text
stringlengths
80
6.25k
text_len
int64
32
3.12k
src
stringclasses
7 values
voor tenecteplase is laag, waardoor de effecten mogelijk Bij kan een anaphylactoide reactie optreden Deze is geassocieerd met het gelijktijdig gebruik van ACE inhibitors Het recidief risico noch de relatie met herhaalde toediening van alteplase is onduidelijk (De <PERSOON> Rios <PERSOON> ###) Alleen bij bekende anaphalactoide reacties en gecontinueerd gebruik van ace remmers is er mogelijk een herhalingsrisico Of dezelfde reacties bij tenecteplase optreden is niet duidelijk Ze zijn bij ons weten niet gerapporteerd De beste maatregel om deze reactie te voorkomen zal daarom zijn het vervangen Gezien het ontbreken van bewijs voor non-inferioriteit ten opzichte van alteplase, de relatief kleine trials met diverse patiëntengroepen, de geringe heterogeniteit van uitkomsten en onduidelijkheid over de optimale dosering en praktische overwegingen is de werkgroep van mening dat alteplase een meer zekere en veiliger Snelle intraveneuze behandeling met alteplase verbetert de kans op een goed herstel bij een geselecteerde groep patiënten met een acuut herseninfarct Er zijn aanwijzingen dat tenecteplase effectiever is Deze aanwijzingen zijn gebaseerd op de biologische eigenschappen en de architectuur van tenecteplase Het middel is resistenter tegen PAI-#, bindt zich minder goed aan plasminogeen in afwezigheid van fibrine Hierdoor (Bronnen Campbell ###, <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Logallo ###, Parsons ###) Trombolyse met tenecteplase heeft een zelfde effect op het optreden van symptomatische Vijf RCTs zijn opgenomen in de literatuuranalyse Hieronder volgt een korte beschrijving van deze studies bij patiënten met een indicatie voor EVT Uitkomsten reperfusie op een initieel katheter angiogram, score op de <PERSOON> ###, vergeleek trombolyse met intraveneus tenecteplase met intraveneus alteplase in een IIB/III trial binnen drie uur na het begin van het herseninfarct In deze studie werd gezocht naar een optimale tenecteplase Deze studie werd gestopt vanwege trage rekrutering na ### patiënten Gerapporteerde uitkomsten waren <PERSOON> ###, vergeleek trombolyse met tenecteplase versus alteplase binnen #,# uur na het begin van een supratentoriaal herseninfarct (ATTEST studie) in een populatie waar vooraf geen patiëntenselectie met de penumbra dat gered was, functionele uitkomst, symptomatische intracraniële bloedingen en mortaliteit Logallo ###, vergeleek trombolyse met tenecteplase (#,# mg/kg maximaal ## mg) versus alteplase (#,# mg/kg, maximaal ## mg) binnen #,# uur na het begin van een herseninfarct In totaal werden ### patiënten lichaamsgewicht) bij ## patiënten binnen # uur na het ontstaan van een herseninfarct bij patiënten met een perfusiedefect minstens ##% groter dan de kern van het infarct op CT perfusiescan Gerapporteerde uitkomsten waren reperfusie, functionele uitkomst, symptomatische intracraniële bloedingen en mortaliteit Bij patiënten die een slecht functioneel herstel hadden (score op de modified Rankin scale ≥#) werd trombolyse met tenecteplase vergeleken met alteplase (zie figuur #) In de tenecteplasegroep hadden ### van de ### patiënten een slecht functioneel herstel en na standaard behandeling met alteplase ### van de ### patiënten Voor een heterogene patiëntengroep is de risk ratio #,## (##% BI [#,##; #,##]) Voor patiënten met een indicatie.
653
fms
een initieel katheter angiogram, score op de <PERSOON> ###, vergeleek trombolyse met intraveneus tenecteplase met intraveneus alteplase in een IIB/III trial binnen drie uur na het begin van het herseninfarct In deze studie werd gezocht naar een optimale tenecteplase Deze studie werd gestopt vanwege trage rekrutering na ### patiënten Gerapporteerde uitkomsten waren <PERSOON> ###, vergeleek trombolyse met tenecteplase versus alteplase binnen #,# uur na het begin van een supratentoriaal herseninfarct (ATTEST studie) in een populatie waar vooraf geen patiëntenselectie met de penumbra dat gered was, functionele uitkomst, symptomatische intracraniële bloedingen en mortaliteit Logallo ###, vergeleek trombolyse met tenecteplase (#,# mg/kg maximaal ## mg) versus alteplase (#,# mg/kg, maximaal ## mg) binnen #,# uur na het begin van een herseninfarct In totaal werden ### patiënten lichaamsgewicht) bij ## patiënten binnen # uur na het ontstaan van een herseninfarct bij patiënten met een perfusiedefect minstens ##% groter dan de kern van het infarct op CT perfusiescan Gerapporteerde uitkomsten waren reperfusie, functionele uitkomst, symptomatische intracraniële bloedingen en mortaliteit Bij patiënten die een slecht functioneel herstel hadden (score op de modified Rankin scale ≥#) werd trombolyse met tenecteplase vergeleken met alteplase (zie figuur #) In de tenecteplasegroep hadden ### van de ### patiënten een slecht functioneel herstel en na standaard behandeling met alteplase ### van de ### patiënten Voor een heterogene patiëntengroep is de risk ratio #,## (##% BI [#,##; #,##]) Voor patiënten met een indicatie In de tenecteplasegroep overleden ## van de ### patiënten en na trombolyse met alteplase overleden ## van de ### patiënten Voor een heterogene patiëntengroep is de risk ratio #,## (##% BI [#,##; #,##]) Voor patiënten met een indicatie voor intra arteriële trombectomie is de risk ratio #,## (##% BI [#,##; #,##]) Het verschil tussen de Het optreden van symptomatische intracraniële bloedingen na trombolyse met tenecteplase werd vergeleken met bloedingen bij trombolyse met alteplase (zie figuur #) In de tenecteplasegroep traden ## symptomatische hersenbloedingen op bij ### patiënten en na alteplase behandeling traden ## symptomatische #,##]) Voor patiënten met een indicatie voor intra arteriële trombectomie is de risk ratio #,# (##% BI [#,##; Dit werd bestudeerd in vijf RCTs Er werd derhalve begonnen met een hoge bewijskracht De bewijskracht werd verlaagd vanwege heterogene uitkomsten, mogelijk door een verschil in patiëntenselectie Tevens werd De werkgroep achtte mortaliteit en slecht functioneel herstel voor de besluitvorming kritieke uitkomstmaten, en Slecht functioneel herstel (overlijden of afhankelijkheid) score op de mRS ≥# (in de Cochrane review is bij trials waar geen mRS beschikbaar was gebruik gemaakt van de Barthel Index); neurologische verschijnselen leidt, bloeding in meer dan ##% van het geïnfarceerde gebied met een duidelijk ruimte-innemend effect of een bloeding op afstand van het infarct In de databases Medline (OVID), Embase, en Cochrane is met relevante zoektermen gezocht naar relevante literatuurzoekactie leverde ### treffers op Studies werden geselecteerd op grond van de volgende vergelijking met standaardbehandeling met alteplase en uitkomsten gerapporteerd als functioneel herstel en/of sterfte.
732
fms
met alteplase overleden ## van de ### patiënten Voor een heterogene patiëntengroep is de risk ratio #,## (##% BI [#,##; #,##]) Voor patiënten met een indicatie voor intra arteriële trombectomie is de risk ratio #,## (##% BI [#,##; #,##]) Het verschil tussen de Het optreden van symptomatische intracraniële bloedingen na trombolyse met tenecteplase werd vergeleken met bloedingen bij trombolyse met alteplase (zie figuur #) In de tenecteplasegroep traden ## symptomatische hersenbloedingen op bij ### patiënten en na alteplase behandeling traden ## symptomatische #,##]) Voor patiënten met een indicatie voor intra arteriële trombectomie is de risk ratio #,# (##% BI [#,##; Dit werd bestudeerd in vijf RCTs Er werd derhalve begonnen met een hoge bewijskracht De bewijskracht werd verlaagd vanwege heterogene uitkomsten, mogelijk door een verschil in patiëntenselectie Tevens werd De werkgroep achtte mortaliteit en slecht functioneel herstel voor de besluitvorming kritieke uitkomstmaten, en Slecht functioneel herstel (overlijden of afhankelijkheid) score op de mRS ≥# (in de Cochrane review is bij trials waar geen mRS beschikbaar was gebruik gemaakt van de Barthel Index); neurologische verschijnselen leidt, bloeding in meer dan ##% van het geïnfarceerde gebied met een duidelijk ruimte-innemend effect of een bloeding op afstand van het infarct In de databases Medline (OVID), Embase, en Cochrane is met relevante zoektermen gezocht naar relevante literatuurzoekactie leverde ### treffers op Studies werden geselecteerd op grond van de volgende vergelijking met standaardbehandeling met alteplase en uitkomsten gerapporteerd als functioneel herstel en/of sterfte Na raadpleging van de volledige tekst werden vervolgens negen studies geëxcludeerd (zie exclusietabel) en vijf studies definitief Vijf onderzoeken zijn opgenomen in de literatuuranalyse De evidencetabellen hiervan en beoordeling van Campbell BCV, <PERSOON> TJ, Dowling RJ, et al Tenecteplase versus Alteplase before Thrombectomy for <PERSOON> J Med ### Apr ##;###(##) ###-### PubMed PMID <PATIENTNUMMER># De <PERSOON> Rios <PERSOON> AK, <PERSOON> of a stroke patient with history of rtPA-associated angioedema <PERSOON> DL, et al Tenecteplase in Stroke Investigators Phase IIB/III trial of tenecteplase in acute ischemic stroke results of a prematurely terminated randomized clinical trial <PERSOON> PA, De <PERSOON> Rios <PERSOON> AK, <PERSOON> of a stroke patient with history of rtPA-associated angioedema <PERSOON> BK, <PERSOON> KW Alteplase versus tenecteplase for thrombolysis after ischaemic stroke (ATTEST) a phase #, randomised, open-label, blinded endpoint study <PERSOON-##> OM, et al Tenecteplase versus alteplase for management of acute ischaemic stroke (NOR-TEST) a phase #, randomised, open-label, blinded endpoint trial Lancet Neurol ###.
620
fms
werden vervolgens negen studies geëxcludeerd (zie exclusietabel) en vijf studies definitief Vijf onderzoeken zijn opgenomen in de literatuuranalyse De evidencetabellen hiervan en beoordeling van Campbell BCV, <PERSOON> TJ, Dowling RJ, et al Tenecteplase versus Alteplase before Thrombectomy for <PERSOON> J Med ### Apr ##;###(##) ###-### PubMed PMID <PATIENTNUMMER># De <PERSOON> Rios <PERSOON> AK, <PERSOON> of a stroke patient with history of rtPA-associated angioedema <PERSOON> DL, et al Tenecteplase in Stroke Investigators Phase IIB/III trial of tenecteplase in acute ischemic stroke results of a prematurely terminated randomized clinical trial <PERSOON> PA, De <PERSOON> Rios <PERSOON> AK, <PERSOON> of a stroke patient with history of rtPA-associated angioedema <PERSOON> BK, <PERSOON> KW Alteplase versus tenecteplase for thrombolysis after ischaemic stroke (ATTEST) a phase #, randomised, open-label, blinded endpoint study <PERSOON-##> OM, et al Tenecteplase versus alteplase for management of acute ischaemic stroke (NOR-TEST) a phase #, randomised, open-label, blinded endpoint trial Lancet Neurol ### A randomized trial of tenecteplase versus alteplase for acute ischemic stroke <PERSOON-##> GJ Thrombolysis for acute ischaemic stroke Cochrane Database Syst Rev Vergroot endovasculaire trombectomie de kans op een goed herstel bij patiënten met een herseninfarct en een Patiënten met een herseninfarct dienen met spoed beeldvormend onderzoek van de hersenen (CT) en slagaderen van hoofd en hals (CTA) te ondergaan, om te kunnen beoordelen of zij in aanmerking komen voor endovasculaire trombectomie Aanbevelingen voor de uitvoering van CT, CTA en CTP zijn te vinden in de Dit betekent dat patiënten met een mogelijk herseninfarct met spoed (A#) dienen te worden vervoerd naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis Patiënten met een aangetoonde intracraniele occlusie dienen met grote spoed (<PERSOON-##> met een acuut herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of de proximale a cerebri media (M# of M#) die met adequate beeldvorming is aaangetoond, dienen endovasculair te worden behandeld met een verwijderbare stent of andere state-of-the-art techniek, ongeacht de ernst van de neurologische uitval Indien de patiënt ook in aanmerking komt voor intraveneuze trombolyse met alteplase dient dit eerst gestart te worden, maar het effect hiervan moet niet worden afgewacht Als de patiënt binnen Behandeling binnen # tot ## uur is alleen geïndiceerd bij ernstige neurologische uitval (NIHSS ³ ##), een.
524
fms
alteplase for acute ischemic stroke <PERSOON> GJ Thrombolysis for acute ischaemic stroke Cochrane Database Syst Rev Vergroot endovasculaire trombectomie de kans op een goed herstel bij patiënten met een herseninfarct en een Patiënten met een herseninfarct dienen met spoed beeldvormend onderzoek van de hersenen (CT) en slagaderen van hoofd en hals (CTA) te ondergaan, om te kunnen beoordelen of zij in aanmerking komen voor endovasculaire trombectomie Aanbevelingen voor de uitvoering van CT, CTA en CTP zijn te vinden in de Dit betekent dat patiënten met een mogelijk herseninfarct met spoed (A#) dienen te worden vervoerd naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis Patiënten met een aangetoonde intracraniele occlusie dienen met grote spoed (<PERSOON> met een acuut herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of de proximale a cerebri media (M# of M#) die met adequate beeldvorming is aaangetoond, dienen endovasculair te worden behandeld met een verwijderbare stent of andere state-of-the-art techniek, ongeacht de ernst van de neurologische uitval Indien de patiënt ook in aanmerking komt voor intraveneuze trombolyse met alteplase dient dit eerst gestart te worden, maar het effect hiervan moet niet worden afgewacht Als de patiënt binnen Behandeling binnen # tot ## uur is alleen geïndiceerd bij ernstige neurologische uitval (NIHSS ³ ##), een EVT van het herseninfarct ten gevolge van een occlusie van de a basilaris is een optie waarvan de effectiviteit en veiligheid niet zijn aangetoond Behandel daarom bij voorkeur in het kader van wetenschappelijk onderzoek EVT van het herseninfarct is in de afgelopen vijf jaar ook in enkele andere trials onderzocht (Broderick ###; Ciccone ###; Kidwell ###; Khoury ###) In deze vier trials werd geen overtuigend voordeel van behandeling gevonden, hetgeen achteraf werd geweten aan het feit dat in drie van deze trials het grootste deel van de patiënten niet met de modernste technieken werd behandeld, én dat bij twee van de vier trials de occlusie van een proximale intracraniële arterie niet met niet-invasieve beeldvorming (CTA of MRA) was bevestigd Deze ‘neutrale’ trials doen dus niets af aan de positieve resultaten van trials waarin moderne behandeltechnieken zijn De bovenstaande trials waren beperkt tot patiënten met een infarct in het stroomgebied van de a carotis Het is onzeker of de resultaten geëxtrapoleerd kunnen worden naar patiënten met een infarct ten gevolge van een occlusie van de a basilaris De werkgroep adviseert deze patiënten bij voorkeur te behandelen in het kader van een gerandomiseerde trial naar het effect van EVT Zodra de resultaten van BEST en mogelijk spoedig ook BASICS zijn gepubliceerd, zal wederom een vernieuwde versie van deze sectie over EVT van het herseninfarct Observationele studies suggereren dat EVT minder effectief is indien sprake is van beperkte collaterale collaterale status echter geen overtuigende effectmodificatie (<PERSOON> ###) Wel was er ook in deze metaanalyse een trend naar een kleiner effect bij een slechte collaterale bloedvoorziening.
570
fms
de effectiviteit en veiligheid niet zijn aangetoond Behandel daarom bij voorkeur in het kader van wetenschappelijk onderzoek EVT van het herseninfarct is in de afgelopen vijf jaar ook in enkele andere trials onderzocht (Broderick ###; Ciccone ###; Kidwell ###; Khoury ###) In deze vier trials werd geen overtuigend voordeel van behandeling gevonden, hetgeen achteraf werd geweten aan het feit dat in drie van deze trials het grootste deel van de patiënten niet met de modernste technieken werd behandeld, én dat bij twee van de vier trials de occlusie van een proximale intracraniële arterie niet met niet-invasieve beeldvorming (CTA of MRA) was bevestigd Deze ‘neutrale’ trials doen dus niets af aan de positieve resultaten van trials waarin moderne behandeltechnieken zijn De bovenstaande trials waren beperkt tot patiënten met een infarct in het stroomgebied van de a carotis Het is onzeker of de resultaten geëxtrapoleerd kunnen worden naar patiënten met een infarct ten gevolge van een occlusie van de a basilaris De werkgroep adviseert deze patiënten bij voorkeur te behandelen in het kader van een gerandomiseerde trial naar het effect van EVT Zodra de resultaten van BEST en mogelijk spoedig ook BASICS zijn gepubliceerd, zal wederom een vernieuwde versie van deze sectie over EVT van het herseninfarct Observationele studies suggereren dat EVT minder effectief is indien sprake is van beperkte collaterale collaterale status echter geen overtuigende effectmodificatie (<PERSOON> ###) Wel was er ook in deze metaanalyse een trend naar een kleiner effect bij een slechte collaterale bloedvoorziening dat de kans op een goed herstel bij deze subgroep patiënten sowieso veel kleiner is, ongeacht de behandeling Alle studies tot op heden zijn dus onvoldoende overtuigend om de behandelingskeuze door de mate van Het is ook onzeker of EVT zinvol is bij patiënten met een occlusie van de a carotis ten gevolge van een dissectie, maar er zijn aanwijzingen dat EVT bij deze patiënten technisch haalbaar en zinvol is (<PERSOON> ###) Ook zijn er aanwijzingen dat behandeling van patiënten die DOACs of VKA gebruiken, veilig en effectief Meer informatie over de betreffende groepen patiënten zal vermoedelijk in de komende jaren beschikbaar komen De werkgroep adviseert om deze factoren tot die tijd niet als absolute contra-indicatie voor EVT te Patiënten met een recent ander herseninfarct in het stroomgebied van de afgesloten arterie werden van de meeste EVTstrials uitgesloten De werkgroep adviseert echter dit niet in alle gevallen als absolute contraindicatie te zien Indien in de voorafgaande zes weken bijvoorbeeld een lacunair infarct is opgetreden en de patiënt zich nu presenteert met ernstige ischemie ten gevolge van een proximale occlusie zou EVT alsnog Bij alle patienten met een hersenifarct is het gewenst om snel te starten met een antitrbomboticum, meestal een plaatjesremmer Dit geldt evenzeer voor patienten die EVT ondergingen De enige uitzonderingn betreft patienten die zijn behandeld met IV alteplase, Het starten van antitrombotica in de eerste ## uur na behandeling met alteplase waarschijnlijk gepaard gaat met een verhoogd risico op symptomatische bloedingen (Zinkstok.
573
fms
de kans op een goed herstel bij deze subgroep patiënten sowieso veel kleiner is, ongeacht de behandeling Alle studies tot op heden zijn dus onvoldoende overtuigend om de behandelingskeuze door de mate van Het is ook onzeker of EVT zinvol is bij patiënten met een occlusie van de a carotis ten gevolge van een dissectie, maar er zijn aanwijzingen dat EVT bij deze patiënten technisch haalbaar en zinvol is (<PERSOON> ###) Ook zijn er aanwijzingen dat behandeling van patiënten die DOACs of VKA gebruiken, veilig en effectief Meer informatie over de betreffende groepen patiënten zal vermoedelijk in de komende jaren beschikbaar komen De werkgroep adviseert om deze factoren tot die tijd niet als absolute contra-indicatie voor EVT te Patiënten met een recent ander herseninfarct in het stroomgebied van de afgesloten arterie werden van de meeste EVTstrials uitgesloten De werkgroep adviseert echter dit niet in alle gevallen als absolute contraindicatie te zien Indien in de voorafgaande zes weken bijvoorbeeld een lacunair infarct is opgetreden en de patiënt zich nu presenteert met ernstige ischemie ten gevolge van een proximale occlusie zou EVT alsnog Bij alle patienten met een hersenifarct is het gewenst om snel te starten met een antitrbomboticum, meestal een plaatjesremmer Dit geldt evenzeer voor patienten die EVT ondergingen De enige uitzonderingn betreft patienten die zijn behandeld met IV alteplase, Het starten van antitrombotica in de eerste ## uur na behandeling met alteplase waarschijnlijk gepaard gaat met een verhoogd risico op symptomatische bloedingen (Zinkstok Het is niet geheel zeker of een EVT bij een hogere bloeddruk ook van voordeel is, én of het verlagen van de bloeddruk om EVT mogelijk te maken een netto voordeel heeft In een post-hoc analyse van <PERSOON> had de bloeddruk bij opname echter geen interactie met het behandeleffect, om welke reden een hoge bloeddruk vermoedelijk geen contra-indicatie is voor <PERSOON> ###) Zeker indien EVT voorafgegaan is door intraveneuze trombolyse met alteplase dient de bloeddruk de eerste ## uur na behandeling onder ##<DATUM> mm Van drie gerandomiseerde trials naar het effect van EVT als die pas later dan zes uur na het veronderstelde begintijdstip kon worden ingezet, is er één na inclusie van ## patiënten onderbroken en nog niet gepubliceerd (<PERSOON> trial, clinicaltrials gov NCT <PATIENTNUMMER>#) In de andere twee trials (DAWN en DEFUSE III) werden patiënten geïncludeerd volgens strenge criteria, die erop gericht waren diegenen te behandelen met een grote kans op herstel Bij toepassen van deze criteria op een geselecteerde consecutieve serie patiënten met een herseninfarct, bleek dat slechts #%-#% voldeed aan de inclusiecriteria van deze studies De criteria betroffen de neurologische uitval bij randomisatie (score op de NIHSS), de grootte van de infarctkern en de omvang van het gebied met mogelijk reversibele ischemie (penumbra) Voor de beeldvormingscriteria is onderzoek met CT beoordeling vereist Het profiel van de op deze criteria in beide studies geïncludeerde patiënten was echter nog gunstiger dan de inclusiecriteria suggereren.
572
fms
niet geheel zeker of een EVT bij een hogere bloeddruk ook van voordeel is, én of het verlagen van de bloeddruk om EVT mogelijk te maken een netto voordeel heeft In een post-hoc analyse van <PERSOON> had de bloeddruk bij opname echter geen interactie met het behandeleffect, om welke reden een hoge bloeddruk vermoedelijk geen contra-indicatie is voor <PERSOON> ###) Zeker indien EVT voorafgegaan is door intraveneuze trombolyse met alteplase dient de bloeddruk de eerste ## uur na behandeling onder ##<DATUM> mm Van drie gerandomiseerde trials naar het effect van EVT als die pas later dan zes uur na het veronderstelde begintijdstip kon worden ingezet, is er één na inclusie van ## patiënten onderbroken en nog niet gepubliceerd (<PERSOON> trial, clinicaltrials gov NCT <PATIENTNUMMER>#) In de andere twee trials (DAWN en DEFUSE III) werden patiënten geïncludeerd volgens strenge criteria, die erop gericht waren diegenen te behandelen met een grote kans op herstel Bij toepassen van deze criteria op een geselecteerde consecutieve serie patiënten met een herseninfarct, bleek dat slechts #%-#% voldeed aan de inclusiecriteria van deze studies De criteria betroffen de neurologische uitval bij randomisatie (score op de NIHSS), de grootte van de infarctkern en de omvang van het gebied met mogelijk reversibele ischemie (penumbra) Voor de beeldvormingscriteria is onderzoek met CT beoordeling vereist Het profiel van de op deze criteria in beide studies geïncludeerde patiënten was echter nog gunstiger dan de inclusiecriteria suggereren als indicatie voor behandeling, maar af te gaan op het profiel van de patiënten die werkelijk in de studie zijn opgenomen In de tabel staan de inclusie criteria van de trials en de p## respectievelijk p## van de overeenkomende klinische parameters, waarvan de werkgroep meent dat zij een goede afspiegeling vormen van de patiëntengroep die effect ondervond van de behandeling, en daarmee een goede indicatie oplevert De werkgroep is op grond van deze gegevens van mening dat de criteria die leiden tot selectie van patiënten met een naar verwachting gunstig effect van trombectomie in het tijdvenster van #-## uur na begin van de behandeling kan pas worden gestart later dan zes uur maar binnen ## uur na begin van de verschijnselen, Een infarct kern kleiner dan ## ml, bepaald met behulp van CT perfusie of MRI Een penumbra met een grootte van tenminste ##% van de grootte van de infarctkern ” De infarctkern wordt gedefineerd als het gebied met minder dan ##% perfusie ten opzichte van normaal hersenweefsel (aan de contralaterale zijde), op CT perfusie De penumbra wordt gedefineerd als het gebied met meer dan ##% perfusie, maar wel een tijd tot maximale perfusie (Tmax) van minimaal # seconden (Lansberg Het is onzeker of intraveneuze trombolyse met alteplase vóór EVT een extra voordeel voor patiënten biedt, of alleen maar het nadeel van een grotere kans op een symptomatische intracraniële bloeding In de bovengenoemde gerandomiseerde trials van EVT versus geen EVT was er geen interactie tussen intraveneuze trombolyse en het behandeleffect van EVT (Goyal ###) Observationele studies geven echter uiteenlopende resultaten.
608
fms
van de patiënten die werkelijk in de studie zijn opgenomen In de tabel staan de inclusie criteria van de trials en de p## respectievelijk p## van de overeenkomende klinische parameters, waarvan de werkgroep meent dat zij een goede afspiegeling vormen van de patiëntengroep die effect ondervond van de behandeling, en daarmee een goede indicatie oplevert De werkgroep is op grond van deze gegevens van mening dat de criteria die leiden tot selectie van patiënten met een naar verwachting gunstig effect van trombectomie in het tijdvenster van #-## uur na begin van de behandeling kan pas worden gestart later dan zes uur maar binnen ## uur na begin van de verschijnselen, Een infarct kern kleiner dan ## ml, bepaald met behulp van CT perfusie of MRI Een penumbra met een grootte van tenminste ##% van de grootte van de infarctkern ” De infarctkern wordt gedefineerd als het gebied met minder dan ##% perfusie ten opzichte van normaal hersenweefsel (aan de contralaterale zijde), op CT perfusie De penumbra wordt gedefineerd als het gebied met meer dan ##% perfusie, maar wel een tijd tot maximale perfusie (Tmax) van minimaal # seconden (Lansberg Het is onzeker of intraveneuze trombolyse met alteplase vóór EVT een extra voordeel voor patiënten biedt, of alleen maar het nadeel van een grotere kans op een symptomatische intracraniële bloeding In de bovengenoemde gerandomiseerde trials van EVT versus geen EVT was er geen interactie tussen intraveneuze trombolyse en het behandeleffect van EVT (Goyal ###) Observationele studies geven echter uiteenlopende resultaten Deze vraag wordt nu verder onderzocht in de Nederlandse gerandomiseerde trial <PERSOON>, en minstens drie andere gerandomiseerde studies Tot die tijd adviseert de werkgroep om bij patiënten die voldoen aan de criteria voor intraveneuze trombolyse deze behandeling eerst te starten en daarna zonder de effecten van trombolyse af te wachten te starten met de EVT De infusiepomp met alteplase hoeft niet voortijdig te worden gestopt in verband met de EVT Observationele studies suggereren sterk dat bij patiënten die behandeld worden met EVT algehele anesthesie tijdens deze behandeling de kans op een goed herstel verkleint ten opzichte van ‘geen algehele anesthesie’(<PERSOON> gerandomiseerde trials hebben echter aangetoond dat algehele anesthesie tijdens EVT niet tot slechtere uitkomsten leidt dan “conscious sedation” (Schonenberger ###; Lowhagen ###; Simonsen ###) Wel zijn er aanwijzingen dat een strategie waarbij in het geheel geen sedatie, dus alleen lokale anesthesie, wordt toegepast leidt tot betere uitkomsten (<PERSOON>, ###) Er bestaan echter geen gerandomiseerde trials van algehele anesthesie versus lokale anesthesie tijdens EVT De werkgroep kan nog geen advies geven over de methode van anesthesie tijdens EVT Bij patiënten met een acuut herseninfarct op basis van een occlusie van een proximale intracraniële arterie wordt een endovasculaire trombectomie (EVT) al meer dan <LEEFTIJD> jaar toegepast, maar tot eind ### bestond Bij patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of de proximale a.
589
fms
Deze vraag wordt nu verder onderzocht in de Nederlandse gerandomiseerde trial <PERSOON>, en minstens drie andere gerandomiseerde studies Tot die tijd adviseert de werkgroep om bij patiënten die voldoen aan de criteria voor intraveneuze trombolyse deze behandeling eerst te starten en daarna zonder de effecten van trombolyse af te wachten te starten met de EVT De infusiepomp met alteplase hoeft niet voortijdig te worden gestopt in verband met de EVT Observationele studies suggereren sterk dat bij patiënten die behandeld worden met EVT algehele anesthesie tijdens deze behandeling de kans op een goed herstel verkleint ten opzichte van ‘geen algehele anesthesie’(<PERSOON> gerandomiseerde trials hebben echter aangetoond dat algehele anesthesie tijdens EVT niet tot slechtere uitkomsten leidt dan “conscious sedation” (Schonenberger ###; Lowhagen ###; Simonsen ###) Wel zijn er aanwijzingen dat een strategie waarbij in het geheel geen sedatie, dus alleen lokale anesthesie, wordt toegepast leidt tot betere uitkomsten (<PERSOON>, ###) Er bestaan echter geen gerandomiseerde trials van algehele anesthesie versus lokale anesthesie tijdens EVT De werkgroep kan nog geen advies geven over de methode van anesthesie tijdens EVT Bij patiënten met een acuut herseninfarct op basis van een occlusie van een proximale intracraniële arterie wordt een endovasculaire trombectomie (EVT) al meer dan <LEEFTIJD> jaar toegepast, maar tot eind ### bestond Bij patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of de proximale a Bronnen (Berkhemer ###, Bracard ###, Campbell ###, Goyal ###, Jovin ###, Muir Bij patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a Carotis interna of de proximale a Cerebri media (M# of M#) verkleint EVT met een verwijderbare stent de kans op zes, maar binnen ## uur na het ontstaan van de verschijnselen, bij zeer sterk geselecteerde aangetoonde kleine infarct kern en daarnaast klinisch dan wel bij beeldvorming aanwijzingen Er zijn onvoldoende aanwijzingen dat EVT de kans op overlijden binnen drie maanden bij patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of de <PERSOON> ###) proximale a cerebri media (M# of M#) heeft EVT met moderne technieken geen effect op Goyal ###, Jovin ###, Kidwel ###, Mocco ###, Muir ###, Nogueira ###, Ogawa De gevonden studies werden in een vijftal categorieën ingedeeld De studies uit categorieën # en # gebruikten inmiddels obsolete behandel- en/of diagnostische methoden en worden hier niet besproken De studies uit categorie drie tot vijf bespreken we hieronder Studies die minder dan ## patiënten hadden geïncludeerd zijn niet in de tabellen en figuren opgenomen, maar worden wel genoemd in de bespreking # EVT primair met trombolytica hieronder vielen Proact I en II (Furlan ### en <PERSOON> EVT met stent retrievers early window (tot zes uur) met CTA of MRA vooraf <PERSOON>.
606
fms
met een herseninfarct door een occlusie van de distale a Carotis interna of de proximale a Cerebri media (M# of M#) verkleint EVT met een verwijderbare stent de kans op zes, maar binnen ## uur na het ontstaan van de verschijnselen, bij zeer sterk geselecteerde aangetoonde kleine infarct kern en daarnaast klinisch dan wel bij beeldvorming aanwijzingen Er zijn onvoldoende aanwijzingen dat EVT de kans op overlijden binnen drie maanden bij patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of de <PERSOON> ###) proximale a cerebri media (M# of M#) heeft EVT met moderne technieken geen effect op Goyal ###, Jovin ###, Kidwel ###, Mocco ###, Muir ###, Nogueira ###, Ogawa De gevonden studies werden in een vijftal categorieën ingedeeld De studies uit categorieën # en # gebruikten inmiddels obsolete behandel- en/of diagnostische methoden en worden hier niet besproken De studies uit categorie drie tot vijf bespreken we hieronder Studies die minder dan ## patiënten hadden geïncludeerd zijn niet in de tabellen en figuren opgenomen, maar worden wel genoemd in de bespreking # EVT primair met trombolytica hieronder vielen Proact I en II (Furlan ### en <PERSOON> EVT met stent retrievers early window (tot zes uur) met CTA of MRA vooraf <PERSOON> EVT met CTA en CT perfusie of <PERSOON> / perfusie (#-## of ## uur) DAWN (Nogueira ###); Slechts enkele patiënten met een occlusie van de a basilaris waren in sommige van bovenstaande trials het trombolyticum urokinase, was na acht patiënten tot een vroegtijdig einde gekomen (Macleod, ###) Vier van de acht behandelde patiënten hadden een goede functionele uitkomst versus één van de zeven in de controlegroep Grotere trials zijn nodig, omdat de anatomie en prognose aanzienlijk anders is dan bij patiënten met een infarct op basis van occlusie in de anterieure intracraniële circulatie De BEST trial is gerapporteerd in oktober ### (World Stroke Conference), maar nog niet gepubliceerd, het protocol wel (<PERSOON> ###) De trial is beëindigd nadat ### patiënten, ##% van de beoogde ### waren geïncludeerd, vanwege verlies van equipoise onder de onderzoekers Ondertussen waren ## van ## patiënten in de controlegroep om die reden toch behandeld met EVT De intention to treat analyse op de goede functionele uitkomst (mRS #-#) toonde geen vergelijking gemaakt tussen de werkelijk wel en niet behandelde patiënten (per protocol en as treated) In deze analyses was het effect klinisch en statistisch significant, maar vertekening kan hier een grote rol hebben gespeeld Conclusies over de effectiviteit van EVT bij deze patiëntengroep kunnen daarom nog niet met voldoende zekerheid worden getrokken De BASICS studie met een vergelijkbaar design is nog actief (Van der uitkomstmeting bij ### patiënten met een acuut herseninfarct ten gevolge van een met CTA bewezen occlusie van de distale a.
624
fms
<PERSOON> / perfusie (#-## of ## uur) DAWN (Nogueira ###); Slechts enkele patiënten met een occlusie van de a basilaris waren in sommige van bovenstaande trials het trombolyticum urokinase, was na acht patiënten tot een vroegtijdig einde gekomen (Macleod, ###) Vier van de acht behandelde patiënten hadden een goede functionele uitkomst versus één van de zeven in de controlegroep Grotere trials zijn nodig, omdat de anatomie en prognose aanzienlijk anders is dan bij patiënten met een infarct op basis van occlusie in de anterieure intracraniële circulatie De BEST trial is gerapporteerd in oktober ### (World Stroke Conference), maar nog niet gepubliceerd, het protocol wel (<PERSOON> ###) De trial is beëindigd nadat ### patiënten, ##% van de beoogde ### waren geïncludeerd, vanwege verlies van equipoise onder de onderzoekers Ondertussen waren ## van ## patiënten in de controlegroep om die reden toch behandeld met EVT De intention to treat analyse op de goede functionele uitkomst (mRS #-#) toonde geen vergelijking gemaakt tussen de werkelijk wel en niet behandelde patiënten (per protocol en as treated) In deze analyses was het effect klinisch en statistisch significant, maar vertekening kan hier een grote rol hebben gespeeld Conclusies over de effectiviteit van EVT bij deze patiëntengroep kunnen daarom nog niet met voldoende zekerheid worden getrokken De BASICS studie met een vergelijkbaar design is nog actief (Van der uitkomstmeting bij ### patiënten met een acuut herseninfarct ten gevolge van een met CTA bewezen occlusie van de distale a cerebri media (M# of M#) of de a cerebri anterior (A# of <PERSOON> met een symptomatische occlusie van de a vertebralis of a basilaris werden van deelname uitgesloten De laagste score op de NIHSS was drie en de mediaan ## De minimale leeftijd voor inclusie was ## ##% van de patiënten was vóór inclusie behandeld met intraveneus alteplase De EVT diende binnen zes uur na het ontstaan van het infarct te worden gestart De wijze van EVT werd grotendeels overgelaten aan de interventionist De primaire uitkomstmaat was de score op de modified Rankin Scale na drie maanden Van de de patiënten in de interventiegroep werden ### (##%) daadwerkelijk endovasculair behandeld, evenals één stent gebruikt, om welke reden de resultaten van <PERSOON> alleen op deze behandelingstechniek van De gegevens van <PERSOON> en vier andere gerandomiseerde trials waarin het effect van EVT met moderne hulpmiddelen (meestal verwijderbare stents) werd onderzocht (ESCAPE, REVASCAT, SWIFT PRIME, en EXTEND IA; Campbell ###; Goyal ###; Jovin ###; Saver ###) werden gezamenlijk geanalyseerd in een individual patient data meta-analyse (Goyal ###) De andere trials beperkten zich net als de <PERSOON> tot patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of de proximale a cerebri anterior of a cerebri media en in alle trials werd bij het grootste deel van de patiënten gebruik gemaakt van een verwijderbare maar werden patiënten met uitgebreide ischemische afwijkingen op de blanco CT (ASPECTS (#) en patiënten.
659
fms
(M# of M#) of de a cerebri anterior (A# of <PERSOON> met een symptomatische occlusie van de a vertebralis of a basilaris werden van deelname uitgesloten De laagste score op de NIHSS was drie en de mediaan ## De minimale leeftijd voor inclusie was ## ##% van de patiënten was vóór inclusie behandeld met intraveneus alteplase De EVT diende binnen zes uur na het ontstaan van het infarct te worden gestart De wijze van EVT werd grotendeels overgelaten aan de interventionist De primaire uitkomstmaat was de score op de modified Rankin Scale na drie maanden Van de de patiënten in de interventiegroep werden ### (##%) daadwerkelijk endovasculair behandeld, evenals één stent gebruikt, om welke reden de resultaten van <PERSOON> alleen op deze behandelingstechniek van De gegevens van <PERSOON> en vier andere gerandomiseerde trials waarin het effect van EVT met moderne hulpmiddelen (meestal verwijderbare stents) werd onderzocht (ESCAPE, REVASCAT, SWIFT PRIME, en EXTEND IA; Campbell ###; Goyal ###; Jovin ###; Saver ###) werden gezamenlijk geanalyseerd in een individual patient data meta-analyse (Goyal ###) De andere trials beperkten zich net als de <PERSOON> tot patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of de proximale a cerebri anterior of a cerebri media en in alle trials werd bij het grootste deel van de patiënten gebruik gemaakt van een verwijderbare maar werden patiënten met uitgebreide ischemische afwijkingen op de blanco CT (ASPECTS (#) en patiënten Ook in EXTEND IA, SWIFT PRIME en REVASCAT werden patiënten geëxcludeerd indien er op CT of MRI aanwijzingen waren voor irreversibele schade in een groot deel van het aangedane stroomgebied In alle trials was bij het merendeel van de patiënten of bij alle patiënten gestart met intraveneus alteplase vóór de start van de EVT Alle vier de trials werden voortijdig afgebroken na een interim-analyse naar aanleiding van de resultaten van de <PERSOON>-trial, en alle Na de bovengenoemde individuele patiënten meta-analyse van de vijf EVT trials zijn nog twee vergelijkbare gerandomiseerde trials gepubliceerd THRACE (Bracard ###) includeerde ### patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna, de proximale a cerebri media, of de distale a basilaris Van de laatste werden overigens maar vier patiënten geïncludeerd Alle patiënten werden behandeld met intraveneuze trombolyse EVT diende binnen vijf uur na het ontstaan van de symptomen gestart te worden In PISTE werden ## patiënten geïncludeerd met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna, de proximale a cerebri media Alle patiënten werden behandeld met intraveneuze trombolyse binnen #,# uur na het ontstaan van de symptomen EVT diende binnen ## minuten na het begin van de intraveneuze trombolyse gestart te worden (Muir ###) In beide studies werden geen CT-perfusie of APECTS-criteria gebruikt Wel werden in PISTE patiënten geëxcludeerd als er een duidelijke hypodensiteit bestond in meer dan één derde van het stroomgebied van de a.
