text
stringlengths 80
6.25k
| text_len
int64 32
3.12k
| src
stringclasses 7
values |
|---|---|---|
Ef f ect of liaison psychiatry on attitudes toward psychiatry, rate of consultation and psychosocial documentation <PERSOON>, et al Multidisciplinary Proactive Psychiatric Consultation Service Zolnierek CD Non-psychiatric hospitalization of people with mental illness a systematic review Journal In deze systematische literatuuranalyse gericht op de ef f ectiviteit van liaisonactiviteiten zijn slechts enkele artikelen gevonden Deze richten zich vooral op de ef f ecten van liaisonactiviteiten op opnameduur en kans op heropname kort na ontslag Gezien het f eit dat de gemiddelde opnameduur in het ziekenhuis sterk is teruggebracht in de af gelopen decennia is ook niet de verwachting dat hier nog veel winst te behalen is Betere uitkomstmaten zijn hier patiënttevredenheid en tevredenheid van consultvragers Eén enkele studie richt zich op tevredenheid van consultvragers, terwijl een kinderpsychiatrische studie gekeken heef t naar de opvolging van verwijsadviezen Er zijn geen onderzoeken naar het ef f ect op kwaliteit van zorg of kostenaspecten van liaisonpsychiatrie De werkgroep is echter van mening dat in alle ziekenhuizen waar een consultatief psychiatrisch team werkzaam is, het uitvoeren van liaisonactiviteiten door de consultatief psychiater en consultatief psychiatrisch verpleegkundige of VS GGZ belangrijk is De primaire doelstellingen van deze liaisonactiviteiten zijn het bevorderen van vroegsignalering van psychiatrische problematiek, het tegengaan van stigmatisering van patiënten met psychiatrische klachten door deskundigheidsbevordering van medisch personeel werkzaam op somatische af delingen met het oog Dit sluit ook aan bij de behoef ten zoals die door ervaringsdeskundigen in het kader van ziekenhuispsychiatrie worden omschreven (zie ook het Patiëntperspectief ) De werkgroep is van mening dat investering in liaisonactiviteiten leidt tot betere psychiatrische kennis van somatisch personeel en hiermee tot verbetering van de kwaliteit van Hoe kan de opvolging van adviezen gegeven door de consultatief psychiater, verpleegkundig T racht door middel van liaisonactiviteiten te bevorderen dat in voorkomende gevallen het aanvragen Volg patiënten bij wie een consult verricht is indien mogelijk op, zodat er zicht is op de opvolging van de gegeven adviezen en het beloop van de psychiatrische behandeling Maak duidelijke af spraken over wanneer er sprake is van consultgeving en wanneer van medebehandeling Daaruit volgt ook wie verantwoordelijk is voor het doorvoeren van geadviseerde Regel zo mogelijk zelf verwijzing of overplaatsing naar een psychiatrische instelling na ontslag van Neem telef onisch contact op met de huisarts indien na ontslag uit het ziekenhuis behandeling door de Volg bij consultgeving in de huisartsenpraktijk het principe van 'contractering' geef zowel patiënt als huisarts een verslag van het consult en vraag of de huisarts dit met patiënt wilt bespreken Psychiatrische consulten kunnen alleen ef f ectief zijn als de door de consultgever gegeven adviezen ook daadwerkelijk opgevolgd worden Er zijn slechts in beperkte mate gegevens beschikbaar over hoe groot de opvolging van gegeven adviezen in de dagelijkse praktijk is In een systematische review uit ### wordt beschreven dat adviezen met betrekking tot verdere psychiatrische diagnostiek slechts in.
| 519 | nvmdl |
zoals die door ervaringsdeskundigen in het kader van ziekenhuispsychiatrie worden omschreven (zie ook het Patiëntperspectief ) De werkgroep is van mening dat investering in liaisonactiviteiten leidt tot betere psychiatrische kennis van somatisch personeel en hiermee tot verbetering van de kwaliteit van Hoe kan de opvolging van adviezen gegeven door de consultatief psychiater, verpleegkundig T racht door middel van liaisonactiviteiten te bevorderen dat in voorkomende gevallen het aanvragen Volg patiënten bij wie een consult verricht is indien mogelijk op, zodat er zicht is op de opvolging van de gegeven adviezen en het beloop van de psychiatrische behandeling Maak duidelijke af spraken over wanneer er sprake is van consultgeving en wanneer van medebehandeling Daaruit volgt ook wie verantwoordelijk is voor het doorvoeren van geadviseerde Regel zo mogelijk zelf verwijzing of overplaatsing naar een psychiatrische instelling na ontslag van Neem telef onisch contact op met de huisarts indien na ontslag uit het ziekenhuis behandeling door de Volg bij consultgeving in de huisartsenpraktijk het principe van 'contractering' geef zowel patiënt als huisarts een verslag van het consult en vraag of de huisarts dit met patiënt wilt bespreken Psychiatrische consulten kunnen alleen ef f ectief zijn als de door de consultgever gegeven adviezen ook daadwerkelijk opgevolgd worden Er zijn slechts in beperkte mate gegevens beschikbaar over hoe groot de opvolging van gegeven adviezen in de dagelijkse praktijk is In een systematische review uit ### wordt beschreven dat adviezen met betrekking tot verdere psychiatrische diagnostiek slechts in vervolgbehandeling of overplaatsing na ontslag in ##% (Leentjens, ###) Over de mate van opvolging van andersoortige adviezen, waaronder advies met betrekking tot bejegening, gedragsmatige of psychotherapeutische interventies en overdracht van inf ormatie bij ontslag, is niets bekend Om consulten ef f ectiever te laten zijn is het belangrijk om te weten welke f actoren geassocieerd zijn met een betere opvolging van de gegeven adviezen Hierbij zijn met name die f actoren interessant die door de consultgever zelf beïnvloedbaar zijn, omdat deze wellicht gebruikt kunnen worden om de Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden waarin de ef f ectiviteit is onderzocht van interventies gericht op het verhogen van de opvolging van de adviezen vanuit een consultatief psychiatrisch team door medisch specialisten in de Er zijn aanwijzingen dat de opvolging van adviezen aan de huisarts van patiënten die door een consultatief psychiater zijn gezien in het ziekenhuis beter is bij expliciete communicatie over de bevindingen en het geadviseerde vervolg in de vorm van een consultation letter of een telef onisch overleg met de huisarts De mate van opvolging van adviezen vanuit de consultatieve psychiatrie is mogelijk hoger indien er sprake is van f ollow-up contacten na de initiële consultatie, er liaisonactiviteiten plaatsvinden, medicatie wordt voorgeschreven door de degene die de consultgeving uitvoerde en indien de consultaanvraag vroeg tijdens opname Het inzetten van een liaisonverpleegkundige bij het motiveren van patiënten met (een vermoeden van) alcoholmisbruik leidt tot een geringe toename van het aantal patiënten dat een dergelijk programma succesvol af rondt.
| 538 | nvmdl |
###) Over de mate van opvolging van andersoortige adviezen, waaronder advies met betrekking tot bejegening, gedragsmatige of psychotherapeutische interventies en overdracht van inf ormatie bij ontslag, is niets bekend Om consulten ef f ectiever te laten zijn is het belangrijk om te weten welke f actoren geassocieerd zijn met een betere opvolging van de gegeven adviezen Hierbij zijn met name die f actoren interessant die door de consultgever zelf beïnvloedbaar zijn, omdat deze wellicht gebruikt kunnen worden om de Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden waarin de ef f ectiviteit is onderzocht van interventies gericht op het verhogen van de opvolging van de adviezen vanuit een consultatief psychiatrisch team door medisch specialisten in de Er zijn aanwijzingen dat de opvolging van adviezen aan de huisarts van patiënten die door een consultatief psychiater zijn gezien in het ziekenhuis beter is bij expliciete communicatie over de bevindingen en het geadviseerde vervolg in de vorm van een consultation letter of een telef onisch overleg met de huisarts De mate van opvolging van adviezen vanuit de consultatieve psychiatrie is mogelijk hoger indien er sprake is van f ollow-up contacten na de initiële consultatie, er liaisonactiviteiten plaatsvinden, medicatie wordt voorgeschreven door de degene die de consultgeving uitvoerde en indien de consultaanvraag vroeg tijdens opname Het inzetten van een liaisonverpleegkundige bij het motiveren van patiënten met (een vermoeden van) alcoholmisbruik leidt tot een geringe toename van het aantal patiënten dat een dergelijk programma succesvol af rondt verbeteren van de opvolging door medisch specialisten van gegeven adviezen vanuit de consultatieve psychiatrie is onderzocht Deze retrospectieve studie (Hillman, ###) onderzocht het ef f ect van de inzet van een liaisonverpleegkundige bij patiënten die werden verwezen naar het consultatief team in verband met een vermoeden op alcoholmisbruik Het percentage mensen dat startte met een speciaal alcoholprogramma en het programma af rondde in een groep van patiënten verwezen naar een gespecialiseerde verpleegkundige (interventie; n=###) is vergeleken met percentages in een groep van patiënten die werden verwezen naar het consultatief team in de vooraf gaande periode toen deze In twee studies werd het ef f ect van interventies gericht op het verbeteren van de communicatie <PERSOON> (###) voerden een gerandomiseerde cross-over-studie uit in een universitair ziekenhuis in de Verenigde Staten naar het ef f ect van een consultation letter aan de huisarts op het opvolgen van consultatief -psychiatrische adviezen, en de ef f ectiviteit en kostenef f ectiviteit van de behandeling bij ## huisartsen die samen ## patiënten met somatisatie behandelden Een consultation letter is een schrif telijk weergave van het consult met een duidelijk gef ormuleerd diagnostisch- of behandeladvies, die doorgaans ook expliciet met de patiënt besproken wordt Burian (###) vergeleek in een prospectieve studie in een groot algemeen ziekenhuis in Duitsland drie manieren om psychiatrische adviezen aan de huisarts, na ontslag van de patiënt, te communiceren bij ### patiënten opgenomen in een algemeen ziekenhuis een telef oontje met de huisarts, het meegeven van een schrif telijk verslag van het consult aan de patiënt, of care as usual, waarbij de behandelend arts.
| 583 | nvmdl |
de consultatieve psychiatrie is onderzocht Deze retrospectieve studie (Hillman, ###) onderzocht het ef f ect van de inzet van een liaisonverpleegkundige bij patiënten die werden verwezen naar het consultatief team in verband met een vermoeden op alcoholmisbruik Het percentage mensen dat startte met een speciaal alcoholprogramma en het programma af rondde in een groep van patiënten verwezen naar een gespecialiseerde verpleegkundige (interventie; n=###) is vergeleken met percentages in een groep van patiënten die werden verwezen naar het consultatief team in de vooraf gaande periode toen deze In twee studies werd het ef f ect van interventies gericht op het verbeteren van de communicatie <PERSOON> (###) voerden een gerandomiseerde cross-over-studie uit in een universitair ziekenhuis in de Verenigde Staten naar het ef f ect van een consultation letter aan de huisarts op het opvolgen van consultatief -psychiatrische adviezen, en de ef f ectiviteit en kostenef f ectiviteit van de behandeling bij ## huisartsen die samen ## patiënten met somatisatie behandelden Een consultation letter is een schrif telijk weergave van het consult met een duidelijk gef ormuleerd diagnostisch- of behandeladvies, die doorgaans ook expliciet met de patiënt besproken wordt Burian (###) vergeleek in een prospectieve studie in een groot algemeen ziekenhuis in Duitsland drie manieren om psychiatrische adviezen aan de huisarts, na ontslag van de patiënt, te communiceren bij ### patiënten opgenomen in een algemeen ziekenhuis een telef oontje met de huisarts, het meegeven van een schrif telijk verslag van het consult aan de patiënt, of care as usual, waarbij de behandelend arts Additioneel zijn negen niet-vergelijkende studies gevonden waarin is onderzocht welke variabelen mogelijk gerelateerd zijn voor het al dan niet opvolgen van gegeven adviezen Het betref t één systematische review en acht retrospectieve cohortstudies Van de acht retrospectieve studies, zijn de resultaten van zeven studies (<PERSOON>, ###; Popkin, ###; Popkin, ###; Popkin, ###; Seward, ###; Wise, ###; Van Dyke, ###) tevens meegenomen in de geïncludeerde systematische review (Leentjens, ###) Additioneel is een retrospectief cohortonderzoek van Neill (###) geïncludeerd In de systematische review (Leentjens ###) zijn ## retrospectieve cohortstudies geïncludeerd, waarbij in ## studies de relatie tussen de mate van opvolging is gerelateerd aan een aantal (vooraf vastgestelde) klinische variabelen Voor de mate van opvolging is uitgegaan van de def inities zoals gehanteerd in de geïncludeerde studies Voor potentieel verklarende variabelen is gekeken naar patiëntgerelateerde f actoren, karakteristieken van zowel aanvragende specialismen als uitvoerend specialismen, kenmerken van gegeven adviezen en organisatorische f actoren Aangezien in deze review de verklarende variabelen alleen beschrijvend zijn weergegeven waarbij geen kwantitatieve gegevens over de grootte van een eventuele verband tussen opvolging en de variabelen, zijn de negen De studie van Neill (###) beschrijf t de uitkomsten van een retrospectief cohortonderzoek onder ### patiënten die gezien zijn door het consultatief psychiatrische team Als uitkomst is gekeken naar de mate van opvolging van adviezen ten aanzien van psychotrope medicatie De mate van compliance is vergeleken tussen de verschillende typen van medicatie en het type van het gegeven advies, namelijk.
| 643 | nvmdl |
Additioneel zijn negen niet-vergelijkende studies gevonden waarin is onderzocht welke variabelen mogelijk gerelateerd zijn voor het al dan niet opvolgen van gegeven adviezen Het betref t één systematische review en acht retrospectieve cohortstudies Van de acht retrospectieve studies, zijn de resultaten van zeven studies (<PERSOON>, ###; Popkin, ###; Popkin, ###; Popkin, ###; Seward, ###; Wise, ###; Van Dyke, ###) tevens meegenomen in de geïncludeerde systematische review (Leentjens, ###) Additioneel is een retrospectief cohortonderzoek van Neill (###) geïncludeerd In de systematische review (Leentjens ###) zijn ## retrospectieve cohortstudies geïncludeerd, waarbij in ## studies de relatie tussen de mate van opvolging is gerelateerd aan een aantal (vooraf vastgestelde) klinische variabelen Voor de mate van opvolging is uitgegaan van de def inities zoals gehanteerd in de geïncludeerde studies Voor potentieel verklarende variabelen is gekeken naar patiëntgerelateerde f actoren, karakteristieken van zowel aanvragende specialismen als uitvoerend specialismen, kenmerken van gegeven adviezen en organisatorische f actoren Aangezien in deze review de verklarende variabelen alleen beschrijvend zijn weergegeven waarbij geen kwantitatieve gegevens over de grootte van een eventuele verband tussen opvolging en de variabelen, zijn de negen De studie van Neill (###) beschrijf t de uitkomsten van een retrospectief cohortonderzoek onder ### patiënten die gezien zijn door het consultatief psychiatrische team Als uitkomst is gekeken naar de mate van opvolging van adviezen ten aanzien van psychotrope medicatie De mate van compliance is vergeleken tussen de verschillende typen van medicatie en het type van het gegeven advies, namelijk In het onderzoek van Hillman (###) is het aantal patiënten met (een vermoeden van) alcoholmisbruik dat start met het alcoholprogramma iets lager bij de groep die gezien werd door de liaisonverpleegkundige in vergelijking met een controlegroep in de periode vooraf gaand aan de beschikbaarheid van de liaisonverpleegkundige (##% en ##% respectievelijk, niet statistisch signif icant) Het aantal patiënten dat het programma start en ook af rondt is iets hoger bij de groep patiënten die is gezien door de liaisonverpleegkundige in vergelijking met de controlegroep (##% In de studie van <PERSOON> (###) werden de adviezen in de interventiegroep, waarbij de huisarts een consultation letter ontving, beter opgevolgd en leidde dit tot een signif icante af name van lichamelijke klachten bij patiënten met somatisatie, en tot een signif icante reductie in zorgkosten De opvolging van adviezen in de huisartsenpraktijk was het hoogst indien de consultatief psychiater telef onisch contact met de huisarts had, en het laagst bij care as usual (Burian, ###) De opvolging van adviezen bij de groep patiënten die een consultverslag mee kreeg zat hier tussenin De mate van opvolging was in veel studies beter voor adviezen met betrekking tot medicatie dan bij adviezen met betrekking tot diagnostiek (<PERSOON>, ###; Leentjens, ###; Popkin, ###; Wise, ###) De mate van opvolging varieerde echter sterk Voor adviezen met betrekking tot medicatie werd een opvolging tussen de ## en ##% gerapporteerd (Leentjens, ###; Neill, ###) Voor adviezen met betrekking tot de diagnostiek varieerde het percentage opvolging tussen ## en ##% (Leentjens, ###).
