Munkholm P, <PERSOON-##> PH Cancer prevention in Bernstein CN, <PERSOON-##> WD, Leboff MS AGA technical review on osteoporosis in Bernstein CN, Seeger LL, <PERSOON-##> PA, et al A randomized, placebo-controlled trial of calcium supplementation for decreased bone density in corticosteroïd-using patients with inflammatory bowel disease a pilot study <PERSOON-##> WM Are we telling patients the truth about <PERSOON-##> JR, Graff LA On studying the connection between stress and Bernstein CN Cancer surveillance in inflammatory bowel disease Curr Gastroenterol Bernstein CN Ulcerative colitis with low-grade dysplasia Gastroenterol ###; ### Berstein LH, <PERSOON-##> LJ, et al Healing of perineal Crohnâs disease with <PERSOON-##> F, Jr Development of a Crohn's disease activity index National Cooperative Crohn's Disease Study Gastroenterol ###; ## Biddle WL, Greenberger NJ, Swan JT, McPhee MS, Miner PB Jr #-Aminosalicylic acid Biddle WL, Miner PB Long-term use of mesalamine enemas to induce remission in <PERSOON-##> H, et al Adalimumab in the therapy of uveitis in childhood <PERSOON-##> EJ, et al Randomized, placebo-controlled trial of low molecular weight heparin in active ulcerative colitis Inflamm Bowel Dis ###; ## ### Binder HJ Probiotic therapy with E coli for ulceratieve colitis take the good with the <PERSOON-##>, W B, <PERSOON-##>, Z, and Semelka, R C MRI of acute abdominal and pelvic pain in pregnant patients <PERSOON-##> KO, Geirsson AJ, et al Subclinical intestinal inflammation and sacroiliac changes in relatives of patients with ankylosing spondylitis Gastroenterol.
| 581 | nvmdl |
<PERSOON> WM Are we telling patients the truth about <PERSOON> JR, Graff LA On studying the connection between stress and Bernstein CN Cancer surveillance in inflammatory bowel disease Curr Gastroenterol Bernstein CN Ulcerative colitis with low-grade dysplasia Gastroenterol ###; ### Berstein LH, <PERSOON> LJ, et al Healing of perineal Crohnâs disease with <PERSOON> F, Jr Development of a Crohn's disease activity index National Cooperative Crohn's Disease Study Gastroenterol ###; ## Biddle WL, Greenberger NJ, Swan JT, McPhee MS, Miner PB Jr #-Aminosalicylic acid Biddle WL, Miner PB Long-term use of mesalamine enemas to induce remission in <PERSOON> H, et al Adalimumab in the therapy of uveitis in childhood <PERSOON> EJ, et al Randomized, placebo-controlled trial of low molecular weight heparin in active ulcerative colitis Inflamm Bowel Dis ###; ## ### Binder HJ Probiotic therapy with E coli for ulceratieve colitis take the good with the <PERSOON>, W B, <PERSOON>, Z, and Semelka, R C MRI of acute abdominal and pelvic pain in pregnant patients <PERSOON> KO, Geirsson AJ, et al Subclinical intestinal inflammation and sacroiliac changes in relatives of patients with ankylosing spondylitis Gastroenterol Reduced bone density in patients with inflammatory bowel disease <PERSOON-##> RW Fatigue in patients with primary <PERSOON-##> transplantation in primary sclerosing <PERSOON-##> vermoeidheidssyndroom <PERSOON-##> operative treatment of Crohn's enteritis complicated by <PERSOON-##> RO, <PERSOON-##> HA, Sindram JW Distribution of mesalazine enemas in active and quiescent ulcerative colitis Aliment Pharmacol Ther <LOCATIE> <INSTELLING> van, <PERSOON-##> RK, van Haelst IM, Sindram JW, Tuynman HA Addition <LOCATIE> <INSTELLING> van, Pena AS Treatment of Extraintestinal Manifestations in <LOCATIE> <INSTELLING> van, <PERSOON-##> EN Tacrolimus suppositories in therapyrefractory ulcerative proctitis <PERSOON-##> <INSTELLING> van, <PERSOON-##> SG Endosonographic treatment, irrespective of clinical response Dis Colon Rectum ###; ## ##-##; <LOCATIE> <INSTELLING> van Haemostasis in inflammatory bowel diseases clinical relevance <PERSOON-##> S, <PERSOON-##> BG Treatment of anaemia in inflammatory bowel disease with iron sucrose <PERSOON-##> NK de, <PERSOON-##> DJ On tolerability and safety of a maintenance treatment with #-thioguanine in azathioprine.