627
fms
Ook in EXTEND IA, SWIFT PRIME en REVASCAT werden patiënten geëxcludeerd indien er op CT of MRI aanwijzingen waren voor irreversibele schade in een groot deel van het aangedane stroomgebied In alle trials was bij het merendeel van de patiënten of bij alle patiënten gestart met intraveneus alteplase vóór de start van de EVT Alle vier de trials werden voortijdig afgebroken na een interim-analyse naar aanleiding van de resultaten van de <PERSOON>-trial, en alle Na de bovengenoemde individuele patiënten meta-analyse van de vijf EVT trials zijn nog twee vergelijkbare gerandomiseerde trials gepubliceerd THRACE (Bracard ###) includeerde ### patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna, de proximale a cerebri media, of de distale a basilaris Van de laatste werden overigens maar vier patiënten geïncludeerd Alle patiënten werden behandeld met intraveneuze trombolyse EVT diende binnen vijf uur na het ontstaan van de symptomen gestart te worden In PISTE werden ## patiënten geïncludeerd met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna, de proximale a cerebri media Alle patiënten werden behandeld met intraveneuze trombolyse binnen #,# uur na het ontstaan van de symptomen EVT diende binnen ## minuten na het begin van de intraveneuze trombolyse gestart te worden (Muir ###) In beide studies werden geen CT-perfusie of APECTS-criteria gebruikt Wel werden in PISTE patiënten geëxcludeerd als er een duidelijke hypodensiteit bestond in meer dan één derde van het stroomgebied van de a Beide trials werden voortijding afgebroken, één na een geplande interimanalyse en één vanwege het wegvallen van “equipoise” bij de onderzoekers Tot slot zijn nog de resultaten van de THRILL studie gepubliceerd, maar deze studie werd na inclusie van vier patiënten al Twee recente gerandomiseerde klinische trials hebben zich gericht op patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of het M#-segment van de a cerebri media die tussen # en ## (DEFUSE III) of ## uur (DAWN) DAWN includeerde ### patiënten op basis van een mismatch tussen de ernst van de neurologische uitval en de infarctgrootte op CT-perfusie of MRI Bij ernstige neurologische uitval en een relatief klein infarctvolume, werd in deze trial verondersteld dat er sprake was van een grote penumbra DEFUSE-III maakte gebruik van een mismatch tussen de grootte van het infarct en dat van de penumbra op CT-perfusie, waarbij het totale ischemische gebied tenminste #,# keer zo groot moest zijn als het infarct Belangrijk is dat beide studies zich beperkten tot patiënten die vóór het herseninfarct geen beperkingen hadden (mRS # of #) én vóór inclusie een score op de NIHSS hadden van tenminste ## (DAWN) of # (DEFUSE III) In beide studies werd gebruik gemaakt van de RAPID® software om de grootte van de kern van het infarct en die van de penumbra te De patiënten hadden dus ernstige uitval bij een zeer kleine infarctkern Patiënten werden gerandomiseerd tussen (DEFUSE III).
607
fms
Beide trials werden voortijding afgebroken, één na een geplande interimanalyse en één vanwege het wegvallen van “equipoise” bij de onderzoekers Tot slot zijn nog de resultaten van de THRILL studie gepubliceerd, maar deze studie werd na inclusie van vier patiënten al Twee recente gerandomiseerde klinische trials hebben zich gericht op patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of het M#-segment van de a cerebri media die tussen # en ## (DEFUSE III) of ## uur (DAWN) DAWN includeerde ### patiënten op basis van een mismatch tussen de ernst van de neurologische uitval en de infarctgrootte op CT-perfusie of MRI Bij ernstige neurologische uitval en een relatief klein infarctvolume, werd in deze trial verondersteld dat er sprake was van een grote penumbra DEFUSE-III maakte gebruik van een mismatch tussen de grootte van het infarct en dat van de penumbra op CT-perfusie, waarbij het totale ischemische gebied tenminste #,# keer zo groot moest zijn als het infarct Belangrijk is dat beide studies zich beperkten tot patiënten die vóór het herseninfarct geen beperkingen hadden (mRS # of #) én vóór inclusie een score op de NIHSS hadden van tenminste ## (DAWN) of # (DEFUSE III) In beide studies werd gebruik gemaakt van de RAPID® software om de grootte van de kern van het infarct en die van de penumbra te De patiënten hadden dus ernstige uitval bij een zeer kleine infarctkern Patiënten werden gerandomiseerd tussen (DEFUSE III) Tabel # Overzicht van inclusie criteria en patiënt-kenmerken in de trials van EVT in het late tijdvenster Getallen zijn gemiddelden met standaardeviatie of mediaan met interkwartiel (p##-p##) Penumbra is gedefinieerd als het gebied met vertraagde perfusie, blijkend uit Tmax ) #sec, buiten het infarctkern gebied Zowel in de eerste zes uur na het ontstaan van het herseninfarct als in de periode tussen # en ## uur vergroot EVT de kans op herstel bij (zeer) sterk geselecteerde patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de EVT met hedendaagse technieken de kans op een goed herstel bij (zeer) sterk geselecteerde patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of proximale a cerebri media of anterior Bij het gebruik van oudere technieken (trials tot en met ###) zijn er onvoldoende aanwijzingen dat EVT tot een grotere Er is op grond van bovenstaand gegevens geen bewijs dat EVT de kans op overlijden binnen drie maanden na een herseninfarct verkleint, In de <PERSOON> trial was een reductie van overlijden binnen twee jaar na inclusie gezien (<PERSOON> ###), maar in de enige andere trial met een langere follow up (één jaar), REVASCAT, was Er zijn geen aanwijzingen dat EVT de kans op een symptomatische intracraniële bloeding na een herseninfarct GRADE analyse De waardering start hoog, het gaat om grote multicenter gerandomiseerde trials van goede kwaliteit Alle in de meta-analyse opgenomen recente trials waren te voren geregistreerd, hadden gepubliceerde protocollen en hadden een PROBE-design.
608
fms
patiënt-kenmerken in de trials van EVT in het late tijdvenster Getallen zijn gemiddelden met standaardeviatie of mediaan met interkwartiel (p##-p##) Penumbra is gedefinieerd als het gebied met vertraagde perfusie, blijkend uit Tmax ) #sec, buiten het infarctkern gebied Zowel in de eerste zes uur na het ontstaan van het herseninfarct als in de periode tussen # en ## uur vergroot EVT de kans op herstel bij (zeer) sterk geselecteerde patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de EVT met hedendaagse technieken de kans op een goed herstel bij (zeer) sterk geselecteerde patiënten met een herseninfarct door een occlusie van de distale a carotis interna of proximale a cerebri media of anterior Bij het gebruik van oudere technieken (trials tot en met ###) zijn er onvoldoende aanwijzingen dat EVT tot een grotere Er is op grond van bovenstaand gegevens geen bewijs dat EVT de kans op overlijden binnen drie maanden na een herseninfarct verkleint, In de <PERSOON> trial was een reductie van overlijden binnen twee jaar na inclusie gezien (<PERSOON> ###), maar in de enige andere trial met een langere follow up (één jaar), REVASCAT, was Er zijn geen aanwijzingen dat EVT de kans op een symptomatische intracraniële bloeding na een herseninfarct GRADE analyse De waardering start hoog, het gaat om grote multicenter gerandomiseerde trials van goede kwaliteit Alle in de meta-analyse opgenomen recente trials waren te voren geregistreerd, hadden gepubliceerde protocollen en hadden een PROBE-design Voor ##-## uur werd de bewijskracht verlaagd naar gemiddeld omdat dit slechts op één trial gebaseerd was kwaliteit Alle recente trials waren te voren geregistreerd, hadden gepubliceerde protocollen en hadden een PROBE-design Echter de resultaten zijn heterogeen en de betrouwbaarheidsintervallen breed, daarom werd de kwaliteit Alle trials waren te voren geregistreerd, hadden gepubliceerde protocollen en hadden een PROBEP DF aangemaakt op <DATUM> De uitgangsvraag of patiënten met een acuut herseninfarct op basis van een occlusie van één van de proximale intracraniële arteriën baat hebben bij een EVT werd vertaald naar de volgende PICO P patiënten met een acuut herseninfarct op basis van een occlusie van één van de proximale intracraniële Belangrijke deelvragen zijn vervolgens welke (combinaties van) patiënt-kenmerken zodanig van invloed zijn op de effectiviteit van de EVT, dat deze niet meer zinvol is Hierbij moet allereerst worden gedacht aan de een slecht herstel en complicaties na behandeling In de overwegingen wordt hierop ingegaan Om de uitgangsvraag te kunnen beantwoorden is de literatuur systematisch geanalyseerd Hiertoe hebben we bestaande systematische reviews en meta-analyses gebruikt, en geactualiseerd met nieuwe RCTs Deze zijn leverde ### treffers op Alleen trials die de strategie “EVT” met de strategie ‘geen EVT’ tegen een achtergrond van gebruikelijke zorg met elkaar vergeleken werden geïncludeerd Belangrijk uitgangspunten hierbij waren de “individual patient data” meta-analyse van Goyal ### en een eerdere meta-analyse (Badhiwala ### JAMA), omdat deze vollledig en van voldoende methodologische kwaliteit waren Uiteindelijk werden ## trials.
610
fms
bewijskracht verlaagd naar gemiddeld omdat dit slechts op één trial gebaseerd was kwaliteit Alle recente trials waren te voren geregistreerd, hadden gepubliceerde protocollen en hadden een PROBE-design Echter de resultaten zijn heterogeen en de betrouwbaarheidsintervallen breed, daarom werd de kwaliteit Alle trials waren te voren geregistreerd, hadden gepubliceerde protocollen en hadden een PROBEP DF aangemaakt op <DATUM> De uitgangsvraag of patiënten met een acuut herseninfarct op basis van een occlusie van één van de proximale intracraniële arteriën baat hebben bij een EVT werd vertaald naar de volgende PICO P patiënten met een acuut herseninfarct op basis van een occlusie van één van de proximale intracraniële Belangrijke deelvragen zijn vervolgens welke (combinaties van) patiënt-kenmerken zodanig van invloed zijn op de effectiviteit van de EVT, dat deze niet meer zinvol is Hierbij moet allereerst worden gedacht aan de een slecht herstel en complicaties na behandeling In de overwegingen wordt hierop ingegaan Om de uitgangsvraag te kunnen beantwoorden is de literatuur systematisch geanalyseerd Hiertoe hebben we bestaande systematische reviews en meta-analyses gebruikt, en geactualiseerd met nieuwe RCTs Deze zijn leverde ### treffers op Alleen trials die de strategie “EVT” met de strategie ‘geen EVT’ tegen een achtergrond van gebruikelijke zorg met elkaar vergeleken werden geïncludeerd Belangrijk uitgangspunten hierbij waren de “individual patient data” meta-analyse van Goyal ### en een eerdere meta-analyse (Badhiwala ### JAMA), omdat deze vollledig en van voldoende methodologische kwaliteit waren Uiteindelijk werden ## trials is uitgevoerd met brede inclusiecriteria De resultaten zijn toepasbaar op de Nederlandse situatie standaard om een behandeleffect op een ordinale uitkomstschaal zoals de modified Rankin scale (mRS), uit te drukken is de common odds ratio Deze kan worden gezien als een gemiddeld effect over alle symptomatische intracraniële bloeding intracraniële bloeding die geassocieerd is met een toename van score op de NIHSS van vier of meer punten (hiervoor is geen exacte tijdsdefinitie, maar de waarnemingen <PERSOON> JP, Ortega-Gutierrez S, et al Thrombectomy for Stroke at # to ## Hours with Selection by <PERSOON> W, et al Endovascular Thrombectomy for Acute Ischemic Stroke A <PERSOON>-analysis JAMA of THRILL, a prospective study of mechanical thrombectomy in patients with acute ischemic stroke ineligible for i v <PERSOON> D, et al A randomized trial of intraarterial treatment for acute ischemic stroke <PERSOON> A , et al Collateral status on baseline computed tomographic angiography and intra-arterial treatment effect in patients with proximal anterior circulation stroke <PERSOON> (###) ##<DATUM> Berkhemer OA, Borst J, <LOCATIE>M, Yoo AJ, van den Berg LA, Fransen> PSS, et al Extracranial carotid disease and effect of intra-arterial treatment in patients with proximal anterior circulation stroke in mr clean <PERSOON> Med ###;### ###.
583
fms
zijn toepasbaar op de Nederlandse situatie standaard om een behandeleffect op een ordinale uitkomstschaal zoals de modified Rankin scale (mRS), uit te drukken is de common odds ratio Deze kan worden gezien als een gemiddeld effect over alle symptomatische intracraniële bloeding intracraniële bloeding die geassocieerd is met een toename van score op de NIHSS van vier of meer punten (hiervoor is geen exacte tijdsdefinitie, maar de waarnemingen <PERSOON> JP, Ortega-Gutierrez S, et al Thrombectomy for Stroke at # to ## Hours with Selection by <PERSOON> W, et al Endovascular Thrombectomy for Acute Ischemic Stroke A <PERSOON>-analysis JAMA of THRILL, a prospective study of mechanical thrombectomy in patients with acute ischemic stroke ineligible for i v <PERSOON> D, et al A randomized trial of intraarterial treatment for acute ischemic stroke <PERSOON> A , et al Collateral status on baseline computed tomographic angiography and intra-arterial treatment effect in patients with proximal anterior circulation stroke <PERSOON> (###) ##<DATUM> Berkhemer OA, Borst J, <LOCATIE>M, Yoo AJ, van den Berg LA, Fransen> PSS, et al Extracranial carotid disease and effect of intra-arterial treatment in patients with proximal anterior circulation stroke in mr clean <PERSOON> Med ###;### ### Mechanical thrombectomy after intravenous alteplase versus alteplase alone after stroke (THRACE) a randomised controlled trial Broderick JP, Palesch YY, Demchuk AM, et al Endovascular therapy after intravenous t-PA versus t-PA alone for stroke <PERSOON> N, et al Endovascular therapy for ischemic stroke with <PERSOON> G, et al Penumbral imaging and functional outcome in patients with anterior circulation ischaemic stroke treated with endovascular thrombectomy versus medical therapy A meta-analysis of individual patient-level data Lancet neurology ### (Epub ahead of print) <PERSOON-##> M, et al Endovascular treatment for acute ischemic stroke <PERSOON-##> J Med Intravenous Thrombolysis and Thrombectomy vs Thrombectomy Alone for <PERSOON-##> of the <PERSOON-##> MA, <PERSOON-##> LS, et al Safety and efficacy of thrombectomy in acute <PERSOON-##> a phase II randomized trial of recombinant pro-urokinase by direct arterial delivery in acute middle cerebral artery stroke <PERSOON-##> SS, et al Time to reperfusion and treatment effect for acute ischemic stroke A randomized clinical trial <PERSOON-##> C et al Intra-arterial prourokinase for acute ischemic stroke <PERSOON-##> PROACT II study.
533
fms
alteplase versus alteplase alone after stroke (THRACE) a randomised controlled trial Broderick JP, Palesch YY, Demchuk AM, et al Endovascular therapy after intravenous t-PA versus t-PA alone for stroke <PERSOON> N, et al Endovascular therapy for ischemic stroke with <PERSOON> G, et al Penumbral imaging and functional outcome in patients with anterior circulation ischaemic stroke treated with endovascular thrombectomy versus medical therapy A meta-analysis of individual patient-level data Lancet neurology ### (Epub ahead of print) <PERSOON> M, et al Endovascular treatment for acute ischemic stroke <PERSOON> J Med Intravenous Thrombolysis and Thrombectomy vs Thrombectomy Alone for <PERSOON> of the <PERSOON> MA, <PERSOON> LS, et al Safety and efficacy of thrombectomy in acute <PERSOON> a phase II randomized trial of recombinant pro-urokinase by direct arterial delivery in acute middle cerebral artery stroke <PERSOON> SS, et al Time to reperfusion and treatment effect for acute ischemic stroke A randomized clinical trial <PERSOON-##> C et al Intra-arterial prourokinase for acute ischemic stroke <PERSOON-##> PROACT II study Prolyse in <PERSOON-##> AM, Menon BK, et al Randomized Assessment of Rapid Endovascular Treatment of <PERSOON-##>, et al Endovascular thrombectomy after large-vessel ischaemic stroke a meta-analysis of individual <PERSOON-##> treatment in patients with carotid artery dissection and intracranial Jovin, Tudor G , et al Thrombectomy within # hours after symptom onset in ischemic stroke New England Journal of Endovascular thrombectomy and medical therapy versus medical therapy alone in acute stroke A randomized care trial <PERSOON-##> J, et al A trial of imaging selection and endovascular treatment for ischemic stroke <PERSOON-##> K, <PERSOON-##> S, <PERSOON-##> RS, <PERSOON-##> H, et al Safety of endovascular intervention for stroke on <PERSOON-##> GW; DEFUSE # study investigators MRI profile and response to endovascular reperfusion after stroke (DEFUSE #) a prospective <PERSOON-##> JE, <PERSOON-##> H, et al General anesthesia versus conscious sedation for endovascular treatment of acute ischemic stroke <PERSOON-##> ANSTROKE trial (anesthesia during stroke).
481
fms
<PERSOON> AM, Menon BK, et al Randomized Assessment of Rapid Endovascular Treatment of <PERSOON>, et al Endovascular thrombectomy after large-vessel ischaemic stroke a meta-analysis of individual <PERSOON> treatment in patients with carotid artery dissection and intracranial Jovin, Tudor G , et al Thrombectomy within # hours after symptom onset in ischemic stroke New England Journal of Endovascular thrombectomy and medical therapy versus medical therapy alone in acute stroke A randomized care trial <PERSOON> J, et al A trial of imaging selection and endovascular treatment for ischemic stroke <PERSOON> K, <PERSOON> S, <PERSOON> RS, <PERSOON> H, et al Safety of endovascular intervention for stroke on <PERSOON> GW; DEFUSE # study investigators MRI profile and response to endovascular reperfusion after stroke (DEFUSE #) a prospective <PERSOON-##> JE, <PERSOON-##> H, et al General anesthesia versus conscious sedation for endovascular treatment of acute ischemic stroke <PERSOON-##> ANSTROKE trial (anesthesia during stroke) <PERSOON-##> OO, von <PERSOON-##> D, et al <PERSOON-##> A, <PERSOON-##> A et al Endovascular therapy for acute ischaemic stroke the Pragmatic Ischaemic Stroke Thrombectomy Evaluation (PISTE) randomised, controlled trial <PERSOON-##> D, et al Baseline blood pressure effect on the benefit and safety of intra-arterial treatment in mr clean (multicenter randomized clinical trial of endovascular treatment <PERSOON-##> SI, Almekhlafi MA, et al CTA collateral status and response to recanalization in patients with acute <PERSOON-##> RF, Bhuva P et al Thrombectomy # to ## Hours after Stroke with a Mismatch between Deficit and <PERSOON-##> trial of intraarterial infusion of urokinase within # hours of middle cerebral artery stroke the middle cerebral artery embolism local fibrinolytic intervention trial (MELT) <PERSOON-##> MD, et al <PERSOON-##> CT Score in clinical practice what have we learned? <PERSOON-##> C, et al Imaging features and safety and efficacy.
446
fms
D, et al <PERSOON> A, <PERSOON> A et al Endovascular therapy for acute ischaemic stroke the Pragmatic Ischaemic Stroke Thrombectomy Evaluation (PISTE) randomised, controlled trial <PERSOON> D, et al Baseline blood pressure effect on the benefit and safety of intra-arterial treatment in mr clean (multicenter randomized clinical trial of endovascular treatment <PERSOON> SI, Almekhlafi MA, et al CTA collateral status and response to recanalization in patients with acute <PERSOON> RF, Bhuva P et al Thrombectomy # to ## Hours after Stroke with a Mismatch between Deficit and <PERSOON> trial of intraarterial infusion of urokinase within # hours of middle cerebral artery stroke the middle cerebral artery embolism local fibrinolytic intervention trial (MELT) <PERSOON> MD, et al <PERSOON> CT Score in clinical practice what have we learned? <PERSOON> C, et al Imaging features and safety and efficacy Safety of intra-arterial treatment in acute ischaemic stroke patients on oral anticoagulants A cohort study and systematic review European journal of neurology the official journal of the European Federation of Neurological Societies ###;##(#) ###-# Saver, <PERSOON-##> L , et al Stent-retriever thrombectomy after intravenous t-PA vs t-PA alone in stroke New England Journal of <PERSOON-##> JC, et al Effect of conscious sedation vs general anesthesia on early neurological improvement among patients with ischemic stroke undergoing endovascular Simonsen CZ, Yoo AJ, Sorensen LH, <PERSOON-##> SP, Andersen G, et al Effect of general anesthesia and conscious sedation during endovascular therapy on infarct growth and clinical outcomes in acute ischemic stroke A randomized <PERSOON-##> DWJ, et al Conscious sedation or local anesthesia during <PERSOON-##> HF, et al Two-year outcome after <PERSOON-##> JA, <PERSOON-##> HJ, Berge E, et al <PERSOON-##> basilar artery international Zinkstok, S M , & <PERSOON-##> administration of aspirin in patients treated with alteplase for acute ischaemic Doet chirurgische decompressie bij ruimte-innemende, supratentoriële herseninfarcten de kans op een slecht.
455
fms
Safety of intra-arterial treatment in acute ischaemic stroke patients on oral anticoagulants A cohort study and systematic review European journal of neurology the official journal of the European Federation of Neurological Societies ###;##(#) ###-# Saver, <PERSOON> L , et al Stent-retriever thrombectomy after intravenous t-PA vs t-PA alone in stroke New England Journal of <PERSOON> JC, et al Effect of conscious sedation vs general anesthesia on early neurological improvement among patients with ischemic stroke undergoing endovascular Simonsen CZ, Yoo AJ, Sorensen LH, <PERSOON> SP, Andersen G, et al Effect of general anesthesia and conscious sedation during endovascular therapy on infarct growth and clinical outcomes in acute ischemic stroke A randomized <PERSOON> DWJ, et al Conscious sedation or local anesthesia during <PERSOON> HF, et al Two-year outcome after <PERSOON> JA, <PERSOON> HJ, Berge E, et al <PERSOON> basilar artery international Zinkstok, S M , & <PERSOON> administration of aspirin in patients treated with alteplase for acute ischaemic Doet chirurgische decompressie bij ruimte-innemende, supratentoriële herseninfarcten de kans op een slecht Bespreek bij patiënten van <LEEFTIJD> jaar of jonger dat de kans op overleven met een milde tot matig ernstige handicap toeneemt, maar ook de kans op overleven met een ernstige handicap Bespreek bij patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar de zeer grote kans op overleven met een Wees terughoudend met chirurgische decompressie bij patiënten met klinische en radiologische tekenen van Maak voor wat betreft de indicatie voor chirurgische decompressie geen onderscheid tussen patiënten met en Chirurgische decompressie wordt in het algemeen erkend als effectieve behandeling voor patiënten met een <LOCATIE>de meeste patiënten hebben een voldoende kwaliteit van leven en bij slechts een minderheid bestaan Massaal ruimte-innemend oedeem treedt bij slechts # tot #% van de patiënten met een supratentorieel herseninfarct op (<PERSOON-##>, ###a) Er zijn geen betrouwbare vroege voorspellers en het is onduidelijk welke patiënten moeten worden verwezen naar een neurochirurgisch <INSTELLING> en wanneer verwijzing het best kan infarctvolume van )##ml op DWI (Thomalla, ###), maar MRI en DWI worden in <LOCATIE> in de acute fase van Op basis van data uit HAMLET werd berekend dat kosten na chirurgische decompressie veel hoger zijn dan na conservatieve behandeling (gemiddelde toename van kosten €### ### per gewonnen QALY in de eerste drie jaar) (<PERSOON-##>, ###) Langdurige opnames in revalidatiecentra en verpleeghuizen zijn de belangrijkste Als gekozen wordt voor chirurgische decompressie zijn snelle operatie en een ruime hemicraniëctomie en onzeker (<PERSOON-##> ###a) De werkgroep kan over deze behandelingen geen aanbevelingen doen Er bestaat indirect bewijs dat hyperventilatie schadelijk is (<PERSOON-##> ###a) en de werkgroep ontraadt deze behandeling Grote infarcten in het stroomgebied van de arteria cerebri media (ACM) gaan gepaard met oedeemvorming,.
606
fms
handicap toeneemt, maar ook de kans op overleven met een ernstige handicap Bespreek bij patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar de zeer grote kans op overleven met een Wees terughoudend met chirurgische decompressie bij patiënten met klinische en radiologische tekenen van Maak voor wat betreft de indicatie voor chirurgische decompressie geen onderscheid tussen patiënten met en Chirurgische decompressie wordt in het algemeen erkend als effectieve behandeling voor patiënten met een <LOCATIE>de meeste patiënten hebben een voldoende kwaliteit van leven en bij slechts een minderheid bestaan Massaal ruimte-innemend oedeem treedt bij slechts # tot #% van de patiënten met een supratentorieel herseninfarct op (<PERSOON>, ###a) Er zijn geen betrouwbare vroege voorspellers en het is onduidelijk welke patiënten moeten worden verwezen naar een neurochirurgisch <INSTELLING> en wanneer verwijzing het best kan infarctvolume van )##ml op DWI (Thomalla, ###), maar MRI en DWI worden in <LOCATIE> in de acute fase van Op basis van data uit HAMLET werd berekend dat kosten na chirurgische decompressie veel hoger zijn dan na conservatieve behandeling (gemiddelde toename van kosten €### ### per gewonnen QALY in de eerste drie jaar) (<PERSOON>, ###) Langdurige opnames in revalidatiecentra en verpleeghuizen zijn de belangrijkste Als gekozen wordt voor chirurgische decompressie zijn snelle operatie en een ruime hemicraniëctomie en onzeker (<PERSOON> ###a) De werkgroep kan over deze behandelingen geen aanbevelingen doen Er bestaat indirect bewijs dat hyperventilatie schadelijk is (<PERSOON> ###a) en de werkgroep ontraadt deze behandeling Grote infarcten in het stroomgebied van de arteria cerebri media (ACM) gaan gepaard met oedeemvorming, Patiënten met klinische verschijnselen van een groot ruimte-innemend herseninfarct hebben hierdoor een slechte prognose in een prospectief onderzoek was de mortaliteit ##%, ondanks maximale conservatieve therapie (Hacke, ###) Overlevenden zijn meestal ernstig gehandicapt In de jaren ‘## suggereerden enkele grote observationele onderzoeken dat chirurgische decompressie, bestaande uit een hemicraniëctomie en een duraplastiek, leidt tot een sterke afname van de kans op overlijden (<PERSOON>, ###) Of deze ingreep ook de kans op een goed functioneel herstel deed toenemen bleef echter lang onzeker Vanaf ### zijn meerdere gerandomiseerde klinische trials Bij patiënten van <LEEFTIJD> jaar of jonger met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend herseninfarct, die binnen ## uur kunnen worden geopereerd, leidt chirurgische decompressie tot afname van de kans op een zeer slechte uitkomst (mRS # of #) en afname van de kans op een slechte tot zeer slechte uitkomst (mRS #, # of #) Er is in deze groep geen verschil in effect van chirurgische decompressie tussen patiënten Bij patiënten van <LEEFTIJD> jaar of jonger met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend herseninfarct, die na ## uur worden geopereerd, is het effect van chirurgische Bij patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend herseninfarct die binnen ## uur kunnen worden geopereerd leidt chirurgische decompressie tot afname van de kans op een zeer slechte uitkomst (mRS # of #) Het effect In de afgelopen jaren zijn zeven gerandomiseerde klinische trials gepubliceerd waarin is onderzocht of.
644
fms
Patiënten met klinische verschijnselen van een groot ruimte-innemend herseninfarct hebben hierdoor een slechte prognose in een prospectief onderzoek was de mortaliteit ##%, ondanks maximale conservatieve therapie (Hacke, ###) Overlevenden zijn meestal ernstig gehandicapt In de jaren ‘## suggereerden enkele grote observationele onderzoeken dat chirurgische decompressie, bestaande uit een hemicraniëctomie en een duraplastiek, leidt tot een sterke afname van de kans op overlijden (<PERSOON>, ###) Of deze ingreep ook de kans op een goed functioneel herstel deed toenemen bleef echter lang onzeker Vanaf ### zijn meerdere gerandomiseerde klinische trials Bij patiënten van <LEEFTIJD> jaar of jonger met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend herseninfarct, die binnen ## uur kunnen worden geopereerd, leidt chirurgische decompressie tot afname van de kans op een zeer slechte uitkomst (mRS # of #) en afname van de kans op een slechte tot zeer slechte uitkomst (mRS #, # of #) Er is in deze groep geen verschil in effect van chirurgische decompressie tussen patiënten Bij patiënten van <LEEFTIJD> jaar of jonger met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend herseninfarct, die na ## uur worden geopereerd, is het effect van chirurgische Bij patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend herseninfarct die binnen ## uur kunnen worden geopereerd leidt chirurgische decompressie tot afname van de kans op een zeer slechte uitkomst (mRS # of #) Het effect In de afgelopen jaren zijn zeven gerandomiseerde klinische trials gepubliceerd waarin is onderzocht of herstel bevordert De resultaten van de Filipijnse HeMMI-trial en de Turkse DEMITUR-trial zijn nog niet bekend De Amerikaanse Hemicraniectomy And Durotomy for deterioration From Infarction-Relating Swelling Trial (<PERSOON>, ###) is in ### na de inclusie van ## patiënten gestaakt De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd van ## tot <LEEFTIJD> jaar, een infarct in het stroomgebied van de ACM met op CT tekenen van infarcering van het volledige stroomgebied en ernstige focale uitval (NIHSS score ≥##) Patiënten die voldeden aan deze criteria werden ## uur gevolgd Als binnen ## uur een bewustzijnsdaling en midline shift ontstonden werd gerandomiseerd tussen chirurgische decompressie en voortzetten van medicamenteuze behandeling zonder jaar Aan vijftien patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen, waarvan veertien werden geopereerd Er was afname van de kans op overlijden voor patiënten die werden gerandomiseerd voor operatieve behandeling (##% vs ##%, verschil ##%, ##% BI -## tot ##) Er werden geen data met betrekking tot De <PERSOON> Decompressive Craniectomy in Malignant Middle Cerebral Artery Infarction (DECIMAL) trial (Vahedi, ###) werd in ### na inclusie van ## van de ## gewenste patiënten gestaakt vanwege een tegenvallende inclusiesnelheid en een geplande analyse van samengevoegde data uit de DECIMAL-, DESTINY- en HAMLETtrials De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd tussen ## en <LEEFTIJD> jaar, een infarct in het stroomgebied van de ACM met zowel ischemische afwijkingen in minimaal ##% van het stroomgebied van de ACM op CT als een lesievolume op diffusie-gewogen MRI van meer dan ### ml, ernstige focale uitval en een tenminste licht gedaald.
663
fms
De resultaten van de Filipijnse HeMMI-trial en de Turkse DEMITUR-trial zijn nog niet bekend De Amerikaanse Hemicraniectomy And Durotomy for deterioration From Infarction-Relating Swelling Trial (<PERSOON>, ###) is in ### na de inclusie van ## patiënten gestaakt De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd van ## tot <LEEFTIJD> jaar, een infarct in het stroomgebied van de ACM met op CT tekenen van infarcering van het volledige stroomgebied en ernstige focale uitval (NIHSS score ≥##) Patiënten die voldeden aan deze criteria werden ## uur gevolgd Als binnen ## uur een bewustzijnsdaling en midline shift ontstonden werd gerandomiseerd tussen chirurgische decompressie en voortzetten van medicamenteuze behandeling zonder jaar Aan vijftien patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen, waarvan veertien werden geopereerd Er was afname van de kans op overlijden voor patiënten die werden gerandomiseerd voor operatieve behandeling (##% vs ##%, verschil ##%, ##% BI -## tot ##) Er werden geen data met betrekking tot De <PERSOON> Decompressive Craniectomy in Malignant Middle Cerebral Artery Infarction (DECIMAL) trial (Vahedi, ###) werd in ### na inclusie van ## van de ## gewenste patiënten gestaakt vanwege een tegenvallende inclusiesnelheid en een geplande analyse van samengevoegde data uit de DECIMAL-, DESTINY- en HAMLETtrials De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd tussen ## en <LEEFTIJD> jaar, een infarct in het stroomgebied van de ACM met zowel ischemische afwijkingen in minimaal ##% van het stroomgebied van de ACM op CT als een lesievolume op diffusie-gewogen MRI van meer dan ### ml, ernstige focale uitval en een tenminste licht gedaald De maximale tijd tussen het ontstaan van het infarct en inclusie was ## uur Chirurgische decompressie diende binnen zes uur na inclusie te worden verricht De primaire uitkomstmaat was functioneel herstel na zes maanden, gemeten met de modified Rankin Scale (mRS) Een score van vier of meer werd beschouwd als een slecht herstel De mediane leeftijd van de geïncludeerde patiënten was <LEEFTIJD> jaar Aan twintig patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen Er waren geen cross-overs Na chirurgische decompressie was er een kleinere kans op een slechte uitkomst, maar zonder statistische significantie in de primaire analyse (##% vs ##%; p=#,##), en een kleinere De Duitse Decompressive Surgery for the Treatment of Malignant Infarction of the Middle Cerebral Artery (DESTINY) trial (Jüttler, ###) werd in ### na inclusie van ## van de verwachte ## patiënten gestaakt vanwege een hogere mortaliteit in de conservatief behandelde dan in de chirurgisch behandelde groep De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd tussen ## en <LEEFTIJD> jaar, een infarct in het stroomgebied van de ACM met ischemische afwijkingen in minimaal tweederde van het stroomgebied van de ACM op CT, ernstige focale uitval en een tenminste licht gedaald bewustzijn (gedefinieerd als een score ≥# op onderdeel #a van de NIH Stroke Scale) De maximale tijd tussen het ontstaan van het infarct en inclusie was ## uur Chirurgische decompressie diende binnen zes uur na inclusie te worden verricht De primaire uitkomstmaat was dezelfde als in DECIMAL De.
656
fms
De maximale tijd tussen het ontstaan van het infarct en inclusie was ## uur Chirurgische decompressie diende binnen zes uur na inclusie te worden verricht De primaire uitkomstmaat was functioneel herstel na zes maanden, gemeten met de modified Rankin Scale (mRS) Een score van vier of meer werd beschouwd als een slecht herstel De mediane leeftijd van de geïncludeerde patiënten was <LEEFTIJD> jaar Aan twintig patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen Er waren geen cross-overs Na chirurgische decompressie was er een kleinere kans op een slechte uitkomst, maar zonder statistische significantie in de primaire analyse (##% vs ##%; p=#,##), en een kleinere De Duitse Decompressive Surgery for the Treatment of Malignant Infarction of the Middle Cerebral Artery (DESTINY) trial (Jüttler, ###) werd in ### na inclusie van ## van de verwachte ## patiënten gestaakt vanwege een hogere mortaliteit in de conservatief behandelde dan in de chirurgisch behandelde groep De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd tussen ## en <LEEFTIJD> jaar, een infarct in het stroomgebied van de ACM met ischemische afwijkingen in minimaal tweederde van het stroomgebied van de ACM op CT, ernstige focale uitval en een tenminste licht gedaald bewustzijn (gedefinieerd als een score ≥# op onderdeel #a van de NIH Stroke Scale) De maximale tijd tussen het ontstaan van het infarct en inclusie was ## uur Chirurgische decompressie diende binnen zes uur na inclusie te worden verricht De primaire uitkomstmaat was dezelfde als in DECIMAL De Aan zeventien patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen Deze patiënten werden allen geopereerd Tevens werd één patiënt uit de controlegroep geopereerd Er was een kleinere kans op een slechte uitkomst voor patiënten die werden gerandomiseerd voor operatieve behandeling bij analyse van de verdeling van uitkomsten over de mRS (p=#,##) Er was een kleinere kans op een slecht herstel (mRS # tot #), maar zonder statistische significantie De Nederlandse Hemicraniectomy After Middle cerebral artery infarction with Life-threatening Edema Trial (HAMLET) (<PERSOON>, ###) werd in ### na inclusie van ## van de beoogde ### patiënten na een interimanalyse vanwege futiliteit gestaakt De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd tussen ## en <LEEFTIJD> jaar, een stroomgebied van de ACM op CT, ernstige focale uitval en een tenminste licht gedaald bewustzijn (gedefinieerd als een score ≤## op de Glasgow Coma Scale of een oog + motor-score ≤# bij afasie) De maximale tijd tussen het ontstaan van het infarct en inclusie was ## uur Chirurgische decompressie diende binnen drie uur na inclusie te worden verricht De primaire uitkomstmaat was functioneel herstel na ## maanden, gemeten met de mRS Een score van vier of meer werd beschouwd als een slecht herstel De mediane leeftijd van de geïncludeerde patiënten was <LEEFTIJD> jaar Aan tweeëndertig patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen Er waren geen cross-overs Chirurgische decompressie had geen effect op de kans op een slechte Een Chinese trial (Zhao, ###) werd gestaakt na inclusie van ## patiënten op grond van een interimanalyse die.
645
fms
randomisatie operatieve behandeling toegewezen Deze patiënten werden allen geopereerd Tevens werd één patiënt uit de controlegroep geopereerd Er was een kleinere kans op een slechte uitkomst voor patiënten die werden gerandomiseerd voor operatieve behandeling bij analyse van de verdeling van uitkomsten over de mRS (p=#,##) Er was een kleinere kans op een slecht herstel (mRS # tot #), maar zonder statistische significantie De Nederlandse Hemicraniectomy After Middle cerebral artery infarction with Life-threatening Edema Trial (HAMLET) (<PERSOON>, ###) werd in ### na inclusie van ## van de beoogde ### patiënten na een interimanalyse vanwege futiliteit gestaakt De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd tussen ## en <LEEFTIJD> jaar, een stroomgebied van de ACM op CT, ernstige focale uitval en een tenminste licht gedaald bewustzijn (gedefinieerd als een score ≤## op de Glasgow Coma Scale of een oog + motor-score ≤# bij afasie) De maximale tijd tussen het ontstaan van het infarct en inclusie was ## uur Chirurgische decompressie diende binnen drie uur na inclusie te worden verricht De primaire uitkomstmaat was functioneel herstel na ## maanden, gemeten met de mRS Een score van vier of meer werd beschouwd als een slecht herstel De mediane leeftijd van de geïncludeerde patiënten was <LEEFTIJD> jaar Aan tweeëndertig patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen Er waren geen cross-overs Chirurgische decompressie had geen effect op de kans op een slechte Een Chinese trial (Zhao, ###) werd gestaakt na inclusie van ## patiënten op grond van een interimanalyse die De belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar, mogelijkheid van inclusie en start van de behandeling binnen ## uur na uitkomstmaat was functioneel herstel na zes maanden, gemeten met de mRS Een score groter dan vier werd vierentwintig patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen Er waren geen crossovers Er was een statistisch significante afname van de kans op een slecht herstel (##% vs ##%, p= #,###) of overlijden (##% vs ##%, p= #,###) na chirurgische decompressie Deze resultaten waren in essentie gelijk in de In de Duitse DESTINY-#-trial (Jüttler, ###) werden ### patiënten van <LEEFTIJD> jaar of ouder geïncludeerd De overige inclusiecriteria en de uitkomstmaten waren gelijk aan die van de eerste DESTINY-trial De maximale tijd tussen het ontstaan van het infarct en inclusie was ## uur De mediane leeftijd van de geïncludeerd patiënten was <LEEFTIJD> jaar Negenenveertig patiënten werden geopereerd Er was een statistisch significante afname van de kans op Van een gerandomiseerde trial uit Letland (Slezins, ###) werden resultaten van een interimanalyse van de belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd <LEEFTIJD> jaar of ouder, een infarct in het stroomgebied van de ACM met ischemische afwijkingen in minimaal de helft van het stroomgebied van de ACM op CT of MRI, of infarct volume van meer dan ### cm#, NIHSS score )## en mogelijkheid van starten met de operatie binnen ## uur na het herseninfarct De primaire uitkomstmaat was functioneel herstel na een jaar gemeten met de mRS Een score.