| 684 | nvmdl |
Hillman (###) is het aantal patiënten met (een vermoeden van) alcoholmisbruik dat start met het alcoholprogramma iets lager bij de groep die gezien werd door de liaisonverpleegkundige in vergelijking met een controlegroep in de periode vooraf gaand aan de beschikbaarheid van de liaisonverpleegkundige (##% en ##% respectievelijk, niet statistisch signif icant) Het aantal patiënten dat het programma start en ook af rondt is iets hoger bij de groep patiënten die is gezien door de liaisonverpleegkundige in vergelijking met de controlegroep (##% In de studie van <PERSOON> (###) werden de adviezen in de interventiegroep, waarbij de huisarts een consultation letter ontving, beter opgevolgd en leidde dit tot een signif icante af name van lichamelijke klachten bij patiënten met somatisatie, en tot een signif icante reductie in zorgkosten De opvolging van adviezen in de huisartsenpraktijk was het hoogst indien de consultatief psychiater telef onisch contact met de huisarts had, en het laagst bij care as usual (Burian, ###) De opvolging van adviezen bij de groep patiënten die een consultverslag mee kreeg zat hier tussenin De mate van opvolging was in veel studies beter voor adviezen met betrekking tot medicatie dan bij adviezen met betrekking tot diagnostiek (<PERSOON>, ###; Leentjens, ###; Popkin, ###; Wise, ###) De mate van opvolging varieerde echter sterk Voor adviezen met betrekking tot medicatie werd een opvolging tussen de ## en ##% gerapporteerd (Leentjens, ###; Neill, ###) Voor adviezen met betrekking tot de diagnostiek varieerde het percentage opvolging tussen ## en ##% (Leentjens, ###) de initiële consultgeving, er liaisonactiviteiten plaatsvinden, medicatie wordt voorgeschreven door consultgever zelf , de aanvraag van het consult vroeg tijdens opname wordt gedaan en het gaat om een advies ten aanzien van medicatie Wise (###) rapporteren een betere opvolging van medicatieadviezen indien de medicatie werd voorgeschreven door de consultgever zelf (###%) in vergelijking met voorschrijven door behandelend arts (##%; NNT =<DATUM> (##%CI #,# tot #,#)) Leentjens et al concluderen dat voor andere variabelen (waaronder de leef tijd van de patiënt, het reeds gebruiken van psychiatrische medicatie op moment van consultgeving, de senioriteit van degene die de consultgeving uitvoert en het type medisch specialisme dat een verzoek tot consultgeving Neill (###) rapporteert dat de mate van opvolging van adviezen ten aanzien van het starten van psychotrope medicatie hoger is bij het voorschrijven van neuroleptica (opvolging ##%) in vergelijking met benzodiazepines (##%) en tricyclische antidepressiva (##%) Zij rapporteren ook de resultaten voor het stoppen van medicatie of het aanpassen van de dosis maar de aantallen per subgroep zijn hierbij De bewijskracht voor het ef f ect van interventie op de mate van opvolging is laag gezien beperkingen in de onderzoeksopzet (risk of bias) en het geringe aantal patiënten (imprecisie) De bewijskracht voor de uitkomsten van studies naar verklarende f actoren zijn gedef inieerd als zeer laag gezien beperkingen in de onderzoeksopzet (risk of bias) en het geringe aantal patiënten (imprecisie) De studies beperken zich veelal tot het rapporteren van het percentage van opvolging per subgroep Een multivariate analyse ontbreekt veelal.
| 670 | nvmdl |
er liaisonactiviteiten plaatsvinden, medicatie wordt voorgeschreven door consultgever zelf , de aanvraag van het consult vroeg tijdens opname wordt gedaan en het gaat om een advies ten aanzien van medicatie Wise (###) rapporteren een betere opvolging van medicatieadviezen indien de medicatie werd voorgeschreven door de consultgever zelf (###%) in vergelijking met voorschrijven door behandelend arts (##%; NNT =<DATUM> (##%CI #,# tot #,#)) Leentjens et al concluderen dat voor andere variabelen (waaronder de leef tijd van de patiënt, het reeds gebruiken van psychiatrische medicatie op moment van consultgeving, de senioriteit van degene die de consultgeving uitvoert en het type medisch specialisme dat een verzoek tot consultgeving Neill (###) rapporteert dat de mate van opvolging van adviezen ten aanzien van het starten van psychotrope medicatie hoger is bij het voorschrijven van neuroleptica (opvolging ##%) in vergelijking met benzodiazepines (##%) en tricyclische antidepressiva (##%) Zij rapporteren ook de resultaten voor het stoppen van medicatie of het aanpassen van de dosis maar de aantallen per subgroep zijn hierbij De bewijskracht voor het ef f ect van interventie op de mate van opvolging is laag gezien beperkingen in de onderzoeksopzet (risk of bias) en het geringe aantal patiënten (imprecisie) De bewijskracht voor de uitkomsten van studies naar verklarende f actoren zijn gedef inieerd als zeer laag gezien beperkingen in de onderzoeksopzet (risk of bias) en het geringe aantal patiënten (imprecisie) De studies beperken zich veelal tot het rapporteren van het percentage van opvolging per subgroep Een multivariate analyse ontbreekt veelal Om de uitgangsvraag te kunnen beantwoorden is er een systematische literatuuranalyse verricht naar de Zijn interventies gericht op het verbeteren van de adherentie van adviezen gegeven door consultatief P consultvragers vanuit een somatische af deling in het ziekenhuis; I elke interventie gericht op het verhogen van opvolging van adviezen; O mate van opvolging van adviezen gegeven door de consultatief psychiater, verpleegkundig De werkgroep achtte de mate van opvolging van de in het psychiatrisch consult gegeven adviezen een voor de besluitvorming kritieke uitkomstmaat De werkgroep def inieerde niet a priori de genoemde uitkomstmaten, maar hanteerde de in de studies zelf gebruikte def inities Naast vergelijkend onderzoek, heef t de werkgroep er bij deze vraagstelling ook voor gekozen om studies die voorspellers van opvolging van adviezen bestuderen te beschouwen, omdat kennis van deze f actoren wellicht ook tot adviezen kan leiden om de mate van opvolging van adviezen te In de databases Medline (via OVID) en PsychInf o (OVID) is met relevante zoektermen gezocht naar systematische reviews, gerandomiseerde studies en observationele studies naar interventies gericht op het verbeteren van de opvolging van adviezen van de consultatief psychiater door aanvragend specialisten De zoekverantwoording is weergegeven onder het tabblad Verantwoording De literatuurzoekactie leverde initieel ### tref f ers op Omdat enkele relevante studies ontbraken is de search aangepast Deze aanvullende search leverde ### additionele tref f ers op Studies werden geselecteerd op grond van de volgende selectiecriteria betrekking op psychiatrische consultgeving in.
| 587 | nvmdl |
te kunnen beantwoorden is er een systematische literatuuranalyse verricht naar de Zijn interventies gericht op het verbeteren van de adherentie van adviezen gegeven door consultatief P consultvragers vanuit een somatische af deling in het ziekenhuis; I elke interventie gericht op het verhogen van opvolging van adviezen; O mate van opvolging van adviezen gegeven door de consultatief psychiater, verpleegkundig De werkgroep achtte de mate van opvolging van de in het psychiatrisch consult gegeven adviezen een voor de besluitvorming kritieke uitkomstmaat De werkgroep def inieerde niet a priori de genoemde uitkomstmaten, maar hanteerde de in de studies zelf gebruikte def inities Naast vergelijkend onderzoek, heef t de werkgroep er bij deze vraagstelling ook voor gekozen om studies die voorspellers van opvolging van adviezen bestuderen te beschouwen, omdat kennis van deze f actoren wellicht ook tot adviezen kan leiden om de mate van opvolging van adviezen te In de databases Medline (via OVID) en PsychInf o (OVID) is met relevante zoektermen gezocht naar systematische reviews, gerandomiseerde studies en observationele studies naar interventies gericht op het verbeteren van de opvolging van adviezen van de consultatief psychiater door aanvragend specialisten De zoekverantwoording is weergegeven onder het tabblad Verantwoording De literatuurzoekactie leverde initieel ### tref f ers op Omdat enkele relevante studies ontbraken is de search aangepast Deze aanvullende search leverde ### additionele tref f ers op Studies werden geselecteerd op grond van de volgende selectiecriteria betrekking op psychiatrische consultgeving in interventies gericht op het verbeteren van de mate van opvolging Op basis van deze criteria werden slechts twee vergelijkende studies geïdentif iceerd die expliciet tot doel hadden het ef f ect van een interventie op de mate van opvolging te bestuderen Vervolgens is besloten ook niet-vergelijkende studies te includeren waarin is onderzocht welke f actoren verklarend kunnen zijn voor de mate van opvolging van adviezen Omdat in de search breed naar verschillende type studies is gezocht, werd de reeds uitgevoerde search ook voor deze vraag bruikbaar geacht Op basis van titel en abstract werden ## additionele studies voorgeselecteerd Na raadpleging van de volledige teksten van de ## studies, werden vervolgens ## studies geëxcludeerd (zie exclusietabel onder het tabblad Verantwoording) en tien studies def initief geselecteerd (één studie naar het ef f ect van interventies gericht op het verbeteren van de opvolging en negen studies naar mogelijk verklarende f actoren) Additioneel werden twee studies over consultgeving in de huisartsenpraktijk ingebracht door een werkgroeplid (<PERSOON>, De belangrijkste studiekarakteristieken en resultaten van de geïncludeerde studies zijn opgenomen in Burian R, <PERSOON> enbacher <PERSOON> the bridge - a prospective comparative study of the ef f ect of communication between a hospital-based consultation; liaison service and primary care on <PERSOON> NP Specialist alcohol liaison services in general hospital improve engagement in alcohol rehabilitation and treatment outcome <PERSOON> of psychiatric consultation in a Dutch university hospital Leentjens AFG, Boenink AD, Van der Feltz CM.
| 548 | nvmdl |
Op basis van deze criteria werden slechts twee vergelijkende studies geïdentif iceerd die expliciet tot doel hadden het ef f ect van een interventie op de mate van opvolging te bestuderen Vervolgens is besloten ook niet-vergelijkende studies te includeren waarin is onderzocht welke f actoren verklarend kunnen zijn voor de mate van opvolging van adviezen Omdat in de search breed naar verschillende type studies is gezocht, werd de reeds uitgevoerde search ook voor deze vraag bruikbaar geacht Op basis van titel en abstract werden ## additionele studies voorgeselecteerd Na raadpleging van de volledige teksten van de ## studies, werden vervolgens ## studies geëxcludeerd (zie exclusietabel onder het tabblad Verantwoording) en tien studies def initief geselecteerd (één studie naar het ef f ect van interventies gericht op het verbeteren van de opvolging en negen studies naar mogelijk verklarende f actoren) Additioneel werden twee studies over consultgeving in de huisartsenpraktijk ingebracht door een werkgroeplid (<PERSOON>, De belangrijkste studiekarakteristieken en resultaten van de geïncludeerde studies zijn opgenomen in Burian R, <PERSOON> enbacher <PERSOON> the bridge - a prospective comparative study of the ef f ect of communication between a hospital-based consultation; liaison service and primary care on <PERSOON> NP Specialist alcohol liaison services in general hospital improve engagement in alcohol rehabilitation and treatment outcome <PERSOON> of psychiatric consultation in a Dutch university hospital Leentjens AFG, Boenink AD, Van der Feltz CM recommendations of the consultation psychiatrist working in a general hospital? A systematic review J <PERSOON> MK, et al Consultation-Liaison Outcome evaluation System part # T eaching Neill JR Consultation Evaluation Psychotropic drug recommendations Gen Hosp Psychiat ###;# ### Popkin MK, <PERSOON> T B, et al Concordance with consultants' recommendations f or diagnostic Popkin MK, <PERSOON> T B, et al Concordance with consultants' recommendations f or psychotropic Popkin MK, <PERSOON> T B, et al Consultation-Liaison Outcome Evaluation System # Consultantconsultee interaction <PERSOON> GC, et al Concordance with recommendations in a consultation-liaison psychiatry <PERSOON> T M A trial of the ef f ect of standardized psychiatric consultation on health van der Feltz-<PERSOON-##> HJ, et al Randomised controlled trial of a collaborative Van <PERSOON-##> D, et al Psychiatric consultation compliance and level of satisf action with UV#a Evidence tables Ef f ectiveness of interventions aimed at increasing physicians adherence to CL=consultation-liaison, ARR=Absolute risk reduction NNT =number needed to treat, â =inf inite, GP UV#b Evidence tables Predicting variables f or physiciansâ adherence to psychiatric advices af ter p s ych o tro p ic m e d ica tio n ; crite ria to co n s u lta tio n lia is o n p s ych ia try.
| 567 | nvmdl |
recommendations of the consultation psychiatrist working in a general hospital? A systematic review J <PERSOON> MK, et al Consultation-Liaison Outcome evaluation System part # T eaching Neill JR Consultation Evaluation Psychotropic drug recommendations Gen Hosp Psychiat ###;# ### Popkin MK, <PERSOON> T B, et al Concordance with consultants' recommendations f or diagnostic Popkin MK, <PERSOON> T B, et al Concordance with consultants' recommendations f or psychotropic Popkin MK, <PERSOON> T B, et al Consultation-Liaison Outcome Evaluation System # Consultantconsultee interaction <PERSOON> GC, et al Concordance with recommendations in a consultation-liaison psychiatry <PERSOON> T M A trial of the ef f ect of standardized psychiatric consultation on health van der Feltz-<PERSOON> HJ, et al Randomised controlled trial of a collaborative Van <PERSOON> D, et al Psychiatric consultation compliance and level of satisf action with UV#a Evidence tables Ef f ectiveness of interventions aimed at increasing physicians adherence to CL=consultation-liaison, ARR=Absolute risk reduction NNT =number needed to treat, â =inf inite, GP UV#b Evidence tables Predicting variables f or physiciansâ adherence to psychiatric advices af ter p s ych o tro p ic m e d ica tio n ; crite ria to co n s u lta tio n lia is o n p s ych ia try harde aanbevelingen voor de klinische praktijk gef ormuleerd kunnen worden Duidelijk is dat naar interventies die de ef f ectiviteit van psychiatrische consultgeving kunnen verhogen nauwelijks Op basis van het literatuuronderzoek kan gesteld worden dat er lichte aanwijzingen zijn dat liaisonactiviteiten de ef f ectiviteit van consulten verhogen Liaisonactiviteiten leiden doorgaans tot meer kennis en begrip van psychiatrische stoornissen bij consultvragers en tot intensievere Duidelijke af spraken over de taken en verantwoordelijkheden van de consultatief psychiater kunnen ook tot ef f ectievere consulten leiden De consultgever kan óf wel als consulent slechts adviezen geven óf wel als medebehandelaar een deel van de behandelverantwoordelijkheid van de patiënt over te nemen Dat laatste leidt uiteraard tot betere opvolging van adviezen, omdat de consultgever zelf de betref f ende af spraken maakt of opdrachten geef t Eén enkele studie laat zien dat indien de lokale situatie dat toestaat het voorschrijven van medicatie door de consultgever tot ef f ectievere behandeling leidt, dat wil zeggen grotere opvolging van medicatieadviezen Ook mag verwacht worden dat in het geval van advies tot overplaatsing naar een psychiatrische instelling of psychiatrische vervolgbehandeling, de opvolging van adviezen voor deze vervolgbehandeling groter is wanneer de Indien in de instelling de beschikking heef t over een consultatief psychiatrisch verpleegkundige, dan leidt inzet bij het motiveren van alcoholverslaaf de patiënten voor behandeling van hun alcoholverslaving tot een hoger slagingspercentage van deze behandeling Het betref t hier uiteraard meer een heel beperkt en specif iek onderdeel van de werkzaamheden van een dergelijke consultatief.