| 560 | nvmdl |
Reduced bone density in patients with inflammatory bowel disease <PERSOON> RW Fatigue in patients with primary <PERSOON> transplantation in primary sclerosing <PERSOON> vermoeidheidssyndroom <PERSOON> operative treatment of Crohn's enteritis complicated by <PERSOON> RO, <PERSOON> HA, Sindram JW Distribution of mesalazine enemas in active and quiescent ulcerative colitis Aliment Pharmacol Ther <LOCATIE> <INSTELLING> van, <PERSOON> RK, van Haelst IM, Sindram JW, Tuynman HA Addition <LOCATIE> <INSTELLING> van, Pena AS Treatment of Extraintestinal Manifestations in <LOCATIE> <INSTELLING> van, <PERSOON> EN Tacrolimus suppositories in therapyrefractory ulcerative proctitis <PERSOON> <INSTELLING> van, <PERSOON-##> SG Endosonographic treatment, irrespective of clinical response Dis Colon Rectum ###; ## ##-##; <LOCATIE> <INSTELLING> van Haemostasis in inflammatory bowel diseases clinical relevance <PERSOON-##> S, <PERSOON-##> BG Treatment of anaemia in inflammatory bowel disease with iron sucrose <PERSOON-##> NK de, <PERSOON-##> DJ On tolerability and safety of a maintenance treatment with #-thioguanine in azathioprine <LOCATIE> <INSTELLING> van #-Thioguanine for Crohn's disease during pregnancy thiopurine metabolite measurements in both mother and child <PERSOON-##> NK de, <PERSOON-##> <INSTELLING>, Schwab M, <PERSOON-##> P, <PERSOON-##> CJ; Dutch #-TG working group #-<PERSOON-##> NK de, <PERSOON-##> of inflammatory Bowel Disease on Labor Force Participation Results of a <PERSOON-##>-tuberculous therapy for maintaining remission of Crohn's disease Cochrane Database Syst Rev ###; # Borgaonkar <PERSOON-##> EJ Providing disease-related information worsens health-related quality of life in inflammatory bowel disease <PERSOON-##> C, <PERSOON-##> S, elli <PERSOON-##> C, disease but not with phenotype in an Italian population Gastroenterol ###; ### ### Borley NR, Mortensen NJ, Chaudry MA, <PERSOON-##> S, <PERSOON-##> BF, <PERSOON-##> BD, <PERSOON-##> DP, Kettlewell MG Recurrence after abdominal surgery for Crohn's disease relationship to disease site and surgical procedure Dis Colon Rectum ###; ## ### Borley NR, Mortensen NJ, Jewell DP Preventing postoperative recurrence of Crohn's.
| 551 | nvmdl |
Crohn's disease during pregnancy thiopurine metabolite measurements in both mother and child <PERSOON> NK de, <PERSOON> <INSTELLING>, Schwab M, <PERSOON> P, <PERSOON> CJ; Dutch #-TG working group #-<PERSOON> NK de, <PERSOON> of inflammatory Bowel Disease on Labor Force Participation Results of a <PERSOON>-tuberculous therapy for maintaining remission of Crohn's disease Cochrane Database Syst Rev ###; # Borgaonkar <PERSOON> EJ Providing disease-related information worsens health-related quality of life in inflammatory bowel disease <PERSOON> C, <PERSOON-##> S, elli <PERSOON-##> C, disease but not with phenotype in an Italian population Gastroenterol ###; ### ### Borley NR, Mortensen NJ, Chaudry MA, <PERSOON-##> S, <PERSOON-##> BF, <PERSOON-##> BD, <PERSOON-##> DP, Kettlewell MG Recurrence after abdominal surgery for Crohn's disease relationship to disease site and surgical procedure Dis Colon Rectum ###; ## ### Borley NR, Mortensen NJ, Jewell DP Preventing postoperative recurrence of Crohn's Randomized double-blind comparison of chimeric monoclonal antibody to tumor necrosis factor alpha (infliximab) versus placebo <PERSOON-##> M, <PERSOON-##> LJ, Berstein LH, Boley SJ, et al Metronidazole therapy for perineal Crohnâs Branski, D, <PERSOON-##>, R, and <PERSOON-##> W, et al Analysing chronic spinal changes in ankylosing spondylitis a systematic comparison of conventional x rays with magnetic resonance imaging using established and new scoring systems <PERSOON-##> incidence of anterior uveitis in patients with ankylosing spondylitis treated with the anti-tumor necrosis factor agents <PERSOON-##> J, et al Treatment of active ankylosing spondylitis with infliximab a randomised controlled multicentre trial <PERSOON-##> H Effect of cigarette smoking on the Brignola C, De <PERSOON-##> C, et al Steroïd treatment in active Crohn's disease a comparison between two regimens of different duration Aliment Pharmacol Ther ###; Broe P, <PERSOON-##> management of ileosigmoïd fistulas in Crohn's disease <PERSOON-##> A, et al Strictureplasty for large bowel stenosis in Crohn's disease quality of life after surgical therapy <PERSOON-##> Dis ###; ## ### <PERSOON-##> TN, Dunnill MG, Shetty A, et al.