671
fms
belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar, mogelijkheid van inclusie en start van de behandeling binnen ## uur na uitkomstmaat was functioneel herstel na zes maanden, gemeten met de mRS Een score groter dan vier werd vierentwintig patiënten werd door randomisatie operatieve behandeling toegewezen Er waren geen crossovers Er was een statistisch significante afname van de kans op een slecht herstel (##% vs ##%, p= #,###) of overlijden (##% vs ##%, p= #,###) na chirurgische decompressie Deze resultaten waren in essentie gelijk in de In de Duitse DESTINY-#-trial (Jüttler, ###) werden ### patiënten van <LEEFTIJD> jaar of ouder geïncludeerd De overige inclusiecriteria en de uitkomstmaten waren gelijk aan die van de eerste DESTINY-trial De maximale tijd tussen het ontstaan van het infarct en inclusie was ## uur De mediane leeftijd van de geïncludeerd patiënten was <LEEFTIJD> jaar Negenenveertig patiënten werden geopereerd Er was een statistisch significante afname van de kans op Van een gerandomiseerde trial uit Letland (Slezins, ###) werden resultaten van een interimanalyse van de belangrijkste inclusiecriteria waren leeftijd <LEEFTIJD> jaar of ouder, een infarct in het stroomgebied van de ACM met ischemische afwijkingen in minimaal de helft van het stroomgebied van de ACM op CT of MRI, of infarct volume van meer dan ### cm#, NIHSS score )## en mogelijkheid van starten met de operatie binnen ## uur na het herseninfarct De primaire uitkomstmaat was functioneel herstel na een jaar gemeten met de mRS Een score De gemiddelde leeftijd van de patiënten was <LEEFTIJD> jaar Elf patiënten werden geopereerd Het aantal door randomisatie toegewezen operaties en het aantal cross-overs zijn onduidelijk De kans op een slecht herstel was kleiner (##% vs ##%) en sterfte was lager (##% vs ##%) in de Zhao, ###; Jüttler, ###) Van de trials HEMMI, DEMITUR en Slezins ### waren niet onvoldoende gegevens beschikbaar De follow-up duur van alle geïncludeerde onderzoeken was één jaar, met uitzondering van zes # De eerste subgroep betrof patiënten van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen van # De tweede subgroep betrof patiënten van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen # De derde subgroep betrof patiënten ouder dan ## met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend supratentorieel herseninfarct binnen ## uur na het infarct Subgroep # patiënten van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend supratentorieel herseninfarct binnen ## uur na het infarct Na chirurgische decompressie was er afname van de kans op overlijden (##% vs ##%; OR #,##; ##%BI #,## tot #,##; ##%BI #,## tot #,##; resultaten na drie jaar in essentie gelijk (<PERSOON>, ###) Voor wat betreft de kans op overlijden of ernstige handicap (mRS # of #) was het effect gelijk in de subgroepen van patienten met en zonder afasie in een analyse.
700
fms
De gemiddelde leeftijd van de patiënten was <LEEFTIJD> jaar Elf patiënten werden geopereerd Het aantal door randomisatie toegewezen operaties en het aantal cross-overs zijn onduidelijk De kans op een slecht herstel was kleiner (##% vs ##%) en sterfte was lager (##% vs ##%) in de Zhao, ###; Jüttler, ###) Van de trials HEMMI, DEMITUR en Slezins ### waren niet onvoldoende gegevens beschikbaar De follow-up duur van alle geïncludeerde onderzoeken was één jaar, met uitzondering van zes # De eerste subgroep betrof patiënten van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen van # De tweede subgroep betrof patiënten van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen # De derde subgroep betrof patiënten ouder dan ## met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend supratentorieel herseninfarct binnen ## uur na het infarct Subgroep # patiënten van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend supratentorieel herseninfarct binnen ## uur na het infarct Na chirurgische decompressie was er afname van de kans op overlijden (##% vs ##%; OR #,##; ##%BI #,## tot #,##; ##%BI #,## tot #,##; resultaten na drie jaar in essentie gelijk (<PERSOON>, ###) Voor wat betreft de kans op overlijden of ernstige handicap (mRS # of #) was het effect gelijk in de subgroepen van patienten met en zonder afasie in een analyse Subgroep # patiënten van ## tot en met <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend supratentorieel herseninfarct na ## na het infarct Na chirurgische decompressie was er geen statistisch significante verandering van de kans op overlijden (##% vs ##%; OR #,##; ##%BI #,## tot #,##; vs ##%; OR #,##; ##%BI #,## tot #,##; Subgroep # patiënten van ouder dan ## met klinische en radiologische tekenen van een ruimte-innemend Na chirurgische decompressie was er afname van de kans op overlijden (##% vs ##%; OR #,##; ##%BI #,## tot #,##; ##%BI #,## tot #,##; #, # of #) voor patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar en operatie binnen ## uur De bewijskracht van een systematische review van gerandomiseerd onderzoek start hoog Het niveau van bewijs werd voor de uitkomstmaat functioneel herstel verlaagd op grond van ongeblindeerde uitkomstmetingen in alle P patiënten met een ruimte-innemend herseninfarct (een groot, supratentorieel herseninfarct met klinische weergegeven in de bijlage Studies die voldeden aan de volgende selectiecriteria zijn opgenomen in de ACM, RCT naar chirurgische decompressie vs conservatieve behandeling en uitkomsten gerapporteerd als <PERSOON> JI, Schumm LP, Wroblewski K, et al Hemicraniectomy and durotomy upon deterioration from infarction related <PERSOON> HB, Kappelle J, et al Surgical decompression for space-occupying cerebral infarction outcomes <PERSOON> ES, Mayer S, et al Hemicraniectomy for massive middle cerebral artery territory infarction a systematic <PERSOON> M, et al.
743
fms
met <LEEFTIJD> jaar met klinische en radiologische tekenen van een ruimteinnemend supratentorieel herseninfarct na ## na het infarct Na chirurgische decompressie was er geen statistisch significante verandering van de kans op overlijden (##% vs ##%; OR #,##; ##%BI #,## tot #,##; vs ##%; OR #,##; ##%BI #,## tot #,##; Subgroep # patiënten van ouder dan ## met klinische en radiologische tekenen van een ruimte-innemend Na chirurgische decompressie was er afname van de kans op overlijden (##% vs ##%; OR #,##; ##%BI #,## tot #,##; ##%BI #,## tot #,##; #, # of #) voor patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar en operatie binnen ## uur De bewijskracht van een systematische review van gerandomiseerd onderzoek start hoog Het niveau van bewijs werd voor de uitkomstmaat functioneel herstel verlaagd op grond van ongeblindeerde uitkomstmetingen in alle P patiënten met een ruimte-innemend herseninfarct (een groot, supratentorieel herseninfarct met klinische weergegeven in de bijlage Studies die voldeden aan de volgende selectiecriteria zijn opgenomen in de ACM, RCT naar chirurgische decompressie vs conservatieve behandeling en uitkomsten gerapporteerd als <PERSOON> JI, Schumm LP, Wroblewski K, et al Hemicraniectomy and durotomy upon deterioration from infarction related <PERSOON> HB, Kappelle J, et al Surgical decompression for space-occupying cerebral infarction outcomes <PERSOON> ES, Mayer S, et al Hemicraniectomy for massive middle cerebral artery territory infarction a systematic <PERSOON> M, et al Clinical course and prognostic signs <PERSOON> LJ, et al Predictors of <PERSOON> in <PERSOON> A, et al Surgical decompression for space-occupying cerebral infarction (the Hemicraniectomy After <INSTELLING> infarction with Life-threatening Edema Trial (HAMLET) a muliticentre, open, randomized trial <PERSOON> HB, Kappelle LJ Treatment of space-occupying hemispheric infarction <PERSOON> based medical knowledge the neglected role of expert opinion <PERSOON-##> P, et al Decompressive Surgery for the Treatment of Malignant Infarction of the <PERSOON-##> J, et al Hemicraniectomy in older patients with extensive middle cerebral artery stroke <PERSOON-##> D, et al Decompressive surgery in space-occupying hemispheric infarction Results of an <PERSOON-##> A, et al Early hemicraniectomy in patients with complete middle cerebral artery infarction <PERSOON-##> R, et al Preliminary results of randomized controlled study on decompressive craniectomy in <PERSOON-##> E, et al Prediction of malignant middle cerebral artery infarction by MRI within # hours of <PERSOON-##> E, et al on behalf of the DECIMAL, DESTINY, and HAMLET investigators Early decompressive surgery in malignant infarction of the middle cerebral artery a pooled analysis of three randomised.
632
fms
prognostic signs <PERSOON> LJ, et al Predictors of <PERSOON> in <PERSOON> A, et al Surgical decompression for space-occupying cerebral infarction (the Hemicraniectomy After <INSTELLING> infarction with Life-threatening Edema Trial (HAMLET) a muliticentre, open, randomized trial <PERSOON> HB, Kappelle LJ Treatment of space-occupying hemispheric infarction <PERSOON> based medical knowledge the neglected role of expert opinion <PERSOON> P, et al Decompressive Surgery for the Treatment of Malignant Infarction of the <PERSOON> J, et al Hemicraniectomy in older patients with extensive middle cerebral artery stroke <PERSOON> D, et al Decompressive surgery in space-occupying hemispheric infarction Results of an <PERSOON> A, et al Early hemicraniectomy in patients with complete middle cerebral artery infarction <PERSOON-##> R, et al Preliminary results of randomized controlled study on decompressive craniectomy in <PERSOON-##> E, et al Prediction of malignant middle cerebral artery infarction by MRI within # hours of <PERSOON-##> E, et al on behalf of the DECIMAL, DESTINY, and HAMLET investigators Early decompressive surgery in malignant infarction of the middle cerebral artery a pooled analysis of three randomised Sequential-design, multicenter, randomized, controlled trial of early decompressive Zhao J, <PERSOON-##> Y, et al Decompressive hemicraniectomy in malignant middle cerebral artery infarct a randomized controlled trial enrolling patients up to ## years old Neurocrit care ###;<DATUM> ## # Moeten patiënten met een herseninfarct of hersenbloeding op een stroke unit worden opgenomen en # Zijn monitoring en strikt reguleren (dat wil zeggen, binnen fysiologische grenzen houden) van parameters zoals serumglucose, zuurstofsaturatie en lichaamstemperatuur zinvol bij patiënten met een acuut # Wat is de effectiviteit van maatregelen om verslikpneumonieën te voorkomen door systematisch # Wat is de effectiviteit van maatregelen om diepe veneuze trombose te voorkomen? Neem patiënten met een acuut herseninfarct of hersenbloeding op ter observatie en behandeling op een stroke Een multidisciplinair stroke unit team dient te bestaan uit een hoofdbehandelaar (in <LOCATIE> zal dit bijna altijd ergotherapeut, een logopedist en een maatschappelijk werker Inbreng van een diëtist, een neuropsycholoog en de mogelijkheid van vlotte consultatie van een internist en cardioloog zijn van belang De stroke unit is ingebed in een stelsel van passende nazorgvoorzieningen Regelmatige (bij)scholing van de leden van het stroke-team is essentieel om een hoog niveau van zorg te handhaven Stroke units kunnen een doelmatige, d w z kosteneffectieve schakel vormen in de zorgketen voor patiënten met een herseninfarct of hersenbloeding De stroke unit is het meest effectief als het één fysieke plaatsgebonden unit betreft.
541
fms
Sequential-design, multicenter, randomized, controlled trial of early decompressive Zhao J, <PERSOON> Y, et al Decompressive hemicraniectomy in malignant middle cerebral artery infarct a randomized controlled trial enrolling patients up to ## years old Neurocrit care ###;<DATUM> ## # Moeten patiënten met een herseninfarct of hersenbloeding op een stroke unit worden opgenomen en # Zijn monitoring en strikt reguleren (dat wil zeggen, binnen fysiologische grenzen houden) van parameters zoals serumglucose, zuurstofsaturatie en lichaamstemperatuur zinvol bij patiënten met een acuut # Wat is de effectiviteit van maatregelen om verslikpneumonieën te voorkomen door systematisch # Wat is de effectiviteit van maatregelen om diepe veneuze trombose te voorkomen? Neem patiënten met een acuut herseninfarct of hersenbloeding op ter observatie en behandeling op een stroke Een multidisciplinair stroke unit team dient te bestaan uit een hoofdbehandelaar (in <LOCATIE> zal dit bijna altijd ergotherapeut, een logopedist en een maatschappelijk werker Inbreng van een diëtist, een neuropsycholoog en de mogelijkheid van vlotte consultatie van een internist en cardioloog zijn van belang De stroke unit is ingebed in een stelsel van passende nazorgvoorzieningen Regelmatige (bij)scholing van de leden van het stroke-team is essentieel om een hoog niveau van zorg te handhaven Stroke units kunnen een doelmatige, d w z kosteneffectieve schakel vormen in de zorgketen voor patiënten met een herseninfarct of hersenbloeding De stroke unit is het meest effectief als het één fysieke plaatsgebonden unit betreft neurologische diagnose; beschrijving van de neurologische uitval en actuele functionele toestand van de patiënt; psychosociale gegevens; neuropsychologische status op het moment van ontslag; stoornissen en beperkingen op het gebied van de communicatie; adviezen omtrent medische, verpleegkundige en paramedische Bepaal bij opname het serumglucose, meet tenminste dagelijks de lichaamstemperatuur De effectiviteit van binnen fysiologische grenzen houden van deze parameters is niet aangetoond Doe onderzoek naar het bestaan Doe een watersliktest bij opname in het ziekenhuis voordat de patiënt iets te drinken of vast voedsel wordt aangeboden Documenteer (on)veilig slikken in het patiëntendossier Herhaal de test dagelijks bij patiënten met De test kan worden uitgevoerd door daartoe geschoolde verpleegkundigen Vervolgens kan onder deskundige Geef patiënten met een herseninfarct die immobiel zijn (niet zelfstandig naar het toilet kunnen lopen) Geef patiënten met een hersenbloeding die immobiel zijn (niet zelfstandig naar het toilet kunnen lopen) in de eerste twee tot vier dagen intermitterende pneumatische compressie (IPC) of geen tromboseprofylaxe en overweeg daarna te starten met medicamenteuze tromboseprofylaxe met een LMWH Geef geen elastische Een stroke unit zal een bepaalde minimale omvang moeten hebben om een stroke-team te kunnen laten functioneren en expertise te laten opdoen en behouden De acute stroke units in de meta-analyse hadden typisch een instroom van patiënten van minimaal ### per jaar (Stroke Unit Trialists Collaboration, ###) Bij een ligduur van gemiddeld # week is dan een gemiddelde grootte van # bedden nodig, maar het is verstandig om.
572
fms
functionele toestand van de patiënt; psychosociale gegevens; neuropsychologische status op het moment van ontslag; stoornissen en beperkingen op het gebied van de communicatie; adviezen omtrent medische, verpleegkundige en paramedische Bepaal bij opname het serumglucose, meet tenminste dagelijks de lichaamstemperatuur De effectiviteit van binnen fysiologische grenzen houden van deze parameters is niet aangetoond Doe onderzoek naar het bestaan Doe een watersliktest bij opname in het ziekenhuis voordat de patiënt iets te drinken of vast voedsel wordt aangeboden Documenteer (on)veilig slikken in het patiëntendossier Herhaal de test dagelijks bij patiënten met De test kan worden uitgevoerd door daartoe geschoolde verpleegkundigen Vervolgens kan onder deskundige Geef patiënten met een herseninfarct die immobiel zijn (niet zelfstandig naar het toilet kunnen lopen) Geef patiënten met een hersenbloeding die immobiel zijn (niet zelfstandig naar het toilet kunnen lopen) in de eerste twee tot vier dagen intermitterende pneumatische compressie (IPC) of geen tromboseprofylaxe en overweeg daarna te starten met medicamenteuze tromboseprofylaxe met een LMWH Geef geen elastische Een stroke unit zal een bepaalde minimale omvang moeten hebben om een stroke-team te kunnen laten functioneren en expertise te laten opdoen en behouden De acute stroke units in de meta-analyse hadden typisch een instroom van patiënten van minimaal ### per jaar (Stroke Unit Trialists Collaboration, ###) Bij een ligduur van gemiddeld # week is dan een gemiddelde grootte van # bedden nodig, maar het is verstandig om patiënten Stroke units in Scandinavische en Angelsaksische landen bestaan niet zelden uit een gecombineerde unit voor acute opvang en revalidatie Patiënten verbleven gedurende de gehele opnameperiode in de stroke In <LOCATIE> vindt in het algemeen de acute opvang in het ziekenhuis plaats, alwaar ook de een aanvang wordt <INSTELLING> voor medisch specialistische revalidatie voor een langduriger revalidatietraject plaatsvinden Hieruit volgt dat patiënten gedurende de gehele ziekenhuisperiode in de stroke unit dienen te verblijven, om het effect De werkgroep is van mening dat de communicatie tussen de verschillende instellingen en hulpverleners die met de zorg voor de patiënt met een beroerte te maken hebben volgens vaste afspraken gestructureerd en tijdig dient te verlopen Een mogelijkheid is om het transmuraal zorgdossier, dat met de patiënt meegaat, binnen de stroke service te hanteren Op termijn kan een transmuraal elektronisch zorgdossier de ideale oplossing zijn Binnen een stroke service moeten mogelijkheden voor vlotte transmurale consultatie worden gerealiseerd Het multidisciplinaire overleg binnen een stroke-team is een wezenlijk onderdeel van de werkwijze van een stroke unit en medebepalend voor het effect van de zorg voor de patiënt met een beroerte Er is geen onderzoek bekend naar het effect van bepaalde vormen van transmurale communicatie of het effect van een Zoals uit het bovenstaande reeds duidelijk werd, ontbreekt het bewijs voor de effectiviteit van specifieke maatregelen op het gebied van monitoren en reguleren van fysiologische parameters Dit neemt niet weg dat Op dit moment zijn geen andere onderzoeken dan die van Middleton bekend die het effect van implementatie van strikte verpleegkundige protocollen voor het behandelen van koorts, hyperglykemie en slikproblemen.
562
fms
revalidatie Patiënten verbleven gedurende de gehele opnameperiode in de stroke In <LOCATIE> vindt in het algemeen de acute opvang in het ziekenhuis plaats, alwaar ook de een aanvang wordt <INSTELLING> voor medisch specialistische revalidatie voor een langduriger revalidatietraject plaatsvinden Hieruit volgt dat patiënten gedurende de gehele ziekenhuisperiode in de stroke unit dienen te verblijven, om het effect De werkgroep is van mening dat de communicatie tussen de verschillende instellingen en hulpverleners die met de zorg voor de patiënt met een beroerte te maken hebben volgens vaste afspraken gestructureerd en tijdig dient te verlopen Een mogelijkheid is om het transmuraal zorgdossier, dat met de patiënt meegaat, binnen de stroke service te hanteren Op termijn kan een transmuraal elektronisch zorgdossier de ideale oplossing zijn Binnen een stroke service moeten mogelijkheden voor vlotte transmurale consultatie worden gerealiseerd Het multidisciplinaire overleg binnen een stroke-team is een wezenlijk onderdeel van de werkwijze van een stroke unit en medebepalend voor het effect van de zorg voor de patiënt met een beroerte Er is geen onderzoek bekend naar het effect van bepaalde vormen van transmurale communicatie of het effect van een Zoals uit het bovenstaande reeds duidelijk werd, ontbreekt het bewijs voor de effectiviteit van specifieke maatregelen op het gebied van monitoren en reguleren van fysiologische parameters Dit neemt niet weg dat Op dit moment zijn geen andere onderzoeken dan die van Middleton bekend die het effect van implementatie van strikte verpleegkundige protocollen voor het behandelen van koorts, hyperglykemie en slikproblemen Van de genoemde interventies op deze parameters is niet aangetoond dat zij effect hebben op sterfte of functioneel herstel Wel is aangetoond dat met de toepassing van de slikscreening en dysfagiebehandeling pneumonieën en luchtweginfecties kunnen worden voorkomen Vanwege de plausibiliteit van een effect van de maatregelen en het algemene effect dat uitgaat van een goed georganiseerde en geprotocolleerde stroke unit, doet de werkgroep toch enige aanbevelingen De werkgroep beveelt acupunctuur niet als therapie voor dysfagie aan, omdat het werkingsmechanisme achter deze behandeling niet duidelijk is, en de interventie te summier beschreven is Al sinds de jaren ## is op grond van systematische reviews duidelijk geworden dat opname en behandeling van patiënten in stroke units leidt tot minder sterfte en minder afhankelijkheid dan opname en behandeling op een algemene verpleegafdeling en in een ziekenhuis Alhoewel er veel gediscussieerd is over het behandelcontrast in deze systematische reviews, bestaat nu consensus dat deze conclusie ook naar de Nederlandse situatie Nog steeds is het niet helemaal duidelijk waarom stroke units effectiever zijn dan algemene zorg Stroke units verschillen van algemene ziekenhuisafdelingen door meer gespecialiseerde verpleegkundigen en artsen, meer protocollen en actievere vroege revalidatie De vraag is of monitoring en regulering van fysiologische parameters hierbij een rol speelt Daarbij moet men bedenken dat tijdens de eerste dagen na een acuut herseninfarct of hersenbloeding ## tot ##% van de patiënten koorts heeft ()##,# graden Celsius), ongeveer betekent dat kleine effecten op patiëntniveau, toch grote gezondheidseffecten op groepsniveau kunnen.
546
fms
interventies op deze parameters is niet aangetoond dat zij effect hebben op sterfte of functioneel herstel Wel is aangetoond dat met de toepassing van de slikscreening en dysfagiebehandeling pneumonieën en luchtweginfecties kunnen worden voorkomen Vanwege de plausibiliteit van een effect van de maatregelen en het algemene effect dat uitgaat van een goed georganiseerde en geprotocolleerde stroke unit, doet de werkgroep toch enige aanbevelingen De werkgroep beveelt acupunctuur niet als therapie voor dysfagie aan, omdat het werkingsmechanisme achter deze behandeling niet duidelijk is, en de interventie te summier beschreven is Al sinds de jaren ## is op grond van systematische reviews duidelijk geworden dat opname en behandeling van patiënten in stroke units leidt tot minder sterfte en minder afhankelijkheid dan opname en behandeling op een algemene verpleegafdeling en in een ziekenhuis Alhoewel er veel gediscussieerd is over het behandelcontrast in deze systematische reviews, bestaat nu consensus dat deze conclusie ook naar de Nederlandse situatie Nog steeds is het niet helemaal duidelijk waarom stroke units effectiever zijn dan algemene zorg Stroke units verschillen van algemene ziekenhuisafdelingen door meer gespecialiseerde verpleegkundigen en artsen, meer protocollen en actievere vroege revalidatie De vraag is of monitoring en regulering van fysiologische parameters hierbij een rol speelt Daarbij moet men bedenken dat tijdens de eerste dagen na een acuut herseninfarct of hersenbloeding ## tot ##% van de patiënten koorts heeft ()##,# graden Celsius), ongeveer betekent dat kleine effecten op patiëntniveau, toch grote gezondheidseffecten op groepsniveau kunnen tot lagere sterfte en beter herstel op middellange termijn Het effect van de behandeling is Strikte toepassing van verpleegkundige protocollen voor screening op dysfagie en voor temperatuur- en glucosemanagement met bijbehorende training en controle van opvolgen van protocollen kan leiden tot lagere sterfte en afhankelijkheid van patiënten met een Er zijn aanwijzingen dat screenen op dysfagie middels een watersliktest, al of niet met O # saturatiemeting, gevolgd door sliktraining en vloeibare voeding via neus-maagsonde of percutane gastroscopische gastrostomie leidt tot minder slikstoornissen en minder # Moeten patiënten met een herseninf arct of hersenbloeding op een stroke unit worden Uit een meta-analyse van gerandomiseerde onderzoeken blijkt dat niet alleen de mortaliteit na een beroerte, maar ook het aantal opgenomen patiënten in instellingen voor chronische zorg en de gemiddelde verpleegduur, afnemen door behandeling in zogenaamde stroke units, in vergelijking met opname op een algemene neurologische of interne afdeling (Stroke Unit Trialists Collaboration, ###) Het positieve effect van een stroke unit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een samenspel van verschillende factoren, zoals goed geprotocolleerde zorg, betere en snellere diagnostiek en sneller ingrijpen bij complicaties, een technisch betere af deling sterf te of af hankelijkheid bij einde f ollow-up (Stroke Unit Trialists Collaboration, ###) Een probleem bij de interpretatie van de meta-analyse is dat zowel het begrip stroke unit als de controlebehandeling niet zeer scherp zijn omschreven Alle studies hadden in elk geval als gemeenschappelijk kenmerk een multidisciplinaire aanpak door een team van professionele gezondheidswerkers met speciale interesse voor en kennis van de behandeling van beroertes.
561
fms
Het effect van de behandeling is Strikte toepassing van verpleegkundige protocollen voor screening op dysfagie en voor temperatuur- en glucosemanagement met bijbehorende training en controle van opvolgen van protocollen kan leiden tot lagere sterfte en afhankelijkheid van patiënten met een Er zijn aanwijzingen dat screenen op dysfagie middels een watersliktest, al of niet met O # saturatiemeting, gevolgd door sliktraining en vloeibare voeding via neus-maagsonde of percutane gastroscopische gastrostomie leidt tot minder slikstoornissen en minder # Moeten patiënten met een herseninf arct of hersenbloeding op een stroke unit worden Uit een meta-analyse van gerandomiseerde onderzoeken blijkt dat niet alleen de mortaliteit na een beroerte, maar ook het aantal opgenomen patiënten in instellingen voor chronische zorg en de gemiddelde verpleegduur, afnemen door behandeling in zogenaamde stroke units, in vergelijking met opname op een algemene neurologische of interne afdeling (Stroke Unit Trialists Collaboration, ###) Het positieve effect van een stroke unit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een samenspel van verschillende factoren, zoals goed geprotocolleerde zorg, betere en snellere diagnostiek en sneller ingrijpen bij complicaties, een technisch betere af deling sterf te of af hankelijkheid bij einde f ollow-up (Stroke Unit Trialists Collaboration, ###) Een probleem bij de interpretatie van de meta-analyse is dat zowel het begrip stroke unit als de controlebehandeling niet zeer scherp zijn omschreven Alle studies hadden in elk geval als gemeenschappelijk kenmerk een multidisciplinaire aanpak door een team van professionele gezondheidswerkers met speciale interesse voor en kennis van de behandeling van beroertes meest duidelijk in units die bestonden uit een plaatsgebonden eenheid Vanwege de slecht omschreven In de meta-analyse was de duur van de behandeling op de stroke units niet verschillend van de duur van het verblijf op een algemene afdeling Er zijn geen aanwijzingen dat het effect van behandeling op een stroke unit beperkt is tot bepaalde subgroepen van patiënten met een beroerte Dit betekent dat in principe iedere patiënt met een beroerte, ook een patiënt ouder dan <LEEFTIJD> jaar, en de patiënt met zeer ernstige uitval, in aanmerking komt voor opname en behandeling op een stroke unit (Stroke Unit Trialists Collaboration, ###) algemene af deling sterf te of chronische intramurale zorg bij einde f ollow-up (Stroke Unit Trialists # Zijn monitoring en strikt reguleren (dat wil zeggen, binnen f ysiologische grenzen houden van parameters zoals serumglucose, zuurstof saturatie en lichaamstemperatuur) zinvol bij patiënten Een cluster-gerandomiseerd onderzoek over ## stroke units (N=###) suggereert dat wanneer multidisciplinaire teams zich houden aan behandelprotocollen voor management van koorts, hyperglykemie en slikstoornissen, de kans op afhankelijkheid (volgens de modified Rankin Scale ≥#) of overlijden binnen ## dagen na het herseninfarct of de hersenbloeding met ongeveer ##% doet verminderen (NNT #,#; Adjusted Absolute een klinische les van een logopediste informatie over screening op en omgaan met slikklachten na herseninfarct of hersenbloeding Watersliktest werd bij opname afgenomen Patiënten met verdenking op slikproblemen werden verwezen naar een logopediste Deelnemende afdelingen werden gedurende het onderzoek regelmatig tijdig signaleren en behandelen van slikproblemen) blijkt achteraf de meerwaarde hiervan niet te kunnen.
592
fms
plaatsgebonden eenheid Vanwege de slecht omschreven In de meta-analyse was de duur van de behandeling op de stroke units niet verschillend van de duur van het verblijf op een algemene afdeling Er zijn geen aanwijzingen dat het effect van behandeling op een stroke unit beperkt is tot bepaalde subgroepen van patiënten met een beroerte Dit betekent dat in principe iedere patiënt met een beroerte, ook een patiënt ouder dan <LEEFTIJD> jaar, en de patiënt met zeer ernstige uitval, in aanmerking komt voor opname en behandeling op een stroke unit (Stroke Unit Trialists Collaboration, ###) algemene af deling sterf te of chronische intramurale zorg bij einde f ollow-up (Stroke Unit Trialists # Zijn monitoring en strikt reguleren (dat wil zeggen, binnen f ysiologische grenzen houden van parameters zoals serumglucose, zuurstof saturatie en lichaamstemperatuur) zinvol bij patiënten Een cluster-gerandomiseerd onderzoek over ## stroke units (N=###) suggereert dat wanneer multidisciplinaire teams zich houden aan behandelprotocollen voor management van koorts, hyperglykemie en slikstoornissen, de kans op afhankelijkheid (volgens de modified Rankin Scale ≥#) of overlijden binnen ## dagen na het herseninfarct of de hersenbloeding met ongeveer ##% doet verminderen (NNT #,#; Adjusted Absolute een klinische les van een logopediste informatie over screening op en omgaan met slikklachten na herseninfarct of hersenbloeding Watersliktest werd bij opname afgenomen Patiënten met verdenking op slikproblemen werden verwezen naar een logopediste Deelnemende afdelingen werden gedurende het onderzoek regelmatig tijdig signaleren en behandelen van slikproblemen) blijkt achteraf de meerwaarde hiervan niet te kunnen Middelton kon men niet aantonen dat het gunstige resultaat in de experimentele clusters tot stand kwam door een frequenter en beter behandelingsbeleid met betrekking tot koorts, slikken en/of hyperglycemie (Drury, ###a) Een goede verklaring voor het effect in de QASC-trial ontbreekt derhalve, en een interventie die verantwoordelijk is voor het verschil in uitkomst tussen de beide armen van de trial kan niet worden geïdentificeerd De bewijsgraad van deze studie voor het effect van monitoren van fysiologische parameters # Wat is de ef f ectiviteit van maatregelen om verslikpneumonieën te voorkomen door systematisch monitoren van de slikf unctie en behandelen van dysf agie? In het algemeen kan gesteld worden dat de waterslikmethode (de # OZ of ## ml watersliktest) een gevoelige en voldoende specifieke test is om slikstoornissen op te sporen De sliktest is positief indien het niet lukt of de patiënt moet hoesten De test is negatief indien het in een keer lukt zonder hoesten In een systematische review gepubliceerd in ### worden zes van de ## evaluatiestudies van voldoende kwaliteit bevonden De meeste studies gebruiken als onafhankelijke gouden standaard het oordeel van een ervaren logopedist Van de studies die alleen een watersliktest gebruikten varieerde de sensitiviteit tussen ## en ###% en de specificiteit tussen ##% en ##% De interobserver variatie was goed (Kappa )#,#) In de enkele studie die gebruik maakte van zuurstofsaturatiemeting werd een zeer hoge sensitiviteit (###%) met goede specificiteit bereikt (##%) (Poorjavad, ###).
614
fms
niet aantonen dat het gunstige resultaat in de experimentele clusters tot stand kwam door een frequenter en beter behandelingsbeleid met betrekking tot koorts, slikken en/of hyperglycemie (Drury, ###a) Een goede verklaring voor het effect in de QASC-trial ontbreekt derhalve, en een interventie die verantwoordelijk is voor het verschil in uitkomst tussen de beide armen van de trial kan niet worden geïdentificeerd De bewijsgraad van deze studie voor het effect van monitoren van fysiologische parameters # Wat is de ef f ectiviteit van maatregelen om verslikpneumonieën te voorkomen door systematisch monitoren van de slikf unctie en behandelen van dysf agie? In het algemeen kan gesteld worden dat de waterslikmethode (de # OZ of ## ml watersliktest) een gevoelige en voldoende specifieke test is om slikstoornissen op te sporen De sliktest is positief indien het niet lukt of de patiënt moet hoesten De test is negatief indien het in een keer lukt zonder hoesten In een systematische review gepubliceerd in ### worden zes van de ## evaluatiestudies van voldoende kwaliteit bevonden De meeste studies gebruiken als onafhankelijke gouden standaard het oordeel van een ervaren logopedist Van de studies die alleen een watersliktest gebruikten varieerde de sensitiviteit tussen ## en ###% en de specificiteit tussen ##% en ##% De interobserver variatie was goed (Kappa )#,#) In de enkele studie die gebruik maakte van zuurstofsaturatiemeting werd een zeer hoge sensitiviteit (###%) met goede specificiteit bereikt (##%) (Poorjavad, ###) Voor de effectiviteit van de behandeling van slikstoornissen kort na een acuut herseninfarct of hersenbloeding is het bewijs beperkt Een Cochrane systematische review uit ### suggereert dat acupunctuur leidt tot minder slikproblemen en minder afhankelijkheid Er zijn geringe aanwijzingen dat behandeling met maagsondes en PEGsondes leidt tot een betere voedingstoestand van de patiënt (Geeganage, ###) De behandeling van de gegevens van twee trials waarin twee intensiteiten van behavioral therapy worden vergeleken met usual care is controversieel De groep met interventie van matige intensiteit is in tweeën gedeeld en fungeert deels als controle en deels als interventiegroep De meer voor de hand liggende tweedeling waarbij any intensity wordt vergeleken met usual care leidt tot een significant effect op de uitkomst chest infection or pneumonia De # Wat is de ef f ectiviteit van maatregelen om diepe veneuze trombose te voorkomen? Voor de beantwoording van deze vraag, en de daarbij behorende analyse van het wetenschappelijk bewijs, verwijzen we naar de richtlijn antitrombotisch beleid, hoofdstuk preventie van VTE trombose profylaxe bij Voor de beantwoording van de eerste vraag is de betreffende tekst uit de richtlijn beroerte ### geactualiseerd Voor de beantwoording van de tweede vraag werd uitgegaan van de cluster-gerandomiseerde trial van Voor de beantwoording van de derde vraag werd gebruik gemaakt van de Cochrane systematische review van Geeganage waarin interventies voor de behandeling van dysfagie worden onderzocht (Geeganage, ###) Voor de beantwoording van de vierde vraag verwijzen we naar het hoofdstuk Tromboseprofylaxe bij patiënten Drury P, <PERSOON> C, et al Quality in Acute Stroke Care (QASC).
603
fms
herseninfarct of hersenbloeding is het bewijs beperkt Een Cochrane systematische review uit ### suggereert dat acupunctuur leidt tot minder slikproblemen en minder afhankelijkheid Er zijn geringe aanwijzingen dat behandeling met maagsondes en PEGsondes leidt tot een betere voedingstoestand van de patiënt (Geeganage, ###) De behandeling van de gegevens van twee trials waarin twee intensiteiten van behavioral therapy worden vergeleken met usual care is controversieel De groep met interventie van matige intensiteit is in tweeën gedeeld en fungeert deels als controle en deels als interventiegroep De meer voor de hand liggende tweedeling waarbij any intensity wordt vergeleken met usual care leidt tot een significant effect op de uitkomst chest infection or pneumonia De # Wat is de ef f ectiviteit van maatregelen om diepe veneuze trombose te voorkomen? Voor de beantwoording van deze vraag, en de daarbij behorende analyse van het wetenschappelijk bewijs, verwijzen we naar de richtlijn antitrombotisch beleid, hoofdstuk preventie van VTE trombose profylaxe bij Voor de beantwoording van de eerste vraag is de betreffende tekst uit de richtlijn beroerte ### geactualiseerd Voor de beantwoording van de tweede vraag werd uitgegaan van de cluster-gerandomiseerde trial van Voor de beantwoording van de derde vraag werd gebruik gemaakt van de Cochrane systematische review van Geeganage waarin interventies voor de behandeling van dysfagie worden onderzocht (Geeganage, ###) Voor de beantwoording van de vierde vraag verwijzen we naar het hoofdstuk Tromboseprofylaxe bij patiënten Drury P, <PERSOON> C, et al Quality in Acute Stroke Care (QASC) Drury P, <PERSOON> E, et al Management of fever, hyperglycemia, and swallowing dysfunction following hospital <PERSOON> S, et al Interventions for dysphagia and nutritional support in acute and subacute stroke <PERSOON> CJ, for the <PERSOON> the prevention of complications explain the survival benefit of organized inpatient (stroke unit) care? Further analysis of a systematic review <PERSOON> P, <PERSOON> J, et al Implementation of evidence-based treatment protocols to manage fever, hyperglycaemia, and swallowing dysfunction in acute stroke (QASC) a cluster randomised controlled trial <PERSOON> review on highly qualified screening tests for swallowing disorders following stroke <PERSOON> inpatient (stroke unit) care for stroke Cochrane Database Syst Rev ### CD### Wade DT, Rivermead Specialty Team Services for people with stroke Quality in Health Care ###; # ##<DATUM> Wat zijn de indicaties voor een carotisendarteriëctomie en wanneer en hoe dient deze behandeling te worden Bij patiënten die in de voorafgaande zes maanden een herseninfarct, TIA of retinale ischemie hebben doorgemaakt en een carotisstenose van meer dan ##% hebben, dient een carotisdesobstructie te worden De behandelbeslissing is bij voorkeur gebaseerd op een risicomodel, dat gebruik maakt van de gepoolde Een operatie dient zo spoedig mogelijk na het ontstaan van de symptomen, echter niet binnen de eerste ## uur,.
568
fms
<PERSOON> E, et al Management of fever, hyperglycemia, and swallowing dysfunction following hospital <PERSOON> S, et al Interventions for dysphagia and nutritional support in acute and subacute stroke <PERSOON> CJ, for the <PERSOON> the prevention of complications explain the survival benefit of organized inpatient (stroke unit) care? Further analysis of a systematic review <PERSOON> P, <PERSOON> J, et al Implementation of evidence-based treatment protocols to manage fever, hyperglycaemia, and swallowing dysfunction in acute stroke (QASC) a cluster randomised controlled trial <PERSOON> review on highly qualified screening tests for swallowing disorders following stroke <PERSOON> inpatient (stroke unit) care for stroke Cochrane Database Syst Rev ### CD### Wade DT, Rivermead Specialty Team Services for people with stroke Quality in Health Care ###; # ##<DATUM> Wat zijn de indicaties voor een carotisendarteriëctomie en wanneer en hoe dient deze behandeling te worden Bij patiënten die in de voorafgaande zes maanden een herseninfarct, TIA of retinale ischemie hebben doorgemaakt en een carotisstenose van meer dan ##% hebben, dient een carotisdesobstructie te worden De behandelbeslissing is bij voorkeur gebaseerd op een risicomodel, dat gebruik maakt van de gepoolde Een operatie dient zo spoedig mogelijk na het ontstaan van de symptomen, echter niet binnen de eerste ## uur, Er is geen verschil aangetoond in optreden van restenose of procedureel herseninfarct tussen eversie-arteriotomie en Uit een economische evaluatie van de National Health Service (NHS) blijkt dat een carotisendarteriëctomie bij een )##% stenose kosteneffectief is ICER (incremental cost effectiveness ratio) $### per QALY (Patel, ###) De onderstaande aanbeveling is gebaseerd op studies uit de jaren ### en ### In die tijd werden patiënten niet altijd met plaatjesremmers, nooit met statines, en vaak onvoldoende met bloeddrukverlagende middelen behandeld Het effect van de interventie kan in de huidige tijd daarom minder groot zijn dan in de tijd dat de trials werden uitgevoerd <PERSOON> daarvan is een geïndividualiseerde besluitvorming, gezien de vele aspecten die Na de ingreep hebben patienten nog steeds een jaarlijks risico op een ipsilateraal herseninfarct van van <DATUM> per jaar Het effect van de ingreep wordt ook verminderd door de per-operatieve complicaties Verder wordt het effect vooral bepaald door de grootte van het risico op een ipsilateraal herseninfarct Het is zo dat het effect bij vrouwen kleiner is dan bij mannen, maar voor beide geslachten geldt dat ook bij behandeling na de periode van # weken, tot minstens # maanden na de index event een effect van endarteriectomie kan worden verwacht Het is eigenlijk onmogelijk om de vele factoren die het risico op een recidief ipsilateraal herseninfarct beinvloeden goed mee te wegen in de besluitorming Daarom is het verstandig om gebruik te maken van de.