| 553 | nvmdl |
klinische praktijk gef ormuleerd kunnen worden Duidelijk is dat naar interventies die de ef f ectiviteit van psychiatrische consultgeving kunnen verhogen nauwelijks Op basis van het literatuuronderzoek kan gesteld worden dat er lichte aanwijzingen zijn dat liaisonactiviteiten de ef f ectiviteit van consulten verhogen Liaisonactiviteiten leiden doorgaans tot meer kennis en begrip van psychiatrische stoornissen bij consultvragers en tot intensievere Duidelijke af spraken over de taken en verantwoordelijkheden van de consultatief psychiater kunnen ook tot ef f ectievere consulten leiden De consultgever kan óf wel als consulent slechts adviezen geven óf wel als medebehandelaar een deel van de behandelverantwoordelijkheid van de patiënt over te nemen Dat laatste leidt uiteraard tot betere opvolging van adviezen, omdat de consultgever zelf de betref f ende af spraken maakt of opdrachten geef t Eén enkele studie laat zien dat indien de lokale situatie dat toestaat het voorschrijven van medicatie door de consultgever tot ef f ectievere behandeling leidt, dat wil zeggen grotere opvolging van medicatieadviezen Ook mag verwacht worden dat in het geval van advies tot overplaatsing naar een psychiatrische instelling of psychiatrische vervolgbehandeling, de opvolging van adviezen voor deze vervolgbehandeling groter is wanneer de Indien in de instelling de beschikking heef t over een consultatief psychiatrisch verpleegkundige, dan leidt inzet bij het motiveren van alcoholverslaaf de patiënten voor behandeling van hun alcoholverslaving tot een hoger slagingspercentage van deze behandeling Het betref t hier uiteraard meer een heel beperkt en specif iek onderdeel van de werkzaamheden van een dergelijke consultatief opvolging van adviezen gegeven in het kader van kinder- en jeugdpsychiatrische consultgeving Het ligt voor de hand dat enkele f actoren die geassocieerd zijn met de mate waarin adviezen worden opgevolgd bij consultgeving in de volwassenen- en ouderenpsychiatrie ook van toepassing zullen zijn Bij de literatuursearch werd twee studies gevonden, waaruit bleek dat communicatie met de huisarts leidde tot betere opvolgen van consultatief -psychiatrische adviezen in de huisartsenpraktijk (<PERSOON> ###; Burian ###) Een andere studie (Van der Feltz-<PERSOON>, ###) toonde aan dat contractering leidde tot verminderde de ernst van de lichamelijke klachten, verbeterde het sociaal f unctioneren en verminderde het gebruik van de gezondheidszorg Bij contractering wordt een schrif telijk consultverslag (of wel de consultation letter) van de consultgever zowel aan patiënt als huisarts verstrekt, en door de huisarts expliciet met de patiënt besproken die zich vervolgens ook expliciet aan Wat is de rol van de consultatief psychiater bij verzoeken om het beoordelen van de wilsbekwaamheid? Volg bij het beoordelen van de wilsbekwaamheid van een patiënt de checklist voor wilsbekwaamheid Noteer de af wegingen in het proces tot beoordeling van de wilsbekwaamheid f eitelijk, helder en Evalueer de beoordeling van de wilsbekwaamheid tijdens de behandeling herhaaldelijk indien de mentale status wisselt en wanneer behandelbeslissingen omdat de wilsbekwaamheid dynamisch is en ter zake een specif ieke medische conditie en context wordt vastgesteld Beperkt de consultgeving tot het beoordelen van de wilsbekwaamheid ten aanzien van het nemen van een specif ieke medische beslissing Geef geen mening over de aard van de (dwang-)behandeling of de.
| 555 | nvmdl |
gegeven in het kader van kinder- en jeugdpsychiatrische consultgeving Het ligt voor de hand dat enkele f actoren die geassocieerd zijn met de mate waarin adviezen worden opgevolgd bij consultgeving in de volwassenen- en ouderenpsychiatrie ook van toepassing zullen zijn Bij de literatuursearch werd twee studies gevonden, waaruit bleek dat communicatie met de huisarts leidde tot betere opvolgen van consultatief -psychiatrische adviezen in de huisartsenpraktijk (<PERSOON> ###; Burian ###) Een andere studie (Van der Feltz-<PERSOON>, ###) toonde aan dat contractering leidde tot verminderde de ernst van de lichamelijke klachten, verbeterde het sociaal f unctioneren en verminderde het gebruik van de gezondheidszorg Bij contractering wordt een schrif telijk consultverslag (of wel de consultation letter) van de consultgever zowel aan patiënt als huisarts verstrekt, en door de huisarts expliciet met de patiënt besproken die zich vervolgens ook expliciet aan Wat is de rol van de consultatief psychiater bij verzoeken om het beoordelen van de wilsbekwaamheid? Volg bij het beoordelen van de wilsbekwaamheid van een patiënt de checklist voor wilsbekwaamheid Noteer de af wegingen in het proces tot beoordeling van de wilsbekwaamheid f eitelijk, helder en Evalueer de beoordeling van de wilsbekwaamheid tijdens de behandeling herhaaldelijk indien de mentale status wisselt en wanneer behandelbeslissingen omdat de wilsbekwaamheid dynamisch is en ter zake een specif ieke medische conditie en context wordt vastgesteld Beperkt de consultgeving tot het beoordelen van de wilsbekwaamheid ten aanzien van het nemen van een specif ieke medische beslissing Geef geen mening over de aard van de (dwang-)behandeling of de verwacht mag worden indien er sprake is van een behandelbare psychiatrische aandoening Houdt bij beoordeling van de wilsbekwaamheid van kinderen naast de f actoren uit de checklist (Vinkers, ###) ook rekening met de ervaringen en het ontwikkelingsniveau van het kind, systeemaspecten en Een psychiater wordt regelmatig in consult gevraagd voor de beoordeling van de wilsbekwaamheid van een patiënt Het beoordelen van wilsbekwaamheid is een competentie die iedere arts in principe moet beheersen Beoordeling door een psychiater heef t met name meerwaarde in het geval van psychiatrische stoornissen, zoals depressieve of psychotische stoornissen, cognitieve achteruitgang, De vraag naar de wilsbekwaamheid raakt aan het spanningsveld tussen respect voor autonomie van de patiënt en goed hulpverlenerschap Dit spanningsveld kan tot praktische dilemmaâs leiden indien er noodzaak bestaat tot snelle medische interventie tegen de wens van de patiënt in In de wetgeving wordt wilsonbekwaamheid omschreven als het niet in staat kunnen worden geacht tot een redelijke behartiging van zijn belangen ter zake (WGBO, art <DATUM> lid #) Het juridische begrip wilsonbekwaamheid veronderstelt dat de patiënt niet de benodigde vaardigheden heef t om een bepaalde medische beslissing te nemen, en daarmee is de patiënt dan ook niet bevoegd dit te doen Belangrijk is te realiseren dat het bij wilsbekwaamheid in juridische zin niet om een algemene kwalif icatie gaat, maar om een context- en taakaf hankelijk begrip Af hankelijk van de reikwijdte van een beslissing kan een patiënt wilsbekwaam geacht worden voor één bepaalde beslissing, en.
| 572 | nvmdl |
worden indien er sprake is van een behandelbare psychiatrische aandoening Houdt bij beoordeling van de wilsbekwaamheid van kinderen naast de f actoren uit de checklist (Vinkers, ###) ook rekening met de ervaringen en het ontwikkelingsniveau van het kind, systeemaspecten en Een psychiater wordt regelmatig in consult gevraagd voor de beoordeling van de wilsbekwaamheid van een patiënt Het beoordelen van wilsbekwaamheid is een competentie die iedere arts in principe moet beheersen Beoordeling door een psychiater heef t met name meerwaarde in het geval van psychiatrische stoornissen, zoals depressieve of psychotische stoornissen, cognitieve achteruitgang, De vraag naar de wilsbekwaamheid raakt aan het spanningsveld tussen respect voor autonomie van de patiënt en goed hulpverlenerschap Dit spanningsveld kan tot praktische dilemmaâs leiden indien er noodzaak bestaat tot snelle medische interventie tegen de wens van de patiënt in In de wetgeving wordt wilsonbekwaamheid omschreven als het niet in staat kunnen worden geacht tot een redelijke behartiging van zijn belangen ter zake (WGBO, art <DATUM> lid #) Het juridische begrip wilsonbekwaamheid veronderstelt dat de patiënt niet de benodigde vaardigheden heef t om een bepaalde medische beslissing te nemen, en daarmee is de patiënt dan ook niet bevoegd dit te doen Belangrijk is te realiseren dat het bij wilsbekwaamheid in juridische zin niet om een algemene kwalif icatie gaat, maar om een context- en taakaf hankelijk begrip Af hankelijk van de reikwijdte van een beslissing kan een patiënt wilsbekwaam geacht worden voor één bepaalde beslissing, en âEen patiënt kan als wilsbekwaam worden beschouwd, als hij er blijk van geef t de op zijn bevattingsvermogen af gestemde inf ormatie te begrijpen naar die mate die voor de aard en reikwijdte van de te nemen beslissing noodzakelijk is â De term beslisvaardigheid dekt beter de lading van het begrip wilsbekwaamheid in de medische praktijk omdat het om een af weging gaat van de capaciteit tot het nemen van een medische beslissing ter zake en niet alleen om een af weging van de wil van de Het beoordelen van wilsbekwaamheid is een competentie die in principe iedere arts moet beheersen Met name in het geval van psychiatrische stoornissen, zoals depressieve of psychotische stoornissen, cognitieve achteruitgang, persoonlijkheidsproblematiek en interactieproblemen met de behandelend arts of verpleging heef t beoordeling door een psychiater meerwaarde Er is vrijwel geen onderzoek verricht naar het verrichten van wilsbekwaamheidsbeoordelingen Wel zijn een aantal handreikingen en expert opinions gepubliceerd die als kader bij beoordelingen kunnen dienen waren bij de werkgroep (zie literatuurlijst) Voor deze uitgangsvraag is geen systematische literatuuranalyse verricht, omdat het <INSTELLING> van deze vraag zich niet goed leent voor beantwoording door middel van een systematische review van origineel wetenschappelijk onderzoek <PERSOON> patientâs capacities to consent to treatment T he <PERSOON> EAF Algemene aspecten op het raakvlak In <PERSOON> en liaison kinder- & jeugdpsychiatrie Koninklijke Van <PERSOON> ### ###.
| 549 | nvmdl |
beschouwd, als hij er blijk van geef t de op zijn bevattingsvermogen af gestemde inf ormatie te begrijpen naar die mate die voor de aard en reikwijdte van de te nemen beslissing noodzakelijk is â De term beslisvaardigheid dekt beter de lading van het begrip wilsbekwaamheid in de medische praktijk omdat het om een af weging gaat van de capaciteit tot het nemen van een medische beslissing ter zake en niet alleen om een af weging van de wil van de Het beoordelen van wilsbekwaamheid is een competentie die in principe iedere arts moet beheersen Met name in het geval van psychiatrische stoornissen, zoals depressieve of psychotische stoornissen, cognitieve achteruitgang, persoonlijkheidsproblematiek en interactieproblemen met de behandelend arts of verpleging heef t beoordeling door een psychiater meerwaarde Er is vrijwel geen onderzoek verricht naar het verrichten van wilsbekwaamheidsbeoordelingen Wel zijn een aantal handreikingen en expert opinions gepubliceerd die als kader bij beoordelingen kunnen dienen waren bij de werkgroep (zie literatuurlijst) Voor deze uitgangsvraag is geen systematische literatuuranalyse verricht, omdat het <INSTELLING> van deze vraag zich niet goed leent voor beantwoording door middel van een systematische review van origineel wetenschappelijk onderzoek <PERSOON> patientâs capacities to consent to treatment T he <PERSOON> EAF Algemene aspecten op het raakvlak In <PERSOON> en liaison kinder- & jeugdpsychiatrie Koninklijke Van <PERSOON> ### <PERSOON>âs competence to consent to medical treatment or research Academisch proef schrif t, <PERSOON> M, <PERSOON> GS Depression and decision-making Capacity f or treatment or <PERSOON> FGA, Droogleveever Fortuyn H Een patiënt die na een auto-intoxicatie met <PERSOON> MM, et al Behandelimpasse bij een patiënt met paranoïde denkbeelden en een testiscarcinoom doorbroken door gecombineerde inzet WGBO en Bopz T ijdschr <PERSOON-##>, et al Beleid bij een psychiatrische patiënt met een levensbedreigende en besmettelijke vorm van longtuberculose die behandeling weigert Ned T holen AJ Wilsbekwaamheid en zelf beschikking In <PERSOON-##> AD, Huyse FJ Consultatieve psychiatrie in de praktijk (red ) Koninklijke Van <PERSOON-##> GB, Biesaart MC, et al Is mijn patiënt wilsbekwaam? Volg de leidraad Ned Iemand wordt verondersteld wilsbekwaam te zijn ter zake een medische beslissing, tenzij bij beoordeling het tegendeel wordt vastgesteld De vraag naar wilsbekwaamheid ontstaat wanneer de behandelend arts van mening is dat zijn patiënt een behandelvoorstel niet begrijpt, de gevolgen van het weigeren van een voorstel onvoldoende overziet of een onlogische redenering volgt in zijn besluitvorming Het oordeel over de wilsbekwaamheid betref t het denkproces tot het besluit, niet direct de inhoud van het besluit In de handreiking voor de beoordeling van wilsbekwaamheid van de.
| 523 | nvmdl |
Rijksoverheid ### <PERSOON>âs competence to consent to medical treatment or research Academisch proef schrif t, <PERSOON> M, <PERSOON> GS Depression and decision-making Capacity f or treatment or <PERSOON> FGA, Droogleveever Fortuyn H Een patiënt die na een auto-intoxicatie met <PERSOON> MM, et al Behandelimpasse bij een patiënt met paranoïde denkbeelden en een testiscarcinoom doorbroken door gecombineerde inzet WGBO en Bopz T ijdschr <PERSOON>, et al Beleid bij een psychiatrische patiënt met een levensbedreigende en besmettelijke vorm van longtuberculose die behandeling weigert Ned T holen AJ Wilsbekwaamheid en zelf beschikking In <PERSOON> AD, Huyse FJ Consultatieve psychiatrie in de praktijk (red ) Koninklijke Van <PERSOON> GB, Biesaart MC, et al Is mijn patiënt wilsbekwaam? Volg de leidraad Ned Iemand wordt verondersteld wilsbekwaam te zijn ter zake een medische beslissing, tenzij bij beoordeling het tegendeel wordt vastgesteld De vraag naar wilsbekwaamheid ontstaat wanneer de behandelend arts van mening is dat zijn patiënt een behandelvoorstel niet begrijpt, de gevolgen van het weigeren van een voorstel onvoldoende overziet of een onlogische redenering volgt in zijn besluitvorming Het oordeel over de wilsbekwaamheid betref t het denkproces tot het besluit, niet direct de inhoud van het besluit In de handreiking voor de beoordeling van wilsbekwaamheid van de Om wilsbekwaam een besluit te nemen moet de betref f ende persoon in staat zijn om vier stappen te doorlopen Het gaat hierbij om het #) vermogen om de verstrekte inf ormatie f eitelijk te begrijpen, #) de aard van de situatie in te schatten (besef f en en waarderen), #) de inf ormatie rationeel af te wegen en #) een keuze tussen (behandel)mogelijkheden te maken en te uiten Een keuze die aan genoemde criteria voldoet moet in principe gerespecteerd worden door de behandelend arts, ook als deze het er niet mee eens is Echter, goed hulpverlenerschap en de prof essionele standaard dienen hierbij mede in acht genomen te worden Een voorbeeld hierbij is dwangbehandeling van de patiënt die na een auto-intoxicatie met paracetamol een relatief eenvoudige behandeling weigert, welke leverschade (een ernstig nadeel) kan voorkomen (<PERSOON>, ###) Bij wilsbekwame patiënten kunnen goed hulpverlenerschap en de beperkingen van de WGBO De beoordeling van de wilsbekwaamheid is gericht op de besluitvaardigheid van een patiënt aangaande een specif ieke situatie De eisen die gesteld worden aan deze besluitvaardigheid zijn hoger naarmate de gevolgen van de genomen beslissing ingrijpender zijn Gezien het dynamische aspect van de wilsbekwaamheid dient in het geval van wisselende mentale status of in het geval dat behandelbeslissingen langdurende implicaties hebben, de beoordeling herhaaldelijk of periodiek Het is raadzaam de overwegingen per criterium goed en gemotiveerd te beschrijven in het medisch dossier met hieruit voortkomend de conclusie aangaande de wilsbekwaamheid en het gevoerde beleid.