| 552 | nvmdl |
of chimeric monoclonal antibody to tumor necrosis factor alpha (infliximab) versus placebo <PERSOON> M, <PERSOON> LJ, Berstein LH, Boley SJ, et al Metronidazole therapy for perineal Crohnâs Branski, D, <PERSOON>, R, and <PERSOON> W, et al Analysing chronic spinal changes in ankylosing spondylitis a systematic comparison of conventional x rays with magnetic resonance imaging using established and new scoring systems <PERSOON> incidence of anterior uveitis in patients with ankylosing spondylitis treated with the anti-tumor necrosis factor agents <PERSOON> J, et al Treatment of active ankylosing spondylitis with infliximab a randomised controlled multicentre trial <PERSOON> H Effect of cigarette smoking on the Brignola C, De <PERSOON> C, et al Steroïd treatment in active Crohn's disease a comparison between two regimens of different duration Aliment Pharmacol Ther ###; Broe P, <PERSOON> management of ileosigmoïd fistulas in Crohn's disease <PERSOON-##> A, et al Strictureplasty for large bowel stenosis in Crohn's disease quality of life after surgical therapy <PERSOON-##> Dis ###; ## ### <PERSOON-##> TN, Dunnill MG, Shetty A, et al gangrenosum a randomised, double blind, placebo controlled trial <PERSOON-##> history and prognostic factors in ### Swedish patients with primary sclerosing cholangitis <PERSOON-##>, et al Effect of MRI on clinical outcome of recurrent <PERSOON-##> CR Value of hydrogen ### <PERSOON-##> CI, et al Clinical Examination, Endosonography, and <PERSOON-##> in Preoperative Assessment of Fistula in Ano Comparison with ### Buchman AL, et al Videocapsule endoscopy versus barium contrast studies for the ### Buckley LM, Hillner BE A cost effectiveness analysis of calcium and vitamin D supplementation, etidronate, and alendronate in the prevention of vertebral fractures in ### <PERSOON-##> for IL##R p Arg###Gln confers a protective effect not only against Crohn's disease but also ulcerative colitis <PERSOON-##> colitis clinical spectrum of disease <PERSOON-##> T, <PERSOON-##> L, et al <PERSOON-##> Manitoba Inflammatory Bowel Disease Cohort Study.