566
fms
verschil aangetoond in optreden van restenose of procedureel herseninfarct tussen eversie-arteriotomie en Uit een economische evaluatie van de National Health Service (NHS) blijkt dat een carotisendarteriëctomie bij een )##% stenose kosteneffectief is ICER (incremental cost effectiveness ratio) $### per QALY (Patel, ###) De onderstaande aanbeveling is gebaseerd op studies uit de jaren ### en ### In die tijd werden patiënten niet altijd met plaatjesremmers, nooit met statines, en vaak onvoldoende met bloeddrukverlagende middelen behandeld Het effect van de interventie kan in de huidige tijd daarom minder groot zijn dan in de tijd dat de trials werden uitgevoerd <PERSOON> daarvan is een geïndividualiseerde besluitvorming, gezien de vele aspecten die Na de ingreep hebben patienten nog steeds een jaarlijks risico op een ipsilateraal herseninfarct van van <DATUM> per jaar Het effect van de ingreep wordt ook verminderd door de per-operatieve complicaties Verder wordt het effect vooral bepaald door de grootte van het risico op een ipsilateraal herseninfarct Het is zo dat het effect bij vrouwen kleiner is dan bij mannen, maar voor beide geslachten geldt dat ook bij behandeling na de periode van # weken, tot minstens # maanden na de index event een effect van endarteriectomie kan worden verwacht Het is eigenlijk onmogelijk om de vele factoren die het risico op een recidief ipsilateraal herseninfarct beinvloeden goed mee te wegen in de besluitorming Daarom is het verstandig om gebruik te maken van de besluit mede op het algoritme, ook wel CAR-score genoemd, dat hiervoor is ontworpen Zie hiervoor de aparte inzet Omdat deze algoritmes op de oudere trialdata zijn gebaseerd, is de schatting van het behandeleffect aangepast aan onze huidige inzichten over het effect van medische preventieve maatregelen Onderstaande tekst is met enkele belangrijke toevoegingen (patch type, CAR score) overgenomen uit de richtlijn In meerdere trials, samengevat in meta-analyses en evidence based richtlijnen, is aangetoond dat het zinvol is om ter voorkoming van een invaliderend herseninfarct of overlijden een carotisendarteriëctomie (CEA) te verrichten bij patiënten die een carotisstenose van ## tot ##% (gemeten met de NASCET methode) hebben De analyse van alle individuele patient data uit de trials tezamen met een follow-up van # (NASCET) tot <LEEFTIJD> jaar #,# tot ##), een relatieve risicoreductie (RRR) van ##% (na vijf tot zes jaar), en een number needed to treat (NNT) van ## (##% BI ## tot ##) Met number needed to treat wordt bedoeld het aantal patiënten dat behandeld moet worden om één invaliderend herseninfarct of overlijden te voorkomen Pooling van data van de drie grote trials in de meta-analyse van Goldstein et al resulteert in een ARR van # tot ##% per jaar voor het gecombineerde eindpunt herseninfarct /overlijden/ myocardinfarct na een carotisendarteriëctomie ten opzichte van optimale medicamenteuze therapie (Goldstein, ###) Langere follow-up leidt tot grotere cumulatieve risico’s en daarmee vaak ook tot grotere absolute risico reducties Uit een meta-analyse blijkt de gepoolde ARR over een periode van vijf jaar voor het optreden van een herseninfarct ##%, met een NNT van # (Rothwell, ###).
640
fms
hiervoor de aparte inzet Omdat deze algoritmes op de oudere trialdata zijn gebaseerd, is de schatting van het behandeleffect aangepast aan onze huidige inzichten over het effect van medische preventieve maatregelen Onderstaande tekst is met enkele belangrijke toevoegingen (patch type, CAR score) overgenomen uit de richtlijn In meerdere trials, samengevat in meta-analyses en evidence based richtlijnen, is aangetoond dat het zinvol is om ter voorkoming van een invaliderend herseninfarct of overlijden een carotisendarteriëctomie (CEA) te verrichten bij patiënten die een carotisstenose van ## tot ##% (gemeten met de NASCET methode) hebben De analyse van alle individuele patient data uit de trials tezamen met een follow-up van # (NASCET) tot <LEEFTIJD> jaar #,# tot ##), een relatieve risicoreductie (RRR) van ##% (na vijf tot zes jaar), en een number needed to treat (NNT) van ## (##% BI ## tot ##) Met number needed to treat wordt bedoeld het aantal patiënten dat behandeld moet worden om één invaliderend herseninfarct of overlijden te voorkomen Pooling van data van de drie grote trials in de meta-analyse van Goldstein et al resulteert in een ARR van # tot ##% per jaar voor het gecombineerde eindpunt herseninfarct /overlijden/ myocardinfarct na een carotisendarteriëctomie ten opzichte van optimale medicamenteuze therapie (Goldstein, ###) Langere follow-up leidt tot grotere cumulatieve risico’s en daarmee vaak ook tot grotere absolute risico reducties Uit een meta-analyse blijkt de gepoolde ARR over een periode van vijf jaar voor het optreden van een herseninfarct ##%, met een NNT van # (Rothwell, ###) uit andere meta-analyses blijkt dat bij een ##% stenose (‘near occlusion’) en een zogenaamde ‘slow flow’ een operatie niet significanter beter is dan een conservatief beleid (Rothwell, ###; Rothwell, ###) Bij stenosen van minder dan ##% is in het algemeen een conservatieve Ook leeftijd en geslacht spelen een rol uit een meta-analyse blijkt dat vrouwen en patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar gemiddeld een hoger operatierisico hebben (<PERSOON>, ###) Bij mannen met een stenose van ## tot ##% (bij een kleiner dan #% te zijn (Chaturvedi, ###) Bij patiënten met alleen retinale ischemie is een effect van operatie niet zeker (Cina, ###) Of er bij een lager natuurlijk risico wel een positief effect van operatie bestaat moet nog bewezen worden Deze vraagstelling is opgenomen in de European Carotid surgery trial – # (ECST-# trial) Uit een studie van Rothwell (###) blijkt ook dat tijd een cruciale factor is een vroege operatie (liefst binnen twee weken) sorteert het grootste effect, zie verder ook de module ‘Behandelinterval na TIA of herseninfarct’ Uit de diverse trials en meta-analyses blijkt dat de kans op restenosering na een carotisendarteriëctomie middels longitudinale arteriotomie het kleinst is wanneer de carotis wordt gesloten door middel van een patch (Mannheim, ###) Wat dit voor een eventueel recidief herseninfarct betekent, is onbekend Hoewel er dus een evident voordeel bestaat van patchplastiek boven primair sluiten, is er geen verschil aangetoond tussen eversieendarteriëctomie en longitudinale endarteriëctomie De soort patch is controversieel, en in de Cochrane analyse.
690
fms
uit andere meta-analyses blijkt dat bij een ##% stenose (‘near occlusion’) en een zogenaamde ‘slow flow’ een operatie niet significanter beter is dan een conservatief beleid (Rothwell, ###; Rothwell, ###) Bij stenosen van minder dan ##% is in het algemeen een conservatieve Ook leeftijd en geslacht spelen een rol uit een meta-analyse blijkt dat vrouwen en patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar gemiddeld een hoger operatierisico hebben (<PERSOON>, ###) Bij mannen met een stenose van ## tot ##% (bij een kleiner dan #% te zijn (Chaturvedi, ###) Bij patiënten met alleen retinale ischemie is een effect van operatie niet zeker (Cina, ###) Of er bij een lager natuurlijk risico wel een positief effect van operatie bestaat moet nog bewezen worden Deze vraagstelling is opgenomen in de European Carotid surgery trial – # (ECST-# trial) Uit een studie van Rothwell (###) blijkt ook dat tijd een cruciale factor is een vroege operatie (liefst binnen twee weken) sorteert het grootste effect, zie verder ook de module ‘Behandelinterval na TIA of herseninfarct’ Uit de diverse trials en meta-analyses blijkt dat de kans op restenosering na een carotisendarteriëctomie middels longitudinale arteriotomie het kleinst is wanneer de carotis wordt gesloten door middel van een patch (Mannheim, ###) Wat dit voor een eventueel recidief herseninfarct betekent, is onbekend Hoewel er dus een evident voordeel bestaat van patchplastiek boven primair sluiten, is er geen verschil aangetoond tussen eversieendarteriëctomie en longitudinale endarteriëctomie De soort patch is controversieel, en in de Cochrane analyse Het aantal studies was echter Uit een Cochrane meta-analyse blijkt dat de vorm van anesthesie (locaal, locoregionaal, algeheel) geen invloed Beneficial effect of carotid endarterectomy in symptomatic patients with high-grade carotid stenosis North American Randomised trial of endarterectomy for recently symptomatic carotid stenosis final results of the MRC European Carotid Aburahma AF, Hopkins ES, Robinson PA, et al Prospective randomized trial of carotid endarterectomy with Anonymous Endovascular versus surgical treatment in patients with carotid stenosis in the Carotid and Vertebral Artery Barnett HJ, <PERSOON> DW, Eliasziw M, et al Benefit of carotid endarterectomy in patients with symptomatic moderate or severe stenosis <PERSOON> endarterectomy for asymptomatic carotid stenosis a meta-analysis BMJ Beroerte, diagnostiek en behandeling © ### - ### Richtlijnendatabase is een product ontwikkeld door IKNL en <PERSOON> R, et al A systematic review of the associations between age and sex and the operative risks <PERSOON> PM Systematic review of the risks of carotid endarterectomy in relation to the clinical <PERSOON> MA, Fremes SE, Weisel RD, et al Coronary bypass and carotid endarterectomy does a combined approach <PERSOON> MR, et al Carotid angioplasty and stenting versus carotid endarterectomy for treatment of <PERSOON> MH, et al.
601
fms
Het aantal studies was echter Uit een Cochrane meta-analyse blijkt dat de vorm van anesthesie (locaal, locoregionaal, algeheel) geen invloed Beneficial effect of carotid endarterectomy in symptomatic patients with high-grade carotid stenosis North American Randomised trial of endarterectomy for recently symptomatic carotid stenosis final results of the MRC European Carotid Aburahma AF, Hopkins ES, Robinson PA, et al Prospective randomized trial of carotid endarterectomy with Anonymous Endovascular versus surgical treatment in patients with carotid stenosis in the Carotid and Vertebral Artery Barnett HJ, <PERSOON> DW, Eliasziw M, et al Benefit of carotid endarterectomy in patients with symptomatic moderate or severe stenosis <PERSOON> endarterectomy for asymptomatic carotid stenosis a meta-analysis BMJ Beroerte, diagnostiek en behandeling © ### - ### Richtlijnendatabase is een product ontwikkeld door IKNL en <PERSOON> R, et al A systematic review of the associations between age and sex and the operative risks <PERSOON> PM Systematic review of the risks of carotid endarterectomy in relation to the clinical <PERSOON> MA, Fremes SE, Weisel RD, et al Coronary bypass and carotid endarterectomy does a combined approach <PERSOON> MR, et al Carotid angioplasty and stenting versus carotid endarterectomy for treatment of <PERSOON> MH, et al CaRESS steering committee Carotid revascularization using endarterectomy or stenting systems (CaRESS) phase I clinical Chambers BR, Donnan GA Carotid endarterectomy for asymptomatic carotid stenosis Cochrane Database Syst Rev Chaturvedi S, <PERSOON> T, et al Carotid endarterectomy ​ an evidence-based review Report of the therapeutics and Cina CS, Clase CM, Hayes BR Refining the indications for carotid endarterectomy in patients with symptomatic carotid <PERSOON> MM Percutaneous transluminal angioplasty and stenting for carotid artery stenosis Cronenwett JL, Birkmeyer JD, Nackman GB, et al Cost-effectiveness of carotid endarterectomy in asymptomatic patients <PERSOON-##> DB, et al Comparison and meta-analysis of randomized trials of endarterectomy for Golledge J, <PERSOON-##> RM, et al Systematic comparison of the early outcome of angioplasty and Gray WA, White HJ, Barrett DM, et al Carotid stenting and endarterectomy a clinical and cost comparison of <PERSOON-##> J, et al Prevention of disabling and fatal strokes by successful carotid endarterectomy in <PERSOON-##> S, et al Randomized trial of vein versus Dacron Patching during carotid endarterectomy Hertzer NR, Loop FD, Beven EG, et al Surgical staging for simultaneous coronary and carotid disease a study including <PERSOON-##> K, et al Is carotid angioplasty and stenting more cost effective than carotid endarterectomy J <PERSOON-##> TT, MD, <PERSOON-##> NA, et al Cost-Effectiveness of Screening for Carotid Stenosis in Asymptomatic Persons.
559
fms
or stenting systems (CaRESS) phase I clinical Chambers BR, Donnan GA Carotid endarterectomy for asymptomatic carotid stenosis Cochrane Database Syst Rev Chaturvedi S, <PERSOON> T, et al Carotid endarterectomy ​ an evidence-based review Report of the therapeutics and Cina CS, Clase CM, Hayes BR Refining the indications for carotid endarterectomy in patients with symptomatic carotid <PERSOON> MM Percutaneous transluminal angioplasty and stenting for carotid artery stenosis Cronenwett JL, Birkmeyer JD, Nackman GB, et al Cost-effectiveness of carotid endarterectomy in asymptomatic patients <PERSOON> DB, et al Comparison and meta-analysis of randomized trials of endarterectomy for Golledge J, <PERSOON> RM, et al Systematic comparison of the early outcome of angioplasty and Gray WA, White HJ, Barrett DM, et al Carotid stenting and endarterectomy a clinical and cost comparison of <PERSOON> J, et al Prevention of disabling and fatal strokes by successful carotid endarterectomy in <PERSOON> S, et al Randomized trial of vein versus Dacron Patching during carotid endarterectomy Hertzer NR, Loop FD, Beven EG, et al Surgical staging for simultaneous coronary and carotid disease a study including <PERSOON> K, et al Is carotid angioplasty and stenting more cost effective than carotid endarterectomy J <PERSOON> TT, MD, <PERSOON> NA, et al Cost-Effectiveness of Screening for Carotid Stenosis in <PERSOON-##> E, et al Carotid endarterectomy with a polyurethane patch versus primary closure a <PERSOON-##> B, et al Carotid angioplasty and stenting with and without cerebral protection clinical alert from the Endarterectomy Versus Angioplasty in patients with symptomatic severe carotid stenosis (EVA-#S) trial Stroke <PERSOON-##> B, et al Endarterectomy versus stenting in patients with symptomatic severe carotid stenosis <PERSOON-##> RJ, et al Randomized study of carotid angioplasty and stenting versus carotid endarterectomy a Naylor AR, Cuffe RL, Rothwell PM, et al A systematic review of outcomes following staged and synchronous carotid Naylor AR, Cuffe RL, Rothwell PM, et al A systematic review of outcome following synchronous carotid endarterectomy and coronary artery bypass influence of surgical and patient variables <PERSOON-##> PM, et al Carotid artery disease and stroke during coronary artery bypass a critical review Naylor AR A critical review of the role of carotid disease and the outcomes of staged and synchronous carotid surgery Palerme LP, Hill AB, Obrand D, et al Is Canadian cardiac surgeons​ management of asymptomatic carotid artery stenosis at coronary artery bypass supported by the literature? A survey and a critical appraisal of the literature <PERSOON-##> ST, Haser PB, Korn P, et al.
551
fms
<PERSOON> E, et al Carotid endarterectomy with a polyurethane patch versus primary closure a <PERSOON> B, et al Carotid angioplasty and stenting with and without cerebral protection clinical alert from the Endarterectomy Versus Angioplasty in patients with symptomatic severe carotid stenosis (EVA-#S) trial Stroke <PERSOON> B, et al Endarterectomy versus stenting in patients with symptomatic severe carotid stenosis <PERSOON> RJ, et al Randomized study of carotid angioplasty and stenting versus carotid endarterectomy a Naylor AR, Cuffe RL, Rothwell PM, et al A systematic review of outcomes following staged and synchronous carotid Naylor AR, Cuffe RL, Rothwell PM, et al A systematic review of outcome following synchronous carotid endarterectomy and coronary artery bypass influence of surgical and patient variables <PERSOON> PM, et al Carotid artery disease and stroke during coronary artery bypass a critical review Naylor AR A critical review of the role of carotid disease and the outcomes of staged and synchronous carotid surgery Palerme LP, Hill AB, Obrand D, et al Is Canadian cardiac surgeons​ management of asymptomatic carotid artery stenosis at coronary artery bypass supported by the literature? A survey and a critical appraisal of the literature <PERSOON> ST, Haser PB, Korn P, et al Qureshi AI, Kirmani JF, Divani <INSTELLING>, et al Carotid angioplasty with or without stent placement versus carotid endarterectomy <PERSOON> PM Local versus general anaesthesia for carotid endarterectomy <PERSOON> SA, et al Analysis of pooled data from the randomized controlled trials of Rothwell PM, Mehta Z, <PERSOON> SC, Gutnikov SA, Warlow CP From subgroups to individuals general principles and the <PERSOON> SPACE collaborative group ## day results from the SPACE trial of stent-protected angioplasty versus carotid <PERSOON-##> HB, Kappelle LJ Stentplaatsing bij een symptomatische stenose van de a carotis interna voorlopig niet te Yadav JS, Wholey MH, Kuntz RE, et al Protected carotid-artery stenting versus endarterectomy in high-risk patients <PERSOON-##> Is er een indicatie voor carotisendarteriëctomie bij coronary artery bypass grafting (CABG) chirurgie ter Bij patiënten die een CABG ondergaan is een asymptomatische carotisstenose geen indicatie voor een Over de meest wenselijke volgorde van operaties – carotisendarteriëctomie en CABG - bij een symptomatische Het risico op een beroerte bij een patiënt met een carotisstenose die CABG moet ondergaan is verhoogd ten opzichte van de patiënt die deze ingreep moet ondergaan zonder carotisstenose Een perioperatief herseninfarct hoeft niet per se te ontstaan aan de zijde van de carotisstenose Het ontstaan is derhalve multifactorieel Al eerder is gebleken dat acute carotisangioplastiek met stentplaatsing, ook wel carotid artery stenting (CAS) genoemd, geen voordeel heeft ten opzichte van carotisendarteriëctomie Om die reden lijkt het.
553
fms
et al Carotid angioplasty with or without stent placement versus carotid endarterectomy <PERSOON> PM Local versus general anaesthesia for carotid endarterectomy <PERSOON> SA, et al Analysis of pooled data from the randomized controlled trials of Rothwell PM, Mehta Z, <PERSOON> SC, Gutnikov SA, Warlow CP From subgroups to individuals general principles and the <PERSOON> SPACE collaborative group ## day results from the SPACE trial of stent-protected angioplasty versus carotid <PERSOON> HB, Kappelle LJ Stentplaatsing bij een symptomatische stenose van de a carotis interna voorlopig niet te Yadav JS, Wholey MH, Kuntz RE, et al Protected carotid-artery stenting versus endarterectomy in high-risk patients <PERSOON> Is er een indicatie voor carotisendarteriëctomie bij coronary artery bypass grafting (CABG) chirurgie ter Bij patiënten die een CABG ondergaan is een asymptomatische carotisstenose geen indicatie voor een Over de meest wenselijke volgorde van operaties – carotisendarteriëctomie en CABG - bij een symptomatische Het risico op een beroerte bij een patiënt met een carotisstenose die CABG moet ondergaan is verhoogd ten opzichte van de patiënt die deze ingreep moet ondergaan zonder carotisstenose Een perioperatief herseninfarct hoeft niet per se te ontstaan aan de zijde van de carotisstenose Het ontstaan is derhalve multifactorieel Al eerder is gebleken dat acute carotisangioplastiek met stentplaatsing, ook wel carotid artery stenting (CAS) genoemd, geen voordeel heeft ten opzichte van carotisendarteriëctomie Om die reden lijkt het Onderstaande tekst is ongewijzigd overgenomen uit de richtlijn Beroerte (###) (tekst <DATUM> en reeds De verantwoording behorende bij de richtlijn Beroerte uit ### is opgenomen onder aanverwant [Bijlage nog Er is geen bewijs voor een gecombineerde carotisendarteriëctomie/CABG ter preventie van perioperatieve herseninfarcten bij patiënten die een CABG ondergaan bij zowel de ter preventie van perioperatieve sterfte of beroerte voor, tijdens of na een CABG Het risico op een beroerte bij CABG en een carotisstenose In een kritische review van studies naar gecombineerde en gestageerde carotisendarteriëctomie en CABGoperaties worden percentages beroerte/overlijden gemeld van # tot #%, waarvan ##% aan de ipsilaterale zijde (=kant van de carotisstenose) (Naylor, ###) In een systematische review waarbij gekeken is naar het risico op een beroerte bij het hebben van een asymptomatische carotisstenose bleek dat #,#% van de CABG-patiënten een ipsilaterale significante ()##%) stenose had Het postoperatieve percentage beroertes bleek #,#% (##%BI # Er zijn geen gerandomiseerde trials waarin is onderzocht of een carotisendarteriëctomie zinvol is bij, voor of na een CABG, ook niet wanneer de stenose asymptomatisch is Een gecontroleerde monocenter studie liet #,#% (Hertzer, ###) Dit betreft echter voornamelijk asymptomatische stenosen (##%) waarbij het complicatiepercentage juist weer lager bleek als de carotisendarteriëctomie meer dan twee weken na de CABG werd gedaan Uit een grote registratie van meer dan ## ### patiënten en een meta-analyse blijkt het volgende het optreden van een beroerte bij CABG is lang niet altijd aan de kant van de carotisstenose (<PERSOON>,.
616
fms
overgenomen uit de richtlijn Beroerte (###) (tekst <DATUM> en reeds De verantwoording behorende bij de richtlijn Beroerte uit ### is opgenomen onder aanverwant [Bijlage nog Er is geen bewijs voor een gecombineerde carotisendarteriëctomie/CABG ter preventie van perioperatieve herseninfarcten bij patiënten die een CABG ondergaan bij zowel de ter preventie van perioperatieve sterfte of beroerte voor, tijdens of na een CABG Het risico op een beroerte bij CABG en een carotisstenose In een kritische review van studies naar gecombineerde en gestageerde carotisendarteriëctomie en CABGoperaties worden percentages beroerte/overlijden gemeld van # tot #%, waarvan ##% aan de ipsilaterale zijde (=kant van de carotisstenose) (Naylor, ###) In een systematische review waarbij gekeken is naar het risico op een beroerte bij het hebben van een asymptomatische carotisstenose bleek dat #,#% van de CABG-patiënten een ipsilaterale significante ()##%) stenose had Het postoperatieve percentage beroertes bleek #,#% (##%BI # Er zijn geen gerandomiseerde trials waarin is onderzocht of een carotisendarteriëctomie zinvol is bij, voor of na een CABG, ook niet wanneer de stenose asymptomatisch is Een gecontroleerde monocenter studie liet #,#% (Hertzer, ###) Dit betreft echter voornamelijk asymptomatische stenosen (##%) waarbij het complicatiepercentage juist weer lager bleek als de carotisendarteriëctomie meer dan twee weken na de CABG werd gedaan Uit een grote registratie van meer dan ## ### patiënten en een meta-analyse blijkt het volgende het optreden van een beroerte bij CABG is lang niet altijd aan de kant van de carotisstenose (<PERSOON>, In de studie van de registratie van Medicare (### gecombineerde operaties van de <DATUM> CABG’s; stroke/death rate ##,#%) had het merendeel van de patiënten een asymptomatische carotisstenose (<PERSOON>, ###) In een andere meta-analyse wordt geconcludeerd dat een gecombineerde operatie een groter risico inhoudt (<PERSOON>, ###) Ook levert een carotisendarteriëctomie voorafgaand aan de CABG geen voordeel op, risico #,# vs #,#% (Naylor, ###) Dit wordt bevestigd in een andere systematische review (Naylor, ###) Deze percentages steken echter, zoals eerder beschreven, ongunstig af tegen de percentages wanneer geen Hoe snel na een herseninfarct of TIA dient operatieve behandeling van een symptomatische carotisstenose Een carotisendarteriëctomie dient zo spoedig mogelijk na het ontstaan van de symptomen, echter niet binnen de eerste ## uur, te gebeuren Echter, ook na enkele weken tot maanden kan voor symptomatische patienten Bij recidiverende TIA’s ()# in één week) bestaat een indicatie voor relatieve spoedinterventie (binnen ## uur) Bij een relatief lange tijdsduur tussen index event en interventie lopen veel patiënten het risico op een tweede ernstiger event in de wachttijd tot operatie Daarbij gaat de winst van de ingreep in termen van preventie van herseninfarct zowel voor het individu als ook voor het totale cohort verloren De beste behandeling van deze patiënten is daarom om de wachttijd tussen eerste event en operatie zo kort mogelijk te houden Probleem bij het nastreven van deze zo kort mogelijke wachttijd is de logistiek (zowel in eerste als tweede lijn) Bovendien suggereren enkele publicaties een hoger risico op een operatiegerelateerd herseninfarct en sterfte in deze zeer.
675
fms
operaties van de <DATUM> CABG’s; stroke/death rate ##,#%) had het merendeel van de patiënten een asymptomatische carotisstenose (<PERSOON>, ###) In een andere meta-analyse wordt geconcludeerd dat een gecombineerde operatie een groter risico inhoudt (<PERSOON>, ###) Ook levert een carotisendarteriëctomie voorafgaand aan de CABG geen voordeel op, risico #,# vs #,#% (Naylor, ###) Dit wordt bevestigd in een andere systematische review (Naylor, ###) Deze percentages steken echter, zoals eerder beschreven, ongunstig af tegen de percentages wanneer geen Hoe snel na een herseninfarct of TIA dient operatieve behandeling van een symptomatische carotisstenose Een carotisendarteriëctomie dient zo spoedig mogelijk na het ontstaan van de symptomen, echter niet binnen de eerste ## uur, te gebeuren Echter, ook na enkele weken tot maanden kan voor symptomatische patienten Bij recidiverende TIA’s ()# in één week) bestaat een indicatie voor relatieve spoedinterventie (binnen ## uur) Bij een relatief lange tijdsduur tussen index event en interventie lopen veel patiënten het risico op een tweede ernstiger event in de wachttijd tot operatie Daarbij gaat de winst van de ingreep in termen van preventie van herseninfarct zowel voor het individu als ook voor het totale cohort verloren De beste behandeling van deze patiënten is daarom om de wachttijd tussen eerste event en operatie zo kort mogelijk te houden Probleem bij het nastreven van deze zo kort mogelijke wachttijd is de logistiek (zowel in eerste als tweede lijn) Bovendien suggereren enkele publicaties een hoger risico op een operatiegerelateerd herseninfarct en sterfte in deze zeer (National Institute for Clinical Excellence, ###) Ook al is het risico op een procedureel herseninfarct mogelijk hoger, dan moet dit complicatiepercentage worden gewogen tegen het aantal herseninfarcten dat kan worden Tot op heden is er nooit een gerandomiseerde trial verricht die het effect van vroege ten opzichte van De literatuur benoemt enkele subgroepen patiënten waarbij zeer vroege operatie wordt afgeraden a) zeer recente carotisocclusie, b) score op de modified Rankin scale )#, c) herseninfarct dat meer dan <DATUM> van het stroomgebied van de arteria cerebri media omvat, d) fluctuerend bewustzijnsniveau en e) bewijs van Bij patiënten die met spoed geopereerd werden was het gepoolde absolute risico op herseninfarct of overlijden bij patiënten met stroke in evolution ##,#% (##% BI ## tot ##,#) Het gepoolde absolute risico bedroeg voor danwel sterfte ten gevolge van spoed CEA binnen zeven dagen was #,# (##% BI #,# tot #,#; p(#,###) Het beschikbare tijdswindow voor optimale preventie van een recidief (ernstiger) herseninfarct bij patiënten met een ernstige carotisstenose is erg kort Voor acute interventie ((## uur) komen waarschijnlijk alleen patiënten met evidente recidiverende TIA’s in aanmerking Bij deze patiënten met dagelijks één of meerdere events lijkt het natuurlijke risico op een ernstig herseninfarct zeer groot en deze dienen binnen ## uur geopereerd te worden Het is niet correct dat een symptomatische patiënt, waarbij het interval van drie weken voorbij is, niet langer in aanmerking zou komen voor desobstructie De grootste winst in de bescherming van een cohort ligt.
658
fms
for Clinical Excellence, ###) Ook al is het risico op een procedureel herseninfarct mogelijk hoger, dan moet dit complicatiepercentage worden gewogen tegen het aantal herseninfarcten dat kan worden Tot op heden is er nooit een gerandomiseerde trial verricht die het effect van vroege ten opzichte van De literatuur benoemt enkele subgroepen patiënten waarbij zeer vroege operatie wordt afgeraden a) zeer recente carotisocclusie, b) score op de modified Rankin scale )#, c) herseninfarct dat meer dan <DATUM> van het stroomgebied van de arteria cerebri media omvat, d) fluctuerend bewustzijnsniveau en e) bewijs van Bij patiënten die met spoed geopereerd werden was het gepoolde absolute risico op herseninfarct of overlijden bij patiënten met stroke in evolution ##,#% (##% BI ## tot ##,#) Het gepoolde absolute risico bedroeg voor danwel sterfte ten gevolge van spoed CEA binnen zeven dagen was #,# (##% BI #,# tot #,#; p(#,###) Het beschikbare tijdswindow voor optimale preventie van een recidief (ernstiger) herseninfarct bij patiënten met een ernstige carotisstenose is erg kort Voor acute interventie ((## uur) komen waarschijnlijk alleen patiënten met evidente recidiverende TIA’s in aanmerking Bij deze patiënten met dagelijks één of meerdere events lijkt het natuurlijke risico op een ernstig herseninfarct zeer groot en deze dienen binnen ## uur geopereerd te worden Het is niet correct dat een symptomatische patiënt, waarbij het interval van drie weken voorbij is, niet langer in aanmerking zou komen voor desobstructie De grootste winst in de bescherming van een cohort ligt die termijn, met een acceptabele reductie in absoluut risico (grofweg #% in de periode )## weken) zeker in een Number needed to treat (NNT) versus factor tijd Een Number Needed to Treat (NNT) om één ipsilateraal herseninfarct te voorkomen in vijf jaar bedroeg vijf voor patiënten gerandomiseerd binnen twee weken na hun meest recente event, versus ### voor patiënten gerandomiseerd na ## weken, op basis van gepoolde data van ECST en NASCET (Rockman, ###) Deze analyse is gebaseerd op een post-hoc analyse op basis van RCTs van eind jaren tachtig van de twintigste eeuw onder de toenmalig beschikbare medicatie, uitgaande van de tijdsduur tussen randomisatie (in plaats van event) De enige tijdsduur die relevant is voor de individuele patiënt met een symptomatische hooggradige carotisstenose is de tijd die verstrijkt vanaf het eerste neurologische event tot aan uiteindelijke interventie In de beperkte beschikbare literatuur naar het effect van tijd tot operatie blijken grote verschillen te bestaan in de gehanteerde definitie van index event, variërend van eerste event, meest recente event, event waarvoor de patiënt medische hulp heeft gezocht, tot datum van randomisatie De gebruikte definitie heeft sterke invloed op Op basis van het beschikbare bewijs is het duidelijk dat de grootste winst van een ingreep te behalen is in de eerste dagen na het index event Bij mannen, uitgaande van een operatierisico van #%, is er winst van een operatie te behalen tot drie maanden na het index event, terwijl bij vrouwen dit omslag punt al na vier weken ligt.
625
fms
risico (grofweg #% in de periode )## weken) zeker in een Number needed to treat (NNT) versus factor tijd Een Number Needed to Treat (NNT) om één ipsilateraal herseninfarct te voorkomen in vijf jaar bedroeg vijf voor patiënten gerandomiseerd binnen twee weken na hun meest recente event, versus ### voor patiënten gerandomiseerd na ## weken, op basis van gepoolde data van ECST en NASCET (Rockman, ###) Deze analyse is gebaseerd op een post-hoc analyse op basis van RCTs van eind jaren tachtig van de twintigste eeuw onder de toenmalig beschikbare medicatie, uitgaande van de tijdsduur tussen randomisatie (in plaats van event) De enige tijdsduur die relevant is voor de individuele patiënt met een symptomatische hooggradige carotisstenose is de tijd die verstrijkt vanaf het eerste neurologische event tot aan uiteindelijke interventie In de beperkte beschikbare literatuur naar het effect van tijd tot operatie blijken grote verschillen te bestaan in de gehanteerde definitie van index event, variërend van eerste event, meest recente event, event waarvoor de patiënt medische hulp heeft gezocht, tot datum van randomisatie De gebruikte definitie heeft sterke invloed op Op basis van het beschikbare bewijs is het duidelijk dat de grootste winst van een ingreep te behalen is in de eerste dagen na het index event Bij mannen, uitgaande van een operatierisico van #%, is er winst van een operatie te behalen tot drie maanden na het index event, terwijl bij vrouwen dit omslag punt al na vier weken ligt eerste zeven dagen na hun index event (<PERSOON>, ###) In de gepoolde Carotid Stenting Trialists’ Collaboration (CSTC) analyse met ### patiënten (### in de CAS groep en ### in de CEA-groep) trad het eindpunt herseninfarct of overlijden significant vaker op in de CAS-groep (###/### [#,#%]) in vergelijking met de CEA groep (##/### [#,#%]; risk ratio #,#; ##% BI #,# tot #,#) Het risico op herseninfarct of overlijden binnen dertig dagen na interventie (het primaire eindpunt) was het laagst in de vroege CEA-groep (behandeling binnen zeven dagen) (<DATUM> [#,#%]) CAS in deze periode had een incidentie van herseninfarct en overlijden van #,#% Carotisendarteriëctomie dient niet langer als een puur electieve ingreep te worden beschouwd, maar als een semi-spoed interventie waarbij de operatieve behandeling weliswaar niet in de avond en nacht hoeft plaats te vinden maar wel vlot moet kunnen worden gepland Ook al is binnen Nederlandse centra met in-huis maatregelen een belangrijke verkorting van de tijdsduur tussen event en ingreep bereikt, toch werd in ### nog de meerderheid van de patiënten niet binnen twee weken geopereerd (Rantner, ###) Dit komt overeen met ervaringen in omringende landen zoals Denemarken waar bij ##% van de patiënten de tijd tussen verwijzing en operatie meer dan twee weken was (<PERSOON>, ###) In Engeland was dit percentage ##% met vertraging van meer dan twee weken en maar liefst ##,#% van de patiënten had een vertraging van meer dan acht weken de mediane vertraging van acht dagen work-up bij uitgebreide TIA-screening moeilijk te verbeteren (Rudarakanchara, ###).
678
fms
In de gepoolde Carotid Stenting Trialists’ Collaboration (CSTC) analyse met ### patiënten (### in de CAS groep en ### in de CEA-groep) trad het eindpunt herseninfarct of overlijden significant vaker op in de CAS-groep (###/### [#,#%]) in vergelijking met de CEA groep (##/### [#,#%]; risk ratio #,#; ##% BI #,# tot #,#) Het risico op herseninfarct of overlijden binnen dertig dagen na interventie (het primaire eindpunt) was het laagst in de vroege CEA-groep (behandeling binnen zeven dagen) (<DATUM> [#,#%]) CAS in deze periode had een incidentie van herseninfarct en overlijden van #,#% Carotisendarteriëctomie dient niet langer als een puur electieve ingreep te worden beschouwd, maar als een semi-spoed interventie waarbij de operatieve behandeling weliswaar niet in de avond en nacht hoeft plaats te vinden maar wel vlot moet kunnen worden gepland Ook al is binnen Nederlandse centra met in-huis maatregelen een belangrijke verkorting van de tijdsduur tussen event en ingreep bereikt, toch werd in ### nog de meerderheid van de patiënten niet binnen twee weken geopereerd (Rantner, ###) Dit komt overeen met ervaringen in omringende landen zoals Denemarken waar bij ##% van de patiënten de tijd tussen verwijzing en operatie meer dan twee weken was (<PERSOON>, ###) In Engeland was dit percentage ##% met vertraging van meer dan twee weken en maar liefst ##,#% van de patiënten had een vertraging van meer dan acht weken de mediane vertraging van acht dagen work-up bij uitgebreide TIA-screening moeilijk te verbeteren (Rudarakanchara, ###) verwezen en vervolgens doorgestuurd worden naar een tertiair <INSTELLING>, en bij patiënten met oculaire symptomatologie, die vaak in eerste instantie niet herkend is als zijnde amaurosis fugax dan wel oculair ischemisch syndroom, en naar een oogarts worden verwezen in plaats van een neuroloog Dit resulteert in een relatief groot interval tussen index event en operatieve behandeling voor deze patiëntengroep Deze paragraaf beschrijft de indicatiestelling voor behandeling van een symptomatische patiënt met een significante ipsilaterale stenose van de arteria carotis met het oog op de verstreken tijd tussen optreden van de De klassieke parameters die bepalend zijn voor de afweging van het nut van desobstructie zijn enerzijds de aard en presentatie van de symptomatologie, en anderzijds de ernst van de stenose in de arteria carotis Daarnaast is de tijd tussen het doorgemaakte event en de feitelijke desobstructie de belangrijkste factor om de winst van de ingreep, met betrekking tot het voorkomen van een herseninfarct, in vergelijking met een conservatief beleid te bepalen Deze tijdsfactor heeft een sterke invloed op het aantal patiënten dat geopereerd moet worden om één ernstig herseninfarct te voorkomen (number needed to treat; NNT) Geldende richtlijnen vanuit de Europese vereniging voor vaatchirurgie (Liapis, ###) en de European Stroke Organisation (European Stroke Organisation, ###) adviseren om operatieve behandeling binnen twee weken na verwijzing te laten plaatsvinden De beschikbare literatuur met betrekking tot de optimale timing van interventie berust met name op post-hoc uitkomsten van acute carotisangioplastiek met stentplaatsing (CAS) zijn nog niet gerapporteerd De winst van carotisendarteriëctomie in het voorkomen van een ernstig herseninfarct binnen vijf jaar ten opzichte.