| 549 | nvmdl |
wilsbekwaam een besluit te nemen moet de betref f ende persoon in staat zijn om vier stappen te doorlopen Het gaat hierbij om het #) vermogen om de verstrekte inf ormatie f eitelijk te begrijpen, #) de aard van de situatie in te schatten (besef f en en waarderen), #) de inf ormatie rationeel af te wegen en #) een keuze tussen (behandel)mogelijkheden te maken en te uiten Een keuze die aan genoemde criteria voldoet moet in principe gerespecteerd worden door de behandelend arts, ook als deze het er niet mee eens is Echter, goed hulpverlenerschap en de prof essionele standaard dienen hierbij mede in acht genomen te worden Een voorbeeld hierbij is dwangbehandeling van de patiënt die na een auto-intoxicatie met paracetamol een relatief eenvoudige behandeling weigert, welke leverschade (een ernstig nadeel) kan voorkomen (<PERSOON>, ###) Bij wilsbekwame patiënten kunnen goed hulpverlenerschap en de beperkingen van de WGBO De beoordeling van de wilsbekwaamheid is gericht op de besluitvaardigheid van een patiënt aangaande een specif ieke situatie De eisen die gesteld worden aan deze besluitvaardigheid zijn hoger naarmate de gevolgen van de genomen beslissing ingrijpender zijn Gezien het dynamische aspect van de wilsbekwaamheid dient in het geval van wisselende mentale status of in het geval dat behandelbeslissingen langdurende implicaties hebben, de beoordeling herhaaldelijk of periodiek Het is raadzaam de overwegingen per criterium goed en gemotiveerd te beschrijven in het medisch dossier met hieruit voortkomend de conclusie aangaande de wilsbekwaamheid en het gevoerde beleid hulpmiddel bij de evaluatie van de wilsbekwaamheidsbeoordeling (zie aanverwante producten) Bij wilsonbekwaamheid dient de behandelend arts vervangende toestemming te krijgen van de wettelijk vertegenwoordiger mits hiervoor tijd is In nood dient de arts direct te handelen In rangorde zijn de wettelijk vertegenwoordigers een curator of mentor, een schrif telijk gemachtigde, de echtgenoot of partner, een ouder, een kind, een broer of zus De wettelijk vertegenwoordiger dient de mening van de patiënt naar voren te brengen, zijn wens te behartigen en in zijn belang te handelen De behandelend arts toetst of dit het geval is Indien de beslissing van een wettelijk vertegenwoordiger in tegenspraak is met goed hulpverlenerschap van de behandelend arts en hiermee niet in het belang van de patiënt, kan de arts gehouden zijn aan de behandeling van de patiënt Bij verzet van de patiënt tegen de behandeling kan deze alleen worden toegepast onder de voorwaarde dat een ernstig nadeel voor de patiënt met de behandeling wordt voorkomen (WGBO art <DATUM> De af weging hierbij geschiedt op basis van de ethische principes van proportionaliteit (staat het middel in verhouding tot het doel), subsidiariteit (het minst ingrijpende middel toepassen) en Bij gedwongen behandeling van psychiatrische patiënten met somatisch lijden wordt regelmatig de vraag gesteld binnen welk wettelijk kader (WGBO of BOPZ) behandeling dient plaats te vinden (<PERSOON> ###) De WGBO geef t een algemeen kader en regelt de rechten en plichten van een behandelaar en patiënt binnen de arts-patiënt relatie Centraal in deze wetgeving staan de autonomie.
| 580 | nvmdl |
de wilsbekwaamheidsbeoordeling (zie aanverwante producten) Bij wilsonbekwaamheid dient de behandelend arts vervangende toestemming te krijgen van de wettelijk vertegenwoordiger mits hiervoor tijd is In nood dient de arts direct te handelen In rangorde zijn de wettelijk vertegenwoordigers een curator of mentor, een schrif telijk gemachtigde, de echtgenoot of partner, een ouder, een kind, een broer of zus De wettelijk vertegenwoordiger dient de mening van de patiënt naar voren te brengen, zijn wens te behartigen en in zijn belang te handelen De behandelend arts toetst of dit het geval is Indien de beslissing van een wettelijk vertegenwoordiger in tegenspraak is met goed hulpverlenerschap van de behandelend arts en hiermee niet in het belang van de patiënt, kan de arts gehouden zijn aan de behandeling van de patiënt Bij verzet van de patiënt tegen de behandeling kan deze alleen worden toegepast onder de voorwaarde dat een ernstig nadeel voor de patiënt met de behandeling wordt voorkomen (WGBO art <DATUM> De af weging hierbij geschiedt op basis van de ethische principes van proportionaliteit (staat het middel in verhouding tot het doel), subsidiariteit (het minst ingrijpende middel toepassen) en Bij gedwongen behandeling van psychiatrische patiënten met somatisch lijden wordt regelmatig de vraag gesteld binnen welk wettelijk kader (WGBO of BOPZ) behandeling dient plaats te vinden (<PERSOON> ###) De WGBO geef t een algemeen kader en regelt de rechten en plichten van een behandelaar en patiënt binnen de arts-patiënt relatie Centraal in deze wetgeving staan de autonomie De BOPZ regelt specif iek de rechtsbescherming van een psychiatrische patiënt in geval van een gedwongen opname en is dan ook niet van toepassing Wanneer een somatische aandoening wordt geconstateerd en de betrokken patiënt behandeling weigert, ook al is dit op grond van een psychiatrische aandoening, dan gelden niettemin de in de WGBO vastgelegde bepalingen omtrent inf ormed consent, wilsbekwaamheid en gevaar T oepassing van f ixatie en onvrijwillige medicatie is mogelijk, mits deze passen binnen de behandeling en ingezet worden ter af wending van een ernstig nadeel van de patiënt (<PERSOON>, ###) Bij behandeling van patiënten met een delier op een af deling in het ziekenhuis vindt behandeling dan ook plaats binnen de kaders van de WGBO, omdat de delirante symptomen een directe uiting zijn van een onderliggende Om tot een gewogen behandelbeleid te komen bij de principes van proportionaliteit, subsidiariteit en doelmatigheid, zijn tijd en herhaaldelijke gespreksvoering (indien mogelijk) met de patiënt en zijn wettelijk vertegenwoordiger noodzakelijk Hierbij kan ook een compromis tot stand komen waarbij een behandelbeleid gef ormuleerd wordt met minder ingrijpende maatregelen en medisch suboptimale resultaten, waarmee de patiënt kan instemmen en recht doet aan de subsidiariteit Echter, indien gedwongen behandeling noodzakelijk wordt geacht, is sprake van exceptie van het zelf beschikkingsrecht en is het aan te raden een collega arts te consulteren Indien de behandelend arts twijf elt over de wilsbekwaamheid bij zijn patiënt kan hij de psychiater in consult vragen Alhoewel alle artsen wilsbekwaamheid moeten kunnen beoordelen, is het voorstelbaar.
| 574 | nvmdl |
De BOPZ regelt specif iek de rechtsbescherming van een psychiatrische patiënt in geval van een gedwongen opname en is dan ook niet van toepassing Wanneer een somatische aandoening wordt geconstateerd en de betrokken patiënt behandeling weigert, ook al is dit op grond van een psychiatrische aandoening, dan gelden niettemin de in de WGBO vastgelegde bepalingen omtrent inf ormed consent, wilsbekwaamheid en gevaar T oepassing van f ixatie en onvrijwillige medicatie is mogelijk, mits deze passen binnen de behandeling en ingezet worden ter af wending van een ernstig nadeel van de patiënt (<PERSOON>, ###) Bij behandeling van patiënten met een delier op een af deling in het ziekenhuis vindt behandeling dan ook plaats binnen de kaders van de WGBO, omdat de delirante symptomen een directe uiting zijn van een onderliggende Om tot een gewogen behandelbeleid te komen bij de principes van proportionaliteit, subsidiariteit en doelmatigheid, zijn tijd en herhaaldelijke gespreksvoering (indien mogelijk) met de patiënt en zijn wettelijk vertegenwoordiger noodzakelijk Hierbij kan ook een compromis tot stand komen waarbij een behandelbeleid gef ormuleerd wordt met minder ingrijpende maatregelen en medisch suboptimale resultaten, waarmee de patiënt kan instemmen en recht doet aan de subsidiariteit Echter, indien gedwongen behandeling noodzakelijk wordt geacht, is sprake van exceptie van het zelf beschikkingsrecht en is het aan te raden een collega arts te consulteren Indien de behandelend arts twijf elt over de wilsbekwaamheid bij zijn patiënt kan hij de psychiater in consult vragen Alhoewel alle artsen wilsbekwaamheid moeten kunnen beoordelen, is het voorstelbaar gevraagd Ook omdat juist psychiatrische beelden de wilsbekwaamheid kunnen verstoren, zal hij in zekere gevallen de daartoe geëigende prof essional zijn De consultvrager dient bij zijn aanvraag helder te vermelden wat het doel van de medebeoordeling van de wilsbekwaamheid is De medebeoordeling kan zowel gericht zijn op een herevaluatie (second opinion) van het gevolgde proces tot beoordeling van de wilsbekwaamheid door de consultvrager (bijvoorbeeld bij verzet van de patiënt), als op de mogelijke aanwezigheid van een psychiatrische stoornis Het psychiatrisch onderzoek hierbij is zowel gericht op de cognitieve f uncties betrokken bij de beslisvaardigheid, als de aanwezigheid van een eventuele psychiatrische stoornis, die hiermee kan interf ereren Indien sprake is van een psychiatrische stoornis kan de psychiater een inf ormatie geven over de behandelmogelijkheden en de kans op herstel van de wilsbekwaamheid van de patiënt bij succesvolle behandeling, en indien mogelijk ook over de verwachte termijn van ef f ect van behandeling Op basis van die inf ormatie kan af gewogen worden of het mogelijk is te wachten op herstel van wilsbekwaamheid, zodat de patiënt zelf kan beslissen Indien de consultvraag aangaande wilsbekwaamheid wordt gesteld in het kader van een euthanasiewens, is het van belang dat de psychiater zich beperkt tot een oordeel over de wilsbekwaamheid in relatie tot de psychische f uncties en geen uitspraak doet over de rechtmatigheid van de euthanasiewens zelf De cognitieve f uncties die nodig zijn om tot een besluit te komen bij een medische vraag staan centraal bij een wilsbekwaamheidsbeoordeling.
| 553 | nvmdl |
omdat juist psychiatrische beelden de wilsbekwaamheid kunnen verstoren, zal hij in zekere gevallen de daartoe geëigende prof essional zijn De consultvrager dient bij zijn aanvraag helder te vermelden wat het doel van de medebeoordeling van de wilsbekwaamheid is De medebeoordeling kan zowel gericht zijn op een herevaluatie (second opinion) van het gevolgde proces tot beoordeling van de wilsbekwaamheid door de consultvrager (bijvoorbeeld bij verzet van de patiënt), als op de mogelijke aanwezigheid van een psychiatrische stoornis Het psychiatrisch onderzoek hierbij is zowel gericht op de cognitieve f uncties betrokken bij de beslisvaardigheid, als de aanwezigheid van een eventuele psychiatrische stoornis, die hiermee kan interf ereren Indien sprake is van een psychiatrische stoornis kan de psychiater een inf ormatie geven over de behandelmogelijkheden en de kans op herstel van de wilsbekwaamheid van de patiënt bij succesvolle behandeling, en indien mogelijk ook over de verwachte termijn van ef f ect van behandeling Op basis van die inf ormatie kan af gewogen worden of het mogelijk is te wachten op herstel van wilsbekwaamheid, zodat de patiënt zelf kan beslissen Indien de consultvraag aangaande wilsbekwaamheid wordt gesteld in het kader van een euthanasiewens, is het van belang dat de psychiater zich beperkt tot een oordeel over de wilsbekwaamheid in relatie tot de psychische f uncties en geen uitspraak doet over de rechtmatigheid van de euthanasiewens zelf De cognitieve f uncties die nodig zijn om tot een besluit te komen bij een medische vraag staan centraal bij een wilsbekwaamheidsbeoordeling en uitgesproken delier is sprake van wilsonbekwaamheid voor het geven van een inf ormed consent Bij de aanwezigheid van een psychiatrische stoornis kunnen directe aanwijzingen zijn voor een beperking in de wilsbekwaamheid De kans op wilsonbekwaamheid is vaak groter bij dementie, psychotische beelden met f ormele denkstoornissen, ernstige depressies, hevige angst, dissociatieve toestanden en eetstoornissen met ernstig ondergewicht Bij een ernstige depressie lijkt met name het vermogen om de aard van de situatie in te schatten (besef f en en waarderen) aangedaan (Hindmarch, ###) Indien medebehandeling volgt op de consultgeving kan deze gericht zijn op het behandelen van de psychiatrische stoornis of het beïnvloeden van psychosociale f actoren die de wilsbekwaamheid negatief beïnvloeden Gezien de expertise van de psychiater op het gebied van gesprekstherapie en interpersoonlijke communicatie is hij mogelijk in staat motieven achter verzet tegen behandeling In de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) wordt in de Nederlandse situatie onderscheid gemaakt in kinderen onder de <LEEFTIJD> jaar, kinderen tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar en kinderen ouder dan <LEEFTIJD> jaar Alhoewel de laatsten voor de wet nog niet volwassen zijn, worden zij voor een medische behandelovereenkomst wel volledig wilsbekwaam geacht Alleen in de situatie dat zij niet wilsbekwaam worden geacht treden de ouders of voogd op als vertegenwoordigers Bij het bereiken van de leef tijd van <LEEFTIJD> jaar eindigt het ouderlijk gezag, maar kan de rechter de ouders of voogd in voorkomende Voor kinderen tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar geldt dat dubbele toestemming vereist is; zowel ouders als kind.
| 562 | nvmdl |
sprake van wilsonbekwaamheid voor het geven van een inf ormed consent Bij de aanwezigheid van een psychiatrische stoornis kunnen directe aanwijzingen zijn voor een beperking in de wilsbekwaamheid De kans op wilsonbekwaamheid is vaak groter bij dementie, psychotische beelden met f ormele denkstoornissen, ernstige depressies, hevige angst, dissociatieve toestanden en eetstoornissen met ernstig ondergewicht Bij een ernstige depressie lijkt met name het vermogen om de aard van de situatie in te schatten (besef f en en waarderen) aangedaan (Hindmarch, ###) Indien medebehandeling volgt op de consultgeving kan deze gericht zijn op het behandelen van de psychiatrische stoornis of het beïnvloeden van psychosociale f actoren die de wilsbekwaamheid negatief beïnvloeden Gezien de expertise van de psychiater op het gebied van gesprekstherapie en interpersoonlijke communicatie is hij mogelijk in staat motieven achter verzet tegen behandeling In de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) wordt in de Nederlandse situatie onderscheid gemaakt in kinderen onder de <LEEFTIJD> jaar, kinderen tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar en kinderen ouder dan <LEEFTIJD> jaar Alhoewel de laatsten voor de wet nog niet volwassen zijn, worden zij voor een medische behandelovereenkomst wel volledig wilsbekwaam geacht Alleen in de situatie dat zij niet wilsbekwaam worden geacht treden de ouders of voogd op als vertegenwoordigers Bij het bereiken van de leef tijd van <LEEFTIJD> jaar eindigt het ouderlijk gezag, maar kan de rechter de ouders of voogd in voorkomende Voor kinderen tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar geldt dat dubbele toestemming vereist is; zowel ouders als kind Hierop bestaan twee uitzonderingen T en eerste kan een hulpverlener volstaan met toestemming van alleen de jongere als deze ernstig nadeel zou ondervinden van het nalaten van de behandeling, bijvoorbeeld het voorschrijven van de pil of het behandelen van een soa T en tweede kan een arts de wens van de jongere laten prevaleren als deze weloverwogen is Denk hierbij aan de jongere die een abortus provocatus wil, maar haar ouders niet In deze gevallen kan het goed zijn om de jongere haar wens schrif telijk te laten vastleggen Kinderen onder de <LEEFTIJD> jaar worden in de behandelovereenkomst vertegenwoordigd door hun ouders of voogd Het kind hoef t geen toestemming te geven, maar heef t wel recht op inf ormatie, af gestemd op het bevattingsvermogen van het kind In de praktijk zijn de rechten van het kind dat wel rekening gehouden dient te worden met zijn of haar wensen Hoe ouder het kind is, hoe meer dit in het Gezien bovenstaande is het relevant om bij kinderen vast te stellen in hoeverre zij in staat zijn om wilsbekwaam een medische beslissing te nemen Alhoewel de wetgever hiervoor de leef tijd van <LEEFTIJD> jaar heef t aangehouden, zijn empirische gronden voor deze leef tijdsgrens schaars en vaak zullen psychologische en emotionele rijpheid betere graadmeters zijn Intelligentie en complexiteit van het medisch besluit blijken hierin weinig bepalend te zijn (<PERSOON>, ###) Omdat wilsbekwaamheid ook bij.