| 492 | nvmdl |
randomised, double blind, placebo controlled trial <PERSOON> history and prognostic factors in ### Swedish patients with primary sclerosing cholangitis <PERSOON>, et al Effect of MRI on clinical outcome of recurrent <PERSOON> CR Value of hydrogen ### <PERSOON> CI, et al Clinical Examination, Endosonography, and <PERSOON> in Preoperative Assessment of Fistula in Ano Comparison with ### Buchman AL, et al Videocapsule endoscopy versus barium contrast studies for the ### Buckley LM, Hillner BE A cost effectiveness analysis of calcium and vitamin D supplementation, etidronate, and alendronate in the prevention of vertebral fractures in ### <PERSOON> for IL##R p Arg###Gln confers a protective effect not only against Crohn's disease but also ulcerative colitis <PERSOON> colitis clinical spectrum of disease <PERSOON> T, <PERSOON> L, et al <PERSOON-##> CN Predictors of alternative and ### <PERSOON-##> BJ, <PERSOON-##> fertility in <PERSOON-##>'s arteritis ### Calkins BM A meta-analysis of the role of smoking in inflammatory bowel disease Dig ### Callahan MA, <PERSOON-##> PJ, Gold HT, Mushlin AI, Daly JM Influence of surgical subspecialty training on in-hospital mortality for gastrectomy and colectomy patients ### <PERSOON-##> in the maintenance treatment ### Campbell S, <PERSOON-##> use in acute ulcerative colitis a long-term ### <PERSOON-##> beclometasone dipropionate in the treatment of extensive and left-sided active ulcerative colitis a multicentre randomised study <PERSOON-##> LG Oral budesonide is as effective as oral prednisolone in active Crohn's disease <PERSOON-##> in inflammatory bowel disease new insight to ### <PERSOON-##> KR, Mayberry JF <PERSOON-##>-analysis mortality in Crohn's disease ### <PERSOON-##> A, et al Appropriateness of immunosuppressive drugs in.
| 450 | nvmdl |
CN Predictors of alternative and ### <PERSOON> BJ, <PERSOON> fertility in <PERSOON>'s arteritis ### Calkins BM A meta-analysis of the role of smoking in inflammatory bowel disease Dig ### Callahan MA, <PERSOON> PJ, Gold HT, Mushlin AI, Daly JM Influence of surgical subspecialty training on in-hospital mortality for gastrectomy and colectomy patients ### <PERSOON> in the maintenance treatment ### Campbell S, <PERSOON> use in acute ulcerative colitis a long-term ### <PERSOON> beclometasone dipropionate in the treatment of extensive and left-sided active ulcerative colitis a multicentre randomised study <PERSOON> LG Oral budesonide is as effective as oral prednisolone in active Crohn's disease <PERSOON> in inflammatory bowel disease new insight to ### <PERSOON-##> KR, Mayberry JF <PERSOON-##>-analysis mortality in Crohn's disease ### <PERSOON-##> A, et al Appropriateness of immunosuppressive drugs in Italian Group for IBD position ### <PERSOON-##> E ea, for the European Crohnâs and Colitis Organisation (ECCO) European evidence based consensus on the diagnosis and management of Crohnâs ### <PERSOON-##> AV, Gasbarrini G Effect of disease localization on the anthropometric and metabolic features of Crohn's disease <PERSOON-##> T, West <PERSOON-##> R, <PERSOON-##> RFA Hip fractures in patients with inflammatory bowel disease and their relationship to corticosteroïd use A population based cohort ### <PERSOON-##> J, <PERSOON-##> JP Iron supplementation increases disease activity and vitamin E ameliorates the effect in rats with dextran sulfate sodium-induced ### <PERSOON-##> J, <PERSOON-##> JP Effect of oral iron supplementation on oxidative stress and colonic inflammation in rats with induced colitis <PERSOON-##> colectomy for ulcerative colitis complications related to the rectal remnant <PERSOON-##> EC, Drossman DA, Maunder RG Concerns of patients with inflammatory bowel disease A review of emerging themes <PERSOON-##>, A, and Mazzacca, G Effect of pregnancy on the clinical course of a cohort of.