671
fms
patiënten met oculaire symptomatologie, die vaak in eerste instantie niet herkend is als zijnde amaurosis fugax dan wel oculair ischemisch syndroom, en naar een oogarts worden verwezen in plaats van een neuroloog Dit resulteert in een relatief groot interval tussen index event en operatieve behandeling voor deze patiëntengroep Deze paragraaf beschrijft de indicatiestelling voor behandeling van een symptomatische patiënt met een significante ipsilaterale stenose van de arteria carotis met het oog op de verstreken tijd tussen optreden van de De klassieke parameters die bepalend zijn voor de afweging van het nut van desobstructie zijn enerzijds de aard en presentatie van de symptomatologie, en anderzijds de ernst van de stenose in de arteria carotis Daarnaast is de tijd tussen het doorgemaakte event en de feitelijke desobstructie de belangrijkste factor om de winst van de ingreep, met betrekking tot het voorkomen van een herseninfarct, in vergelijking met een conservatief beleid te bepalen Deze tijdsfactor heeft een sterke invloed op het aantal patiënten dat geopereerd moet worden om één ernstig herseninfarct te voorkomen (number needed to treat; NNT) Geldende richtlijnen vanuit de Europese vereniging voor vaatchirurgie (Liapis, ###) en de European Stroke Organisation (European Stroke Organisation, ###) adviseren om operatieve behandeling binnen twee weken na verwijzing te laten plaatsvinden De beschikbare literatuur met betrekking tot de optimale timing van interventie berust met name op post-hoc uitkomsten van acute carotisangioplastiek met stentplaatsing (CAS) zijn nog niet gerapporteerd De winst van carotisendarteriëctomie in het voorkomen van een ernstig herseninfarct binnen vijf jaar ten opzichte trials was de gemiddelde tijdsduur tussen het doorgemaakte event dat aanleiding gaf tot interventie (het zogenaamde index event) meer dan twee maanden (Purkayastha, ###) Ook in de recenter voltooide GALA trial, waarin algehele anesthesie werd vergeleken met lokale anesthesie bij carotisendarteriëctomie, was de ###) De planning van de ingreep vond plaats op basis van de gedachte dat enerzijds het risico op een recidief event relatief klein was (# tot #% binnen ## dagen) (Naylor, ###) en anderzijds vanwege een vermoed hoog risico op het krijgen van een complicatie door een snelle ingreep binnen dagen tot weken na het initieel Op basis van een heranalyse van individuele patiëntendata en meta-analyse binnen de NASCET- en ECST-trial werd aangetoond dat het hoogste risico op het krijgen van een recidief event ligt in de eerste weken na het index event (Rerkasem, ###) Het risico op een recidief event lijkt het hoogst in de eerste paar dagen na het eerste event (Naylor, ###) met vijf procent risico in de eerste vijf dagen oplopend tot negen procent na ## ### patiënten met een ernstig herseninfarct dat voorafgegaan was door een TIA trad bij een op de zes patiënten (##%) de TIA op dezelfde dag als het herseninfarct op, bij negen procent op de dag voorafgaande Bij deze vraag werd geen systematisch literatuuronderzoek verricht aangezien hierbij vooral post-hoc analyses en kleine studies een rol spelen, en omdat naast de analyses van het tijdseffect in de grote endarteriëctomietrials er geen RCTs beschikbaar zijn die vroegtijdige interventie vergeleken met uitgestelde.
602
fms
trials was de gemiddelde tijdsduur tussen het doorgemaakte event dat aanleiding gaf tot interventie (het zogenaamde index event) meer dan twee maanden (Purkayastha, ###) Ook in de recenter voltooide GALA trial, waarin algehele anesthesie werd vergeleken met lokale anesthesie bij carotisendarteriëctomie, was de ###) De planning van de ingreep vond plaats op basis van de gedachte dat enerzijds het risico op een recidief event relatief klein was (# tot #% binnen ## dagen) (Naylor, ###) en anderzijds vanwege een vermoed hoog risico op het krijgen van een complicatie door een snelle ingreep binnen dagen tot weken na het initieel Op basis van een heranalyse van individuele patiëntendata en meta-analyse binnen de NASCET- en ECST-trial werd aangetoond dat het hoogste risico op het krijgen van een recidief event ligt in de eerste weken na het index event (Rerkasem, ###) Het risico op een recidief event lijkt het hoogst in de eerste paar dagen na het eerste event (Naylor, ###) met vijf procent risico in de eerste vijf dagen oplopend tot negen procent na ## ### patiënten met een ernstig herseninfarct dat voorafgegaan was door een TIA trad bij een op de zes patiënten (##%) de TIA op dezelfde dag als het herseninfarct op, bij negen procent op de dag voorafgaande Bij deze vraag werd geen systematisch literatuuronderzoek verricht aangezien hierbij vooral post-hoc analyses en kleine studies een rol spelen, en omdat naast de analyses van het tijdseffect in de grote endarteriëctomietrials er geen RCTs beschikbaar zijn die vroegtijdige interventie vergeleken met uitgestelde Delay prior to expedited carotid endarterectomy a prospective audit of practice <PERSOON> AJ, Lovett JK, Rothwell PM Population based study of early risk of stroke after transient ischaemic attack or minor <PERSOON> HB, et al Delay to carotid endarterectomy in patients with symptomatic carotid <PERSOON> DE, <PERSOON> GJ, Te Slaa A, et al Tijd tussen beroerte en carotis desobstructie Ned Tijdschrift voor <PERSOON> MD, et al Early risk of stroke after a transient ischemic attack in patients with internal carotid European Stroke Organisation(ESO) Executive Committee, ESO writing committee Guidelines for management of ischaemic stroke and transient ischaemic attack ### Cerebrovasc Dis ###;<DATUM> ### Hauschulz Witt A, <PERSOON> SP, Jensen LP, et al Reducing delay of carotid endarterectomy in acute ischemic stroke <PERSOON> PR, Mikhailidis D, et al ESVS guidelines invasive treatment for carotid stenosis indications, techniques <PERSOON> for Clinical Excellence (NICE) (WEBLINK) National clinical guideline for stroke Fourth edition Naylor AR Delay may reduce procedural risk, but at what price to the <PERSOON> ###;## ### No authors Randomised trial of endarterectomy for recently symptomatic carotid stenosis final results of the MRC North American symptomatic Carotid Endarterectomy Trial Collaborators Beneficial effect of carotid endarterectomy in <PERSOON-##> SW, Smyth JV, et al Delayed carotid surgery.
610
fms
prior to expedited carotid endarterectomy a prospective audit of practice <PERSOON> AJ, Lovett JK, Rothwell PM Population based study of early risk of stroke after transient ischaemic attack or minor <PERSOON> HB, et al Delay to carotid endarterectomy in patients with symptomatic carotid <PERSOON> DE, <PERSOON> GJ, Te Slaa A, et al Tijd tussen beroerte en carotis desobstructie Ned Tijdschrift voor <PERSOON> MD, et al Early risk of stroke after a transient ischemic attack in patients with internal carotid European Stroke Organisation(ESO) Executive Committee, ESO writing committee Guidelines for management of ischaemic stroke and transient ischaemic attack ### Cerebrovasc Dis ###;<DATUM> ### Hauschulz Witt A, <PERSOON> SP, Jensen LP, et al Reducing delay of carotid endarterectomy in acute ischemic stroke <PERSOON> PR, Mikhailidis D, et al ESVS guidelines invasive treatment for carotid stenosis indications, techniques <PERSOON> for Clinical Excellence (NICE) (WEBLINK) National clinical guideline for stroke Fourth edition Naylor AR Delay may reduce procedural risk, but at what price to the <PERSOON> ###;## ### No authors Randomised trial of endarterectomy for recently symptomatic carotid stenosis final results of the MRC North American symptomatic Carotid Endarterectomy Trial Collaborators Beneficial effect of carotid endarterectomy in <PERSOON-##> SW, Smyth JV, et al Delayed carotid surgery <PERSOON-##> LH, et al <PERSOON-##> risk of carotid artery stenting compared with carotid endarterectomy is greatest in patients treated within # days of symptoms <PERSOON-##> PM Systematic review of the operative risks of carotid endarterectomy for recently symptomatic <PERSOON-##> GR, et al Early endarterectomy in symptomatic patients is associated with poorer <PERSOON-##> SA, et al Endarterectomy for symptomatic carotid stenosis in relation to clinical <PERSOON-##> AW, Kamugasha D, et al Current practice of carotid endarterectomy in the <PERSOON-##> RD, Bown MJ, et al Rapid access carotid endarterectomy can be performed in the hyperacute period <PERSOON-##> DL, et al Early risk of stroke after transient ischemic attack Arch Intern Med Een asymptomatische carotisstenose op zich vormt geen indicatie voor een carotisendarteriëctomie Echter, bij mannen jonger dan <LEEFTIJD> jaar met een asymptomatische stenose van meer dan ##% kan een carotisendarteriëctomie worden overwogen indien het operatierisico op een invaliderend herseninfarct of Om een positief effect voor een asymptomatische stenose te bereiken dient een zeer laag perioperatief risico te worden bereikt Tevens moet worden bedacht dat vanwege het operatierisico (negatief effect op de uitkomst beroerte of overlijden in de eerste jaren) het nuttige effect pas na een paar jaar wordt bereikt De eerste jaren is het effect verminderd door de perioperatieve complicatiekans.
574
fms
Bonati LH, et al <PERSOON> risk of carotid artery stenting compared with carotid endarterectomy is greatest in patients treated within # days of symptoms <PERSOON> PM Systematic review of the operative risks of carotid endarterectomy for recently symptomatic <PERSOON> GR, et al Early endarterectomy in symptomatic patients is associated with poorer <PERSOON> SA, et al Endarterectomy for symptomatic carotid stenosis in relation to clinical <PERSOON> AW, Kamugasha D, et al Current practice of carotid endarterectomy in the <PERSOON> RD, Bown MJ, et al Rapid access carotid endarterectomy can be performed in the hyperacute period <PERSOON> DL, et al Early risk of stroke after transient ischemic attack Arch Intern Med Een asymptomatische carotisstenose op zich vormt geen indicatie voor een carotisendarteriëctomie Echter, bij mannen jonger dan <LEEFTIJD> jaar met een asymptomatische stenose van meer dan ##% kan een carotisendarteriëctomie worden overwogen indien het operatierisico op een invaliderend herseninfarct of Om een positief effect voor een asymptomatische stenose te bereiken dient een zeer laag perioperatief risico te worden bereikt Tevens moet worden bedacht dat vanwege het operatierisico (negatief effect op de uitkomst beroerte of overlijden in de eerste jaren) het nuttige effect pas na een paar jaar wordt bereikt De eerste jaren is het effect verminderd door de perioperatieve complicatiekans ouder Ook in de evidence based richtlijn van de American Heart Association is men zeer voorzichtig met het Uit multicenter trials en meta-analyses, al samengevat in buitenlandse richtlijnen, is gebleken dat het zinvol zou kunnen zijn om bij patiënten tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar die een levensverwachting hebben van meer dan vijf jaar een carotisendarteriëctomie te verrichten bij een stenose van )##% Voorwaarde is dat de operatiemortaliteit Halliday (### en ###) beschrijft een absolute risicoreductie (vijf jaar) van #,#% en een number needed to treat van ## Het directe operatierisico bedroeg #,#% Na tien jaar werd er een absolute risicoreductie van #,#% De puntschatters uit de Cochrane meta-analyse (Chambers, ###) zijn een relatief risico van #,##, en een absolute risicoreductie van #% per jaar in de eerste jaren De effecten zijn groter voor jongere mannen Het De carotisendarteriëctomie blijkt in individuele studies kosteneffectief met een ICER (incremental cost effectiveness ratio) van $### per QALY in een grote studie (Cronenwett, ###) Hier is al een patiëntenselectie aan vooraf gegaan Bevolkingsonderzoek naar asymptomatische carotisstenose is niet kosten-effectief Wat is de plaats van stenten van een carotisstenose (carotid artery stenting CAS)? Behandel symptomatische patiënten bij voorkeur met carotisendarteriëctomie Overweeg alleen behandeling met een stent als er sprake is van ernstige comorbiditeit zoals een ‘hostile neck’ of als de patiënt jonger is dan <PERSOON> bij asymptomatische patiënten buiten trialverband geen stenting van de arteria carotis toe Voor leeftijd gecorrigeerde uitkomsten In zes RCTs waren individuele patiëntendata beschikbaar en.
594
fms
de evidence based richtlijn van de American Heart Association is men zeer voorzichtig met het Uit multicenter trials en meta-analyses, al samengevat in buitenlandse richtlijnen, is gebleken dat het zinvol zou kunnen zijn om bij patiënten tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar die een levensverwachting hebben van meer dan vijf jaar een carotisendarteriëctomie te verrichten bij een stenose van )##% Voorwaarde is dat de operatiemortaliteit Halliday (### en ###) beschrijft een absolute risicoreductie (vijf jaar) van #,#% en een number needed to treat van ## Het directe operatierisico bedroeg #,#% Na tien jaar werd er een absolute risicoreductie van #,#% De puntschatters uit de Cochrane meta-analyse (Chambers, ###) zijn een relatief risico van #,##, en een absolute risicoreductie van #% per jaar in de eerste jaren De effecten zijn groter voor jongere mannen Het De carotisendarteriëctomie blijkt in individuele studies kosteneffectief met een ICER (incremental cost effectiveness ratio) van $### per QALY in een grote studie (Cronenwett, ###) Hier is al een patiëntenselectie aan vooraf gegaan Bevolkingsonderzoek naar asymptomatische carotisstenose is niet kosten-effectief Wat is de plaats van stenten van een carotisstenose (carotid artery stenting CAS)? Behandel symptomatische patiënten bij voorkeur met carotisendarteriëctomie Overweeg alleen behandeling met een stent als er sprake is van ernstige comorbiditeit zoals een ‘hostile neck’ of als de patiënt jonger is dan <PERSOON> bij asymptomatische patiënten buiten trialverband geen stenting van de arteria carotis toe Voor leeftijd gecorrigeerde uitkomsten In zes RCTs waren individuele patiëntendata beschikbaar en Bij patiënten jonger dan <LEEFTIJD> jaar (N=<DATUM> was de OR voor sterfte of herseninfarct of hersenbloeding na ## dagen #,## (##% BI #,## tot #,##) Voor patiënten van <LEEFTIJD> jaar of ouder (N=<DATUM> was de OR #,## (##% BI #,## tot #,##) Bij patiënten van <LEEFTIJD> jaar of ouder was de kans op proceduregerelateerde sterfte of herseninfarct of hersenbloeding in de Aan geslacht gerelateerde uitkomsten In zeven RCTs werden de resultaten voor mannen en vrouwen separaat geanalyseerd De kans op sterfte of herseninfarct of hersenbloeding was niet significant Letsel van de halszenuw Bij stentplaatsing is het risico op perifeer zenuwletsel lager dan bij CEA Hoewel het ##-dagenrisico op perifeer zenuwletsel na CEA rond de #% ligt is deze uitval doorgans van tijdelijke aard en is het risico op permanent zenuwletsel ten gevolge van CEA zeer laag Om deze reden is het restenose na eerdere CEA, contralaterale stenose) zoals opgenomen in de inclusiecriteria van de Sapphire-trial is nooit aangetoond dat CAS veiliger is dan CEA CAS kan worden overwogen bij deze patiënten maar er zal in een multidisciplinair team op basis van individuele patiëntkenmerken moeten worden bepaald of behandeling geïndiceerd is en welke behandeling de meeste winst oplevert Het is zeker niet zo dat stentplaatsing bij patiënten met een restenose na eerdere carotisdesobstructie of cervicale radiotherapie per definitie een lager risico heeft op een procedureel herseninfarct of hersenbloeding in vergelijking met <PERSOON> zijn enkele duidelijke.
649
fms
patiënten jonger dan <LEEFTIJD> jaar (N=<DATUM> was de OR voor sterfte of herseninfarct of hersenbloeding na ## dagen #,## (##% BI #,## tot #,##) Voor patiënten van <LEEFTIJD> jaar of ouder (N=<DATUM> was de OR #,## (##% BI #,## tot #,##) Bij patiënten van <LEEFTIJD> jaar of ouder was de kans op proceduregerelateerde sterfte of herseninfarct of hersenbloeding in de Aan geslacht gerelateerde uitkomsten In zeven RCTs werden de resultaten voor mannen en vrouwen separaat geanalyseerd De kans op sterfte of herseninfarct of hersenbloeding was niet significant Letsel van de halszenuw Bij stentplaatsing is het risico op perifeer zenuwletsel lager dan bij CEA Hoewel het ##-dagenrisico op perifeer zenuwletsel na CEA rond de #% ligt is deze uitval doorgans van tijdelijke aard en is het risico op permanent zenuwletsel ten gevolge van CEA zeer laag Om deze reden is het restenose na eerdere CEA, contralaterale stenose) zoals opgenomen in de inclusiecriteria van de Sapphire-trial is nooit aangetoond dat CAS veiliger is dan CEA CAS kan worden overwogen bij deze patiënten maar er zal in een multidisciplinair team op basis van individuele patiëntkenmerken moeten worden bepaald of behandeling geïndiceerd is en welke behandeling de meeste winst oplevert Het is zeker niet zo dat stentplaatsing bij patiënten met een restenose na eerdere carotisdesobstructie of cervicale radiotherapie per definitie een lager risico heeft op een procedureel herseninfarct of hersenbloeding in vergelijking met <PERSOON> zijn enkele duidelijke stentplaatsing aanzienlijk verhogen type # aortaboog; ernstige tortuositeit van de proximale en distale arteria carotis, en ernstige calcificaties en trombus ter plaatse van de carotisplaque Deze anatomische criteria worden op dit moment al gehanteerd binnen de lopende RCTs tussen CEA en CAS om patiënten te excluderen voor randomisatie en stentplaatsing (ACST-#; SPACE-#; CREST #) Tijdsduur De tijdsduur tussen symptomatische presentatie en behandeling is relevant voor de totale benefit van revascularisatie De aanbeveling is om zo snel mogelijk (bij voorkeur binnen twee weken) te behandelen De gemiddelde vertraging tussen event en interventie in de RCTs lag echter rond de drie maanden, met slechts ##% van de patiënten die hun ingreep binnen twee weken ondergingen De gegevens uit de beschreven RCTs zijn daardoor niet goed extrapoleerbaar naar de praktijkvoering anno tussen CEA en CAS wordt bepaald door de procedurele uitkomst (tot ## dagen) Als de procedure veiliger kan worden gemaakt, dan is de verwachting dat stentplaatsing gelijkwaardig kan worden aan CEA Surrogaat eindpunt wittestofafwijkingen <PERSOON> de klinische eindpunten werd in een substudie van de ICSS-trial aangetoond dat CAS gepaard gaat met een significant hoger risico op het krijgen van nieuwe cerebrale wittestofafwijkingen in vergelijking met CEA De klinische betekenis hiervan dient verder geanalyseerd te worden (Bonati, ###) Eenzelfde substudie wordt op dit moment uitgevoerd binnen de behandeling van een carotisstenose door middel van carotisendarteriëctomie (CEA) Het voordeel van CAS ten CAS kan voordelen hebben bij patiënten met ernstige cardiopulmonale comorbiditeit of als CEA technisch niet.
608
fms
aortaboog; ernstige tortuositeit van de proximale en distale arteria carotis, en ernstige calcificaties en trombus ter plaatse van de carotisplaque Deze anatomische criteria worden op dit moment al gehanteerd binnen de lopende RCTs tussen CEA en CAS om patiënten te excluderen voor randomisatie en stentplaatsing (ACST-#; SPACE-#; CREST #) Tijdsduur De tijdsduur tussen symptomatische presentatie en behandeling is relevant voor de totale benefit van revascularisatie De aanbeveling is om zo snel mogelijk (bij voorkeur binnen twee weken) te behandelen De gemiddelde vertraging tussen event en interventie in de RCTs lag echter rond de drie maanden, met slechts ##% van de patiënten die hun ingreep binnen twee weken ondergingen De gegevens uit de beschreven RCTs zijn daardoor niet goed extrapoleerbaar naar de praktijkvoering anno tussen CEA en CAS wordt bepaald door de procedurele uitkomst (tot ## dagen) Als de procedure veiliger kan worden gemaakt, dan is de verwachting dat stentplaatsing gelijkwaardig kan worden aan CEA Surrogaat eindpunt wittestofafwijkingen <PERSOON> de klinische eindpunten werd in een substudie van de ICSS-trial aangetoond dat CAS gepaard gaat met een significant hoger risico op het krijgen van nieuwe cerebrale wittestofafwijkingen in vergelijking met CEA De klinische betekenis hiervan dient verder geanalyseerd te worden (Bonati, ###) Eenzelfde substudie wordt op dit moment uitgevoerd binnen de behandeling van een carotisstenose door middel van carotisendarteriëctomie (CEA) Het voordeel van CAS ten CAS kan voordelen hebben bij patiënten met ernstige cardiopulmonale comorbiditeit of als CEA technisch niet radiotherapie is behandeld, een zogenaamde ‘hostile neck’ De exacte definitie van deze zogenaamde hoogrisico-patiënt dient echter nog nader vastgesteld te worden Deze module biedt een overzicht van de beschikbare literatuur ten aanzien van de veiligheid en de langetermijneffectiviteit van carotisangioplastiek met De behandeling van symptomatische patiënten met carotisstenose door middel van een endovasculaire behandeling geeft een significant hoger risico op een herseninfarct of hersenbloeding binnen ## dagen in vergelijking met carotisendarteriëctomie Er zijn geen aanwijzingen voor een verschil in effect op lange termijn Er kon zowel binnen dertig dagen als op langere termijn geen verschil in uitkomst worden aangetoond tussen endovasculaire behandeling en stentplaatsing of chirurgie bij asymptomatische patiënten met betrekking tot het risico op mortaliteit of herseninfarct of Een Cochrane systematische review van ## RCT’s werd geselecteerd (Bonati, ###) In deze systematische review werd endovasculaire behandeling vergeleken met <PERSOON> behandeling betreft het plaatsen van een stent en/of transluminale ballondilatatie De systematische review beschrijft de uitkomsten op korte termijn, in de eerste ## dagen na randomisatie of behandeling, en de uitkomsten op lange termijn, van randomisatie (behandeling) tot einde follow-up (jaren) In de analyse werd onderscheid gemaakt tussen symptomatische patiënten (met een recente TIA of herseninfarct in het stroomgebied van de betreffende halsslagader) en asymptomatische patiënten De resultaten worden derhalve gepresenteerd volgens de indeling a) symptomatische patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding binnen ## dagen; b) symptomatische patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding binnen ## dagen of ipsilaterale c) asymptomatische patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding binnen ## dagen;.
603
fms
‘hostile neck’ De exacte definitie van deze zogenaamde hoogrisico-patiënt dient echter nog nader vastgesteld te worden Deze module biedt een overzicht van de beschikbare literatuur ten aanzien van de veiligheid en de langetermijneffectiviteit van carotisangioplastiek met De behandeling van symptomatische patiënten met carotisstenose door middel van een endovasculaire behandeling geeft een significant hoger risico op een herseninfarct of hersenbloeding binnen ## dagen in vergelijking met carotisendarteriëctomie Er zijn geen aanwijzingen voor een verschil in effect op lange termijn Er kon zowel binnen dertig dagen als op langere termijn geen verschil in uitkomst worden aangetoond tussen endovasculaire behandeling en stentplaatsing of chirurgie bij asymptomatische patiënten met betrekking tot het risico op mortaliteit of herseninfarct of Een Cochrane systematische review van ## RCT’s werd geselecteerd (Bonati, ###) In deze systematische review werd endovasculaire behandeling vergeleken met <PERSOON> behandeling betreft het plaatsen van een stent en/of transluminale ballondilatatie De systematische review beschrijft de uitkomsten op korte termijn, in de eerste ## dagen na randomisatie of behandeling, en de uitkomsten op lange termijn, van randomisatie (behandeling) tot einde follow-up (jaren) In de analyse werd onderscheid gemaakt tussen symptomatische patiënten (met een recente TIA of herseninfarct in het stroomgebied van de betreffende halsslagader) en asymptomatische patiënten De resultaten worden derhalve gepresenteerd volgens de indeling a) symptomatische patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding binnen ## dagen; b) symptomatische patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding binnen ## dagen of ipsilaterale c) asymptomatische patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding binnen ## dagen; In vergelijking met CEA is endovasculaire behandeling geassocieerd met een hoger risico op een procedureel verschil wordt vooral veroorzaakt door het vaker optreden van een niet-invaliderend(e) herseninfarct of Carotid Stenting Trialists’ Collaboration, ###) De uitkomst sterfte of herseninfarct of hersenbloeding in de eerste ## dagen na randomisatie werd geanalyseerd in ## RCTS betreffende <DATUM> patiënten In de endovasculaire groep was de kans op dit eindpunt #,#% (##<DATUM> ###) en in de CEA groep #,#% (###/###) De OR was #,## (##% BI #,## tot #,##) (zie figuur #) Voor de uitkomstmaat ernstig(e) /invaliderend(e) herseninfarct of hersenbloeding en sterfte was er geen significant verschil tussen de twee groepen (OR #,##; ##% BI #,## tot In zes RCTs waren individuele patiëntengegevens beschikbaar en konden de resultaten per leeftijdsgroep worden geanalyseerd Bij patiënten jonger dan <LEEFTIJD> jaar (N=<DATUM> was de kans op sterfte of herseninfarct of Voor patiënten van <LEEFTIJD> jaar of ouder (N=<DATUM> was dit ##,#% (#<DATUM> in de endovasculaire groep en #,#% kans op proceduregerelateerde sterfte of herseninfarct of hersenbloeding in de endovasculair behandelde In zeven RCTs werden de individuele patiëntdata voor mannen en vrouwen separaat geanalyseerd Voor <DATUM> mannelijke patiënten was de kans op sterfte of herseninfarct of hersenbloeding #,#% (###/###) in de vrouwelijke patiënten was de kans op sterfte of herseninfarct of hersenbloeding #,#% (#<DATUM> in de sterfte of herseninfarct of hersenbloeding was niet significant verschillend voor mannen en vrouwen De kans op een myocardinfarct na ## dagen werd beschreven in acht RCTs betreffende #.
704
fms
vergelijking met CEA is endovasculaire behandeling geassocieerd met een hoger risico op een procedureel verschil wordt vooral veroorzaakt door het vaker optreden van een niet-invaliderend(e) herseninfarct of Carotid Stenting Trialists’ Collaboration, ###) De uitkomst sterfte of herseninfarct of hersenbloeding in de eerste ## dagen na randomisatie werd geanalyseerd in ## RCTS betreffende <DATUM> patiënten In de endovasculaire groep was de kans op dit eindpunt #,#% (##<DATUM> ###) en in de CEA groep #,#% (###/###) De OR was #,## (##% BI #,## tot #,##) (zie figuur #) Voor de uitkomstmaat ernstig(e) /invaliderend(e) herseninfarct of hersenbloeding en sterfte was er geen significant verschil tussen de twee groepen (OR #,##; ##% BI #,## tot In zes RCTs waren individuele patiëntengegevens beschikbaar en konden de resultaten per leeftijdsgroep worden geanalyseerd Bij patiënten jonger dan <LEEFTIJD> jaar (N=<DATUM> was de kans op sterfte of herseninfarct of Voor patiënten van <LEEFTIJD> jaar of ouder (N=<DATUM> was dit ##,#% (#<DATUM> in de endovasculaire groep en #,#% kans op proceduregerelateerde sterfte of herseninfarct of hersenbloeding in de endovasculair behandelde In zeven RCTs werden de individuele patiëntdata voor mannen en vrouwen separaat geanalyseerd Voor <DATUM> mannelijke patiënten was de kans op sterfte of herseninfarct of hersenbloeding #,#% (###/###) in de vrouwelijke patiënten was de kans op sterfte of herseninfarct of hersenbloeding #,#% (#<DATUM> in de sterfte of herseninfarct of hersenbloeding was niet significant verschillend voor mannen en vrouwen De kans op een myocardinfarct na ## dagen werd beschreven in acht RCTs betreffende # In de De gecombineerde uitkomst myocardinfarct met any stroke en mortaliteit was echter nog steeds in het nadeel De kans op mortaliteit binnen ## dagen werd beschreven in ## RCTS betreffende <DATUM> patiënten In de B) symptomatische patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding ((## dagen) of ipsilaterale De gecombineerde uitkomst kwam significant vaker voor bij patiënten die gerandomiseerd waren naar endovasculaire behandeling dan bij degenen die endarteriëctomie toegewezen hadden gekregen (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##; p= #,###; I² = #%) (zie figuur #) Deze uitkomst werd geanalyseerd in acht RCTs betreffende Binnen de ### Cochrane meta-analyse (Bonati, ###) werd in twee RCTs (CAVATAS en EVA-#S) het risico op een herseninfarct of hersenbloeding na vier jaar geanalyseerd, betreffende ### patiënten In de endovasculaire groep was de kans op een herseninfarct of hersenbloeding ##,#% (#<DATUM> en in de CEA groep #,#% (#<DATUM-##> Als onderscheid wordt gemaakt tussen studies met alleen ballonangioplastiek en studies met stenting is er geen verschil in grootte en richting van het effect Dit gold voor alle uitkomstmaten Studies die angioplastiek en Alle RCTs met inclusie van symptomatische patiënten hebben inmiddels hun vooraf gedefinieerde en procedures even effectief in het voorkomen van recidief ipsilaterale herseninfarct of hersenbloeding (Brott, ###; Gurm, ###; Eckstein, ###; <PERSOON>, ###), maar na deze termijn zijn er geen data beschikbaar voor de In de Carotid And Vertebral Artery Transluminal Angioplasty Study (CAVATAS) (N=###; ##% symptomatisch).
763
fms
In de De gecombineerde uitkomst myocardinfarct met any stroke en mortaliteit was echter nog steeds in het nadeel De kans op mortaliteit binnen ## dagen werd beschreven in ## RCTS betreffende <DATUM> patiënten In de B) symptomatische patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding ((## dagen) of ipsilaterale De gecombineerde uitkomst kwam significant vaker voor bij patiënten die gerandomiseerd waren naar endovasculaire behandeling dan bij degenen die endarteriëctomie toegewezen hadden gekregen (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##; p= #,###; I² = #%) (zie figuur #) Deze uitkomst werd geanalyseerd in acht RCTs betreffende Binnen de ### Cochrane meta-analyse (Bonati, ###) werd in twee RCTs (CAVATAS en EVA-#S) het risico op een herseninfarct of hersenbloeding na vier jaar geanalyseerd, betreffende ### patiënten In de endovasculaire groep was de kans op een herseninfarct of hersenbloeding ##,#% (#<DATUM> en in de CEA groep #,#% (#<DATUM> Als onderscheid wordt gemaakt tussen studies met alleen ballonangioplastiek en studies met stenting is er geen verschil in grootte en richting van het effect Dit gold voor alle uitkomstmaten Studies die angioplastiek en Alle RCTs met inclusie van symptomatische patiënten hebben inmiddels hun vooraf gedefinieerde en procedures even effectief in het voorkomen van recidief ipsilaterale herseninfarct of hersenbloeding (Brott, ###; Gurm, ###; Eckstein, ###; <PERSOON>, ###), maar na deze termijn zijn er geen data beschikbaar voor de In de Carotid And Vertebral Artery Transluminal Angioplasty Study (CAVATAS) (N=###; ##% symptomatisch) (Ederle, ###) Deze trial was echter underpowered met daarbij passende zeer brede betrouwbaarheidsintervallen Daarnaast kreeg slechts ##% van de patiënten in de endovasculaire arm een stent; In de Stent-protected Angioplasty versus Carotid Endarterectomy in symptomatic patients trial (SPACE-trial) werd binnen zowel de intention to treat als de per protocol analyses geen significant verschil in <PERSOON> schatting gerapporteerd voor een ipsilateraal ischemisch herseninfarct of hersenbloeding of periprocedureel herseninfarct of hersenbloeding en sterfte (#,#% vs #,#%; HR #,##; ##% BI #,## to #,##) twee jaar na interventie (Eckstein, ###) De SPACE-trial werd echter voortijdig gestaakt en had niet genoeg power om verschillen in In de Endarterectomy versus Stenting in Patients with Symptomatic Severe Carotid Stenosis trial (EVA#S-trial) trad, na een mediane follow up van #,<LEEFTIJD> jaar (IQR #,# tot #,<LEEFTIJD> jaar; maximum ##,<LEEFTIJD> jaar), het primaire eindpunt (samengesteld ipsilateraal herseninfarct of hersenbloeding na randomisatie of procedureel herseninfarct of tien jaar follow-up Er werd daarmee geen significant verschil gezien tussen de behandelgroepen met betrekking tot ipsilateraal herseninfarct of hersenbloeding na dertig dagen, ernstige restenose ()##%) of occlusie, In de ICSS-trial werd bij analyse van events na ## dagen geen verschil gezien in de uitkomsten fataal of BI #,## tot #,##) Herseninfarct of hersenbloeding van willekeurige ernst en stroomgebied trad vaker op na CAS hersenbloeding in het stroomgebied van de contralaterale carotis of arteria vertebralis (International Carotid CAS is mogelijk geassocieerd met een hoger risico op restenose dan CEA Een meta-analyse van voorgaande RCTs toonde geen significante toename van restenose na primair stenten ten opzichte van endarteriëctomie (Bonati, ###).
735
fms
Daarnaast kreeg slechts ##% van de patiënten in de endovasculaire arm een stent; In de Stent-protected Angioplasty versus Carotid Endarterectomy in symptomatic patients trial (SPACE-trial) werd binnen zowel de intention to treat als de per protocol analyses geen significant verschil in <PERSOON> schatting gerapporteerd voor een ipsilateraal ischemisch herseninfarct of hersenbloeding of periprocedureel herseninfarct of hersenbloeding en sterfte (#,#% vs #,#%; HR #,##; ##% BI #,## to #,##) twee jaar na interventie (Eckstein, ###) De SPACE-trial werd echter voortijdig gestaakt en had niet genoeg power om verschillen in In de Endarterectomy versus Stenting in Patients with Symptomatic Severe Carotid Stenosis trial (EVA#S-trial) trad, na een mediane follow up van #,<LEEFTIJD> jaar (IQR #,# tot #,<LEEFTIJD> jaar; maximum ##,<LEEFTIJD> jaar), het primaire eindpunt (samengesteld ipsilateraal herseninfarct of hersenbloeding na randomisatie of procedureel herseninfarct of tien jaar follow-up Er werd daarmee geen significant verschil gezien tussen de behandelgroepen met betrekking tot ipsilateraal herseninfarct of hersenbloeding na dertig dagen, ernstige restenose ()##%) of occlusie, In de ICSS-trial werd bij analyse van events na ## dagen geen verschil gezien in de uitkomsten fataal of BI #,## tot #,##) Herseninfarct of hersenbloeding van willekeurige ernst en stroomgebied trad vaker op na CAS hersenbloeding in het stroomgebied van de contralaterale carotis of arteria vertebralis (International Carotid CAS is mogelijk geassocieerd met een hoger risico op restenose dan CEA Een meta-analyse van voorgaande RCTs toonde geen significante toename van restenose na primair stenten ten opzichte van endarteriëctomie (Bonati, ###) ultrasound criteria gebruikt voor het vaststellen van de ernst van restenose De SPACE-trial toonde een evident hoger cumulatief restenosepercentage in de CAS-groep na twee jaar verschil in ernstige restenose tussen CAS en CEA werd gezien binnen de EVA-#S-trial na drie jaar (#,#% vs significant verschil in langetermijnkans op ernstige restenose (≥##%) of occlusie ## patiënten in de CAS-groep Concluderend levert het optreden van restenose na beide behandelingen een beperking van de duurzaamheid van de revascularisatie met betrekking tot doorgankelijkheid van de arteria carotis, maar er lijkt geen sprake van een significant verschil tussen beide behandelingen op langere termijn Daarnaast heeft het optreden van restenose )##% beperkte klinische impact omdat het meestal een asymptomatisch beloop heeft en slechts De veiligheid van stentplaatsing bij een asymptomatische patiënt met een hooggradige stenose is onderwerp van studie in drie trials die op dit moment nog patiënten includeren de Asymptomatic Carotid Surgery Trial # De beschikbare data over stenten bij asymptomatische patiënten komt voornamelijk uit de CREST-trial en uit de het risico op herseninfarct of hersenbloeding en overlijden #,#% ± #,#% voor CAS en #,#% ± #,#% voor CEA ACST-# is de grootste tweearmige trial (CAS versus CEA) die wordt uitgevoerd en waarvan recent de baselinekarakteristieken en geblindeerde gecombineerde ## dagen interimresultaten voor ### patiënten (geïncludeerd tot september ###) zijn gerapporteerd (ACST-# Collaborative Group, ###) Bij ### patiënten met tenminste één maand follow-up en rapportage van de Rankin score trad het gecombineerde eindpunt, bestaande uit In de hier gebruikte Cochrane review zijn ook ### asymptomatische patiënten uit drie trials (CAVATAS, ###).
704
fms
de ernst van restenose De SPACE-trial toonde een evident hoger cumulatief restenosepercentage in de CAS-groep na twee jaar verschil in ernstige restenose tussen CAS en CEA werd gezien binnen de EVA-#S-trial na drie jaar (#,#% vs significant verschil in langetermijnkans op ernstige restenose (≥##%) of occlusie ## patiënten in de CAS-groep Concluderend levert het optreden van restenose na beide behandelingen een beperking van de duurzaamheid van de revascularisatie met betrekking tot doorgankelijkheid van de arteria carotis, maar er lijkt geen sprake van een significant verschil tussen beide behandelingen op langere termijn Daarnaast heeft het optreden van restenose )##% beperkte klinische impact omdat het meestal een asymptomatisch beloop heeft en slechts De veiligheid van stentplaatsing bij een asymptomatische patiënt met een hooggradige stenose is onderwerp van studie in drie trials die op dit moment nog patiënten includeren de Asymptomatic Carotid Surgery Trial # De beschikbare data over stenten bij asymptomatische patiënten komt voornamelijk uit de CREST-trial en uit de het risico op herseninfarct of hersenbloeding en overlijden #,#% ± #,#% voor CAS en #,#% ± #,#% voor CEA ACST-# is de grootste tweearmige trial (CAS versus CEA) die wordt uitgevoerd en waarvan recent de baselinekarakteristieken en geblindeerde gecombineerde ## dagen interimresultaten voor ### patiënten (geïncludeerd tot september ###) zijn gerapporteerd (ACST-# Collaborative Group, ###) Bij ### patiënten met tenminste één maand follow-up en rapportage van de Rankin score trad het gecombineerde eindpunt, bestaande uit In de hier gebruikte Cochrane review zijn ook ### asymptomatische patiënten uit drie trials (CAVATAS, ###) Er was geen statistisch significant verschil tussen endovasculaire behandeling en chirurgie (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##; p=#,##) Deze #,##) Bij het vaststellen van de optimale techniek voor behandeling van een asymptomatische patiënt met een hooggradige carotisstenose dient men zich te realiseren dat de winst van interventie boven de best beschikbare medicatie in het voorkomen van herseninfarct of hersenbloeding zeer gering is In de ACST-#-trial werd alleen voor mannen jonger dan <LEEFTIJD> jaar een voordeel van CEA boven medicatie gezien bij een periprocedureel risico op sterfte of herseninfarct of hersenbloeding van #% Dit maakt dat de meeste patiënten met een asymptomatische carotisstenose mogelijk geen baat hebben enige vorm van revascularisatie Bij asymptomatische patiënten is er buiten trialverband op dit moment dan ook geen indicatie voor stenting van de <PERSOON> patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding ((## dagen) of ipsilateraal In de Stenting and Angioplasty with Protection in Patients at high risk for Endarterectomy (Sapphire) trial werd geen significant verschil gezien in langetermijn​uitkomsten tussen patiënten die CAS ondergingen en diegenen die CEA kregen Binnen deze studie was ##% van de patiënten asymptomatisch Sapphire evalueerde CAS met een protectie-device ten opzichte van CEA in ### patiënten met een theoretisch verhoogd risico op complicaties ten gevolge van CEA Tussen ## en ### dagen (drie jaar) was de incidentie van ipsilateraal herseninfarct of hersenbloeding ##,#% (## van ### patiënten) in de CAS-groep en #,#% (## van ### patiënten) in de CEAgroep.