| 554 | nvmdl |
Hierop bestaan twee uitzonderingen T en eerste kan een hulpverlener volstaan met toestemming van alleen de jongere als deze ernstig nadeel zou ondervinden van het nalaten van de behandeling, bijvoorbeeld het voorschrijven van de pil of het behandelen van een soa T en tweede kan een arts de wens van de jongere laten prevaleren als deze weloverwogen is Denk hierbij aan de jongere die een abortus provocatus wil, maar haar ouders niet In deze gevallen kan het goed zijn om de jongere haar wens schrif telijk te laten vastleggen Kinderen onder de <LEEFTIJD> jaar worden in de behandelovereenkomst vertegenwoordigd door hun ouders of voogd Het kind hoef t geen toestemming te geven, maar heef t wel recht op inf ormatie, af gestemd op het bevattingsvermogen van het kind In de praktijk zijn de rechten van het kind dat wel rekening gehouden dient te worden met zijn of haar wensen Hoe ouder het kind is, hoe meer dit in het Gezien bovenstaande is het relevant om bij kinderen vast te stellen in hoeverre zij in staat zijn om wilsbekwaam een medische beslissing te nemen Alhoewel de wetgever hiervoor de leef tijd van <LEEFTIJD> jaar heef t aangehouden, zijn empirische gronden voor deze leef tijdsgrens schaars en vaak zullen psychologische en emotionele rijpheid betere graadmeters zijn Intelligentie en complexiteit van het medisch besluit blijken hierin weinig bepalend te zijn (<PERSOON>, ###) Omdat wilsbekwaamheid ook bij Naarmate het standpunt van het kind controversiëler is, is een zorgvuldige beoordeling van zijn competentie en vrijwilligheid belangrijker Bij de klinische beoordeling worden de criteria van Grisso en Appelbaum (zie boven) nagegaan Bij kinderen dient daarnaast extra aandacht te zijn voor de ervaring en het ontwikkelingsniveau van het kind, systeemaspecten en cultuurgebonden f actoren, emotionele f actoren (angst en depressie) en emotionele rijpheid, cognitieve capaciteit en stoornissen, en tijd voor besluitvorming (<PERSOON> en <PERSOON> ###) In gevallen waarbij het standpunt van het kind af wijkt van de arts en/of de ouders kan een neutrale beoordeling van een deskundige, zoals een kinder- en jeugdpsychiater, wenselijk zijn Daarnaast kan het nuttig zijn om de klinisch psycholoog in consult te Welke context is van belang? Denk bijvoorbeeld aan het ontbreken van een steunsysteem of toezicht bij een gewenst vertrek uit het ziekenhuis Gaat het om beslissing waarvoor de expliciete en weloverwogen keuze van de patiënt Zijn er gerede twijf els over de wilsbekwaamheid van de patiënt? Bijvoorbeeld ongebruikelijke antwoorden, plotselinge toestemming, persistente weigering zonder toelichting, wisselende Geef uitleg over de reden om de wilsbekwaamheid (nader) te beoordelen Verstrek (nogmaals) adequate inf ormatie over de aard, doel en mogelijke complicaties van Geef de patiënt voldoende tijd om kennis hiervan te nemen en bespreek de verschillende opties Bespreek de situatie en aanleiding met de wettelijk vertegenwoordiger/f amilie Overleg met andere hulpverleners over de situatie om de beoordeling waar nodig multidisciplinair Besef f en en waarderen van inf ormatie voor de eigen situatie.
| 557 | nvmdl |
Deze richtlijn is gestart met financiële steun van de Orde van Medisch Specialisten in het kader van het programma 'Evidence-Based Richtlijn Ontwikkeling (EBRO)' In de laatste fase zijn de werkzaamheden bekostigd door de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie en de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie Daarnaast heeft de <PERSOON> een financiële bijdrage geleverd aan de distributie van de richtlijnen in boekvoerm en de uitgave van Hoofdstuk ## Vasculitis van de kleine vaten en polyarteriitis op de kinderleeftijd ### Bijlage # Visie patiëntenvereniging op de kwaliteitsaspecten van de diagnostiek bij vasculitis ### De werkgroep âVasculitisâ bestaat uit onderstaande personen, die allen namens hun <PERSOON>, dermatoloog, <INSTELLING>, <LOCATIE>, voorzitter <PERSOON>, reumatoloog, Vrije Universiteit Medisch <INSTELLING>, <LOCATIE>, voorzitter <PERSOON>, directeur Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie, <LOCATIE> en,algemeen secretaris Regieraad kwaliteit van zorg, secretaris vanaf <PERSOON>, epidemioloog, Kwaliteitsinstituut voor de <PERSOON>, oogarts, <INSTELLING>, Leiden Prof <PERSOON>, internist-klinisch immunoloog, <LOCATIE> Universitair Medisch <PERSOON>, medisch immunoloog, <PERSOON>, patholoog, <INSTELLING>, <LOCATIE> <PERSOON-##>, longarts, St <PERSOON-##> Ziekenhuis, <LOCATIE> <PERSOON-##>, reumatoloog, <INSTELLING>, <LOCATIE> Mw <PERSOON-##>, dermatoloog, <PERSOON-##>, mdl-arts, <INSTELLING>, <LOCATIE> <PERSOON-##>, neuroloog, <INSTELLING>, <LOCATIE> Prof <PERSOON-##>, radioloog, <INSTELLING>, <LOCATIE> <PERSOON-##>, internist-nefroloog, <INSTELLING>, <LOCATIE> De heer <PERSOON-##> is door de <PERSOON> afgevaardigd als vertegenwoordiger <PERSOON-##> die de werkgroep tot ### ondersteunde en <PERSOON-##> die haar taak heeft Deze richtlijn bestaat uit aanbevelingen voor de diagnostiek van vasculitis en de onderliggende argumenten voor deze aanbevelingen Deze zijn tot stand gekomen door zorgvuldig literatuuronderzoek en aansluitende meningsvorming binnen een multidisciplinaire werkgroep met gemandateerde vertegenwoordigers van de diverse beroepsverenigingen die met de diagnostiek Het gaat hier om die vormen van vasculitis bij volwassenen, waar de kleine vaten (volgens de Chapel-Hill-consensus) primair bij betrokken zijn, vaak met huidmanifestaties Systemische vasculitis is een syndroomdiagnose Wanneer slechts een orgaan is aangedaan door De vasculitisindeling volgens de Chapel-Hill-classificatie is gestoeld op de grootte van de primair aangedane bloedvaten [Jenette, ###] Bij Takayasu arteriitis en reuscelarteriitis zijn de grote vaten aangedaan De middelgrote vaten zijn primair betrokken bij polyarteriitis nodosa en de ziekte van Kawasaki De ziekte van Wegener, het churg-strausssyndroom, microscopische polyangiitis, kleinevatenvasculitis.
| 589 | nvmdl |
longarts, St <PERSOON> Ziekenhuis, <LOCATIE> <PERSOON>, reumatoloog, <INSTELLING>, <LOCATIE> Mw <PERSOON>, dermatoloog, <PERSOON>, mdl-arts, <INSTELLING>, <LOCATIE> <PERSOON>, neuroloog, <INSTELLING>, <LOCATIE> Prof <PERSOON>, radioloog, <INSTELLING>, <LOCATIE> <PERSOON>, internist-nefroloog, <INSTELLING>, <LOCATIE> De heer <PERSOON> is door de <PERSOON> afgevaardigd als vertegenwoordiger <PERSOON-##> die de werkgroep tot ### ondersteunde en <PERSOON-##> die haar taak heeft Deze richtlijn bestaat uit aanbevelingen voor de diagnostiek van vasculitis en de onderliggende argumenten voor deze aanbevelingen Deze zijn tot stand gekomen door zorgvuldig literatuuronderzoek en aansluitende meningsvorming binnen een multidisciplinaire werkgroep met gemandateerde vertegenwoordigers van de diverse beroepsverenigingen die met de diagnostiek Het gaat hier om die vormen van vasculitis bij volwassenen, waar de kleine vaten (volgens de Chapel-Hill-consensus) primair bij betrokken zijn, vaak met huidmanifestaties Systemische vasculitis is een syndroomdiagnose Wanneer slechts een orgaan is aangedaan door De vasculitisindeling volgens de Chapel-Hill-classificatie is gestoeld op de grootte van de primair aangedane bloedvaten [Jenette, ###] Bij Takayasu arteriitis en reuscelarteriitis zijn de grote vaten aangedaan De middelgrote vaten zijn primair betrokken bij polyarteriitis nodosa en de ziekte van Kawasaki De ziekte van Wegener, het churg-strausssyndroom, microscopische polyangiitis, kleinevatenvasculitis Oude benamingen, zoals vasculitis allergica of hypersensitivity vasculitis, dienen niet meer gebruikt te worden Het begrip hypersensitivity vasculitis wordt nog wel eens gebruikt voor een cutane Het is ondoenlijk om alle vormen van vasculitis in één richtlijn te includeren Er dient dan ook een gerichte keuze te worden gemaakt Als één van de belangrijkste klinische uitgangssituaties is gekozen voor de aanwezigheid van zichtbare, voor vasculitis kenmerkende laesies in de huid Na uitvoerige discussie binnen de werkgroep is besloten om ons in deze richtlijnen volledig te richten op de diagnostiek van de kleinevatenvasculitis aangezien deze zich doorgaans cutaan met purpura manifesteert Door de specifieke betrokkenheid van de huid wordt de cutane polyarteriitis nodosa Als zodanig zijn in deze richtlijn arteriitis temporalis, ziekte van Takayasu, ziekte van Kawasaki niet meegenomen Daarnaast worden vanwege de geheel eigen symptomatologie de ziekte van Behçet, de ziekte Bürger en de ziekte van Cogan niet besproken Naast deze primaire vormen van vasculitis wordt ook een aantal secundaire vormen van Reumatische ziekten in engere zin reumatoïde artritis (RA), systemische lupus Infectieuze ziektebeelden viraal (hepatitis B/C, hiv, EBV (Epstein-Barr virus), CMV, etc ) bacterieel (syfilis, streptokokken, meningokokken, etc ); funghi, parasieten; Op kinderleeftijd kan kleinevatenvasculitis zich op een specifieke manier presenteren In een apart hoofdstuk wordt aandacht besteed aan deze pediatrische entiteiten De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie en de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie hebben het initiatief genomen voor de ontwikkeling van deze richtlijn Vasculitis kan.
| 568 | nvmdl |
zoals vasculitis allergica of hypersensitivity vasculitis, dienen niet meer gebruikt te worden Het begrip hypersensitivity vasculitis wordt nog wel eens gebruikt voor een cutane Het is ondoenlijk om alle vormen van vasculitis in één richtlijn te includeren Er dient dan ook een gerichte keuze te worden gemaakt Als één van de belangrijkste klinische uitgangssituaties is gekozen voor de aanwezigheid van zichtbare, voor vasculitis kenmerkende laesies in de huid Na uitvoerige discussie binnen de werkgroep is besloten om ons in deze richtlijnen volledig te richten op de diagnostiek van de kleinevatenvasculitis aangezien deze zich doorgaans cutaan met purpura manifesteert Door de specifieke betrokkenheid van de huid wordt de cutane polyarteriitis nodosa Als zodanig zijn in deze richtlijn arteriitis temporalis, ziekte van Takayasu, ziekte van Kawasaki niet meegenomen Daarnaast worden vanwege de geheel eigen symptomatologie de ziekte van Behçet, de ziekte Bürger en de ziekte van Cogan niet besproken Naast deze primaire vormen van vasculitis wordt ook een aantal secundaire vormen van Reumatische ziekten in engere zin reumatoïde artritis (RA), systemische lupus Infectieuze ziektebeelden viraal (hepatitis B/C, hiv, EBV (Epstein-Barr virus), CMV, etc ) bacterieel (syfilis, streptokokken, meningokokken, etc ); funghi, parasieten; Op kinderleeftijd kan kleinevatenvasculitis zich op een specifieke manier presenteren In een apart hoofdstuk wordt aandacht besteed aan deze pediatrische entiteiten De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie en de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie hebben het initiatief genomen voor de ontwikkeling van deze richtlijn Vasculitis kan De klinische manifestatie is uitermate variabel, afhankelijk van de plaats en het kaliber van de aangedane bloedvaten en van de aard en de uitgebreidheid van de ontsteking Vanwege de variabele en vaak ook atypische presentatie wordt de diagnose niet zelden laat gesteld Dit leidt tot onnodige vertraging van adequate therapie Onderkend wordt dat er onduidelijkheid bestaat over de nomenclatuur van vasculitis, de classificatie van de ziekte en dat bovendien niet evident is welk diagnostisch traject de voorkeur heeft op basis van wetenschappelijke en andere argumenten Patiënten bij wie de diagnose vasculitis uiteindelijk wordt gesteld hebben vaak een langdurig zorgtraject achter de rug, alvorens een gerichte behandeling kan worden gestart Het betreft een relatief onbekende aandoening met weinig specifieke klachten en een verscheidenheid aan differentiële diagnoses De werkgroep die deze richtlijn heeft ontwikkeld, heeft zich tot doel gesteld meer duidelijkheid te verschaffen over de diagnose vasculitis en de verschillende aandoeningen die onder de noemer vasculitis vallen Daarnaast heeft de werkgroep er naar gestreefd een beschrijving te geven van het optimale diagnostische traject van mensen bij wie aan vasculitis gedacht zou moeten worden Het uiteindelijke doel hiervan is het bekorten van de tijd tot het stellen van de juiste diagnose en het De richtlijn is bestemd voor leden van de medische beroepsgroep, zoals huisartsen, dermatologen, internisten, kinderartsen, kno-artsen, longartsen, mdl-artsen, neurologen, oogartsen, pathologen, radiologen en reumatologen Deze richtlijn is geautoriseerd door de verenigingen die aan de ontwikkeling van deze richtlijn hebben bijgedragen Daarmee is deze richtlijn deel geworden van de.
| 561 | nvmdl |
afhankelijk van de plaats en het kaliber van de aangedane bloedvaten en van de aard en de uitgebreidheid van de ontsteking Vanwege de variabele en vaak ook atypische presentatie wordt de diagnose niet zelden laat gesteld Dit leidt tot onnodige vertraging van adequate therapie Onderkend wordt dat er onduidelijkheid bestaat over de nomenclatuur van vasculitis, de classificatie van de ziekte en dat bovendien niet evident is welk diagnostisch traject de voorkeur heeft op basis van wetenschappelijke en andere argumenten Patiënten bij wie de diagnose vasculitis uiteindelijk wordt gesteld hebben vaak een langdurig zorgtraject achter de rug, alvorens een gerichte behandeling kan worden gestart Het betreft een relatief onbekende aandoening met weinig specifieke klachten en een verscheidenheid aan differentiële diagnoses De werkgroep die deze richtlijn heeft ontwikkeld, heeft zich tot doel gesteld meer duidelijkheid te verschaffen over de diagnose vasculitis en de verschillende aandoeningen die onder de noemer vasculitis vallen Daarnaast heeft de werkgroep er naar gestreefd een beschrijving te geven van het optimale diagnostische traject van mensen bij wie aan vasculitis gedacht zou moeten worden Het uiteindelijke doel hiervan is het bekorten van de tijd tot het stellen van de juiste diagnose en het De richtlijn is bestemd voor leden van de medische beroepsgroep, zoals huisartsen, dermatologen, internisten, kinderartsen, kno-artsen, longartsen, mdl-artsen, neurologen, oogartsen, pathologen, radiologen en reumatologen Deze richtlijn is geautoriseerd door de verenigingen die aan de ontwikkeling van deze richtlijn hebben bijgedragen Daarmee is deze richtlijn deel geworden van de Binnen Welke orgaanklachten/symptomen kunnen passen bij een vasculitis van het betreffende Welke klachten/symptomen buiten dat orgaan kunnen passen bij een vasculitis van het Welke orgaanklachten/symptomen kunnen passen bij een systemische vasculitis? En hoe Welke systemische klachten/symptomen kunnen passen bij een systemische vasculitis? En Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de orgaanvasculitis? Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de systemische vasculitis? De werkgroep vasculitis bestaat uit gemandateerde vertegenwoordigers van de beroepsverenigingen die betrokken zijn met de diagnostiek van vasculitis Bij het samenstellen van de werkgroep is rekening gehouden met de geografische spreiding van de werkgroepleden, met een evenredige vertegenwoordiging van de diverse betrokken verenigingen en instanties De werkgroepleden hebben onafhankelijk gehandeld en waren gemandateerd door hun vereniging In een later stadium van de richtlijnontwikkeling zijn patiënten aan de richtlijnwerkgroep toegevoegd In het beginstadium van de ontwikkeling van deze richtlijn is het onderwerp van de richtlijn zoveel mogelijk afgebakend waarbij uitgangsvragen zijn vastgesteld De werkgroep is opgesplitst in subgroepen per orgaan(systeem) met als doel de uitgangsvragen te beantwoorden en aanbevelingen voor de richtlijn voor te bereiden Hiertoe is uitgebreid literatuuronderzoek verricht om zo veel mogelijk relevante artikelen te verkrijgen Na selectie van de literatuur is het resultaat op gestandaardiseerde wijze geanalyseerd waarbij de inhoudelijke en kwalitatieve resultaten van de gevonden artikelen in evidence tabellen en toelichtende teksten zijn samengevat Deze resultaten zijn besproken in de werkgroep, waarna aanbevelingen voor de praktijk zijn opgesteld Na vaststelling van de conceptrichltijn door de richtlijnwerkgroep is deze richtlijn voor commentaar.