| 497 | nvmdl |
IBD position ### <PERSOON> E ea, for the European Crohnâs and Colitis Organisation (ECCO) European evidence based consensus on the diagnosis and management of Crohnâs ### <PERSOON> AV, Gasbarrini G Effect of disease localization on the anthropometric and metabolic features of Crohn's disease <PERSOON> T, West <PERSOON> R, <PERSOON> RFA Hip fractures in patients with inflammatory bowel disease and their relationship to corticosteroïd use A population based cohort ### <PERSOON> J, <PERSOON> JP Iron supplementation increases disease activity and vitamin E ameliorates the effect in rats with dextran sulfate sodium-induced ### <PERSOON> J, <PERSOON> JP Effect of oral iron supplementation on oxidative stress and colonic inflammation in rats with induced colitis <PERSOON> colectomy for ulcerative colitis complications related to the rectal remnant <PERSOON-##> EC, Drossman DA, Maunder RG Concerns of patients with inflammatory bowel disease A review of emerging themes <PERSOON-##>, A, and Mazzacca, G Effect of pregnancy on the clinical course of a cohort of <PERSOON-##> E, et al <PERSOON-##> value of serologic markers in indeterminate colitis a prospective ### <PERSOON-##> LM, Whitlow CB, Margolin DA, <PERSOON-##> DE <PERSOON-##> L, et al Renal stone formation in patients with ### <PERSOON-##> GB, in a series of ### patients with suspected small bowel diseases <PERSOON-##> patients with Crohnâs disease to stop smoking <PERSOON-##> Y, et al Good clinical practice in the dietetic ### Chapman AE, Levitt MD, Hewett P, et al Laparoscopic-assisted resection of colorectal ### <PERSOON-##> G and Gann R <PERSOON-##> instrument for judging the quality of written consumer health information on treatment choices <PERSOON-##> JM, Gaburri PD, De Souza AF, Pinto AL, Chebli LA, Felga GE, Forn CG, Pimentel CF Long-term results with azathioprine therapy in patients with corticosteroïddependent Crohn's disease open-label prospective study <PERSOON-##> ### <PERSOON-##> C, <PERSOON-##> for ankylosing spondylitis Cochrane Database Syst ### <PERSOON-##> for ankylosing spondylitis <PERSOON-##> P.
| 533 | nvmdl |
<PERSOON> E, et al <PERSOON> value of serologic markers in indeterminate colitis a prospective ### <PERSOON> LM, Whitlow CB, Margolin DA, <PERSOON> DE <PERSOON> L, et al Renal stone formation in patients with ### <PERSOON> GB, in a series of ### patients with suspected small bowel diseases <PERSOON> patients with Crohnâs disease to stop smoking <PERSOON> Y, et al Good clinical practice in the dietetic ### Chapman AE, Levitt MD, Hewett P, et al Laparoscopic-assisted resection of colorectal ### <PERSOON> G and Gann R <PERSOON-##> instrument for judging the quality of written consumer health information on treatment choices <PERSOON-##> JM, Gaburri PD, De Souza AF, Pinto AL, Chebli LA, Felga GE, Forn CG, Pimentel CF Long-term results with azathioprine therapy in patients with corticosteroïddependent Crohn's disease open-label prospective study <PERSOON-##> ### <PERSOON-##> C, <PERSOON-##> for ankylosing spondylitis Cochrane Database Syst ### <PERSOON-##> for ankylosing spondylitis <PERSOON-##> P times, diagnostic yield, and learning curve <PERSOON-##> RJ Prospective randomized trial comparing anal function after hand sewn ileoanal anastomosis with mucosectomy versus stapled ileoanal anastomosis without mucosectomy in restorative proctocolectomy <PERSOON-##> AK, <PERSOON-##> W, <PERSOON-##> RR, Pemberton JH Medical and Surgical Management of <PERSOON-##> G, De <PERSOON-##> G transabdominal ### <PERSOON-##> JE, <PERSOON-##> replacement therapy prevents bone loss in patients with inflammatory bowel disease <PERSOON-##>, L, and <PERSOON-##> outcome of children exposed to ciclosporine in utero <PERSOON-##> RD, Brodsky AL, Hanauer SB A comparison of the quality of life in patients with severe ulcerative colitis after total colectomy versus medical treatment with intravenous ### <PERSOON-##> RD, Woseth DM, Thisted RA, Hanauer SB A meta-analysis and overview of the literature on treatment options for left-sided ulcerative colitis and ulcerative proctitis Am ### Collins CE, Cahill <PERSOON-##> in Crohn's disease <PERSOON-##> JP, Bonaz B, et al.