690
fms
Er was geen statistisch significant verschil tussen endovasculaire behandeling en chirurgie (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##; p=#,##) Deze #,##) Bij het vaststellen van de optimale techniek voor behandeling van een asymptomatische patiënt met een hooggradige carotisstenose dient men zich te realiseren dat de winst van interventie boven de best beschikbare medicatie in het voorkomen van herseninfarct of hersenbloeding zeer gering is In de ACST-#-trial werd alleen voor mannen jonger dan <LEEFTIJD> jaar een voordeel van CEA boven medicatie gezien bij een periprocedureel risico op sterfte of herseninfarct of hersenbloeding van #% Dit maakt dat de meeste patiënten met een asymptomatische carotisstenose mogelijk geen baat hebben enige vorm van revascularisatie Bij asymptomatische patiënten is er buiten trialverband op dit moment dan ook geen indicatie voor stenting van de <PERSOON> patiënten; sterfte of herseninfarct of hersenbloeding ((## dagen) of ipsilateraal In de Stenting and Angioplasty with Protection in Patients at high risk for Endarterectomy (Sapphire) trial werd geen significant verschil gezien in langetermijn​uitkomsten tussen patiënten die CAS ondergingen en diegenen die CEA kregen Binnen deze studie was ##% van de patiënten asymptomatisch Sapphire evalueerde CAS met een protectie-device ten opzichte van CEA in ### patiënten met een theoretisch verhoogd risico op complicaties ten gevolge van CEA Tussen ## en ### dagen (drie jaar) was de incidentie van ipsilateraal herseninfarct of hersenbloeding ##,#% (## van ### patiënten) in de CAS-groep en #,#% (## van ### patiënten) in de CEAgroep naar de interpretatie van behandeling van asymptomatische patiënten op de langere termijn De Cochrane review, met dezelfde drie trials als onder C (### patiënten), liet geen statistisch significant verschil zien in gecombineerde uitkomst herseninfarct of hersenbloeding en sterfte in eerste ## dagen met ipsilaterale herseninfarct of hersenbloeding tussen ## dagen en einde follow up (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##) Symptomatische patiënten sterfte of herseninfarct of hersenbloeding tussen randomisatie en einde follow-up De conclusie is gebaseerd op acht RCTs, deze hebben een hoge bewijskracht in de GRADE-methodologie Bij twee studies is er sprake van beperkingen in de studieopzet, de methode van randomisatie is niet duidelijk (Kentucky, ### en TESCAC-C, ###) Er is sprake van indirectheid, doordat twee RCTs (Beijing, ### en TESCAC-C, ###) ook asymptomatische patiënten includeerden, voor deze twee factoren dient de bewijskracht te worden verlaagd met één punt De bewijskracht van deze conclusie is daarom matig De conclusie is gebaseerd op vier RCTs, RCTs hebben een hoge bewijskracht in de GRADE-methodologie De RCTs van CAVATAS en CREST waren van goede kwaliteit Er is sprake van beperkingen in de studieopzet bij de Kentucky-trial, er is geen informatie over randomisatie, allocation concealment en de patiëntenaantallen tijdens Er is sprake van indirectheid, doordat de SAPPHIRE-RCT ook symptomatische patiënten includeerde en omdat deze trial patiënten includeerde die een groter risico op complicaties liepen dan de gemiddelde patiënt, voor In de hier gebruikte Cochrane review zijn ook de asymptomatische patiënten uit drie trials (CAVATAS, CREST.
674
fms
op de langere termijn De Cochrane review, met dezelfde drie trials als onder C (### patiënten), liet geen statistisch significant verschil zien in gecombineerde uitkomst herseninfarct of hersenbloeding en sterfte in eerste ## dagen met ipsilaterale herseninfarct of hersenbloeding tussen ## dagen en einde follow up (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##) Symptomatische patiënten sterfte of herseninfarct of hersenbloeding tussen randomisatie en einde follow-up De conclusie is gebaseerd op acht RCTs, deze hebben een hoge bewijskracht in de GRADE-methodologie Bij twee studies is er sprake van beperkingen in de studieopzet, de methode van randomisatie is niet duidelijk (Kentucky, ### en TESCAC-C, ###) Er is sprake van indirectheid, doordat twee RCTs (Beijing, ### en TESCAC-C, ###) ook asymptomatische patiënten includeerden, voor deze twee factoren dient de bewijskracht te worden verlaagd met één punt De bewijskracht van deze conclusie is daarom matig De conclusie is gebaseerd op vier RCTs, RCTs hebben een hoge bewijskracht in de GRADE-methodologie De RCTs van CAVATAS en CREST waren van goede kwaliteit Er is sprake van beperkingen in de studieopzet bij de Kentucky-trial, er is geen informatie over randomisatie, allocation concealment en de patiëntenaantallen tijdens Er is sprake van indirectheid, doordat de SAPPHIRE-RCT ook symptomatische patiënten includeerde en omdat deze trial patiënten includeerde die een groter risico op complicaties liepen dan de gemiddelde patiënt, voor In de hier gebruikte Cochrane review zijn ook de asymptomatische patiënten uit drie trials (CAVATAS, CREST aantal events is klein ((#%) De totale bewijskracht voor deze uitkomst wordt daarom als laag beoordeeld In de databases Medline (OVID), Embase and Cochrane is met relevante zoektermen gezocht naar zoekverantwoording is weergegeven in de bijlage De literatuurzoekactie leverde ### treffers op Studies werden geselecteerd op grond van de volgende selectiecriteria (systematische review van) vergelijkend mortaliteit In totaal werden ## studies opgevraagd en uiteindelijk werd één Cochrane review geselecteerd effectmodificatie door klinische kenmerken als leeftijd en geslacht en comorbiditeit? De werkgroep achtte herseninfarct en hersenbloeding, myocardinfarct en mortaliteit voor de besluitvorming <PERSOON> J, et al Percutaneous transluminal balloon angioplasty and stenting for carotid artery stenosis <PERSOON> B, et al <PERSOON> versus stenting in patients with symptomatic <PERSOON> SPACE Collaborative group ## day results from the SPACE trial of stent protected angioplasty versus carotid International Carotid Stenting Study Investigators Carotid artery stenting compared with endarterectomy in patients with Brott TG, Hobson RW II, <PERSOON> G, et al CREST Investigators Stenting versus endarterectomy for treatment of carotid Carotid Stenting Trialists Collaboration Short term outcome after stenting versus endarterectomy for symptomatic carotid Calvet D, <PERSOON> A, et al Carotid Stenting Trialists​ Collaboration Carotid stenting is there an operator effect? <PERSOON> HS, Yadav JS, Fayad P, et al Long-term results of carotid stenting versus endarteerctomy in high risk patients <PERSOON> JR, et al.
615
fms
uitkomst wordt daarom als laag beoordeeld In de databases Medline (OVID), Embase and Cochrane is met relevante zoektermen gezocht naar zoekverantwoording is weergegeven in de bijlage De literatuurzoekactie leverde ### treffers op Studies werden geselecteerd op grond van de volgende selectiecriteria (systematische review van) vergelijkend mortaliteit In totaal werden ## studies opgevraagd en uiteindelijk werd één Cochrane review geselecteerd effectmodificatie door klinische kenmerken als leeftijd en geslacht en comorbiditeit? De werkgroep achtte herseninfarct en hersenbloeding, myocardinfarct en mortaliteit voor de besluitvorming <PERSOON> J, et al Percutaneous transluminal balloon angioplasty and stenting for carotid artery stenosis <PERSOON> B, et al <PERSOON> versus stenting in patients with symptomatic <PERSOON> SPACE Collaborative group ## day results from the SPACE trial of stent protected angioplasty versus carotid International Carotid Stenting Study Investigators Carotid artery stenting compared with endarterectomy in patients with Brott TG, Hobson RW II, <PERSOON> G, et al CREST Investigators Stenting versus endarterectomy for treatment of carotid Carotid Stenting Trialists Collaboration Short term outcome after stenting versus endarterectomy for symptomatic carotid Calvet D, <PERSOON> A, et al Carotid Stenting Trialists​ Collaboration Carotid stenting is there an operator effect? <PERSOON> HS, Yadav JS, Fayad P, et al Long-term results of carotid stenting versus endarteerctomy in high risk patients <PERSOON> JR, et al (SPACE) study to treat symptomatic stenoses at # years a multinational, prospective, randomized trial Lancet Neurol <PERSOON> JL, trinquart <PERSOON-##> d, et al Endarterectomy versus Angioplasty in patients with symptomatic severe carotid stenosis (EVA-#S) trial results up to # years from a randmised, multicentre trial <PERSOON-##> LH, Dobson J, et al Endovascular treatment with angioplasty or stenting versus endarterectomy in patients with carotid artery stenosis in the Carotid And Vertebral Artery Transluminal Angioplasty Study (CAVATAS) long term <PERSOON-##> D, et al Long-term follow-up study of endarterectomy versus angioplasty in patients with Lal BK, Beach KW, Roubin GS, et al Restenosis after carotid artery stenting and endarterectomy a secondary analysis of <PERSOON-##> FL, Mackey A, <PERSOON-##> WM, et al Safety of Stenting and Endarterectomy by Symptomatic Status in the <PERSOON-##> R, et al Status update and interim results from the asymptomatic carotid <PERSOON-##> GJ Cranial nerve palsy should not be included within a primary composite endpoint in carotid surgery trials <PERSOON-##> JE, <PERSOON-##> HM, et al Stenting versus Endarterectomy for restenosis following prior ipsilateral carotid endarteerctomy an individual patient data meta-analysis <PERSOON-##> ahead of print <PERSOON-##> ML, et al Stenting versus surgery in patients with carotid stenosis after previous cervical <PERSOON-##> LM, Haller S, et al.
598
fms
years a multinational, prospective, randomized trial Lancet Neurol <PERSOON> JL, trinquart <PERSOON> d, et al Endarterectomy versus Angioplasty in patients with symptomatic severe carotid stenosis (EVA-#S) trial results up to # years from a randmised, multicentre trial <PERSOON> LH, Dobson J, et al Endovascular treatment with angioplasty or stenting versus endarterectomy in patients with carotid artery stenosis in the Carotid And Vertebral Artery Transluminal Angioplasty Study (CAVATAS) long term <PERSOON> D, et al Long-term follow-up study of endarterectomy versus angioplasty in patients with Lal BK, Beach KW, Roubin GS, et al Restenosis after carotid artery stenting and endarterectomy a secondary analysis of <PERSOON> FL, Mackey A, <PERSOON> WM, et al Safety of Stenting and Endarterectomy by Symptomatic Status in the <PERSOON> R, et al Status update and interim results from the asymptomatic carotid <PERSOON> GJ Cranial nerve palsy should not be included within a primary composite endpoint in carotid surgery trials <PERSOON> JE, <PERSOON-##> HM, et al Stenting versus Endarterectomy for restenosis following prior ipsilateral carotid endarteerctomy an individual patient data meta-analysis <PERSOON-##> ahead of print <PERSOON-##> ML, et al Stenting versus surgery in patients with carotid stenosis after previous cervical <PERSOON-##> LM, Haller S, et al a Dit hoofdstuk behandelt alleen de medicamenteuze behandeling van patiënten na een TIA of herseninfarct Voor leefstijladviezen na een TIA of herseninfarct wordt verwezen naar de richtlijnen Cardiovasculair Beroerte als de Zorgstandaard Cardiovasculair Risicomanagement ### van het platform Vitale Vaten Voor leefstijlinterventies en medicamenteuze interventies geldt dat slechts beperkt bewijs beschikbaar is voor jonge patiënten ((<LEEFTIJD> jaar) en patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar Daarnaast geldt uiteraard dat de in de onderzoeken geïncludeerde ouderen door de gehanteerde in- en exclusiecriteria een geselecteerde populatie vertegenwoordigen De beschreven studies vinden een onverminderd effect van secundaire preventie bij ouderen, waarbij de absolute risicoreductie veelal hoger is door het hogere a priori risico in deze groep, terwijl bij jongere patiënten de relatieve risicoreductie iets groter lijkt Door de relatief korte follow-up (enkele jaren) kan het absolute effect voor jongeren weer zijn onderschat Voor veel interventies is berekend dat de risicoreductie reeds binnen één tot twee jaar wordt bereikt met name voor het risico op herseninfarct Bij de overweging om secundaire preventie te starten bij ouderen is in het algemeen het hanteren van een leeftijdsgrens niet zinvol Een goede inschatting van individuele karakteristieken, waaronder functionele status, kwetsbaarheid (‘frailty’) en levensverwachting dient de keuze en de gehanteerde streefwaarden te sturen Bij het formuleren van richtlijnen voor medicamenteuze secundaire preventie gaan we uit van de aanbevelingen uit de richtlijn cardiovasculair risicomanagement, met enkele uitweidingen en aanpassingen speciaal gericht op patiënten met een TIA of #.
569
fms
Dit hoofdstuk behandelt alleen de medicamenteuze behandeling van patiënten na een TIA of herseninfarct Voor leefstijladviezen na een TIA of herseninfarct wordt verwezen naar de richtlijnen Cardiovasculair Beroerte als de Zorgstandaard Cardiovasculair Risicomanagement ### van het platform Vitale Vaten Voor leefstijlinterventies en medicamenteuze interventies geldt dat slechts beperkt bewijs beschikbaar is voor jonge patiënten ((<LEEFTIJD> jaar) en patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar Daarnaast geldt uiteraard dat de in de onderzoeken geïncludeerde ouderen door de gehanteerde in- en exclusiecriteria een geselecteerde populatie vertegenwoordigen De beschreven studies vinden een onverminderd effect van secundaire preventie bij ouderen, waarbij de absolute risicoreductie veelal hoger is door het hogere a priori risico in deze groep, terwijl bij jongere patiënten de relatieve risicoreductie iets groter lijkt Door de relatief korte follow-up (enkele jaren) kan het absolute effect voor jongeren weer zijn onderschat Voor veel interventies is berekend dat de risicoreductie reeds binnen één tot twee jaar wordt bereikt met name voor het risico op herseninfarct Bij de overweging om secundaire preventie te starten bij ouderen is in het algemeen het hanteren van een leeftijdsgrens niet zinvol Een goede inschatting van individuele karakteristieken, waaronder functionele status, kwetsbaarheid (‘frailty’) en levensverwachting dient de keuze en de gehanteerde streefwaarden te sturen Bij het formuleren van richtlijnen voor medicamenteuze secundaire preventie gaan we uit van de aanbevelingen uit de richtlijn cardiovasculair risicomanagement, met enkele uitweidingen en aanpassingen speciaal gericht op patiënten met een TIA of <DATUM> Welke medicamenteuze interventies zijn na een TIA of herseninfarct geïndiceerd om de kans op een <DATUM> Welk antihypertensivum verdient de voorkeur na een TIA, herseninfarct of hersenbloeding? <DATUM> Naar welke waarden dient bij de medicamenteuze behandeling van hypertensie bij patiënten met een TIA, <DATUM> Wanneer dient gestart te worden met bloeddrukverlagende therapie na een TIA of herseninfarct? # Wat is het risico op een nieuwe manif estatie van cardiovasculaire aandoeningen nadat patiënten # Welke medicamenteuze interventies zijn na een TIA of herseninf arct geïndiceerd om de kans op Bevestig bij voorkeur de bereikte bloeddrukwaarden met thuis of ambulant gemeten bloeddruk bij de behandeling van hypertensie bij patiënten met een TIA of herseninfarct Eventueel kan als alternatief een automatische bloeddrukmeting in het ziekenhuis worden overwogen van ## minuten (met interval van tenminste Bepaal de aard van de antihypertensieve behandeling na een TIA, herseninfarct of hersenbloeding op grond van individuele patiëntkarakteristieken (zoals etnische afkomst, comorbiditeit en leeftijd) Voor combinatietherapie is er het meeste bewijs van effectiviteit voor een combinatie van een thiazidediureticum en een ACE-remmer (of <DATUM> Naar welke waarden dient bij de medicamenteuze behandeling van hypertensie bij patienten met een TIA of Initieer of intensiveer bloeddrukverlagende therapie bij patiënten met hypertensie die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt met als doel de bloeddruk te verlagen tot lager dan ### mmHg systolisch en lager dan ## mmHg diastolisch, tenzij hiervoor een absolute contra-indicatie bestaat Voor zowel het ambulante <DATUM> Wanneer dient gestart te worden met bloeddrukverlagende therapie na een TIA of herseninfarct/-bloeding?.
580
fms
geïndiceerd om de kans op een <DATUM> Welk antihypertensivum verdient de voorkeur na een TIA, herseninfarct of hersenbloeding? <DATUM> Naar welke waarden dient bij de medicamenteuze behandeling van hypertensie bij patiënten met een TIA, <DATUM> Wanneer dient gestart te worden met bloeddrukverlagende therapie na een TIA of herseninfarct? # Wat is het risico op een nieuwe manif estatie van cardiovasculaire aandoeningen nadat patiënten # Welke medicamenteuze interventies zijn na een TIA of herseninf arct geïndiceerd om de kans op Bevestig bij voorkeur de bereikte bloeddrukwaarden met thuis of ambulant gemeten bloeddruk bij de behandeling van hypertensie bij patiënten met een TIA of herseninfarct Eventueel kan als alternatief een automatische bloeddrukmeting in het ziekenhuis worden overwogen van ## minuten (met interval van tenminste Bepaal de aard van de antihypertensieve behandeling na een TIA, herseninfarct of hersenbloeding op grond van individuele patiëntkarakteristieken (zoals etnische afkomst, comorbiditeit en leeftijd) Voor combinatietherapie is er het meeste bewijs van effectiviteit voor een combinatie van een thiazidediureticum en een ACE-remmer (of <DATUM> Naar welke waarden dient bij de medicamenteuze behandeling van hypertensie bij patienten met een TIA of Initieer of intensiveer bloeddrukverlagende therapie bij patiënten met hypertensie die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt met als doel de bloeddruk te verlagen tot lager dan ### mmHg systolisch en lager dan ## mmHg diastolisch, tenzij hiervoor een absolute contra-indicatie bestaat Voor zowel het ambulante <DATUM> Wanneer dient gestart te worden met bloeddrukverlagende therapie na een TIA of herseninfarct/-bloeding? Bloeddrukken boven de #<DATUM> mmHg moeten worden gezien als een medisch noodgeval, en verlaging van de MAP met ##% met bij voorkeur labetalol is daarbij geïndiceerd Dit komt overeen met het streven naar een Aanbevelingen over de keuze van het cholesterolverlagende middel worden gedaan in paragraaf <DATUM> Kies voor een statine bij patiënten met een TIA/herseninfarct en atherosclerose van de grote vaten of Overweeg indien dat doel niet wordt gehaald om de statinebehandeling te intensiveren tot atorvastatine ## mg Schrijf geen statines voor aan patiënten met een TIA of herseninfarct met uitsluitend cardio-embolische oorzaak of zeldzame, andere oorzaken zoals een dissectie, tenzij deze patiënten door vasculaire risicofactoren in een groep met zodanig hoog cardiovasculair risico vallen dat op basis daarvan behandeling met statines geïndiceerd is In dat geval wordt behandeling met statines van matige intensiteit (bijvoorbeeld simvastatine ## tot ## mg, atorvastatine ## tot ## mg, rosuvastatine # tot ## mg) aanbevolen, waarbij een streefwaarde voor In de praktijk kan het moeilijk zijn de streefwaarde van ( #,# mmol/l, respectievelijk (#,# mmol/l te halen Gezien het hoge uitgangsrisico van deze groep patiënten gelden deze aanbevelingen ook voor patiënten ouder Kenmerkend voor alle studies is dat het belangrijkste risicoreducerende effect bepaald wordt door verlaging van de bloeddruk indien meer bloeddrukdaling wordt bereikt, wordt een grotere risicoreductie waargenomen met betrekking tot recidief herseninfarct en overige vasculaire aandoeningen Vooralsnog is er geen bewijs dat bloeddrukbehandeling tot waarden lager dan ###/## mmHg het risico op een recidief herseninfarct of overige vasculaire aandoening verder verlaagt.
602
fms
moeten worden gezien als een medisch noodgeval, en verlaging van de MAP met ##% met bij voorkeur labetalol is daarbij geïndiceerd Dit komt overeen met het streven naar een Aanbevelingen over de keuze van het cholesterolverlagende middel worden gedaan in paragraaf <DATUM> Kies voor een statine bij patiënten met een TIA/herseninfarct en atherosclerose van de grote vaten of Overweeg indien dat doel niet wordt gehaald om de statinebehandeling te intensiveren tot atorvastatine ## mg Schrijf geen statines voor aan patiënten met een TIA of herseninfarct met uitsluitend cardio-embolische oorzaak of zeldzame, andere oorzaken zoals een dissectie, tenzij deze patiënten door vasculaire risicofactoren in een groep met zodanig hoog cardiovasculair risico vallen dat op basis daarvan behandeling met statines geïndiceerd is In dat geval wordt behandeling met statines van matige intensiteit (bijvoorbeeld simvastatine ## tot ## mg, atorvastatine ## tot ## mg, rosuvastatine # tot ## mg) aanbevolen, waarbij een streefwaarde voor In de praktijk kan het moeilijk zijn de streefwaarde van ( #,# mmol/l, respectievelijk (#,# mmol/l te halen Gezien het hoge uitgangsrisico van deze groep patiënten gelden deze aanbevelingen ook voor patiënten ouder Kenmerkend voor alle studies is dat het belangrijkste risicoreducerende effect bepaald wordt door verlaging van de bloeddruk indien meer bloeddrukdaling wordt bereikt, wordt een grotere risicoreductie waargenomen met betrekking tot recidief herseninfarct en overige vasculaire aandoeningen Vooralsnog is er geen bewijs dat bloeddrukbehandeling tot waarden lager dan ###/## mmHg het risico op een recidief herseninfarct of overige vasculaire aandoening verder verlaagt bij verdere bloeddrukverlaging zijn er uit andere grote onderzoeken aanwijzingen dat een lagere bloeddruk Omdat er geen gegevens bekend zijn over het beste moment om te starten met de behandeling van hypertensie na een TIA, is de werkgroep van mening dat het redelijk is om antihypertensieve medicatie pas te starten als patiënten medisch en neurologisch stabiel zijn, en orale of enterale toediening mogelijk is Meer studies zijn nodig om te bepalen welke patiënten meest waarschijnlijk baat hebben bij vroege behandeling, en Er lijken echter wel bovengrenzen aan de bloeddruk in de acute fase te bestaan In de richtlijn Hypertensieve crisis wordt het herseninfarct met een bloeddruk )#<DATUM> mmHg expliciet als zogenaamd hypertensief noodgeval genoemd In deze richtlijn wordt geadviseerd om dan wel te starten met behandeling om het risico op hypertensieve complicaties in de acute fase van een herseninfarct te beperken Bij deze behandeling wordt geadviseerd te streven naar een verlaging van de gemiddelde arteriële bloeddruk (MAP) met ##%, bij voorkeur met labetalol (Jauch, ###) Hierbij moet wel opgemerkt worden dat deze grenswaarde voor de bloeddruk tot stand is gekomen op basis van consensus van een panel en dus expert opinion Dit advies komt overigens overeen met het streven naar een maximale bloeddruk van ##<DATUM> mmHg zoals ook als bovengrens bij de indicatiestelling voor de behandeling met intraveneuze trombolytica wordt aangehouden De werkgroep stelt een streefwaarde-gerichte aanpak voor bij patiënten na een TIA of herseninfarct met een hoog risico op cardiovasculaire events Bij patiënten met een aangetoonde atherosclerose (atherosclerose van.
594
fms
er uit andere grote onderzoeken aanwijzingen dat een lagere bloeddruk Omdat er geen gegevens bekend zijn over het beste moment om te starten met de behandeling van hypertensie na een TIA, is de werkgroep van mening dat het redelijk is om antihypertensieve medicatie pas te starten als patiënten medisch en neurologisch stabiel zijn, en orale of enterale toediening mogelijk is Meer studies zijn nodig om te bepalen welke patiënten meest waarschijnlijk baat hebben bij vroege behandeling, en Er lijken echter wel bovengrenzen aan de bloeddruk in de acute fase te bestaan In de richtlijn Hypertensieve crisis wordt het herseninfarct met een bloeddruk )#<DATUM> mmHg expliciet als zogenaamd hypertensief noodgeval genoemd In deze richtlijn wordt geadviseerd om dan wel te starten met behandeling om het risico op hypertensieve complicaties in de acute fase van een herseninfarct te beperken Bij deze behandeling wordt geadviseerd te streven naar een verlaging van de gemiddelde arteriële bloeddruk (MAP) met ##%, bij voorkeur met labetalol (Jauch, ###) Hierbij moet wel opgemerkt worden dat deze grenswaarde voor de bloeddruk tot stand is gekomen op basis van consensus van een panel en dus expert opinion Dit advies komt overigens overeen met het streven naar een maximale bloeddruk van ##<DATUM> mmHg zoals ook als bovengrens bij de indicatiestelling voor de behandeling met intraveneuze trombolytica wordt aangehouden De werkgroep stelt een streefwaarde-gerichte aanpak voor bij patiënten na een TIA of herseninfarct met een hoog risico op cardiovasculaire events Bij patiënten met een aangetoonde atherosclerose (atherosclerose van van de TIA/het herseninfarct met atherosclerose (bij patiënten met een lacunair infarct) bestaat er indicatie om met behulp van statines van hoge intensiteit te streven naar een LDL-cholesterolgehalte lager dan #,# mmol/l Dit omdat het onderscheid tussen zogenaamde ‘large vessel’ en ‘small vessel disease’ in de verschillende trials niet altijd gemaakt is, naast het gegeven dat patiënten met een lacunair infarct vaak ook een hoog cardiovasculair risico hebben Bij patiënten met vasculaire risicofactoren maar zonder bewezen atherosclerose van de grote vaten is het advies te behandelen met statines van matige intensiteit met een streefwaarde van een Patiënten met een cerebrovasculaire aandoening hebben een sterk verhoogd risico op een nieuwe cardiovasculaire gebeurtenis of overlijden Dit risico is vergelijkbaar met patiënten die een coronaire hartziekte ##,# tot ##,#) Hierbij leek het cumulatieve risico na één respectievelijk vijf jaar in de loop van de jaren af te nemen (<PERSOON>, ###) Dit laatste zou wijzen op een afname door betere secunaire preventie in de laatste jaren Nederlands onderzoek suggereerde echter dat tot <LEEFTIJD> jaar na een TIA of licht herseninfarct het risico constant blijft (<PERSOON>, ###) Na een TIA is de incidentie van een herseninfarct binnen ## dagen gemiddeld tussen de # en ##%; dit risico kan nauwkeuriger worden ingeschat door de ABCD#-score (<PERSOON> pressure, Clinical features, Duration, Diabetes) (Johnston, ###) Het relatieve risico blijkt groter bij een leeftijd )<LEEFTIJD> jaar (RR #,#), een bloeddruk )###/## mmHg (RR #,#), en de aanwezigheid van diabetes (RR #,#); voor ieder van deze drie.
642
fms
TIA/het herseninfarct met atherosclerose (bij patiënten met een lacunair infarct) bestaat er indicatie om met behulp van statines van hoge intensiteit te streven naar een LDL-cholesterolgehalte lager dan #,# mmol/l Dit omdat het onderscheid tussen zogenaamde ‘large vessel’ en ‘small vessel disease’ in de verschillende trials niet altijd gemaakt is, naast het gegeven dat patiënten met een lacunair infarct vaak ook een hoog cardiovasculair risico hebben Bij patiënten met vasculaire risicofactoren maar zonder bewezen atherosclerose van de grote vaten is het advies te behandelen met statines van matige intensiteit met een streefwaarde van een Patiënten met een cerebrovasculaire aandoening hebben een sterk verhoogd risico op een nieuwe cardiovasculaire gebeurtenis of overlijden Dit risico is vergelijkbaar met patiënten die een coronaire hartziekte ##,# tot ##,#) Hierbij leek het cumulatieve risico na één respectievelijk vijf jaar in de loop van de jaren af te nemen (<PERSOON>, ###) Dit laatste zou wijzen op een afname door betere secunaire preventie in de laatste jaren Nederlands onderzoek suggereerde echter dat tot <LEEFTIJD> jaar na een TIA of licht herseninfarct het risico constant blijft (<PERSOON>, ###) Na een TIA is de incidentie van een herseninfarct binnen ## dagen gemiddeld tussen de # en ##%; dit risico kan nauwkeuriger worden ingeschat door de ABCD#-score (<PERSOON> pressure, Clinical features, Duration, Diabetes) (Johnston, ###) Het relatieve risico blijkt groter bij een leeftijd )<LEEFTIJD> jaar (RR #,#), een bloeddruk )###/## mmHg (RR #,#), en de aanwezigheid van diabetes (RR #,#); voor ieder van deze drie Deze cijfers suggereren dat het terugdringen van Patiënten hebben na een TIA of herseninfarct een vergelijkbaar risico om te overlijden als Na een TIA zijn leeftijd, hypertensie en diabetes sterk geassocieerd met het risico om Ambulante of thuis gemeten bloeddrukwaarden voorspellen het cardiovasculaire risico beter De keuze uit de diverse klassen antihypertensiva kan worden gemaakt op grond van individuele patiëntkarakteristieken (zoals etnische afkomst, comorbiditeit en leeftijd) Indien gekozen wordt voor combinatietherapie is er het meeste bewijs voor een combinatie van een Voor patiënten die een TIA, herseninfarct of hersenbloeding hebben doorgemaakt is bewezen dat verlaging van de bloeddruk tot minstens ###/## mmHg het risico op Het is niet aangetoond dat verlaging van de bloeddruk in de acute fase van het herseninfarct leidt tot een vermindering van het risico op een recidief herseninfarct of vermindering van Er is geen aanwijzing dat vroege behandeling met antihypertensiva leidt tot slechtere Er zijn consistente aanwijzingen dat behandeling van hypertensie binnen # uur is Er zijn geen gegevens bekend over het beste moment om te starten met de behandeling van Ezetimibe geeft een ##-##% extra vermindering van het LDL-cholesterol, maar er is geen bewijs dat toevoeging van ezetimibe bij patiënten na een TIA of herseninfarct de recidiefkans of het risico op overige cardiovasculaire aandoeningen vermindert, terwijl dit bij Behandeling van patiënten na een TIA of herseninfarct met een statine van matige tot hoge intensiteit verlaagt het risico op overige cardiovasculaire aandoeningen met ##% Voor oudere patiënten is er beperkt bewijs dat intensieve behandeling met statines leidt tot.
640
fms
Deze cijfers suggereren dat het terugdringen van Patiënten hebben na een TIA of herseninfarct een vergelijkbaar risico om te overlijden als Na een TIA zijn leeftijd, hypertensie en diabetes sterk geassocieerd met het risico om Ambulante of thuis gemeten bloeddrukwaarden voorspellen het cardiovasculaire risico beter De keuze uit de diverse klassen antihypertensiva kan worden gemaakt op grond van individuele patiëntkarakteristieken (zoals etnische afkomst, comorbiditeit en leeftijd) Indien gekozen wordt voor combinatietherapie is er het meeste bewijs voor een combinatie van een Voor patiënten die een TIA, herseninfarct of hersenbloeding hebben doorgemaakt is bewezen dat verlaging van de bloeddruk tot minstens ###/## mmHg het risico op Het is niet aangetoond dat verlaging van de bloeddruk in de acute fase van het herseninfarct leidt tot een vermindering van het risico op een recidief herseninfarct of vermindering van Er is geen aanwijzing dat vroege behandeling met antihypertensiva leidt tot slechtere Er zijn consistente aanwijzingen dat behandeling van hypertensie binnen # uur is Er zijn geen gegevens bekend over het beste moment om te starten met de behandeling van Ezetimibe geeft een ##-##% extra vermindering van het LDL-cholesterol, maar er is geen bewijs dat toevoeging van ezetimibe bij patiënten na een TIA of herseninfarct de recidiefkans of het risico op overige cardiovasculaire aandoeningen vermindert, terwijl dit bij Behandeling van patiënten na een TIA of herseninfarct met een statine van matige tot hoge intensiteit verlaagt het risico op overige cardiovasculaire aandoeningen met ##% Voor oudere patiënten is er beperkt bewijs dat intensieve behandeling met statines leidt tot hebben doorgemaakt (<PERSOON> meest recente systematische onderzoek was het <LEEFTIJD>-jaars risico ##,#% cumulatieve risico na één respectievelijk vijf jaar in de loop van de jaren af te nemen (<PERSOON>, ###) Dit laatste zou wijzen op een afname door betere secunaire preventie in de laatste jaren Nederlands onderzoek suggereerde echter dat tot <LEEFTIJD> jaar na een TIA of licht herseninfarct het risico constant blijft (<PERSOON>, ###) Na een TIA is de incidentie van een herseninfarct binnen ## dagen gemiddeld tussen de # en ##%; dit risico kan nauwkeuriger worden ingeschat door de ABCD#-score (<PERSOON> pressure, Clinical features, Duration, Diabetes) (Johnston, ###) Het relatieve risico blijkt groter bij een leeftijd )<LEEFTIJD> jaar (RR #,#), een bloeddruk )###/## mmHg (RR #,#), en de aanwezigheid van diabetes (RR #,#); voor ieder van deze drie factoren is het ##% BI ongeveer #,# tot #,# (Johnston, ###) Deze cijfers suggereren dat het terugdringen van modificeerbare Hypertensie is de belangrijkste risicofactor voor zowel een eerste als een recidief herseninfarct of bloeddruk moet de diagnose hypertensie gebaseerd zijn op tenminste twee metingen, die afhankelijk van de hoogte van de bloeddruk, verspreid zijn over meerdere visites bij hoge bloeddrukwaarden dient dit interval kort te zijn (dagen), bij lagere bloeddrukwaarden kan een langer interval (weken tot maanden) gehanteerd worden (CBO, ###) Intervallen langer dan twee tot drie maanden bij het controleren van de bloeddruk zijn Het meten van de bloeddruk in de spreekkamer komt matig overeen met de ##-uurs ambulante.
644
fms
###) In het meest recente systematische onderzoek was het <LEEFTIJD>-jaars risico ##,#% cumulatieve risico na één respectievelijk vijf jaar in de loop van de jaren af te nemen (<PERSOON>, ###) Dit laatste zou wijzen op een afname door betere secunaire preventie in de laatste jaren Nederlands onderzoek suggereerde echter dat tot <LEEFTIJD> jaar na een TIA of licht herseninfarct het risico constant blijft (<PERSOON>, ###) Na een TIA is de incidentie van een herseninfarct binnen ## dagen gemiddeld tussen de # en ##%; dit risico kan nauwkeuriger worden ingeschat door de ABCD#-score (<PERSOON> pressure, Clinical features, Duration, Diabetes) (Johnston, ###) Het relatieve risico blijkt groter bij een leeftijd )<LEEFTIJD> jaar (RR #,#), een bloeddruk )###/## mmHg (RR #,#), en de aanwezigheid van diabetes (RR #,#); voor ieder van deze drie factoren is het ##% BI ongeveer #,# tot #,# (Johnston, ###) Deze cijfers suggereren dat het terugdringen van modificeerbare Hypertensie is de belangrijkste risicofactor voor zowel een eerste als een recidief herseninfarct of bloeddruk moet de diagnose hypertensie gebaseerd zijn op tenminste twee metingen, die afhankelijk van de hoogte van de bloeddruk, verspreid zijn over meerdere visites bij hoge bloeddrukwaarden dient dit interval kort te zijn (dagen), bij lagere bloeddrukwaarden kan een langer interval (weken tot maanden) gehanteerd worden (CBO, ###) Intervallen langer dan twee tot drie maanden bij het controleren van de bloeddruk zijn Het meten van de bloeddruk in de spreekkamer komt matig overeen met de ##-uurs ambulante hart- en vaatziekten (Dolan, ###; Kario, ###) Daarbij is het verschil tussen tijdens het spreekuur en ambulante of thuis gemeten bloeddrukwaarden niet voorspellend voor cardiovasculaire uitkomsten (onder andere Verdecchia, ###; Kario, ###) Bovendien zijn er aanwijzingen dat overbehandeling kan worden beperkt omdat bloeddrukbehandeling op basis van ambulante meting geassocieerd met een even grote vermindering van linkerventrikelhypertrofie als behandeling op basis van de spreekuurbloeddruk, maar met minder bloeddrukverlagende medicatie Vanwege de additionele kosten was behandeling op basis van ##-uurs bloeddrukmeting echter niet goedkoper (Staessen, ###) Twee latere onderzoeken lieten zien dat behandeling van bloeddruk op basis van thuisgemeten waarden leidt tot minder medicatie zonder verschil in hypertensieve Als alternatief voor het gebruik van ambulant en thuis gemeten bloeddrukwaarden kan een automatische interval van vijf minuten en weglaten van de #ste meting lijkt goed te correleren met het ambulante daggemiddelde (<PERSOON>, ###) Belangrijk is dat de normaalwaarden voor zowel de ambulante bloeddrukmeting als thuis gemeten bloeddruk lager liggen Bij een streefwaarde voor de spreekuurbloeddruk van (###/## mm Hg is voor zowel het ambulante daggemiddelde als de thuis gemeten bloeddruk de normaalwaarde (###/## mmHg (CBO, ###) Voor aanvullende informatie over de indicaties van thuis- en Onder de antihypertensiva die in gerandomiseerde onderzoeken bij patienten met een herseninfarct zijn antihypertensiva, namelijk de angiotensine-converterend-enzym(ACE)-remmers en angiotensinereceptorblokkers (ARB’s)), diuretica en calciumantagonisten Het effect van bloeddrukverlaging op cardiovasculaire uitkomsten bij patiënten na een TIA of herseninfarct is in vijf studies onderzocht, waarvan één studie bij uitsluitend Chinese patiënten werd verricht (<PERSOON> Stroke Antihypertensive Treatment Study; PATS) Beta-blokkers.
708
fms
###) Daarbij is het verschil tussen tijdens het spreekuur en ambulante of thuis gemeten bloeddrukwaarden niet voorspellend voor cardiovasculaire uitkomsten (onder andere Verdecchia, ###; Kario, ###) Bovendien zijn er aanwijzingen dat overbehandeling kan worden beperkt omdat bloeddrukbehandeling op basis van ambulante meting geassocieerd met een even grote vermindering van linkerventrikelhypertrofie als behandeling op basis van de spreekuurbloeddruk, maar met minder bloeddrukverlagende medicatie Vanwege de additionele kosten was behandeling op basis van ##-uurs bloeddrukmeting echter niet goedkoper (Staessen, ###) Twee latere onderzoeken lieten zien dat behandeling van bloeddruk op basis van thuisgemeten waarden leidt tot minder medicatie zonder verschil in hypertensieve Als alternatief voor het gebruik van ambulant en thuis gemeten bloeddrukwaarden kan een automatische interval van vijf minuten en weglaten van de #ste meting lijkt goed te correleren met het ambulante daggemiddelde (<PERSOON>, ###) Belangrijk is dat de normaalwaarden voor zowel de ambulante bloeddrukmeting als thuis gemeten bloeddruk lager liggen Bij een streefwaarde voor de spreekuurbloeddruk van (###/## mm Hg is voor zowel het ambulante daggemiddelde als de thuis gemeten bloeddruk de normaalwaarde (###/## mmHg (CBO, ###) Voor aanvullende informatie over de indicaties van thuis- en Onder de antihypertensiva die in gerandomiseerde onderzoeken bij patienten met een herseninfarct zijn antihypertensiva, namelijk de angiotensine-converterend-enzym(ACE)-remmers en angiotensinereceptorblokkers (ARB’s)), diuretica en calciumantagonisten Het effect van bloeddrukverlaging op cardiovasculaire uitkomsten bij patiënten na een TIA of herseninfarct is in vijf studies onderzocht, waarvan één studie bij uitsluitend Chinese patiënten werd verricht (<PERSOON> Stroke Antihypertensive Treatment Study; PATS) Beta-blokkers herseninfarct gerandomiseerd tussen atenolol ## mg of placebo (Dutch TIA trial, ###) Na een gemiddelde follow-up duur van #,<LEEFTIJD> jaar was het risico op recidief herseninfarct niet significant verschillend (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) tussen atenolol en placebo Ook het risico op gecombineerde cardiovasculaire uitkomsten was niet verschillend (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) In de groep die atenolol kreeg daalde de gemiddelde bloeddruk met <DATUM> mmHg ten opzichte van placebo In de met atenolol behandelde groep traden meer bijwerkingen op dan in de groep die placebo kreeg In een multi-center studie in Zweden (TEST-studie) werden ### hypertensive patienten binnen drie weken na een herseninfarct gerandomiseerd tussen atenolol ## mg en placebo (Eriksson, ###) Na een follow-up duur van #,<LEEFTIJD> jaar was er geen verschil in het primaire eindpunt, #,##; ##% BI #,## tot #,##) Het verschil in bloeddruk tussen de twee groepen was <DATUM> mmHg ten voordele van de met atenolol behandelde groep De studie werd voortijdig afgebroken omdat de beoogde inclusie niet werd gehaald Een meta-analyse van deze twee studies liet evenmin een verschil tussen atenolol en placebo zien met tot #,##) voor het risico op andere belangrijke cardiovasculaire gebeurtenissen (<PERSOON>, ###) RAS-blokkers en diuretica In de Perindopril protection against recurrent stroke study (PROGRESS), werden ### patiënten gerandomiseerd die in de afgelopen vijf jaar een herseninfarct, TIA of hersenbloeding hadden doorgemaakt naar behandeling met perindopril met of zonder indapamide versus placebo Behandeling met.