| 543 | nvmdl |
kunnen passen bij een vasculitis van het betreffende Welke klachten/symptomen buiten dat orgaan kunnen passen bij een vasculitis van het Welke orgaanklachten/symptomen kunnen passen bij een systemische vasculitis? En hoe Welke systemische klachten/symptomen kunnen passen bij een systemische vasculitis? En Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de orgaanvasculitis? Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de systemische vasculitis? De werkgroep vasculitis bestaat uit gemandateerde vertegenwoordigers van de beroepsverenigingen die betrokken zijn met de diagnostiek van vasculitis Bij het samenstellen van de werkgroep is rekening gehouden met de geografische spreiding van de werkgroepleden, met een evenredige vertegenwoordiging van de diverse betrokken verenigingen en instanties De werkgroepleden hebben onafhankelijk gehandeld en waren gemandateerd door hun vereniging In een later stadium van de richtlijnontwikkeling zijn patiënten aan de richtlijnwerkgroep toegevoegd In het beginstadium van de ontwikkeling van deze richtlijn is het onderwerp van de richtlijn zoveel mogelijk afgebakend waarbij uitgangsvragen zijn vastgesteld De werkgroep is opgesplitst in subgroepen per orgaan(systeem) met als doel de uitgangsvragen te beantwoorden en aanbevelingen voor de richtlijn voor te bereiden Hiertoe is uitgebreid literatuuronderzoek verricht om zo veel mogelijk relevante artikelen te verkrijgen Na selectie van de literatuur is het resultaat op gestandaardiseerde wijze geanalyseerd waarbij de inhoudelijke en kwalitatieve resultaten van de gevonden artikelen in evidence tabellen en toelichtende teksten zijn samengevat Deze resultaten zijn besproken in de werkgroep, waarna aanbevelingen voor de praktijk zijn opgesteld Na vaststelling van de conceptrichltijn door de richtlijnwerkgroep is deze richtlijn voor commentaar werkgroep Na verwerking van de commentaren is de richtlijn ter autorisatie aan de verenigingen weergegeven Het doel hiervan is om de richtlijn transparant te laten zijn, zodat elke gebruiker kan zien op welke literatuur en overwegingen bepaalde aanbevelingen zijn gebaseerd In de inleiding wordt kort geschetst wat het onderwerp van het hoofdstuk is en welke specifieke De antwoorden op de uitgangsvragen (derhalve de aanbevelingen in deze richtlijn) zijn voor zover mogelijk gebaseerd op gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek Hiertoe werden relevante <PERSOON>-, <PERSOON> artikelen gezocht door het raadplegen van bestaande richtlijnen over vasculitis en het verrichten van systematische zoekacties in de Cochrane Database, Medline en Embase De literatuursearches zijn volgens de PICO-methode opgebouwd Er is gezocht naar literatuur verschenen in de periode ### tot en met ### Voor de geïnteresseerde lezer zijn de zoekacties bij het CBO opvraagbaar Deze zijn samengevat in Bijlage # Beschrijving Na het zoeken van literatuur is het resultaat hiervan door de werkgroepleden beoordeeld In principe is bij de selectie op basis van abstract gekeken naar de inhoud van het abstract Wanneer de mogelijkheid bestond dat de uitgangsvraag met het artikel zou kunnen worden beantwoord, werd De geselecteerde artikelen zijn door werkgroep beoordeeld op kwaliteit van het onderzoek en gegradeerd naar mate van bewijs, waarbij onderstaande indeling is gebruikt Tabel # Indeling van methodologische kwaliteit van individuele studies Systematische review van ten minste twee onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van A#niveau.
| 536 | nvmdl |
Na verwerking van de commentaren is de richtlijn ter autorisatie aan de verenigingen weergegeven Het doel hiervan is om de richtlijn transparant te laten zijn, zodat elke gebruiker kan zien op welke literatuur en overwegingen bepaalde aanbevelingen zijn gebaseerd In de inleiding wordt kort geschetst wat het onderwerp van het hoofdstuk is en welke specifieke De antwoorden op de uitgangsvragen (derhalve de aanbevelingen in deze richtlijn) zijn voor zover mogelijk gebaseerd op gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek Hiertoe werden relevante <PERSOON>-, <PERSOON> artikelen gezocht door het raadplegen van bestaande richtlijnen over vasculitis en het verrichten van systematische zoekacties in de Cochrane Database, Medline en Embase De literatuursearches zijn volgens de PICO-methode opgebouwd Er is gezocht naar literatuur verschenen in de periode ### tot en met ### Voor de geïnteresseerde lezer zijn de zoekacties bij het CBO opvraagbaar Deze zijn samengevat in Bijlage # Beschrijving Na het zoeken van literatuur is het resultaat hiervan door de werkgroepleden beoordeeld In principe is bij de selectie op basis van abstract gekeken naar de inhoud van het abstract Wanneer de mogelijkheid bestond dat de uitgangsvraag met het artikel zou kunnen worden beantwoord, werd De geselecteerde artikelen zijn door werkgroep beoordeeld op kwaliteit van het onderzoek en gegradeerd naar mate van bewijs, waarbij onderstaande indeling is gebruikt Tabel # Indeling van methodologische kwaliteit van individuele studies Systematische review van ten minste twee onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van A#niveau relevante bewijs is weergegeven Hiervoor is onderstaande indeling gehanteerd Onderzoek van niveau A# of ten minste # onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van # onderzoek van niveau A# of ten minste # onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van De uiteindelijk geformuleerde aanbeveling is het resultaat van de wetenschappelijke conclusie, Voor publicatie is de richtlijn van commentaar voorzien en beoordeeld door de wetenschappelijke verenigingen die bij de ontwikkeling van deze richtlijn betrokken waren De richtlijn is na vaststelling door de werkgroep door de verenigingen geautoriseerd, zodat deze richtlijn geldt als standaard voor de beroepsgroep Deze richtlijn is onder andere verkrijgbaar bij de NVR, de NVDV en de andere deelnemende verenigingen Een samenvatting van deze richtlijn wordt ter publicatie aangeboden - Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose - Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het HoofdHalsgebied Een levende richtlijn is een richtlijn waarvan het onderhoud op continue basis plaatsvindt, op grond van systematische monitoring van zowel de medisch wetenschappelijke literatuur als praktijkgegevens en door gebruikers van de richtlijn aangeleverde commentaren Voor deze richtlijn is de volgende procedure voor het actueel houden opgesteld De richtlijn vasculitis zal tweejaarlijks worden getoetst aan de wetenschappelijke ontwikkelingen door de werkgroep die in zijn huidige samenstelling zal doorgaan als een landelijke multidisciplinaire commissie De multidisciplinaire commissie bestaat uit een kerngroep en een werkgroep De kerngroep draagt de verantwoordelijkheid om tussentijdse peilingen bij de beroepsgroepen te verrichten naar behoefte zorgverleners op basis van hun professionele autonomie zonodig afwijken van de richtlijn Afwijken.
| 543 | nvmdl |
gehanteerd Onderzoek van niveau A# of ten minste # onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van # onderzoek van niveau A# of ten minste # onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van De uiteindelijk geformuleerde aanbeveling is het resultaat van de wetenschappelijke conclusie, Voor publicatie is de richtlijn van commentaar voorzien en beoordeeld door de wetenschappelijke verenigingen die bij de ontwikkeling van deze richtlijn betrokken waren De richtlijn is na vaststelling door de werkgroep door de verenigingen geautoriseerd, zodat deze richtlijn geldt als standaard voor de beroepsgroep Deze richtlijn is onder andere verkrijgbaar bij de NVR, de NVDV en de andere deelnemende verenigingen Een samenvatting van deze richtlijn wordt ter publicatie aangeboden - Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose - Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het HoofdHalsgebied Een levende richtlijn is een richtlijn waarvan het onderhoud op continue basis plaatsvindt, op grond van systematische monitoring van zowel de medisch wetenschappelijke literatuur als praktijkgegevens en door gebruikers van de richtlijn aangeleverde commentaren Voor deze richtlijn is de volgende procedure voor het actueel houden opgesteld De richtlijn vasculitis zal tweejaarlijks worden getoetst aan de wetenschappelijke ontwikkelingen door de werkgroep die in zijn huidige samenstelling zal doorgaan als een landelijke multidisciplinaire commissie De multidisciplinaire commissie bestaat uit een kerngroep en een werkgroep De kerngroep draagt de verantwoordelijkheid om tussentijdse peilingen bij de beroepsgroepen te verrichten naar behoefte zorgverleners op basis van hun professionele autonomie zonodig afwijken van de richtlijn Afwijken Wanneer men bewust van de richtlijn afwijkt, dient men dit wel te beargumenteren en te documenteren <PERSOON> WL, et al Nomenclature of systemic vasculitides Proposal of an international consensus conference Arthritis Rheum ###;#<DATUM> ## Vanwege de variabele en vaak ook atypische presentatie wordt de diagnose vasculitis vaak laat gesteld Het is van belang dat om bij patiënten die zich presenteren met één of meer van de vaak voorkomende beginsymptomen, zeker als deze langdurig aanwezig zijn en (of) gepaard gaan met een sterk verhoogde bse en/of bijkomende verschijnselen vasculitis te overwegen en gericht onderzoek daarnaar te verrichten De meest voorkomende algemene klachten en symptomen die wijzen op vasculitis zijn algemene malaise, febris e c i , gewichtsverlies, vermoeidheid, verminderde eetlust, nachtzweten (zie hoofdstuk #) Indien de algemene ziekteverschijnselen gepaard gaan met een of meer orgaanspecifieke verschijnselen dan wordt de waarschijnlijkheid van de diagnose vasculitis nog groter Als men de diagnose vasculitis overweegt, (meestal is dat een histologisch gestelde diagnose), maar nog geen zekere diagnose heeft kunnen stellen is het aangewezen ook naar uitingen van vasculitis in andere organen te zoeken dan die waarmee de patiënt zich presenteert Multidisciplinaire samenwerking op het gebied van vasculitis binnen een ziekenhuis is daarbij van groot belang Een overzicht van het onderzoek dat dan kan worden ingezet, is Bse, CRP, bloedbeeld, totaal eoâs, creatinine, sediment; ANF, indien positief as-DNA en as-ENA, IgMRF, as-CCP, ANCA, C#, C#, cryoglobuline bse, CRP, bloedbeeld, totaal eoâs, creatinine,.
| 577 | nvmdl |
de richtlijn afwijkt, dient men dit wel te beargumenteren en te documenteren <PERSOON> WL, et al Nomenclature of systemic vasculitides Proposal of an international consensus conference Arthritis Rheum ###;#<DATUM> ## Vanwege de variabele en vaak ook atypische presentatie wordt de diagnose vasculitis vaak laat gesteld Het is van belang dat om bij patiënten die zich presenteren met één of meer van de vaak voorkomende beginsymptomen, zeker als deze langdurig aanwezig zijn en (of) gepaard gaan met een sterk verhoogde bse en/of bijkomende verschijnselen vasculitis te overwegen en gericht onderzoek daarnaar te verrichten De meest voorkomende algemene klachten en symptomen die wijzen op vasculitis zijn algemene malaise, febris e c i , gewichtsverlies, vermoeidheid, verminderde eetlust, nachtzweten (zie hoofdstuk #) Indien de algemene ziekteverschijnselen gepaard gaan met een of meer orgaanspecifieke verschijnselen dan wordt de waarschijnlijkheid van de diagnose vasculitis nog groter Als men de diagnose vasculitis overweegt, (meestal is dat een histologisch gestelde diagnose), maar nog geen zekere diagnose heeft kunnen stellen is het aangewezen ook naar uitingen van vasculitis in andere organen te zoeken dan die waarmee de patiënt zich presenteert Multidisciplinaire samenwerking op het gebied van vasculitis binnen een ziekenhuis is daarbij van groot belang Een overzicht van het onderzoek dat dan kan worden ingezet, is Bse, CRP, bloedbeeld, totaal eoâs, creatinine, sediment; ANF, indien positief as-DNA en as-ENA, IgMRF, as-CCP, ANCA, C#, C#, cryoglobuline bse, CRP, bloedbeeld, totaal eoâs, creatinine, spierbioptindicatie bij myopathie of als blind biopt bij sterke verdenking vasculitis (i h b zie hoofdstuk HOOFDSTUK # SYSTEMISCHE SYMPTOMEN/ KLACHTEN VAN VASCULITIS Welke systemische klachten/symptomen kunnen passen bij een systemische vasculitis en hoe vaak Patiënten met een actieve vorm van systemische vasculitis voelen zich doorgaans ziek en worden Van deze systemische symptomen wordt febris e c i nader toegelicht In ### werd het syndroom febris e causa ignota (febris e c i ) door Petersdorf e a [Petersdorf, ###] beschreven, waarin koorts het centrale symptoom was Dit syndroom werd gedefinieerd als een ziekte met koorts gedurende ten minste drie weken, met minimaal driemaal een rectale temperatuur van ##,#ºC of hoger, waarbij binnen één week van klinisch onderzoek geen diagnose kan worden gesteld Sindsdien zijn vele patiënten beschreven met febris e c i , met evenzoveel verschillende onderliggende aandoeningen Recentelijk is het oude criterium van één week klinisch onderzoek vervangen door het criterium âten minste drie dagen van klinisch onderzoek of ten minste drie poliklinische controlesâ Vanzelfsprekend wordt bij koorts allereerst een infectieuze origine uitgesloten De systemische ziekteverschijnselen bij vasculitis zijn van algemene inflammatoire aard en hierdoor weinig specifiek voor de aandoening Ze kunnen in principe optreden bij elk systemische immunologische Om de uitgangsvragen adequaat te kunnen beantwoorden werd bij de oorspronkelijke systematische literatuursearch een zoekstrategie gevolgd met gebruikmaking van de volgende termen systemic vasculitis, small vessel vasculitis, constitutional symptoms, fever, malaise, weight loss, fatigue en appetite loss.
| 596 | nvmdl |
myopathie of als blind biopt bij sterke verdenking vasculitis (i h b zie hoofdstuk HOOFDSTUK # SYSTEMISCHE SYMPTOMEN/ KLACHTEN VAN VASCULITIS Welke systemische klachten/symptomen kunnen passen bij een systemische vasculitis en hoe vaak Patiënten met een actieve vorm van systemische vasculitis voelen zich doorgaans ziek en worden Van deze systemische symptomen wordt febris e c i nader toegelicht In ### werd het syndroom febris e causa ignota (febris e c i ) door Petersdorf e a [Petersdorf, ###] beschreven, waarin koorts het centrale symptoom was Dit syndroom werd gedefinieerd als een ziekte met koorts gedurende ten minste drie weken, met minimaal driemaal een rectale temperatuur van ##,#ºC of hoger, waarbij binnen één week van klinisch onderzoek geen diagnose kan worden gesteld Sindsdien zijn vele patiënten beschreven met febris e c i , met evenzoveel verschillende onderliggende aandoeningen Recentelijk is het oude criterium van één week klinisch onderzoek vervangen door het criterium âten minste drie dagen van klinisch onderzoek of ten minste drie poliklinische controlesâ Vanzelfsprekend wordt bij koorts allereerst een infectieuze origine uitgesloten De systemische ziekteverschijnselen bij vasculitis zijn van algemene inflammatoire aard en hierdoor weinig specifiek voor de aandoening Ze kunnen in principe optreden bij elk systemische immunologische Om de uitgangsvragen adequaat te kunnen beantwoorden werd bij de oorspronkelijke systematische literatuursearch een zoekstrategie gevolgd met gebruikmaking van de volgende termen systemic vasculitis, small vessel vasculitis, constitutional symptoms, fever, malaise, weight loss, fatigue en appetite loss <PERSOON> taal Er werd gezocht vanaf het publicatiejaar ### tot oktober ### Er is in principe bij de selectie van de literatuur primair op basis van de inhoud van het abstract gekeken Aangezien deze zoekstrategie niet resulteerde in voldoende bruikbare cijfermatige gegevens, werd aanvullend Uit de geselecteerde literatuur is gebleken dat bij systemische vasculitis systemische klachten frequent worden gezien Hoe vaak vasculitis zich daadwerkelijk voor het eerst presenteert met dergelijke algemene klachten/symptomen wordt slechts sporadisch aangegeven In een retrospectieve studie van <PERSOON>-Tervaert werden ## patiënten met de diagnose ziekte van Wegener geanalyseerd Nagegaan werd welke symptomen de eerste uitingen waren van de ziekte van Wegener Zeven (##%) patiënten hadden constitutionele symptomen (zoals moeheid, anorexie, temperatuursverhoging en gewichtsverlies) als eerste uiting van de ziekte In alle andere gevallen Lane e a (###) gingen in een andere retrospectieve studie na hoe vaak primaire systemische vasculitis zich presenteert met algemene klachten Dat bleek bij ##-##% (gemiddeld ##%) van de Deze twee retrospectieve studies zijn de enige die wij hebben kunnen vinden met cijfermatige gegevens over systemische klachten als primair presenterende symptomen bij systemische vasculitis Indien we deze algemene symptomen separaat beoordelen, dan is febris e c i het meest Tabel <DATUM> Primaire kleinevatenvasculitis als oorzaak van acute koorts van onbekende origine Volgens definitie van Petersdorf RG en Beeson PB (Medicine ###;## #-##) Koorts ⥠##,#°C minstens # maal vastgesteld over een periode van ten minste # weken en het ontbreken van een diagnose na # week klinische evaluatie.