| 525 | nvmdl |
<PERSOON> RJ Prospective randomized trial comparing anal function after hand sewn ileoanal anastomosis with mucosectomy versus stapled ileoanal anastomosis without mucosectomy in restorative proctocolectomy <PERSOON> AK, <PERSOON> W, <PERSOON> RR, Pemberton JH Medical and Surgical Management of <PERSOON> G, De <PERSOON> G transabdominal ### <PERSOON> JE, <PERSOON> replacement therapy prevents bone loss in patients with inflammatory bowel disease <PERSOON>, L, and <PERSOON-##> outcome of children exposed to ciclosporine in utero <PERSOON-##> RD, Brodsky AL, Hanauer SB A comparison of the quality of life in patients with severe ulcerative colitis after total colectomy versus medical treatment with intravenous ### <PERSOON-##> RD, Woseth DM, Thisted RA, Hanauer SB A meta-analysis and overview of the literature on treatment options for left-sided ulcerative colitis and ulcerative proctitis Am ### Collins CE, Cahill <PERSOON-##> in Crohn's disease <PERSOON-##> JP, Bonaz B, et al and severe myelosuppression during azathioprine therapy <PERSOON-##> JH, Sandborn WJ Management of Crohn's disease of the ### <PERSOON-##> D, <PERSOON-##> J, Kent JD, Pollack PF Adalimumab for maintenance of clinical response and remission in patients with Crohn's disease the CHARM trial <PERSOON-##> inflammatory bowel disease during pregnancy risks and endoscopic surveillance for cancer in ulcerative colitis Gastroenterol ###; ### ### Cornish JA, <PERSOON-##> AW, Paraskevas P, <PERSOON-##> effect of restorative proctocolectomy on sexual function, urinary function, fertility, pregnancy and delivery a systematic review Dis Colon Rectum ###; Cornish, J, <PERSOON-##>, T G, Rai, R, <PERSOON-##>, S K, and Tekkis, P P A metaanalysis on the influence of inflammatory bowel disease on pregnancy <PERSOON-##> JF, Rutgeerts P, et al Switch from systemic steroïds to budesonide in steroïd dependent patients with inactive Crohn's disease <PERSOON-##> JP Effects of cigarette smoking on the long-term course of Crohn's disease <PERSOON-##> JP.
| 491 | nvmdl |
### ### <PERSOON> JH, Sandborn WJ Management of Crohn's disease of the ### <PERSOON> D, <PERSOON> J, Kent JD, Pollack PF Adalimumab for maintenance of clinical response and remission in patients with Crohn's disease the CHARM trial <PERSOON> inflammatory bowel disease during pregnancy risks and endoscopic surveillance for cancer in ulcerative colitis Gastroenterol ###; ### ### Cornish JA, <PERSOON> AW, Paraskevas P, <PERSOON> effect of restorative proctocolectomy on sexual function, urinary function, fertility, pregnancy and delivery a systematic review Dis Colon Rectum ###; Cornish, J, <PERSOON>, T G, Rai, R, <PERSOON>, S K, and Tekkis, P P A metaanalysis on the influence of inflammatory bowel disease on pregnancy <PERSOON> JF, Rutgeerts P, et al Switch from systemic steroïds to budesonide in steroïd dependent patients with inactive Crohn's disease <PERSOON-##> JP Effects of cigarette smoking on the long-term course of Crohn's disease <PERSOON-##> JP the clinical course of Crohnâs disease a prospective cohort study <PERSOON-##> F, et al Effects of current and former cigarette smoking on the clinical course of Crohn's disease <PERSOON-##> and IBD relevance in the understanding of disease mechanisms and clinical practice <PERSOON-##> Pract Res Clin Gastroenterol ###; ## ###â## Costamagna G, et al A prospective trial comparing small bowel radiographs and video capsule endoscopy for suspected small bowel disease <PERSOON-##> and relapse prevention in Crohn's disease <PERSOON-##> M, <PERSOON-##> A, et al Smoking habits and recurrence in <PERSOON-##>, N S, and <PERSOON-##>-feeding after renal Coull DB, <PERSOON-##> AP, <PERSOON-##> JH, McKee RF, Finlay IG Risk of dysplasia in the columnar cuff after stapled restorative proctocolectomy <PERSOON-##> VJ, Ullman TA, Itzkowitz Chemoprevention of colorectal cancer in ulcerative <PERSOON-##> metabolism in Crohn's disease correlation with efficacy and toxicity Gut ###; ## #<DATUM> Cui HH, <PERSOON-##> CL, <PERSOON-##> JD, <PERSOON-##> YH, Dan HL, <PERSOON-##> YT, <PERSOON-##> XQ Effects of probiotic on intestinal mucosa of patients with ulcerative colitis World J.
| 566 | nvmdl |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.