697
fms
gerandomiseerd tussen atenolol ## mg of placebo (Dutch TIA trial, ###) Na een gemiddelde follow-up duur van #,<LEEFTIJD> jaar was het risico op recidief herseninfarct niet significant verschillend (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) tussen atenolol en placebo Ook het risico op gecombineerde cardiovasculaire uitkomsten was niet verschillend (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) In de groep die atenolol kreeg daalde de gemiddelde bloeddruk met <DATUM> mmHg ten opzichte van placebo In de met atenolol behandelde groep traden meer bijwerkingen op dan in de groep die placebo kreeg In een multi-center studie in Zweden (TEST-studie) werden ### hypertensive patienten binnen drie weken na een herseninfarct gerandomiseerd tussen atenolol ## mg en placebo (Eriksson, ###) Na een follow-up duur van #,<LEEFTIJD> jaar was er geen verschil in het primaire eindpunt, #,##; ##% BI #,## tot #,##) Het verschil in bloeddruk tussen de twee groepen was <DATUM> mmHg ten voordele van de met atenolol behandelde groep De studie werd voortijdig afgebroken omdat de beoogde inclusie niet werd gehaald Een meta-analyse van deze twee studies liet evenmin een verschil tussen atenolol en placebo zien met tot #,##) voor het risico op andere belangrijke cardiovasculaire gebeurtenissen (<PERSOON>, ###) RAS-blokkers en diuretica In de Perindopril protection against recurrent stroke study (PROGRESS), werden ### patiënten gerandomiseerd die in de afgelopen vijf jaar een herseninfarct, TIA of hersenbloeding hadden doorgemaakt naar behandeling met perindopril met of zonder indapamide versus placebo Behandeling met uitgangsbloeddruk van ###/## mmHg in de actief behandelde groep vergeleken met placebo en resulteerde in een ##% risicoreductie op het primaire eindpunt recidief herseninfarct (##% BI ## tot ##%) De absolute risicoreductie was #%, de NNT voor vier jaar om een herseninfarct te voorkomen bedroeg ## (PROGRESS Collaborative Group, ###) Daarnaast daalde het risico op alle belangrijke vasculaire uitkomsten (naast voor vier jaar ##) Er was geen significant verschil in sterfte tussen de twee groepen, met een risicoreductie van #% (##% BI -## tot ##%) tussen de behandelde groep en placebo Uit de subanalyse bleek dat alleen de gecombineerde behandeling van perindopril en indapamide effectief was met een relatieve risicoreductie van ##% (##% BI ## tot ##%), terwijl de risicoreductie bij monotherapie met perindopril niet significant verschillend gemiddelde follow-up duur van ## maanden was de systolische bloeddruk # mmHg lager in de telmisartangroep in vergelijking met de met placebo behandelde groep Behandeling met telmisartan leidde niet tot een significante vermindering van het risico op recidief herseninfarct (#,#% in de telmisartangroep en #,#% in uitkomsten of sterfte Op basis van een eerdere meta-analyse vóór het uitkomen van de PROFESS-studie naar secundaire preventie door bloeddrukverlaging bij in totaal <DATUM> patiënten in totaal zeven studies was de risico en cardiovasculaire gebeurtenissen bij patiënten met een herseninfarct opnieuw onderzocht (<PERSOON>, ###) Naast de hier besproken studies werden in de meta-analyse vijf andere grote onderzoeken geïncludeerd waaruit de subgroepen die een herseninfarct hadden doorgemaakt waren geselecteerd De geaggregeerde data lieten.
710
fms
behandelde groep vergeleken met placebo en resulteerde in een ##% risicoreductie op het primaire eindpunt recidief herseninfarct (##% BI ## tot ##%) De absolute risicoreductie was #%, de NNT voor vier jaar om een herseninfarct te voorkomen bedroeg ## (PROGRESS Collaborative Group, ###) Daarnaast daalde het risico op alle belangrijke vasculaire uitkomsten (naast voor vier jaar ##) Er was geen significant verschil in sterfte tussen de twee groepen, met een risicoreductie van #% (##% BI -## tot ##%) tussen de behandelde groep en placebo Uit de subanalyse bleek dat alleen de gecombineerde behandeling van perindopril en indapamide effectief was met een relatieve risicoreductie van ##% (##% BI ## tot ##%), terwijl de risicoreductie bij monotherapie met perindopril niet significant verschillend gemiddelde follow-up duur van ## maanden was de systolische bloeddruk # mmHg lager in de telmisartangroep in vergelijking met de met placebo behandelde groep Behandeling met telmisartan leidde niet tot een significante vermindering van het risico op recidief herseninfarct (#,#% in de telmisartangroep en #,#% in uitkomsten of sterfte Op basis van een eerdere meta-analyse vóór het uitkomen van de PROFESS-studie naar secundaire preventie door bloeddrukverlaging bij in totaal <DATUM> patiënten in totaal zeven studies was de risico en cardiovasculaire gebeurtenissen bij patiënten met een herseninfarct opnieuw onderzocht (<PERSOON>, ###) Naast de hier besproken studies werden in de meta-analyse vijf andere grote onderzoeken geïncludeerd waaruit de subgroepen die een herseninfarct hadden doorgemaakt waren geselecteerd De geaggregeerde data lieten eprosartan bij ### hypertensieve patienten die in de laatste ## maanden een TIA of herseninfarct hadden doorgemaakt (<PERSOON>, ###) Eindpunt was een aggregaat van cardiovasculaire en cerebrovasculaire gebeurtenissen Behandeling met eprosartan leidde tot een lager risico op het gecombineerde eindpunt, wat vooral werd gedreven door het verschil in cardiovasculaire gebeurtenissen (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) De bereikte bloeddrukdaling was niet verschillend tussen beide groepen De deelnemers en artsen waren op de hoogte van de studiemedicatie, maar de eindpunten van de studie werden geblindeerd onderzocht (PROBEdesign) Tijdens het onderzoek kregen meer patiënten in de nitrendipine groep een ACE remmer of ARB, terwijl in de eprosartan groep meer patienten een calciumantagonist kregen Zowel het PROBE-design als de medicatieverschillen tijdens het onderzoek kunnen van invloed zijn geweest op de uitkomsten Daarnaast beperkt de verstreken tijd tussen het optreden van een TIA of herseninfarct en de start van de studie de De studies naar het meest optimale bloeddrukverlagende geneesmiddel bij patiënten met een TIA of herseninfarct laten zien dat er geen bewijs is dat beta-blokkers het recidief risico op een herseninfarct of andere cardiovasculaire gebeurtenis bij deze patiënten gunstig beïnvloeden Voor ACE-remmers en ARB’s is een significante, maar bescheiden vermindering van het risico op een recidief herseninfarct of belangrijke cardiovasculaire gebeurtenis aantoonbaar Alleen voor diuretica in combinatie met een ACE-remmer of ARB is een belangrijke reductie van het recidief risico op een herseninfarct aangetoond Voor calciumantagonisten is slechts beperkt bewijs beschikbaar vergeleken met een ARB was geen verschil waarneembaar in het recidief.
642
fms
laatste ## maanden een TIA of herseninfarct hadden doorgemaakt (<PERSOON>, ###) Eindpunt was een aggregaat van cardiovasculaire en cerebrovasculaire gebeurtenissen Behandeling met eprosartan leidde tot een lager risico op het gecombineerde eindpunt, wat vooral werd gedreven door het verschil in cardiovasculaire gebeurtenissen (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) De bereikte bloeddrukdaling was niet verschillend tussen beide groepen De deelnemers en artsen waren op de hoogte van de studiemedicatie, maar de eindpunten van de studie werden geblindeerd onderzocht (PROBEdesign) Tijdens het onderzoek kregen meer patiënten in de nitrendipine groep een ACE remmer of ARB, terwijl in de eprosartan groep meer patienten een calciumantagonist kregen Zowel het PROBE-design als de medicatieverschillen tijdens het onderzoek kunnen van invloed zijn geweest op de uitkomsten Daarnaast beperkt de verstreken tijd tussen het optreden van een TIA of herseninfarct en de start van de studie de De studies naar het meest optimale bloeddrukverlagende geneesmiddel bij patiënten met een TIA of herseninfarct laten zien dat er geen bewijs is dat beta-blokkers het recidief risico op een herseninfarct of andere cardiovasculaire gebeurtenis bij deze patiënten gunstig beïnvloeden Voor ACE-remmers en ARB’s is een significante, maar bescheiden vermindering van het risico op een recidief herseninfarct of belangrijke cardiovasculaire gebeurtenis aantoonbaar Alleen voor diuretica in combinatie met een ACE-remmer of ARB is een belangrijke reductie van het recidief risico op een herseninfarct aangetoond Voor calciumantagonisten is slechts beperkt bewijs beschikbaar vergeleken met een ARB was geen verschil waarneembaar in het recidief Daarnaast dient vermeld te worden dat bij de primaire preventie van een hersenbloeding of herseninfarct bij patiënten met hypertensie calciumantagonisten een iets betere bescherming lijken te geven met betrekking tot het risico op een herseninfarct dan ACE-remmers (Law, ###; Hieruit wordt geconcludeerd dat behandeling met middelen die aangrijpen op het renine-angiotensine-systeem, de zogenaamde RAS-blokkers, een significante vermindering geven van de kans op recidief herseninfarct (<PERSOON> van de bloeddruk na een herseninfarct vermindert de kans op een recidief TIA of herseninfarct vooral vermindering van het risico op een recidief herseninfarct of andere cardiovasculaire gebeurtenis bij patiënten Na een TIA of herseninfarct geeft alleen het starten van een diureticum een bewezen reductie van de kans op een nieuw herseninfarct Het behandelen met een ACE-remmer in combinatie met een diureticum geeft reductie van het risico op een recidief herseninfarct maar ook op vasculaire eindpunten Voor calciumantagonisten bestaan onvoldoende gegevens met betrekking tot secundaire preventie na herseninfarct Betablokkers lijken In zowel de Dutch TIA trial als de TEST-studie was de bloeddruk voor aanvang van de studie relatief hoog met een uitgangswaarde van gemiddeld ###/## mmHg voor de Dutch TIA trial en een uitgangsbloeddruk van ###/## mmHg voor de TEST-studie In beide studies was de bereikte bloeddrukdaling relatief gering en het uiteindelijke effect op uitkomsten niet significant In PROFESS was de gemiddelde bloeddruk bij aanvang ### mmHg in zowel de met telmisartan behandelde groep als in de placebogroep en werd gedurende het.
577
fms
vermeld te worden dat bij de primaire preventie van een hersenbloeding of herseninfarct bij patiënten met hypertensie calciumantagonisten een iets betere bescherming lijken te geven met betrekking tot het risico op een herseninfarct dan ACE-remmers (Law, ###; Hieruit wordt geconcludeerd dat behandeling met middelen die aangrijpen op het renine-angiotensine-systeem, de zogenaamde RAS-blokkers, een significante vermindering geven van de kans op recidief herseninfarct (<PERSOON> van de bloeddruk na een herseninfarct vermindert de kans op een recidief TIA of herseninfarct vooral vermindering van het risico op een recidief herseninfarct of andere cardiovasculaire gebeurtenis bij patiënten Na een TIA of herseninfarct geeft alleen het starten van een diureticum een bewezen reductie van de kans op een nieuw herseninfarct Het behandelen met een ACE-remmer in combinatie met een diureticum geeft reductie van het risico op een recidief herseninfarct maar ook op vasculaire eindpunten Voor calciumantagonisten bestaan onvoldoende gegevens met betrekking tot secundaire preventie na herseninfarct Betablokkers lijken In zowel de Dutch TIA trial als de TEST-studie was de bloeddruk voor aanvang van de studie relatief hoog met een uitgangswaarde van gemiddeld ###/## mmHg voor de Dutch TIA trial en een uitgangsbloeddruk van ###/## mmHg voor de TEST-studie In beide studies was de bereikte bloeddrukdaling relatief gering en het uiteindelijke effect op uitkomsten niet significant In PROFESS was de gemiddelde bloeddruk bij aanvang ### mmHg in zowel de met telmisartan behandelde groep als in de placebogroep en werd gedurende het placebogroep In PROGRESS was de gemiddelde bloeddruk ###/## mmHg bij aanvang van de studie Deze daalde in de actief behandelde groep met <DATUM> mmHg ten opzichte van placebo naar een waarde van ongeveer ###/## mmHg in de behandelde groep tegen ###/## mmHg in de placebogroep In de MOSES-studie werden twee actieve behandelarmen vergeleken, die niet verschilden in effect op de bloeddruk In deze studies, waarin specifiek gekeken is naar patiënten met een TIA of herseninfarct is een streefwaarde tussen de ### en ### mmHg voor de systolische bloeddruk en tussen de ## en ## mmHg voor de diastolische bloeddruk herseninfarct - laten zien dat er geen aanwijzingen zijn voor een toename van het risico op een herseninfarct bij lagere bloeddrukwaarden (de zogenaamde J-curve) (Arima, ###) Voor het risico op coronaire hartziekten lijkt een J-curve echter wel te bestaan (Messerli, ###; Bangalore, ###) Daarnaast hebben enkele grote gerandomiseerde studies laten zien dat bij patiënten met een hoog risico op hart- en vaatziekten of diabetes mellitus bloeddrukbehandeling bij waarden onder de ###/## mmHg niet leidt tot een verdere vermindering van patiënten die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt is dit niet uitgezocht, en ontbreekt specifiek bewijs dat bloeddrukbehandeling tot waarden (###/## mmHg het risico op een recidief herseninfarct of andere harten vaatziekten vermindert In de literauur zijn tegenstrijdige resultaten van vroege antihypertensive behandeling van patiënten met een Behandeling van hypertensie in de eerste vijf tot zeven dagen na een acuut herseninfarct lijkt geassocieerd met een slechtere neurologische uitkomst in een oudere studie met hoge doses intraveneuze nimodipine De.
615
fms
Deze daalde in de actief behandelde groep met <DATUM> mmHg ten opzichte van placebo naar een waarde van ongeveer ###/## mmHg in de behandelde groep tegen ###/## mmHg in de placebogroep In de MOSES-studie werden twee actieve behandelarmen vergeleken, die niet verschilden in effect op de bloeddruk In deze studies, waarin specifiek gekeken is naar patiënten met een TIA of herseninfarct is een streefwaarde tussen de ### en ### mmHg voor de systolische bloeddruk en tussen de ## en ## mmHg voor de diastolische bloeddruk herseninfarct - laten zien dat er geen aanwijzingen zijn voor een toename van het risico op een herseninfarct bij lagere bloeddrukwaarden (de zogenaamde J-curve) (Arima, ###) Voor het risico op coronaire hartziekten lijkt een J-curve echter wel te bestaan (Messerli, ###; Bangalore, ###) Daarnaast hebben enkele grote gerandomiseerde studies laten zien dat bij patiënten met een hoog risico op hart- en vaatziekten of diabetes mellitus bloeddrukbehandeling bij waarden onder de ###/## mmHg niet leidt tot een verdere vermindering van patiënten die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt is dit niet uitgezocht, en ontbreekt specifiek bewijs dat bloeddrukbehandeling tot waarden (###/## mmHg het risico op een recidief herseninfarct of andere harten vaatziekten vermindert In de literauur zijn tegenstrijdige resultaten van vroege antihypertensive behandeling van patiënten met een Behandeling van hypertensie in de eerste vijf tot zeven dagen na een acuut herseninfarct lijkt geassocieerd met een slechtere neurologische uitkomst in een oudere studie met hoge doses intraveneuze nimodipine De In deze Intravenous Nimodipine West European Stroke Trial (INWEST) werd onderzocht of behandeling met intraveneus nimodipine in hoge dosering (nimodipine # mg/uur, # mg/uur of placebo gedurende vijf dagen) de functionele neurologische uitkomst zou verbeteren bij patiënten met een acuut herseninfarct Het onderzoek werd vroegtijdig afgebroken na inclusie van ### van de ### patiënten vanwege aanwijzingen voor neurologische verslechtering in de groep die nimodipine kreeg toegediend (<PERSOON> van ## tot ##% en ≥##% van de diastolische bloeddruk waren geassocieerd met een slechtere neurologische uitkomst of overlijden in de #,## tot ##,#) Voor lagere doseringen nimodipine en bloeddrukdalingen (##% was het verschil niet significant In de Scandinavian Acute Stroke Trial (SCAST) werden ### patiënten met een acuut herseninfarct gerandomiseerd tussen behandeling met candesartan of placebo (Sandset, ###) Gedurende de behandelperiode van zeven dagen was de bloeddruk bij patiënten die candesartan kregen ###/## mmHg versus ###/## mmHg in de placebogroep Na zes maanden was het risico op het samengestelde eindpunt (vasculair overlijden, hartinfarct en herseninfarct of hersenbloeding) niet verschillend tussen beide groepen (gecorrigeerde hazard ratio #,##; ##% BI #,## tot #,##; p=#,##) Het hogere risico op een slechte functionele uitkomst (mRS, gecorrigeerde common odds ratio #,##; ##% BI #,## tot #,##) in de interventiegroep kan niet goed verklaard worden door een toename in vasculaire eindpunten of door bloeddrukverschil tussen beide groepen (Sandset, ###) In een secundaire analyse leek het effect van de behandeling binnen # uur juist gunstig (Jusofic, ###) vergeleken met placebo bij ### patienten.
700
fms
Stroke Trial (INWEST) werd onderzocht of behandeling met intraveneus nimodipine in hoge dosering (nimodipine # mg/uur, # mg/uur of placebo gedurende vijf dagen) de functionele neurologische uitkomst zou verbeteren bij patiënten met een acuut herseninfarct Het onderzoek werd vroegtijdig afgebroken na inclusie van ### van de ### patiënten vanwege aanwijzingen voor neurologische verslechtering in de groep die nimodipine kreeg toegediend (<PERSOON> van ## tot ##% en ≥##% van de diastolische bloeddruk waren geassocieerd met een slechtere neurologische uitkomst of overlijden in de #,## tot ##,#) Voor lagere doseringen nimodipine en bloeddrukdalingen (##% was het verschil niet significant In de Scandinavian Acute Stroke Trial (SCAST) werden ### patiënten met een acuut herseninfarct gerandomiseerd tussen behandeling met candesartan of placebo (Sandset, ###) Gedurende de behandelperiode van zeven dagen was de bloeddruk bij patiënten die candesartan kregen ###/## mmHg versus ###/## mmHg in de placebogroep Na zes maanden was het risico op het samengestelde eindpunt (vasculair overlijden, hartinfarct en herseninfarct of hersenbloeding) niet verschillend tussen beide groepen (gecorrigeerde hazard ratio #,##; ##% BI #,## tot #,##; p=#,##) Het hogere risico op een slechte functionele uitkomst (mRS, gecorrigeerde common odds ratio #,##; ##% BI #,## tot #,##) in de interventiegroep kan niet goed verklaard worden door een toename in vasculaire eindpunten of door bloeddrukverschil tussen beide groepen (Sandset, ###) In een secundaire analyse leek het effect van de behandeling binnen # uur juist gunstig (Jusofic, ###) vergeleken met placebo bij ### patienten orale medicatie, de andere helft niet Er werd geen effect van de acute interventie op de functionele uitkomst hier waren aanwijzingen dat in de vooraf gedefinieerde subgroep van patiënten die binnen # uur werden behandeld, een gunstig effect van de behandeling op de primaire uitkomst bestond (geadjusteerde common In een Cochrane analyse van alle studies die acute antihypertensieve behandeling vergeleken met standaardbehandeling werd eveneens geen effect gevonden (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##), maar wel in de Terzijde noemen we de de Express-studie (Rothwell, ###) Hierin werd in twee opeenvolgende periodes gekeken naar het effect van snelle preventieve maatregelen (fase #) - bestaande uit plaatjesremming, een statine en bloeddrukverlaging - vergeleken met standaardbehandeling (fase #) bij patiënten na een TIA of klein herseninfarct Het primaire eindpunt was het risico op een herseninfarct na ## dagen In fase # werd binnen één dag (interquartile range (IQR) nul tot drie dagen) gestart met secundaire preventie terwijl in fase # gemiddeld na ## (IQR acht tot ## dagen) met medicatie werd gestart In de groep die snel behandeld werd was de kans op een herseninfarct #,#% na ## dagen, terwijl in de groep die minder snel behandeld werd het recidief risico ##,#% was (hazard ratio #,##; ##% BI #,## tot #,##) Deze studie laat zien dat een snelle, geïntegreerde aanpak bij patiënten na een TIA of klein herseninfarct geassocieerd is met betere uitkomsten In de groep die snelle preventieve maatregelen kreeg had ##% minder dan # dagen additionele anti-hypertensiva in vergelijking met.
729
fms
werd geen effect van de acute interventie op de functionele uitkomst hier waren aanwijzingen dat in de vooraf gedefinieerde subgroep van patiënten die binnen # uur werden behandeld, een gunstig effect van de behandeling op de primaire uitkomst bestond (geadjusteerde common In een Cochrane analyse van alle studies die acute antihypertensieve behandeling vergeleken met standaardbehandeling werd eveneens geen effect gevonden (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##), maar wel in de Terzijde noemen we de de Express-studie (Rothwell, ###) Hierin werd in twee opeenvolgende periodes gekeken naar het effect van snelle preventieve maatregelen (fase #) - bestaande uit plaatjesremming, een statine en bloeddrukverlaging - vergeleken met standaardbehandeling (fase #) bij patiënten na een TIA of klein herseninfarct Het primaire eindpunt was het risico op een herseninfarct na ## dagen In fase # werd binnen één dag (interquartile range (IQR) nul tot drie dagen) gestart met secundaire preventie terwijl in fase # gemiddeld na ## (IQR acht tot ## dagen) met medicatie werd gestart In de groep die snel behandeld werd was de kans op een herseninfarct #,#% na ## dagen, terwijl in de groep die minder snel behandeld werd het recidief risico ##,#% was (hazard ratio #,##; ##% BI #,## tot #,##) Deze studie laat zien dat een snelle, geïntegreerde aanpak bij patiënten na een TIA of klein herseninfarct geassocieerd is met betere uitkomsten In de groep die snelle preventieve maatregelen kreeg had ##% minder dan # dagen additionele anti-hypertensiva in vergelijking met Voor het starten van plaatjesremming en Voor de behandeling van hypertensie bij patiënten met een hersenbloeding wordt verwezen naar de module De effectiviteit van HMG co-A reductase remmers (statines) bij patiënten met hart- en vaatziekten is aangetoond, ongeacht de initiële hoogte van het cholesterolgehalte Gericht op patiënten die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt heeft een meta-analyse van ## ### patiënten aangetoond dat hoe groter de LDL-cholesterolverlaging bereikt met statines, hoe lager het risico op een recidief herseninfarct (Baigent, ###) Ook is aangetoond dat de opbrengst van behandeling met statines groter is naarmate er ernstigere atherosclerose is of het <LEEFTIJD>-jaarsrisico op ziekte of sterfte door een cardiovasculaire aandoening hoger is Tot op heden is in de relevante onderzoeken geen voordeel van behandeling met andere cholesterolverlagende aangetoond en het voorschrijven hiervan wordt in de huidige richtlijnen dan ook niet geadviseerd De IMPROVEIT studie onderzocht bij meer dan ## ### patiënten die een acuut coronair syndroom hadden doorgemaakt of ezetimibe ## mg plus simvastatine ## mg effectiever is in het voorkomen van een nieuwe cardiovasculaire gebeurtenis in vergelijking met simvastatine ## mg alleen (Eisen, ###) Behandeling met ezetimibe als comedicatie naast simvastatine gaf na zeven jaar een extra ## tot ##% verlaging van het LDL-cholesterol met een bescheiden relatieve risicoreductie van #,#% vergeleken met simvastatine alleen (p=#,###) Hierbij was er een significante reductie van het aantal primaire eindpunten (met name myocardinfarcten en herseninfarcten) en uit recentere publicaties ook een reductie van het aantal vervolg vasculaire events In totaal moesten ##.
667
fms
Voor de behandeling van hypertensie bij patiënten met een hersenbloeding wordt verwezen naar de module De effectiviteit van HMG co-A reductase remmers (statines) bij patiënten met hart- en vaatziekten is aangetoond, ongeacht de initiële hoogte van het cholesterolgehalte Gericht op patiënten die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt heeft een meta-analyse van ## ### patiënten aangetoond dat hoe groter de LDL-cholesterolverlaging bereikt met statines, hoe lager het risico op een recidief herseninfarct (Baigent, ###) Ook is aangetoond dat de opbrengst van behandeling met statines groter is naarmate er ernstigere atherosclerose is of het <LEEFTIJD>-jaarsrisico op ziekte of sterfte door een cardiovasculaire aandoening hoger is Tot op heden is in de relevante onderzoeken geen voordeel van behandeling met andere cholesterolverlagende aangetoond en het voorschrijven hiervan wordt in de huidige richtlijnen dan ook niet geadviseerd De IMPROVEIT studie onderzocht bij meer dan ## ### patiënten die een acuut coronair syndroom hadden doorgemaakt of ezetimibe ## mg plus simvastatine ## mg effectiever is in het voorkomen van een nieuwe cardiovasculaire gebeurtenis in vergelijking met simvastatine ## mg alleen (Eisen, ###) Behandeling met ezetimibe als comedicatie naast simvastatine gaf na zeven jaar een extra ## tot ##% verlaging van het LDL-cholesterol met een bescheiden relatieve risicoreductie van #,#% vergeleken met simvastatine alleen (p=#,###) Hierbij was er een significante reductie van het aantal primaire eindpunten (met name myocardinfarcten en herseninfarcten) en uit recentere publicaties ook een reductie van het aantal vervolg vasculaire events In totaal moesten ## In de Europese richtlijn voor cardiovasculair risicomanagement uit ### (### European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice opgesteld door <PERSOON> Sixth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice) wordt met zeer hoog-risico patiënten bedoeld patiënten met atherosclerotische cardiovasculaire aandoeningen, zoals pectoris, een percutane coronaire interventie (PCI) of andere arteriële revascularisatie, perifeer arterieel vaatlijden of een TIA of herseninfarct waarbij een atherosclerotische oorzaak waarschijnlijk is (Piepoli, ###) Deze laatste groep is wellicht gemakkelijker te omschrijven als die patiënten wiens TIA of herseninfarct ingedeeld kan worden significante ()##%) stenose of occlusie van één van de cerebropetale vaten gevonden is Dit overziend geeft de werkgroep de voorkeur aan het verleggen van de streefwaarde van voorheen (#,# mmol/l naar #,# mmol/l in Bij patiënten na een TIA of herseninfarct die vasculaire risicofactoren hebben, maar zonder bewezen atherosclerose van de grote vaten, blijft conform de Europese richtlijn uit ### de streefwaarde van het LDLcholesterolgehalte #,# mmol/l De statines zijn in te delen in drie groepen de statines atorvastatine en rosuvastatine staan in hun hogere doseringen (atorvastatine ## tot ## mg of rosuvastatine ## tot ## mg) bekend om hun hogere intensiteit, terwijl ze lager gedoseerd (atorvastatine ## tot ## mg, rosuvastatine # tot ## mg) een behandeling met matige intensiteit vormen, evenals de simvastatine gedoseerd van ## tot ## mg Behandeling met simvastatine ## mg of pravastatine ## tot ## mg staat bekend als een behandeling van lage intensiteit Voor de weergave van de.
662
fms
### (### European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice opgesteld door <PERSOON> Sixth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice) wordt met zeer hoog-risico patiënten bedoeld patiënten met atherosclerotische cardiovasculaire aandoeningen, zoals pectoris, een percutane coronaire interventie (PCI) of andere arteriële revascularisatie, perifeer arterieel vaatlijden of een TIA of herseninfarct waarbij een atherosclerotische oorzaak waarschijnlijk is (Piepoli, ###) Deze laatste groep is wellicht gemakkelijker te omschrijven als die patiënten wiens TIA of herseninfarct ingedeeld kan worden significante ()##%) stenose of occlusie van één van de cerebropetale vaten gevonden is Dit overziend geeft de werkgroep de voorkeur aan het verleggen van de streefwaarde van voorheen (#,# mmol/l naar #,# mmol/l in Bij patiënten na een TIA of herseninfarct die vasculaire risicofactoren hebben, maar zonder bewezen atherosclerose van de grote vaten, blijft conform de Europese richtlijn uit ### de streefwaarde van het LDLcholesterolgehalte #,# mmol/l De statines zijn in te delen in drie groepen de statines atorvastatine en rosuvastatine staan in hun hogere doseringen (atorvastatine ## tot ## mg of rosuvastatine ## tot ## mg) bekend om hun hogere intensiteit, terwijl ze lager gedoseerd (atorvastatine ## tot ## mg, rosuvastatine # tot ## mg) een behandeling met matige intensiteit vormen, evenals de simvastatine gedoseerd van ## tot ## mg Behandeling met simvastatine ## mg of pravastatine ## tot ## mg staat bekend als een behandeling van lage intensiteit Voor de weergave van de Helaas lukt het ondanks inspanningen van Tabel # Gemiddelde procentuele daling in het LDL-cholesterol bij het gebruik van verschillende Intensievere statinebehandeling is geassocieerd met een iets grotere relatieve risicoreductie voor cardiovasculaire eindpunten bij patiënten met een TIA/herseninfarct Direct vergelijkende studies, waarbij gekeken is naar het effect van intensieve versus minder intensieve statinebehandeling op cardiovasculaire (voortbouwend op de eerdere genoemde grote, gepoolde studie) naar onderzoeken met meer versus minder intensieve statinebehandeling werd gevonden dat additionele verlaging van het LDL-cholesterolgehalte (tot rond <DATUM> mmol/l) met statinebehandeling van hogere intensiteit het risico op ernstige cardiovasculaire gebeurtenissen ###; CCT, ###; CCT, ###) In deze studie hing de relatieve risicoreductie per # mmol/l verlaging ook niet af van de hoogte van de baseline LDL-cholesterolmeting en was deze even hoog bij patiënten met relatief lage LDL-cholesterolgehaltes Bij patiënten met coronaire hartziekten zorgt intensievere statinebehandeling ook voor Of het zinvol is om patiënten na een TIA of herseninfarct en een LDL-cholesterolgehalte lager dan #,# mmol/l ook te behandelen is op basis van prospectieve data niet bekend, maar uit de gepoolde analyses blijkt dat herseninfarcten, lager is bij verdere verlaging van het LDL-gehalte Er is bij patiënten met coronairlijden geen risicoreductie leidt (Baigent, ###; CCT, ###; CCT, ###) De werkgroep kan geen uitspraak doen over het nut van behandelen met een statine van patiënten met een TIA of herseninfarct die geen statine gebruiken en waaronder een recidief herseninfarct, maar lijkt anderzijds te leiden tot een hoger risico op een hersenbloeding In een prospectieve cohortstudie van bijna ###.
660
fms
ondanks inspanningen van Tabel # Gemiddelde procentuele daling in het LDL-cholesterol bij het gebruik van verschillende Intensievere statinebehandeling is geassocieerd met een iets grotere relatieve risicoreductie voor cardiovasculaire eindpunten bij patiënten met een TIA/herseninfarct Direct vergelijkende studies, waarbij gekeken is naar het effect van intensieve versus minder intensieve statinebehandeling op cardiovasculaire (voortbouwend op de eerdere genoemde grote, gepoolde studie) naar onderzoeken met meer versus minder intensieve statinebehandeling werd gevonden dat additionele verlaging van het LDL-cholesterolgehalte (tot rond <DATUM> mmol/l) met statinebehandeling van hogere intensiteit het risico op ernstige cardiovasculaire gebeurtenissen ###; CCT, ###; CCT, ###) In deze studie hing de relatieve risicoreductie per # mmol/l verlaging ook niet af van de hoogte van de baseline LDL-cholesterolmeting en was deze even hoog bij patiënten met relatief lage LDL-cholesterolgehaltes Bij patiënten met coronaire hartziekten zorgt intensievere statinebehandeling ook voor Of het zinvol is om patiënten na een TIA of herseninfarct en een LDL-cholesterolgehalte lager dan #,# mmol/l ook te behandelen is op basis van prospectieve data niet bekend, maar uit de gepoolde analyses blijkt dat herseninfarcten, lager is bij verdere verlaging van het LDL-gehalte Er is bij patiënten met coronairlijden geen risicoreductie leidt (Baigent, ###; CCT, ###; CCT, ###) De werkgroep kan geen uitspraak doen over het nut van behandelen met een statine van patiënten met een TIA of herseninfarct die geen statine gebruiken en waaronder een recidief herseninfarct, maar lijkt anderzijds te leiden tot een hoger risico op een hersenbloeding In een prospectieve cohortstudie van bijna ### hersenbloeding bij gebruik van statines met een ‘number needed to harm’ van #<DATUM> na ongeveer vijf jaar associatie tussen statinegebruik en hersenbloedingen niet bevestigd (Hackam, ###) Ook in een recente metaanalyse van alle gerandomiseerde klinische trials met statines voor cardiovasculaire aandoeningen werd geen verhoogd risico op hersenbloedingen gevonden (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##) Echter, deze analyse was niet specifiek gedaan voor statinebehandeling na TIA of herseninfarct (McKinney, ###) In een post-hoc studie van dan #,# mmol/l ook niet geassocieerd met een verhoogd risico op een hersenbloeding, vergeleken met nietintensieve behandeling (Amarenco, ###) Al met al lijkt het verhoogde risico op hersenbloedingen bij behandeling met statines niet bewezen en zal dit eventuele verhoogde risico teniet worden gedaan door de winst die behaald wordt door reductie van het risico op (fatale) herseninfarcten en coronaire hartziekten Over de effectiviteit en veiligheid van behandeling van patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar met matig tot hogeintensiteit statines kan op grond van de beschikbare studies geen uitspraak worden gedaan MIRACL (Olsson, ###) en SAGE (Deedwania, ###), beide secundaire cardiovasculaire preventiestudies, waarbij behandeld werd met atorvastatine ## mg, vonden echter dat deze dosering veilig was bij patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar (met een bovengrens van <LEEFTIJD> jaar) Ten aanzien van de effectiviteit van statines voor preventie van stroke bij ouderen is alleen bekend dat primaire preventie even effectief is als bij jongeren (Heart Protection Study, leeftijd tot <LEEFTIJD> jaar) (Heart Protection Study Collaborative Group, ###) waarbij de absolute risicoreductie groter is dan bij jongeren.
664
fms
statines met een ‘number needed to harm’ van #<DATUM> na ongeveer vijf jaar associatie tussen statinegebruik en hersenbloedingen niet bevestigd (Hackam, ###) Ook in een recente metaanalyse van alle gerandomiseerde klinische trials met statines voor cardiovasculaire aandoeningen werd geen verhoogd risico op hersenbloedingen gevonden (OR #,##; ##% BI #,## tot #,##) Echter, deze analyse was niet specifiek gedaan voor statinebehandeling na TIA of herseninfarct (McKinney, ###) In een post-hoc studie van dan #,# mmol/l ook niet geassocieerd met een verhoogd risico op een hersenbloeding, vergeleken met nietintensieve behandeling (Amarenco, ###) Al met al lijkt het verhoogde risico op hersenbloedingen bij behandeling met statines niet bewezen en zal dit eventuele verhoogde risico teniet worden gedaan door de winst die behaald wordt door reductie van het risico op (fatale) herseninfarcten en coronaire hartziekten Over de effectiviteit en veiligheid van behandeling van patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar met matig tot hogeintensiteit statines kan op grond van de beschikbare studies geen uitspraak worden gedaan MIRACL (Olsson, ###) en SAGE (Deedwania, ###), beide secundaire cardiovasculaire preventiestudies, waarbij behandeld werd met atorvastatine ## mg, vonden echter dat deze dosering veilig was bij patiënten ouder dan <LEEFTIJD> jaar (met een bovengrens van <LEEFTIJD> jaar) Ten aanzien van de effectiviteit van statines voor preventie van stroke bij ouderen is alleen bekend dat primaire preventie even effectief is als bij jongeren (Heart Protection Study, leeftijd tot <LEEFTIJD> jaar) (Heart Protection Study Collaborative Group, ###) waarbij de absolute risicoreductie groter is dan bij jongeren <PERSOON> NG Effects of blood pressure lowering in the acute phase of total anterior circulation infarcts and <PERSOON> A, III, et al High-dose atorvastatin after stroke or transient ischemic attack <PERSOON> LB, Szarek M, et al Effects of Intense Low-Density Lipoprotein Cholesterol Reduction in Patiënts With Stroke or <PERSOON> by Aggressive Reduction in <PERSOON>) <PERSOON> T, et al Blood Pressure, smoking and oral contraceptive control after cryptogenic stroke in <PERSOON> PM, et al Efficacy and safety of cholesterol-lowering treatment prospective meta-analysis of <PERSOON> SH, Alslev T, et al Cessation of smoking after first-ever stroke a follow-up study <PERSOON> BA, Hovingh GK Severe heterozygous familial hypercholesterolemia and risk for cardiovascular disease A study of a cohort of ##,### mutation carriers Atherosclerosis ###;##<DATUM> ### Cholesterol Treatment Trialists' (CTT) <PERSOON-##> J, et al <PERSOON-##> effects of lowering ldl cholesterol with statin therapy in people at low risk of vascular disease <PERSOON-##>-analysis of individual Cholesterol Treatment Trialists​ (CTT) <PERSOON-##> C, et al Efficacy and safety of more intensive lowering of ldl cholesterol A meta-analysis of data from ###?### participants in ## <PERSOON-##> J.