| 615 | nvmdl |
publicatiejaar ### tot oktober ### Er is in principe bij de selectie van de literatuur primair op basis van de inhoud van het abstract gekeken Aangezien deze zoekstrategie niet resulteerde in voldoende bruikbare cijfermatige gegevens, werd aanvullend Uit de geselecteerde literatuur is gebleken dat bij systemische vasculitis systemische klachten frequent worden gezien Hoe vaak vasculitis zich daadwerkelijk voor het eerst presenteert met dergelijke algemene klachten/symptomen wordt slechts sporadisch aangegeven In een retrospectieve studie van <PERSOON>-Tervaert werden ## patiënten met de diagnose ziekte van Wegener geanalyseerd Nagegaan werd welke symptomen de eerste uitingen waren van de ziekte van Wegener Zeven (##%) patiënten hadden constitutionele symptomen (zoals moeheid, anorexie, temperatuursverhoging en gewichtsverlies) als eerste uiting van de ziekte In alle andere gevallen Lane e a (###) gingen in een andere retrospectieve studie na hoe vaak primaire systemische vasculitis zich presenteert met algemene klachten Dat bleek bij ##-##% (gemiddeld ##%) van de Deze twee retrospectieve studies zijn de enige die wij hebben kunnen vinden met cijfermatige gegevens over systemische klachten als primair presenterende symptomen bij systemische vasculitis Indien we deze algemene symptomen separaat beoordelen, dan is febris e c i het meest Tabel <DATUM> Primaire kleinevatenvasculitis als oorzaak van acute koorts van onbekende origine Volgens definitie van Petersdorf RG en Beeson PB (Medicine ###;## #-##) Koorts ⥠##,#°C minstens # maal vastgesteld over een periode van ten minste # weken en het ontbreken van een diagnose na # week klinische evaluatie ##-##) <PERSOON> van de uitgangsvraag van primaire presentatie wordt in meerdere retrospectieve studies melding gemaakt van de aanwezigheid van systemische klachten in combinatie met meer orgaanspecifieke symptomen Een goed voorbeeld hiervan is een Italiaanse retrospectieve studie waarbij ## van de ## geïncludeerde patiënten (##%) met systemische vasculitis ook daadwerkelijk systemische klachten hadden [Pavone, ###] De algemene klachten worden in de literatuur vrijwel De algemene symptomen gaan bij een systemische vasculitis regelmatig gepaard met meer orgaanspecifieke klinische manifestaties, die grotendeels bepaald worden door de type/soort kleinevatenvasculitis en de primair aangedane organen (zie tabel #) Indien de algemene symptomen gepaard gaan met een of meer orgaanspecifieke ziekteverschijnselen dan wordt de waarschijnlijkheid van de diagnose vasculitis groter Een dergelijk algoritme model wordt echter niet Koorts, moeheid, gewichtsverlies, hypertensie, nachtzweten Pericarditis, hartritmestoornissen, hartgeleidingsstoornissen, myocardinfarct, angina pectoris, Parotisvergroting, siccasyndroom, ulceraties mond- en tandvleeszwellingen, recidiverende sinusitis, bloederige korsten neus, otitis media/oorpijn, inflammatie septum nasi/vormverandering neus (zadelneus), acute doofheid, hemoptoë, pleuritis, interstitiële, diffuse of nodulaire longafwijkingen, dyspnoe/obstructief longlijden (astma/COPD), ulcera mond/ keel, hoesten, tracheobronchiale ulcera/stenosen/pseudotumor, alveolaire hemorragie (spontaan of bij bronchoalveolaire lavage), stridor, lobulaire consolidaties, pseudonormale heesheid/stridor t g v subglottische tracheastenose, neusobstructie, epistaxis, ulceratie neusslijmvlies, neuspoliepen, disfunctie buis van Eustachius, chondritis, mastoïditis, ductus nasolacrimalis stenose, pleurapijn, stridor, asymptomatische infiltraten (Al of niet caviterende) noduli, angine abdominale, bloederige diarree/ischemische colitis, Penisnecrose, epididymitis, prostatitis, proteïnurie () #,#gr/## uur), erytrocyturie, <PERSOON> progressieve (pijnlijke) symmetrische polyneuropathie, mononeuritis (multiplex), ischeperifeer misch CVA met vooraf hoofdpijn, ischemisch CVA op jonge leeftijd, nieuwe, ongewone zenuwstelsel hoofdpijn, insulten, coördinatieproblematiek, sensorisch dof gevoel, asymmetrische.
| 698 | nvmdl |
van de uitgangsvraag van primaire presentatie wordt in meerdere retrospectieve studies melding gemaakt van de aanwezigheid van systemische klachten in combinatie met meer orgaanspecifieke symptomen Een goed voorbeeld hiervan is een Italiaanse retrospectieve studie waarbij ## van de ## geïncludeerde patiënten (##%) met systemische vasculitis ook daadwerkelijk systemische klachten hadden [Pavone, ###] De algemene klachten worden in de literatuur vrijwel De algemene symptomen gaan bij een systemische vasculitis regelmatig gepaard met meer orgaanspecifieke klinische manifestaties, die grotendeels bepaald worden door de type/soort kleinevatenvasculitis en de primair aangedane organen (zie tabel #) Indien de algemene symptomen gepaard gaan met een of meer orgaanspecifieke ziekteverschijnselen dan wordt de waarschijnlijkheid van de diagnose vasculitis groter Een dergelijk algoritme model wordt echter niet Koorts, moeheid, gewichtsverlies, hypertensie, nachtzweten Pericarditis, hartritmestoornissen, hartgeleidingsstoornissen, myocardinfarct, angina pectoris, Parotisvergroting, siccasyndroom, ulceraties mond- en tandvleeszwellingen, recidiverende sinusitis, bloederige korsten neus, otitis media/oorpijn, inflammatie septum nasi/vormverandering neus (zadelneus), acute doofheid, hemoptoë, pleuritis, interstitiële, diffuse of nodulaire longafwijkingen, dyspnoe/obstructief longlijden (astma/COPD), ulcera mond/ keel, hoesten, tracheobronchiale ulcera/stenosen/pseudotumor, alveolaire hemorragie (spontaan of bij bronchoalveolaire lavage), stridor, lobulaire consolidaties, pseudonormale heesheid/stridor t g v subglottische tracheastenose, neusobstructie, epistaxis, ulceratie neusslijmvlies, neuspoliepen, disfunctie buis van Eustachius, chondritis, mastoïditis, ductus nasolacrimalis stenose, pleurapijn, stridor, asymptomatische infiltraten (Al of niet caviterende) noduli, angine abdominale, bloederige diarree/ischemische colitis, Penisnecrose, epididymitis, prostatitis, proteïnurie () #,#gr/## uur), erytrocyturie, <PERSOON> progressieve (pijnlijke) symmetrische polyneuropathie, mononeuritis (multiplex), ischeperifeer misch CVA met vooraf hoofdpijn, ischemisch CVA op jonge leeftijd, nieuwe, ongewone zenuwstelsel hoofdpijn, insulten, coördinatieproblematiek, sensorisch dof gevoel, asymmetrische Artralgieën, artritis, myalgie, spierzwakte, myopathie, osteonecrose (peripheral ulcerative keratitis), episcleritis, scleritis anterior/posterior, uveïtis acute blindheid, amaurosis fugax, anterieure ischemishe optico neuropathie (AION), centrale retinale arterie occlusie (CRAO)/ centrale retinale vene occlusie (CRVO), retinale arterietak occlusie (Branch Retinal Artery Occlusion BRAO)/ retinale venetak occlusie (Branch Retinal Vein Occlusion BRVO), dacryoadenitis, dacryocystitis/epiphora, orbitis, sinus cavernosus Petechiae, purpura, hemorragische bullae, gangreen, ulceraties, nagelrieminfarcten, nagelrandinfarcten, rode huiduitslag, raynaudfenomeen, nodi, livedo (racemosa), urticariële laesies, necrose, atrofie blanche, pustels (<PERSOON>), ecchymosen, urticaria, subcutane noduli Vasculitis manifesteert zich vaak aspecifiek met algemene klachten zoals algemene malaise, febris e c i , gewichtsverlies, vermoeidheid en verminderde eetlust Indien de algemene ziekteverschijnselen gepaard gaan met een of meer orgaanspecifieke verschijnselen dan wordt de waarschijnlijkheid van de diagnose vasculitis optredend gedurende ten minste drie weken dient de behandelende arts bedacht te zijn op het bestaan van een systemische vasculitis en dient altijd een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op interne organen, gewrichten, huid en zenuwstelsel te worden verricht, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat tezamen met andere symptomen en/of verschijnselen de kans op de aanwezigheid van een andere aandoening, zoals vasculitis, <PERSOON> C, et al A prospective multicenter study on fever of unknown origin the yield of a structured diagnostic protocol <PERSOON> FJ, Kallenberg CGM Analyse van de symptomen voorafgaand aan de diagnose ziekte van <PERSOON> EM de, Meer JW van der.
| 678 | nvmdl |
myopathie, osteonecrose (peripheral ulcerative keratitis), episcleritis, scleritis anterior/posterior, uveïtis acute blindheid, amaurosis fugax, anterieure ischemishe optico neuropathie (AION), centrale retinale arterie occlusie (CRAO)/ centrale retinale vene occlusie (CRVO), retinale arterietak occlusie (Branch Retinal Artery Occlusion BRAO)/ retinale venetak occlusie (Branch Retinal Vein Occlusion BRVO), dacryoadenitis, dacryocystitis/epiphora, orbitis, sinus cavernosus Petechiae, purpura, hemorragische bullae, gangreen, ulceraties, nagelrieminfarcten, nagelrandinfarcten, rode huiduitslag, raynaudfenomeen, nodi, livedo (racemosa), urticariële laesies, necrose, atrofie blanche, pustels (<PERSOON>), ecchymosen, urticaria, subcutane noduli Vasculitis manifesteert zich vaak aspecifiek met algemene klachten zoals algemene malaise, febris e c i , gewichtsverlies, vermoeidheid en verminderde eetlust Indien de algemene ziekteverschijnselen gepaard gaan met een of meer orgaanspecifieke verschijnselen dan wordt de waarschijnlijkheid van de diagnose vasculitis optredend gedurende ten minste drie weken dient de behandelende arts bedacht te zijn op het bestaan van een systemische vasculitis en dient altijd een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op interne organen, gewrichten, huid en zenuwstelsel te worden verricht, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat tezamen met andere symptomen en/of verschijnselen de kans op de aanwezigheid van een andere aandoening, zoals vasculitis, <PERSOON> C, et al A prospective multicenter study on fever of unknown origin the yield of a structured diagnostic protocol <PERSOON> FJ, Kallenberg CGM Analyse van de symptomen voorafgaand aan de diagnose ziekte van <PERSOON> EM de, Meer JW van der report on ## patients in a <PERSOON> EM de, Vandenbroucke JP, Meer JW van der Fever of unknown origin (FUO) I A prospective multicenter study of ### patients with FUO, using fixed epidemiologic entry criteria <PERSOON> Netherlands Kazanjian PH Fever of unknown origin review of ## patients treated in community hospitals Clin Infect Knockaert DC, Vanneste LJ, Vanneste SB, Bobbaers HJ Fever of unknown origin in the ###s <PERSOON> update of the diagnostic spectrum Arch Intern Med ###; ### #<DATUM> Lane SE, Watts RA, Shepstone L, <PERSOON> DG Primary systemic vasculitis clinical features and <PERSOON> N, et al Outcome and Prognostic Factors During the Course of <PERSOON-##> RG, Beeson PB Fever of unexplained origin report on ### cases <PERSOON-##> IH Fever of unknown origin in <PERSOON-##> F, <PERSOON-##> R, et al Fever of unknown origin in <PERSOON-##> D, et al From prolonged febrile illness to fever of unknown origin the challenge continues <PERSOON-##> of unknown origin in adults evaluation of ### cases in a non-university hospital #a.
| 579 | nvmdl |
## patients in a <PERSOON> EM de, Vandenbroucke JP, Meer JW van der Fever of unknown origin (FUO) I A prospective multicenter study of ### patients with FUO, using fixed epidemiologic entry criteria <PERSOON> Netherlands Kazanjian PH Fever of unknown origin review of ## patients treated in community hospitals Clin Infect Knockaert DC, Vanneste LJ, Vanneste SB, Bobbaers HJ Fever of unknown origin in the ###s <PERSOON> update of the diagnostic spectrum Arch Intern Med ###; ### #<DATUM> Lane SE, Watts RA, Shepstone L, <PERSOON> DG Primary systemic vasculitis clinical features and <PERSOON> N, et al Outcome and Prognostic Factors During the Course of <PERSOON> RG, Beeson PB Fever of unexplained origin report on ### cases <PERSOON> IH Fever of unknown origin in <PERSOON> F, <PERSOON> R, et al Fever of unknown origin in <PERSOON-##> D, et al From prolonged febrile illness to fever of unknown origin the challenge continues <PERSOON-##> of unknown origin in adults evaluation of ### cases in a non-university hospital #a #b Welke klachten of symptomen buiten de gewrichten kunnen passen bij een vasculitissyndroom #c Welke klachten of symptomen van de gewrichten kunnen passen bij een systemische #d Welke gewrichtsdiagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose vasculitissyndroom dat #e Welke gewrichtsdiagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose systemische vasculitis? Artralgieën en artritis zijn beide symptomen die bij diverse zeer uiteenlopende ziektebeelden gevonden kunnen worden Een uitgebreide differentiële diagnose is mogelijk, variërend van reumatische ziektebeelden in engere zin (bijv reumatoïde artritis (RA), systemische lupus erythematodes (SLE), syndroom van Sjögren), tot infecties, maligniteiten en vasculitissyndromen aan toe Deze ziektebeelden worden niet apart besproken De volgende ziektebeelden met primaire Tabel # Ziektebeelden die gepaard kunnen gaan met artralgieën en artritis, naar primair of Wegener, microscopische polyangiitis, churgstrausssyndroom, ziekte van HenochSchönlein, cryoglobulinemie geassocieerde Vraag #a Welke orgaanklachten/symptomen van de gewrichten kunnen passen bij een vasculitissyndroom dat zich primair in het gewricht manifesteert? En hoe vaak? Vraag #b Welke klachten/symptomen buiten het gewricht kunnen passen bij een Een vasculitissyndroom dat zich primair in het gewricht manifesteert komt niet voor Daar is geen anatomisch substraat voor en derhalve vervalt de beantwoording van deze vraag Vraag #c Welke orgaanklachten/symptomen van de gewrichten kunnen bij een systemische Zowel artralgieën als artritis kunnen een begeleidend symptoom en daarmee ook de eerste uitingsvorm zijn van een systemische vasculitis De aard van gewrichtsklachten kan persisterend in de tijd zijn met aanhoudende subjectieve of objectieve gewrichtspijn en/of objectiveerbare.
| 558 | nvmdl |
#b Welke klachten of symptomen buiten de gewrichten kunnen passen bij een vasculitissyndroom #c Welke klachten of symptomen van de gewrichten kunnen passen bij een systemische #d Welke gewrichtsdiagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose vasculitissyndroom dat #e Welke gewrichtsdiagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose systemische vasculitis? Artralgieën en artritis zijn beide symptomen die bij diverse zeer uiteenlopende ziektebeelden gevonden kunnen worden Een uitgebreide differentiële diagnose is mogelijk, variërend van reumatische ziektebeelden in engere zin (bijv reumatoïde artritis (RA), systemische lupus erythematodes (SLE), syndroom van Sjögren), tot infecties, maligniteiten en vasculitissyndromen aan toe Deze ziektebeelden worden niet apart besproken De volgende ziektebeelden met primaire Tabel # Ziektebeelden die gepaard kunnen gaan met artralgieën en artritis, naar primair of Wegener, microscopische polyangiitis, churgstrausssyndroom, ziekte van HenochSchönlein, cryoglobulinemie geassocieerde Vraag #a Welke orgaanklachten/symptomen van de gewrichten kunnen passen bij een vasculitissyndroom dat zich primair in het gewricht manifesteert? En hoe vaak? Vraag #b Welke klachten/symptomen buiten het gewricht kunnen passen bij een Een vasculitissyndroom dat zich primair in het gewricht manifesteert komt niet voor Daar is geen anatomisch substraat voor en derhalve vervalt de beantwoording van deze vraag Vraag #c Welke orgaanklachten/symptomen van de gewrichten kunnen bij een systemische Zowel artralgieën als artritis kunnen een begeleidend symptoom en daarmee ook de eerste uitingsvorm zijn van een systemische vasculitis De aard van gewrichtsklachten kan persisterend in de tijd zijn met aanhoudende subjectieve of objectieve gewrichtspijn en/of objectiveerbare verspringende artritis genoemd) kunnen voorafgaan aan de diagnose De incidentie van dergelijke gewrichtsklachten als eerste uiting van een systemisch vasculitissyndroom is onbekend bij gebrek aan systematisch onderzoek De ervaring van de werkgroepleden leert dat dergelijke symptomen zeer regelmatig voorkomen Artralgieën en artritiden kunnen dus de eerste uitingsvorm zijn van vasculitissyndromen, en derhalve is in combinatie met andere systemische symptomen als gewichtsverlies en/of koorts verder onderzoek aangewezen Het voorkomen van meerdere symptomen doet de kans op de aanwezigheid van vasculitis toenemen Er wordt verwezen naar de Vraag #d Welke gewrichtsdiagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose vasculitissyndroom Vraag #e Welke gewrichtsdiagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose systemische Artralgieën en artritiden kunnen de eerste uitingsvorm zijn van vasculitis syndromen Alleen met een uitgebreide anamnese in combinatie met uitgebreid lichamelijk onderzoek, eventueel met gericht aanvullend laboratorium, beeldvormend en histologisch onderzoek, kan met vasculitis op het spoor komen Indien er (nog) niet reeds sprake is van een bekend onderliggende reumatische ziekte als RA, SLE, systemische sclerose (SSc), sjögrensyndroom (SS), dermato/polymyositis (DM/PM) dan wordt voor het aanvullend onderzoek verwezen naar de Samenvatting/diagnostisch stroomdiagram Overigens is de kans uitermate klein dat nadat vasculitis is vastgesteld, er sprake is van nog niet eerder vastgestelde secundaire reumatische ziektebeelden als RA, SSc of DM/PM De kans op de aanwezigheid van een niet eerder vastgestelde diagnose SLE of het syndroom van Sjögren lijkt iets Het verrichten van een synoviumbiopt is voor de diagnose en diagnostische work-up van vasculitis niet zinvol.