639
fms
Effects of blood pressure lowering in the acute phase of total anterior circulation infarcts and <PERSOON> A, III, et al High-dose atorvastatin after stroke or transient ischemic attack <PERSOON> LB, Szarek M, et al Effects of Intense Low-Density Lipoprotein Cholesterol Reduction in Patiënts With Stroke or <PERSOON> by Aggressive Reduction in <PERSOON>) <PERSOON> T, et al Blood Pressure, smoking and oral contraceptive control after cryptogenic stroke in <PERSOON> PM, et al Efficacy and safety of cholesterol-lowering treatment prospective meta-analysis of <PERSOON> SH, Alslev T, et al Cessation of smoking after first-ever stroke a follow-up study <PERSOON> BA, Hovingh GK Severe heterozygous familial hypercholesterolemia and risk for cardiovascular disease A study of a cohort of ##,### mutation carriers Atherosclerosis ###;##<DATUM> ### Cholesterol Treatment Trialists' (CTT) <PERSOON> J, et al <PERSOON-##> effects of lowering ldl cholesterol with statin therapy in people at low risk of vascular disease <PERSOON-##>-analysis of individual Cholesterol Treatment Trialists​ (CTT) <PERSOON-##> C, et al Efficacy and safety of more intensive lowering of ldl cholesterol A meta-analysis of data from ###?### participants in ## <PERSOON-##> J results of a questionnaire survey # <PERSOON-##> PH, Bairey Merz CN, et al Effects of intensive versus moderate lipid-lowering therapy on myocardial ischemia in older patiënts with coronary heart disease results of the Study Assessing Goals in the Elderly (SAGE) <PERSOON-##> C, et al European Stroke Prevention Study # Dipyridamole and acetylsalicylic acid in the <PERSOON-##> AR, Blair SN Phsyical activity and stroke risk Stroke ###;## ###-### <PERSOON-##> Y-M, et al Serum cholesterol, haemorrhagic stroke, ischaemic stroke, and myocardial infarction <PERSOON-##> CP, Blazing MA, Bohula EA, Park JG, Murphy SA, et al <PERSOON-##> benefit of adding ezetimibe to statin therapy in patients with prior coronary artery bypass graft surgery and acute coronary syndrome in the improve-it trial <PERSOON-##> plus dipyridamole versus aspirin alone after cerebral ischaemia of arterial origin (ESPRIT) EUROASPIRE II Study Group Lifestyle and risk factor management and use of drug therapies in coronary patiënts from ## countries; principal results from <PERSOON-##> L , et al Guidelines for the prevention of stroke in patients with stroke or transient ischemic attack a guideline for healthcare professionals from the <PERSOON-##> MA, Deplanque D, et al.
581
fms
results of a questionnaire survey # <PERSOON> PH, Bairey Merz CN, et al Effects of intensive versus moderate lipid-lowering therapy on myocardial ischemia in older patiënts with coronary heart disease results of the Study Assessing Goals in the Elderly (SAGE) <PERSOON> C, et al European Stroke Prevention Study # Dipyridamole and acetylsalicylic acid in the <PERSOON> AR, Blair SN Phsyical activity and stroke risk Stroke ###;## ###-### <PERSOON> Y-M, et al Serum cholesterol, haemorrhagic stroke, ischaemic stroke, and myocardial infarction <PERSOON> CP, Blazing MA, Bohula EA, Park JG, Murphy SA, et al <PERSOON> benefit of adding ezetimibe to statin therapy in patients with prior coronary artery bypass graft surgery and acute coronary syndrome in the improve-it trial <PERSOON> plus dipyridamole versus aspirin alone after cerebral ischaemia of arterial origin (ESPRIT) EUROASPIRE II Study Group Lifestyle and risk factor management and use of drug therapies in coronary patiënts from ## countries; principal results from <PERSOON> L , et al Guidelines for the prevention of stroke in patients with stroke or transient ischemic attack a guideline for healthcare professionals from the <PERSOON> MA, Deplanque D, et al Evolution overtime in Hackam DG, <PERSOON-##> A, et al Statins and <PERSOON-##> PH, van GJ, Kappelle LJ, et al Aspirin plus dipyridamole versus aspirin alone after cerebral ischaemia of arterial Heart Protection Study Collaborative Group MRC/BHF Heart Protection Study of cholesterol lowering with simvastatin in <PERSOON-##> intake and the risk of stroke <PERSOON-##> C , et al Guidelines for the early management of patients with acute ischemic stroke a guideline for healthcare professionals from the <PERSOON-##> K, et al Body mass index and the risk of stroke in men <PERSOON-##> JM, Rexrode KM, et al Prospective study of body mass index and risk of stroke in apparently healthy <PERSOON-##> SC, Gaziano JM, et al Healthy lifestyle and the risk of stroke in women Arch Intern Med ###;<TELEFOONNUMMER># Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en Nederlands Huisartsen Genootschap Multidisciplinaire richtlijn Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en Nederlandse Hartstichting Richtlijn Beroerte ### Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Richtlijn Behandeling van Tabakverslaving Van <PERSOON-##> JC, et al Effects of high-dose atorvastatin on cerebrovascular events in patients with stable.
523
fms
Evolution overtime in Hackam DG, <PERSOON> A, et al Statins and <PERSOON> PH, van GJ, Kappelle LJ, et al Aspirin plus dipyridamole versus aspirin alone after cerebral ischaemia of arterial Heart Protection Study Collaborative Group MRC/BHF Heart Protection Study of cholesterol lowering with simvastatin in <PERSOON> intake and the risk of stroke <PERSOON> C , et al Guidelines for the early management of patients with acute ischemic stroke a guideline for healthcare professionals from the <PERSOON> K, et al Body mass index and the risk of stroke in men <PERSOON> JM, Rexrode KM, et al Prospective study of body mass index and risk of stroke in apparently healthy <PERSOON> SC, Gaziano JM, et al Healthy lifestyle and the risk of stroke in women Arch Intern Med ###;<TELEFOONNUMMER># Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en Nederlands Huisartsen Genootschap Multidisciplinaire richtlijn Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en Nederlandse Hartstichting Richtlijn Beroerte ### Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Richtlijn Behandeling van Tabakverslaving Van <PERSOON> JC, et al Effects of high-dose atorvastatin on cerebrovascular events in patients with stable A transient ischaemic attack clinic with round-the-clock access (SOS-TIA) Mancia G, De BG, Dominiczak A, et al ### Guidelines for the Management of <PERSOON> for the Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of McKinney JS, Kostis WJ Statin therapy and the risk of intracerebral hemorrhage a meta-analysis of ## randomized Myint PK, Welch <INSTELLING>, Bingham SA, et al Smoking predicts long-term mortality in stroke <PERSOON-##> M, et al Effects of high-dose atorvastatin in patiënts ) or =## years of age with acute coronary syndrome (from the myocardial ischemia reduction with aggressive cholesterol lowering ([MIRACL] study) <PERSOON-##>-stroke antihypertensive treatment study A preliminary result <PERSOON-##>) <PERSOON-##> AL, et al ### european guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice <PERSOON-##> sixth joint task force of the european society of cardiology and other societies on cardiovascular disease prevention in clinical practice (constituted by representatives of ## societies and by invited experts)developed with the special contribution of the european association for cardiovascular prevention & rehabilitation <PERSOON-##> R, et al Behavioral risk factor prevalence and lifestyle change after stroke a prospective Rothwell PM, Giles MF, Chandratheva A, et al.
527
fms
A transient ischaemic attack clinic with round-the-clock access (SOS-TIA) Mancia G, De BG, Dominiczak A, et al ### Guidelines for the Management of <PERSOON> for the Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of McKinney JS, Kostis WJ Statin therapy and the risk of intracerebral hemorrhage a meta-analysis of ## randomized Myint PK, Welch <INSTELLING>, Bingham SA, et al Smoking predicts long-term mortality in stroke <PERSOON> M, et al Effects of high-dose atorvastatin in patiënts ) or =## years of age with acute coronary syndrome (from the myocardial ischemia reduction with aggressive cholesterol lowering ([MIRACL] study) <PERSOON>-stroke antihypertensive treatment study A preliminary result <PERSOON>) <PERSOON> AL, et al ### european guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice <PERSOON> sixth joint task force of the european society of cardiology and other societies on cardiovascular disease prevention in clinical practice (constituted by representatives of ## societies and by invited experts)developed with the special contribution of the european association for cardiovascular prevention & rehabilitation <PERSOON> R, et al Behavioral risk factor prevalence and lifestyle change after stroke a prospective Rothwell PM, Giles MF, Chandratheva A, et al (EXPRESS) study Effect of urgent treatment of transient ischaemic attack and minor stroke on early recurrent stroke <PERSOON> SG, Leiter LA, et al Applying the evidence do patiënts with stroke, coronary artery disease, or both Sauerbeck LR, Khoury JC, Woo D, et al Smoking cessation after stroke education and its effect on behavior <PERSOON> op <PERSOON-##> E, De Bacquer D, et al Smoking behaviour in European patiënts with established <PERSOON-##> op <PERSOON-##> WJ, Dippel DW, <PERSOON-##> CL, et al Quality of hospital and outpatiënt care after stroke or transient <PERSOON-##> LJ, van <PERSOON-##> PJ, <PERSOON-##> M, et al Long-term survival and vascular event risk after transient ischaemic attack or minor ischaemic stroke A cohort study <PERSOON-##> M, et al Statin Treatment and the Occurrence of Hemorrhagic Stroke in <PERSOON-##> H, <PERSOON-##> JA Blood pressure lowering for primary and secondary prevention of stroke Hypertension Deze module is opgedeeld in zeven sybmodules met de volgende uitgangsvragen, onderverdeeld in twee # Naar welke waarden dient bij de medicamenteuze behandeling van hypertensie bij patienten met een TIA of # Wanneer dient gestart te worden met bloeddrukverlagende therapie na een TIA of herseninfarct/-bloeding? Law <PERSOON-##> JK, Wald NJ Use of blood pressure lowering drugs in the prevention of cardiovascular disease meta- analysis of ### randomised trials in the context of expectations from prospective epidemiological studies BMJ.
609
fms
and minor stroke on early recurrent stroke <PERSOON> SG, Leiter LA, et al Applying the evidence do patiënts with stroke, coronary artery disease, or both Sauerbeck LR, Khoury JC, Woo D, et al Smoking cessation after stroke education and its effect on behavior <PERSOON> op <PERSOON> E, De Bacquer D, et al Smoking behaviour in European patiënts with established <PERSOON> op <PERSOON> WJ, Dippel DW, <PERSOON> CL, et al Quality of hospital and outpatiënt care after stroke or transient <PERSOON> LJ, van <PERSOON> PJ, <PERSOON> M, et al Long-term survival and vascular event risk after transient ischaemic attack or minor ischaemic stroke A cohort study <PERSOON-##> M, et al Statin Treatment and the Occurrence of Hemorrhagic Stroke in <PERSOON-##> H, <PERSOON-##> JA Blood pressure lowering for primary and secondary prevention of stroke Hypertension Deze module is opgedeeld in zeven sybmodules met de volgende uitgangsvragen, onderverdeeld in twee # Naar welke waarden dient bij de medicamenteuze behandeling van hypertensie bij patienten met een TIA of # Wanneer dient gestart te worden met bloeddrukverlagende therapie na een TIA of herseninfarct/-bloeding? Law <PERSOON-##> JK, Wald NJ Use of blood pressure lowering drugs in the prevention of cardiovascular disease meta- analysis of ### randomised trials in the context of expectations from prospective epidemiological studies BMJ Nederlandse Vereniging voor Neurologie in samenwerking met het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CVO <PERSOON-##> systolic blood pressure target, time to intensification, and time to followup in treatment of hypertension population based retrospective cohort study BMJ ###;#;### h### Verdecchia, ###) Hieruit wordt geconcludeerd dat behandeling met middelen die aangrijpen op het renineangiotensine-systeem, de zogenaamde RAS-blokkers, een significante vermindering geven van de kans op andere woorden verlaging van de bloeddruk na een herseninfarct lijkt de kans op een recidief TIA of herseninfarct vooral te verminderen indien een diureticum onderdeel is van de behandeling (<PERSOON-##> ###; Naar welke waarden dient bij de medicamenteuze behandeling van hypertensie bij patienten met een TIA of Grote observationele studies in hoog-risico-patiënten – waaronder een TIA of herseninfarct - laten zien dat er geen aanwijzingen zijn voor een toename van het risico op een herseninfarct bij lagere bloeddrukwaarden (de Bangalore, ###) Daarnaast hebben enkele grote gerandomiseerde studies laten zien dat bij patiënten met een hoog risico op hart- en vaatziekten of diabetes mellitus bloeddrukbehandeling bij waarden onder de ###/## mmHg niet leidt tot een verdere vermindering van cardiovasculaire gebeurtenissen en mogelijk schadelijk is dit niet uitgezocht, en ontbreekt specifiek bewijs dat bloeddrukbehandeling tot waarden (###/## mmHg het noodgeval genoemd (NIV, ###) In deze richtlijn wordt geadviseerd om dan wel te starten met behandeling om het risico op hypertensieve complicaties in de acute fase van een herseninfarct te beperken Bij deze.
616
fms
Nederlandse Vereniging voor Neurologie in samenwerking met het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CVO <PERSOON> systolic blood pressure target, time to intensification, and time to followup in treatment of hypertension population based retrospective cohort study BMJ ###;#;### h### Verdecchia, ###) Hieruit wordt geconcludeerd dat behandeling met middelen die aangrijpen op het renineangiotensine-systeem, de zogenaamde RAS-blokkers, een significante vermindering geven van de kans op andere woorden verlaging van de bloeddruk na een herseninfarct lijkt de kans op een recidief TIA of herseninfarct vooral te verminderen indien een diureticum onderdeel is van de behandeling (<PERSOON> ###; Naar welke waarden dient bij de medicamenteuze behandeling van hypertensie bij patienten met een TIA of Grote observationele studies in hoog-risico-patiënten – waaronder een TIA of herseninfarct - laten zien dat er geen aanwijzingen zijn voor een toename van het risico op een herseninfarct bij lagere bloeddrukwaarden (de Bangalore, ###) Daarnaast hebben enkele grote gerandomiseerde studies laten zien dat bij patiënten met een hoog risico op hart- en vaatziekten of diabetes mellitus bloeddrukbehandeling bij waarden onder de ###/## mmHg niet leidt tot een verdere vermindering van cardiovasculaire gebeurtenissen en mogelijk schadelijk is dit niet uitgezocht, en ontbreekt specifiek bewijs dat bloeddrukbehandeling tot waarden (###/## mmHg het noodgeval genoemd (NIV, ###) In deze richtlijn wordt geadviseerd om dan wel te starten met behandeling om het risico op hypertensieve complicaties in de acute fase van een herseninfarct te beperken Bij deze ##%, bij voorkeur met labetalol (Jauch, ###) Hierbij moet wel opgemerkt worden dat deze grenswaarde voor de bloeddruk tot stand is gekomen op basis van consensus van een panel en dus expert opinion Dit advies komt overigens overeen met het streven naar een maximale bloeddruk van ##<DATUM> mmHg zoals ook als bovengrens bij de indicatiestelling voor de behandeling met intraveneuze trombolytica wordt aangehouden worden door een toename in vasculaire eindpunten of door een bloeddrukverschil tussen beide groepen (Sandset, ###) In een secundaire analyse leek het effect van de behandeling binnen # uur juist gunstig (Jusofic, Patiënten dienen na een TIA of herseninfarct behandeld te worden met cholesterolverlagende therapie, tenzij Na een TIA of herseninfarct is er een indicatie voor cholesterolverlagende medicatie ter reductie van ernstige behandeling met een statine geadviseerd, ter voorkoming van recidief herseninfarct en met name van nieuwe cardiovasculaire aandoeningen Welk type statine de voorkeur heeft na een TIA/herseninfarct is niet duidelijk omdat er weinig direct vergelijkende studies zijn gedaan, waarbij in de verrichte studies vaak andere in- en Behandeling van patiënten die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt met statines In de richtlijn cardiovasculair risicomanagement (CVRM) (CBO ###) en Zorgstandaard CVRM (###) wordt voor risicomanagement uit ### (### European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice opgesteld door <PERSOON> Sixth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice) houdt bij zeer hoog-risico patiënten met mg/dl in internationale literatuur) aan vanwege het in een meta-analyse aangetoonde lagere risico op recidief.
626
fms
(Jauch, ###) Hierbij moet wel opgemerkt worden dat deze grenswaarde voor de bloeddruk tot stand is gekomen op basis van consensus van een panel en dus expert opinion Dit advies komt overigens overeen met het streven naar een maximale bloeddruk van ##<DATUM> mmHg zoals ook als bovengrens bij de indicatiestelling voor de behandeling met intraveneuze trombolytica wordt aangehouden worden door een toename in vasculaire eindpunten of door een bloeddrukverschil tussen beide groepen (Sandset, ###) In een secundaire analyse leek het effect van de behandeling binnen # uur juist gunstig (Jusofic, Patiënten dienen na een TIA of herseninfarct behandeld te worden met cholesterolverlagende therapie, tenzij Na een TIA of herseninfarct is er een indicatie voor cholesterolverlagende medicatie ter reductie van ernstige behandeling met een statine geadviseerd, ter voorkoming van recidief herseninfarct en met name van nieuwe cardiovasculaire aandoeningen Welk type statine de voorkeur heeft na een TIA/herseninfarct is niet duidelijk omdat er weinig direct vergelijkende studies zijn gedaan, waarbij in de verrichte studies vaak andere in- en Behandeling van patiënten die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt met statines In de richtlijn cardiovasculair risicomanagement (CVRM) (CBO ###) en Zorgstandaard CVRM (###) wordt voor risicomanagement uit ### (### European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice opgesteld door <PERSOON> Sixth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice) houdt bij zeer hoog-risico patiënten met mg/dl in internationale literatuur) aan vanwege het in een meta-analyse aangetoonde lagere risico op recidief Er wordt vermeld dat bij een zeer sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten vaatziekten in de familie) een lagere LDL-streefwaarde kan worden gehanteerd Hieronder wordt uiteengezet dat door inzichten uit recente studies/richtlijnen bij een deel van de TIA- en herseninfarct-patiënten, namelijk die met een hoog risico op recidief cardiovasculaire gebeurtenissen, deze bovengrens volgens de werkgroep verschoven dient te worden naar #,# mmol/L en dat bij patiënten met vasculaire risicofactoren maar zonder bewezen verschijnen naast de binnenkort verwachte tweede revisie van de richtlijn CVRM gelegd en zo nodig aangepast De Heart Protection Study (Collins, ###) vergeleek behandeling met simvastatine ## mg versus placebo bij patiënten met een andere vasculaire aandoening of diabetes Patiënten waren in de leeftijd tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar en hadden voor aanvang van de studie een totaal cholesterol van #,# mmol/L of hoger Patiënten met een hersenbloeding werden in deze studie van deelname uitgesloten Behandeling met simvastatine ## mg leidde absolute risicoreductie van #,#% in vijf jaar en een number needed to treat (NNT) van ## Daarentegen was er geen effect op het risico van een recidief herseninfarct (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) In totaal ## patiënten (#,#%) kregen een hersenbloeding in de groep die behandeld werd met simvastatine, terwijl ## patiënten (#,#%) een hersenbloeding kregen in de met placebo behandelde groep Dit verschil was niet statistisch significant De SPARCL (Stroke Prevention by Aggressive Reduction in <PERSOON>) studie (Amarenco, ###) was.
646
fms
wordt vermeld dat bij een zeer sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten vaatziekten in de familie) een lagere LDL-streefwaarde kan worden gehanteerd Hieronder wordt uiteengezet dat door inzichten uit recente studies/richtlijnen bij een deel van de TIA- en herseninfarct-patiënten, namelijk die met een hoog risico op recidief cardiovasculaire gebeurtenissen, deze bovengrens volgens de werkgroep verschoven dient te worden naar #,# mmol/L en dat bij patiënten met vasculaire risicofactoren maar zonder bewezen verschijnen naast de binnenkort verwachte tweede revisie van de richtlijn CVRM gelegd en zo nodig aangepast De Heart Protection Study (Collins, ###) vergeleek behandeling met simvastatine ## mg versus placebo bij patiënten met een andere vasculaire aandoening of diabetes Patiënten waren in de leeftijd tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar en hadden voor aanvang van de studie een totaal cholesterol van #,# mmol/L of hoger Patiënten met een hersenbloeding werden in deze studie van deelname uitgesloten Behandeling met simvastatine ## mg leidde absolute risicoreductie van #,#% in vijf jaar en een number needed to treat (NNT) van ## Daarentegen was er geen effect op het risico van een recidief herseninfarct (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) In totaal ## patiënten (#,#%) kregen een hersenbloeding in de groep die behandeld werd met simvastatine, terwijl ## patiënten (#,#%) een hersenbloeding kregen in de met placebo behandelde groep Dit verschil was niet statistisch significant De SPARCL (Stroke Prevention by Aggressive Reduction in <PERSOON>) studie (Amarenco, ###) was In totaal ### patiënten werden gerandomiseerd en dubbelblind behandeld met placebo of hoge dosis atorvastatine (## mg), met als primaire einduitkomst fataal of niet-fataal herseninfarct Patiënten waren gemiddeld ## (SD #,#) jaar oud en hadden één tot zes maanden tevoren een TIA of herseninfarct doorgemaakt, met een gemodificeerde Rankin score van # of hypertensief, en had ##% diabetes mellitus De mediane follow-up duur was #,<LEEFTIJD> jaar In de atorvastatinegroep daalde het LDL-cholesterol tot #,# mmol/L, in de placebogroep tot #,# mmol/L De primaire uitkomstmaat fataal en niet-fataal herseninfarct of hersenbloeding - werd behaald bij ### (##,#%) patiënten die actieve behandeling hadden ontvangen, versus ### (##,#%) in de placebogroep, oftewel een absolute <LEEFTIJD>-jaars bleek met name de reductie in fataal herseninfarct verlaagd in de groep die behandeld werd met atorvastatine (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) Daarentegen was het risico op een hersenbloeding toegenomen bij patiënten een ‘number needed to harm’ (de kans dat behandeling schade oplevert voor de patiënt) van ### De NNT om een herseninfarct te voorkomen was ## in vijf jaar en voor een belangrijke cardiovasculaire gebeurtenis ## Er was geen verschil in totale mortaliteit De cardiovasculaire risicoreductie door atorvastatine was groter voor andere cardiovasculaire aandoeningen dan voor stroke, met een RR voor myocardinfarct, acuut coronair event, loop van de studie een open label statine (meestal atorvastatine), versus ##% in de atorvastatinegroep, wat de In een gerandomiseerde studie onder ## ### patiënten met een coronaire hartziekte leverde de vergelijking.
706
fms
met placebo of hoge dosis atorvastatine (## mg), met als primaire einduitkomst fataal of niet-fataal herseninfarct Patiënten waren gemiddeld ## (SD #,#) jaar oud en hadden één tot zes maanden tevoren een TIA of herseninfarct doorgemaakt, met een gemodificeerde Rankin score van # of hypertensief, en had ##% diabetes mellitus De mediane follow-up duur was #,<LEEFTIJD> jaar In de atorvastatinegroep daalde het LDL-cholesterol tot #,# mmol/L, in de placebogroep tot #,# mmol/L De primaire uitkomstmaat fataal en niet-fataal herseninfarct of hersenbloeding - werd behaald bij ### (##,#%) patiënten die actieve behandeling hadden ontvangen, versus ### (##,#%) in de placebogroep, oftewel een absolute <LEEFTIJD>-jaars bleek met name de reductie in fataal herseninfarct verlaagd in de groep die behandeld werd met atorvastatine (RR #,##; ##% BI #,## tot #,##) Daarentegen was het risico op een hersenbloeding toegenomen bij patiënten een ‘number needed to harm’ (de kans dat behandeling schade oplevert voor de patiënt) van ### De NNT om een herseninfarct te voorkomen was ## in vijf jaar en voor een belangrijke cardiovasculaire gebeurtenis ## Er was geen verschil in totale mortaliteit De cardiovasculaire risicoreductie door atorvastatine was groter voor andere cardiovasculaire aandoeningen dan voor stroke, met een RR voor myocardinfarct, acuut coronair event, loop van de studie een open label statine (meestal atorvastatine), versus ##% in de atorvastatinegroep, wat de In een gerandomiseerde studie onder ## ### patiënten met een coronaire hartziekte leverde de vergelijking cardiovasculaire gebeurtenissen op (hazard ratio #,##; ##% BI #,## tot #,##), maar ook van specifiek Kies voor een statine bij patiënten met een TIA/herseninfarct en atherosclerose van de slagaders in de hals of intracranieel, of reeds bekende atherosclerose van de coronairvaten of andere lichaamsslagaders In de praktijk kan het moeilijk zijn de streefwaarde van ( #,# mmol/L, respectievelijk (#,# mmol/L te halen Intensiveer de behandeling alleen bij gedocumenteerde therapietrouw en overweeg terugverwijzing naar de met behulp van statines van hoge intensiteit te streven naar een LDL-cholesterolgehalte lager dan #,# mmol/L groep kan worden gekarakteriseerd als die patiënten waarbij de TIA of herseninfarct ingedeeld waarschijnlijk het significante ()##%) stenose of occlusie van één van de cerebropetale vaten gevonden is Deze selectie komt overeen met de in- en exclusie criteria van de SPARCL studie (Amarenco, ###) waarin intensieve behandeling duidelijke andere oorzaak dan atherosclerose leidde tot een significante vermindering van het aantal vasculaire Dit overziend geeft de werkgroep, in navolging van de Europese richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement, de voorkeur aan het verleggen van de streefwaarde van voorheen (#,# mmol/L naar #,# mmol/L in deze goed atherosclerose van de grote vaten, blijft conform de Europese richtlijn uit ### de streefwaarde van het LDLcholesterolgehalte #,# mmol/L <DATUM> mmol/L) met statinebehandeling van hogere intensiteit het risico op ernstige cardiovasculaire verlaging ook niet af van de hoogte van de baseline LDL-cholesterolmeting en was deze even hoog bij patiënten met relatief lage LDL-cholesterolgehaltes Bij patiënten met coronaire hartziekten zorgt intensievere statinebehandeling ook voor een grotere risicoreductie op zowel cardiale als cerebrovasculaire eindpunten.
698
fms
Kies voor een statine bij patiënten met een TIA/herseninfarct en atherosclerose van de slagaders in de hals of intracranieel, of reeds bekende atherosclerose van de coronairvaten of andere lichaamsslagaders In de praktijk kan het moeilijk zijn de streefwaarde van ( #,# mmol/L, respectievelijk (#,# mmol/L te halen Intensiveer de behandeling alleen bij gedocumenteerde therapietrouw en overweeg terugverwijzing naar de met behulp van statines van hoge intensiteit te streven naar een LDL-cholesterolgehalte lager dan #,# mmol/L groep kan worden gekarakteriseerd als die patiënten waarbij de TIA of herseninfarct ingedeeld waarschijnlijk het significante ()##%) stenose of occlusie van één van de cerebropetale vaten gevonden is Deze selectie komt overeen met de in- en exclusie criteria van de SPARCL studie (Amarenco, ###) waarin intensieve behandeling duidelijke andere oorzaak dan atherosclerose leidde tot een significante vermindering van het aantal vasculaire Dit overziend geeft de werkgroep, in navolging van de Europese richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement, de voorkeur aan het verleggen van de streefwaarde van voorheen (#,# mmol/L naar #,# mmol/L in deze goed atherosclerose van de grote vaten, blijft conform de Europese richtlijn uit ### de streefwaarde van het LDLcholesterolgehalte #,# mmol/L <DATUM> mmol/L) met statinebehandeling van hogere intensiteit het risico op ernstige cardiovasculaire verlaging ook niet af van de hoogte van de baseline LDL-cholesterolmeting en was deze even hoog bij patiënten met relatief lage LDL-cholesterolgehaltes Bij patiënten met coronaire hartziekten zorgt intensievere statinebehandeling ook voor een grotere risicoreductie op zowel cardiale als cerebrovasculaire eindpunten dan #,# mmol/L ook niet geassocieerd met een verhoogd risico op een hersenbloeding, vergeleken met nietintensieve behandeling (Amarenco, ###) Al met al lijkt het verhoogde risico op hersenbloedingen bij Behandel patiënten na een TIA of herseninfarct (zonder cardiale emboliebron waarvoor orale anticoagulantia zijn Acetylsalicylzuur oplaaddosis ### tot ### mg, minimaal eenmalig, gevolgd door acetylsalicylzuur eenmaal daags ## tot ### mg in combinatie met dipyridamol tweemaal daags ### mg retard (tweede keus), of Acetylsalicylzuur oplaaddosis ### tot ### mg, minimaal eenmalig, gevolgd door acetylsalicylzuur plus aspirine) gedurende niet langer dan # weken worden overwogen Uiterlijk na drie weken dient te worden Start bovenstaande behandeling zo snel mogelijk, maar bij behandeling met alteplase pas na ## uur Bij patiënten die reeds succesvol worden behandeld met acetylsalicylzuur en dipyridamol is er geen medische reden In het geval dat acetylsalicylzuur als trombocytenaggregatieremmer wordt voorgeschreven is maagbescherming een leeftijd vanaf <LEEFTIJD> jaar in combinatie met een ulcus of complicatie daarvan in de voorgeschiedenis Als er een indicatie voor een protonpompremmer bestaat, is er voorkeur voor pantoprazol boven omeprazol en Continueer de plaatjesaggregatieremmer bij alle ingrepen, met uitzondering van intracraniële neurochirurgische ingrepen en eventueel prostaatbiopsieën Stoppen lijkt een hoger risico te hebben (zie ook richtlijn Acetylsalicylzuur is de enige plaatjesaggregatieremmer waarvan de effectiviteit onderzocht is in de acute fase na een herseninfarct Een korte behandeling met een hogere dosering acetylsalicylzuur (### mg gedurende twee weken (IST ###) of ### mg gedurende vier weken (CAST, ###) blijkt effectief in het voorkomen van een recidief herseninfarct of overlijden.
637
fms
een hersenbloeding, vergeleken met nietintensieve behandeling (Amarenco, ###) Al met al lijkt het verhoogde risico op hersenbloedingen bij Behandel patiënten na een TIA of herseninfarct (zonder cardiale emboliebron waarvoor orale anticoagulantia zijn Acetylsalicylzuur oplaaddosis ### tot ### mg, minimaal eenmalig, gevolgd door acetylsalicylzuur eenmaal daags ## tot ### mg in combinatie met dipyridamol tweemaal daags ### mg retard (tweede keus), of Acetylsalicylzuur oplaaddosis ### tot ### mg, minimaal eenmalig, gevolgd door acetylsalicylzuur plus aspirine) gedurende niet langer dan # weken worden overwogen Uiterlijk na drie weken dient te worden Start bovenstaande behandeling zo snel mogelijk, maar bij behandeling met alteplase pas na ## uur Bij patiënten die reeds succesvol worden behandeld met acetylsalicylzuur en dipyridamol is er geen medische reden In het geval dat acetylsalicylzuur als trombocytenaggregatieremmer wordt voorgeschreven is maagbescherming een leeftijd vanaf <LEEFTIJD> jaar in combinatie met een ulcus of complicatie daarvan in de voorgeschiedenis Als er een indicatie voor een protonpompremmer bestaat, is er voorkeur voor pantoprazol boven omeprazol en Continueer de plaatjesaggregatieremmer bij alle ingrepen, met uitzondering van intracraniële neurochirurgische ingrepen en eventueel prostaatbiopsieën Stoppen lijkt een hoger risico te hebben (zie ook richtlijn Acetylsalicylzuur is de enige plaatjesaggregatieremmer waarvan de effectiviteit onderzocht is in de acute fase na een herseninfarct Een korte behandeling met een hogere dosering acetylsalicylzuur (### mg gedurende twee weken (IST ###) of ### mg gedurende vier weken (CAST, ###) blijkt effectief in het voorkomen van een recidief herseninfarct of overlijden de acute fase Ook de optimale duur van deze dosering in de acute fase is niet onderzocht Op basis van Er is geen onderzoek naar de effectiviteit van clopidogrel in de acute fase na een TIA of herseninfarct In PRoFESS werd de behandeling met clopidogrel of acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol over het algemeen niet in de acute fase na een infarct gestart de mediane tijd tussen het infarct en het starten van de Ook de optimale dosering clopidogrel in de acute fase en de optimale duur van deze dosering is niet Over het gebruik van clopidogrel in de acute fase na een herseninfarct zijn wel farmacokinetische gegevens maximaal (<PERSOON>, ###) Bij cardiovasculaire patiënten verbeteren de uitkomsten niet bij een verdubbeling van ### naar ### mg oplaaddosis clopidogrel, en ook niet bij een verdubbeling van de dagelijkse dosis van ## naar ### mg, terwijl het aantal bloedingscomplicaties groter wordt CURRENT-OASIS # Investigators et al ###) Analoog hieraan lijkt het raadzaam om bij het starten van clopidogrel monotherapie na een TIA of herseninfarct een oplaaddosis van ### mg aan te houden alvorens te starten met de dagelijkse dosis van # dd ## mg Secundaire preventie dient zo snel mogelijk na het incident te starten (Rothwell, ###) Echter na behandeling met alteplase dient pas ## uur na de gift alteplase gestart te worden in verband met een verhoogd In de gerandomiseerde CAPRIE-studie (CAPRIE, ###) wordt een vergelijking tussen clopidogrel en acetylsalicylzuur gemaakt Hier blijkt in de subgroep van patiënten met een herseninfarct of TIA clopidogrel net.
629
fms
dosering in de acute fase is niet onderzocht Op basis van Er is geen onderzoek naar de effectiviteit van clopidogrel in de acute fase na een TIA of herseninfarct In PRoFESS werd de behandeling met clopidogrel of acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol over het algemeen niet in de acute fase na een infarct gestart de mediane tijd tussen het infarct en het starten van de Ook de optimale dosering clopidogrel in de acute fase en de optimale duur van deze dosering is niet Over het gebruik van clopidogrel in de acute fase na een herseninfarct zijn wel farmacokinetische gegevens maximaal (<PERSOON>, ###) Bij cardiovasculaire patiënten verbeteren de uitkomsten niet bij een verdubbeling van ### naar ### mg oplaaddosis clopidogrel, en ook niet bij een verdubbeling van de dagelijkse dosis van ## naar ### mg, terwijl het aantal bloedingscomplicaties groter wordt CURRENT-OASIS # Investigators et al ###) Analoog hieraan lijkt het raadzaam om bij het starten van clopidogrel monotherapie na een TIA of herseninfarct een oplaaddosis van ### mg aan te houden alvorens te starten met de dagelijkse dosis van # dd ## mg Secundaire preventie dient zo snel mogelijk na het incident te starten (Rothwell, ###) Echter na behandeling met alteplase dient pas ## uur na de gift alteplase gestart te worden in verband met een verhoogd In de gerandomiseerde CAPRIE-studie (CAPRIE, ###) wordt een vergelijking tussen clopidogrel en acetylsalicylzuur gemaakt Hier blijkt in de subgroep van patiënten met een herseninfarct of TIA clopidogrel net tot ##,#) Het verschil tussen deze relatieve risicoreductie en de relatieve risicoreductie van ##% uit de vergelijking van acetylsalicylzuur met acetylsalicylzuur en dipyridamol (Halkes, ###), suggereert een relatieve risicoreductie in het voordeel van de combinatie acetylsalicylzuur en dipyridamol ten opzichte van clopidogrel van ##% (##% minus #%) (<PERSOON>, ###) De #% relatieve risicoreductie vanuit de resultaten van PRoFESS hebben In PRoFESS hadden patiënten die nieuw startten met acetylsalicylzuur en dipyridamol een hogere kans op bijwerkingen die leidden tot het stoppen van de medicatie dan patiënten die nieuw startten met clopidogrel Hoofdpijn was de belangrijkste bijwerking die leidde tot stoppen van de medicatie in de acetylsalicylzuur en PRoFESS hoger in patiënten die clopidogrel gebruikten dan in patiënten die acetylsalicylzuur en dipyridamol gebruikten, mogelijk omdat het nemen van één pil clopidogrel per dag minder problemen gaf dan het nemen van één pil acetylsalicylzuur en twee pillen dipyridamol per dag De voordelen van clopidogrel boven de combinatie van acetylsalicylzuur en dipyridamol wat betreft therapietrouw en bijwerkingenprofiel gelden enkel bij patiënten die nieuw starten met een plaatjesaggregatieremmer Bij patiënten die reeds worden behandeld met het gebied van bijwerkingen en therapietrouw geen voordeel te verwachten van clopidogrel Clopidogrelgebruik heeft een verhoogd risico op maagbloedingen doordat het net zoals laaggedoseerd laaggedoseerd acetylsalicylzuur het direct eroderende effect door remming van COX #-receptoren ontbreekt bij clopidogrel Waarschijnlijk is daarom het bloedingsrisico bij clopidogrelgebruik lager dan bij laaggedoseerd acetylsalicylzuurgebruik Daarmee samenhangend hoeft een protonpompremmer ter preventie van.
602
fms
Het verschil tussen deze relatieve risicoreductie en de relatieve risicoreductie van ##% uit de vergelijking van acetylsalicylzuur met acetylsalicylzuur en dipyridamol (Halkes, ###), suggereert een relatieve risicoreductie in het voordeel van de combinatie acetylsalicylzuur en dipyridamol ten opzichte van clopidogrel van ##% (##% minus #%) (<PERSOON>, ###) De #% relatieve risicoreductie vanuit de resultaten van PRoFESS hebben In PRoFESS hadden patiënten die nieuw startten met acetylsalicylzuur en dipyridamol een hogere kans op bijwerkingen die leidden tot het stoppen van de medicatie dan patiënten die nieuw startten met clopidogrel Hoofdpijn was de belangrijkste bijwerking die leidde tot stoppen van de medicatie in de acetylsalicylzuur en PRoFESS hoger in patiënten die clopidogrel gebruikten dan in patiënten die acetylsalicylzuur en dipyridamol gebruikten, mogelijk omdat het nemen van één pil clopidogrel per dag minder problemen gaf dan het nemen van één pil acetylsalicylzuur en twee pillen dipyridamol per dag De voordelen van clopidogrel boven de combinatie van acetylsalicylzuur en dipyridamol wat betreft therapietrouw en bijwerkingenprofiel gelden enkel bij patiënten die nieuw starten met een plaatjesaggregatieremmer Bij patiënten die reeds worden behandeld met het gebied van bijwerkingen en therapietrouw geen voordeel te verwachten van clopidogrel Clopidogrelgebruik heeft een verhoogd risico op maagbloedingen doordat het net zoals laaggedoseerd laaggedoseerd acetylsalicylzuur het direct eroderende effect door remming van COX #-receptoren ontbreekt bij clopidogrel Waarschijnlijk is daarom het bloedingsrisico bij clopidogrelgebruik lager dan bij laaggedoseerd acetylsalicylzuurgebruik Daarmee samenhangend hoeft een protonpompremmer ter preventie van acetylsalicylzuurgebruikers Dit advies is gebaseerd op de NHG-Standaard Maagklachten Deze is momenteel in Clopidogrel en de keus van een protonpompremmer bij preventie van maagbloedingen Uit farmacokinetisch onderzoek blijkt dat de protonpompremmers omeprazol en esomeprazol de CYP#C##activiteit meer remmen dan pantoprazol Door remming van dit enzym wordt de plasmaspiegel van de actieve metaboliet van clopidogrel verlaagd De klinische consequentie daarvan is echter discutabel er werd bij cardiovasculaire patiënten geen effect op het preventieve effect van clopidogrel gevonden bij gelijktijdig gebruik van omeprazol (Bhatt, ###) Omdat er wel een farmacokinetisch effect is aangetoond heeft pantoprazol de Patiënten met een verminderd CYP#C##-metabolisme door een genetische variatie vertonen een verminderde in Genetics in Medicine uiteindelijk geconcludeerd dat de heterogeniteit en publicatiebias (in voorgaande analyses) betekenen dat personalized plaatjesremmende behandeling niet wordt ondersteund door het momenteel beschikbare wetenschappelijk bewijs (Osnabrugge, ###) Dit betekent dat genetische variatie geen klinische consequenties heeft Daarom wordt routinematige controle van plaatjesfunctie of genotypering niet Het risico op een herseninfarct na het staken van plaatjesaggregatieremmers wordt geschat op minimaal drie per ## ### per week, waarmee bij de meeste ingrepen, hieronder valt ook de lumbale punctie, het stoppen een hoger risico lijkt te hebben dan continueren Uitzonderingen zijn intracraniële neurochirurgische ingrepen en mogelijk prostaatbiopsieën, omdat de gevolgen van hemorragische complicaties bij deze ingrepen fataal of ernstig invaliderend kunnen zijn (<PERSOON>, ###) In twee retrospectieve studies (Kou, ###; Nuttall, ###) bleek preoperatief gebruik van acetylsalicylzuur bij wervelkolomchirurgie geen risicofactor voor een In de PRoFESS-studie zijn geen patiënten met een TIA geïncludeerd.
606
fms