| 582 | nvmdl |
genoemd) kunnen voorafgaan aan de diagnose De incidentie van dergelijke gewrichtsklachten als eerste uiting van een systemisch vasculitissyndroom is onbekend bij gebrek aan systematisch onderzoek De ervaring van de werkgroepleden leert dat dergelijke symptomen zeer regelmatig voorkomen Artralgieën en artritiden kunnen dus de eerste uitingsvorm zijn van vasculitissyndromen, en derhalve is in combinatie met andere systemische symptomen als gewichtsverlies en/of koorts verder onderzoek aangewezen Het voorkomen van meerdere symptomen doet de kans op de aanwezigheid van vasculitis toenemen Er wordt verwezen naar de Vraag #d Welke gewrichtsdiagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose vasculitissyndroom Vraag #e Welke gewrichtsdiagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose systemische Artralgieën en artritiden kunnen de eerste uitingsvorm zijn van vasculitis syndromen Alleen met een uitgebreide anamnese in combinatie met uitgebreid lichamelijk onderzoek, eventueel met gericht aanvullend laboratorium, beeldvormend en histologisch onderzoek, kan met vasculitis op het spoor komen Indien er (nog) niet reeds sprake is van een bekend onderliggende reumatische ziekte als RA, SLE, systemische sclerose (SSc), sjögrensyndroom (SS), dermato/polymyositis (DM/PM) dan wordt voor het aanvullend onderzoek verwezen naar de Samenvatting/diagnostisch stroomdiagram Overigens is de kans uitermate klein dat nadat vasculitis is vastgesteld, er sprake is van nog niet eerder vastgestelde secundaire reumatische ziektebeelden als RA, SSc of DM/PM De kans op de aanwezigheid van een niet eerder vastgestelde diagnose SLE of het syndroom van Sjögren lijkt iets Het verrichten van een synoviumbiopt is voor de diagnose en diagnostische work-up van vasculitis niet zinvol diagnose systemische vasculitis niet zinvol, en komt alleen in aanmerking als andere reumatologische ziekten in de differentiaaldiagnose voorkomen waar beeldvorming zinvol voor is Artralgieën en artritis kunnen de eerste uiting zijn van systemische vasculitis Bij aanwezigheid van artralgieën en artritis hoort een uitgebreide lijst met differentiële Bij artralgieën en artritis kan men door een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op gewrichten, interne organen, huid, zenuwstelsel een systemische Aangezien vasculitis zich niet primair in de gewrichten manifesteert, is het niet zinvol een synoviumbiopt te verrichten voor de diagnose en diagnostische work-up van vasculitis Bij de aanwezigheid van artralgieën of artritis dient altijd een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op de gewrichten te worden verricht, inclusief lichamelijk onderzoek van interne organen, huid en zenuwstelsel, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat tezamen met andere symptomen en/of verschijnselen de kans op de aanwezigheid van een andere Bij het ontstaan van artralgieën of artritis in combinatie met petechieën of purpura is de kans aanwezigheid van vasculitis sterk verhoogd, en dient specialistisch onderzoek plaats te vinden ter Bij in korte tijd (enkele weken tot maanden) ontstaan van artralgieën of artritis in combinatie van neuropathische klachten is de kans op aanwezigheid van vasculitis sterk verhoogd, en dient specialistisch onderzoek plaats te vinden ter bevestiging c q uitsluiting en verdere classificatie van <PERSOON> Tervaert JW, Woude FJ van de, Kallenberg CGM De ziekte van Wegener Een ernstige aandoening met een sluipend begin <PERSOON> ### ### ###-#.
| 577 | nvmdl |
vasculitis niet zinvol, en komt alleen in aanmerking als andere reumatologische ziekten in de differentiaaldiagnose voorkomen waar beeldvorming zinvol voor is Artralgieën en artritis kunnen de eerste uiting zijn van systemische vasculitis Bij aanwezigheid van artralgieën en artritis hoort een uitgebreide lijst met differentiële Bij artralgieën en artritis kan men door een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op gewrichten, interne organen, huid, zenuwstelsel een systemische Aangezien vasculitis zich niet primair in de gewrichten manifesteert, is het niet zinvol een synoviumbiopt te verrichten voor de diagnose en diagnostische work-up van vasculitis Bij de aanwezigheid van artralgieën of artritis dient altijd een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op de gewrichten te worden verricht, inclusief lichamelijk onderzoek van interne organen, huid en zenuwstelsel, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat tezamen met andere symptomen en/of verschijnselen de kans op de aanwezigheid van een andere Bij het ontstaan van artralgieën of artritis in combinatie met petechieën of purpura is de kans aanwezigheid van vasculitis sterk verhoogd, en dient specialistisch onderzoek plaats te vinden ter Bij in korte tijd (enkele weken tot maanden) ontstaan van artralgieën of artritis in combinatie van neuropathische klachten is de kans op aanwezigheid van vasculitis sterk verhoogd, en dient specialistisch onderzoek plaats te vinden ter bevestiging c q uitsluiting en verdere classificatie van <PERSOON> Tervaert JW, Woude FJ van de, Kallenberg CGM De ziekte van Wegener Een ernstige aandoening met een sluipend begin <PERSOON> manifestations of Wegenerâs Spierpijn (myalgie) en myopathie (spierzwakte al dan niet in combinatie met myalgie) kunnen een uiting zijn van vasculitis, echter beide symptomen zijn niet erg specifiek en sensitief voor vasculitis De myopathische afwijkingen kunnen direct het gevolg zijn van inflammatoire vasculaire afwijkingen (in dat geval wordt gesproken van myositis), maar ook secundair aan de neurogene afwijkingen die kunnen optreden bij vasculitis syndromen Systematisch onderzoek naar het voorkomen van myalgie en myopathie bij vasculitis ontbreekt en derhalve kunnen geen betrouwbare In het algemeen verdient het de voorkeur om histologische bevestiging van vasculitis te verkrijgen met behulp van een biopt van een aangedaan orgaan (bijv huid, nier, zenuw, neusslijmvlies, longen) Er kunnen zich evenwel omstandigheden voordoen dat geen orgaangericht biopt kan worden afgenomen, en dan is een niet-orgaangerichte biopsie (zogenaamde blinde biopsie) een mogelijkheid Spierbiopsie is van de niet-orgaangerichte biopsiemethoden (naast rectumslijmvliesen lipbiopsie) de meest gebruikte techniek [Voskuyl, ###; Tribe, ###; Flipo, ###] De diagnostische waarde van een spierbiopsie wordt echter als laag bestempeld (( ##%) Dit hangt overigens meer samen met de techniek van biopteren en het bewerken van het preparaat dan met de histologische interpretatie zelf Factoren die de diagnostische waarde van spierbiopsieën het verrichten van sprongseries bij het opsnijden van het materiaal De diagnostische opbrengst kan worden verhoogd tot ##% indien aan een aantal voorwaarden hoeveelheid spier verkregen met open chirurgische biopsie moet minimaal #x#x# cm zijn ten minste ## coupes (# sprongseries met # coupes per serie) over het gehele biopt worden.
| 587 | nvmdl |
(myalgie) en myopathie (spierzwakte al dan niet in combinatie met myalgie) kunnen een uiting zijn van vasculitis, echter beide symptomen zijn niet erg specifiek en sensitief voor vasculitis De myopathische afwijkingen kunnen direct het gevolg zijn van inflammatoire vasculaire afwijkingen (in dat geval wordt gesproken van myositis), maar ook secundair aan de neurogene afwijkingen die kunnen optreden bij vasculitis syndromen Systematisch onderzoek naar het voorkomen van myalgie en myopathie bij vasculitis ontbreekt en derhalve kunnen geen betrouwbare In het algemeen verdient het de voorkeur om histologische bevestiging van vasculitis te verkrijgen met behulp van een biopt van een aangedaan orgaan (bijv huid, nier, zenuw, neusslijmvlies, longen) Er kunnen zich evenwel omstandigheden voordoen dat geen orgaangericht biopt kan worden afgenomen, en dan is een niet-orgaangerichte biopsie (zogenaamde blinde biopsie) een mogelijkheid Spierbiopsie is van de niet-orgaangerichte biopsiemethoden (naast rectumslijmvliesen lipbiopsie) de meest gebruikte techniek [Voskuyl, ###; Tribe, ###; Flipo, ###] De diagnostische waarde van een spierbiopsie wordt echter als laag bestempeld (( ##%) Dit hangt overigens meer samen met de techniek van biopteren en het bewerken van het preparaat dan met de histologische interpretatie zelf Factoren die de diagnostische waarde van spierbiopsieën het verrichten van sprongseries bij het opsnijden van het materiaal De diagnostische opbrengst kan worden verhoogd tot ##% indien aan een aantal voorwaarden hoeveelheid spier verkregen met open chirurgische biopsie moet minimaal #x#x# cm zijn ten minste ## coupes (# sprongseries met # coupes per serie) over het gehele biopt worden infiltraten aantoonbaar zijn, het materiaal verder geheel opsnijden [Voskuyl, ###]; indien geen vasculitis aantoonbaar met eerder genoemde methode maar hoge a-priorikans op vasculitis, het materiaal verder geheel opsnijden en beoordelen In hoeverre het spierbiopt moet worden afgenomen uit een symptomatische spier (d w z pijn of zwakte) is onduidelijk, hetgeen wordt geïllustreerd doordat zowel in symptoomloze als uit symptomatische spieren vasculitis histologisch vastgesteld kan worden Tenzij er sprake is van evidente spierzwakte, lijken eerder genoemde argumenten belangrijker voor de hoogte van diagnostische opbrengst van een spierbiopt dan het wel of niet aanwezig zijn van symptomen Indienj er sprake is van invaliderende kuitpijn al dan niet in combinatie met koorts/ en huidafwijkingen, dan is een geïsoleerde vasculitis van de kuit mogelijk aanwezig Een spierbiopt van De meest gebruikte techniek van spierbiopsie is de open chirurgische techniek, de zogenaamde huid-spier-fascie-biopsie, meestal ter plaats van de m quadriceps femoris of de m gastrocnemius [Voskuyl, ###; Prayson, ###] Een alternatief voor de enkelvoudige open chirurgische spierbiopsie is een gecombineerde open chirurgische spierbiopsie uit de m peroneus brevis met een zenuwbiopsie uit de nervus peroneus superficialis De combinatie van dergelijke methoden Behalve een open chirurgische spierbiopsie bestaat ook de mogelijkheid van een semi-open percutane spierbiopsie met een conchotoomtang of een naaldbiopsie [Dorph, ###; Voskuyl, ###; vinden plaats via een incisie van huid en fascie, waarbij spierbiopten kunnen worden verkregen met een diameter variërend tussen de <DATUM> mm voor de conchotoomtang en een lengte van <DATUM> mm voor de naaldbiopsie.
| 615 | nvmdl |
verder geheel opsnijden [Voskuyl, ###]; indien geen vasculitis aantoonbaar met eerder genoemde methode maar hoge a-priorikans op vasculitis, het materiaal verder geheel opsnijden en beoordelen In hoeverre het spierbiopt moet worden afgenomen uit een symptomatische spier (d w z pijn of zwakte) is onduidelijk, hetgeen wordt geïllustreerd doordat zowel in symptoomloze als uit symptomatische spieren vasculitis histologisch vastgesteld kan worden Tenzij er sprake is van evidente spierzwakte, lijken eerder genoemde argumenten belangrijker voor de hoogte van diagnostische opbrengst van een spierbiopt dan het wel of niet aanwezig zijn van symptomen Indienj er sprake is van invaliderende kuitpijn al dan niet in combinatie met koorts/ en huidafwijkingen, dan is een geïsoleerde vasculitis van de kuit mogelijk aanwezig Een spierbiopt van De meest gebruikte techniek van spierbiopsie is de open chirurgische techniek, de zogenaamde huid-spier-fascie-biopsie, meestal ter plaats van de m quadriceps femoris of de m gastrocnemius [Voskuyl, ###; Prayson, ###] Een alternatief voor de enkelvoudige open chirurgische spierbiopsie is een gecombineerde open chirurgische spierbiopsie uit de m peroneus brevis met een zenuwbiopsie uit de nervus peroneus superficialis De combinatie van dergelijke methoden Behalve een open chirurgische spierbiopsie bestaat ook de mogelijkheid van een semi-open percutane spierbiopsie met een conchotoomtang of een naaldbiopsie [Dorph, ###; Voskuyl, ###; vinden plaats via een incisie van huid en fascie, waarbij spierbiopten kunnen worden verkregen met een diameter variërend tussen de <DATUM> mm voor de conchotoomtang en een lengte van <DATUM> mm voor de naaldbiopsie opzichte van de open chirurgische biopsieën in het algemeen iets kleiner te zijn, waarschijnlijk als gevolg van de geringere hoeveelheid te verkrijgen materiaal Het verrichten van spierbiopsieën op meerdere plaatsen kan de diagnostische opbrengst verhogen, en als zodanig kunnen open en semi-open spierbiopsieën beide een plaats hebben in de diagnostische work-up van vasculitis Voor histologisch onderzoek kan het spierweefsel het beste via isopentaan worden ingevroren Dit levert niet alleen de beste morfologie, maar maakt ook enzymhistochemische kleuringen mogelijk, bijvoorbeeld ATP-ase kleuringen Deze kunnen zeer informatief zijn, bij voorbeeld in geval van neurogene atrofie, die soms veroorzaakt wordt door vasculitis van (verzorgende vaten van) de aanvoerende zenuw In de praktijk lijkt, indien het biopt niet in een <INSTELLING> wordt genomen is directe formaline fixatie veiliger dan invriezen in vloeibare stikstof Het risico op verlies van morfologie bij suboptimaal invriezen weegt zwaarder dan het verlies van enzymhistochemische Het is uit de literatuur niet bekend in hoeverre het aantonen van vasculitis beïnvloed wordt door het gebruik van corticosteroïden Om discussie hierover te vermijden kan het spierbiopt beter worden Er zijn geen literatuur gegevens omtrent de diagnostische opbrengst van spierbiopten bij alle soorten vasculitiden Er is lijkt in eerste instantie geen indicatie te zijn voor spierbiopten bij de volgende primaire vasculitis syndromen, onder meer vanwege de afwezigheid van betrokkenheid van bloedvaten in spieren hierbij reuscelarteriitis/ arteriitis temporalis, ziekte van Takayasu, ziekte van Kawasaki, syndroom van Cogan, ziekte van Henoch-Schönlein, hypocomplementemische Spierpijn en spierzwakte kunnen een uiting zijn van kleinevatenvasculitis.
| 583 | nvmdl |
het algemeen iets kleiner te zijn, waarschijnlijk als gevolg van de geringere hoeveelheid te verkrijgen materiaal Het verrichten van spierbiopsieën op meerdere plaatsen kan de diagnostische opbrengst verhogen, en als zodanig kunnen open en semi-open spierbiopsieën beide een plaats hebben in de diagnostische work-up van vasculitis Voor histologisch onderzoek kan het spierweefsel het beste via isopentaan worden ingevroren Dit levert niet alleen de beste morfologie, maar maakt ook enzymhistochemische kleuringen mogelijk, bijvoorbeeld ATP-ase kleuringen Deze kunnen zeer informatief zijn, bij voorbeeld in geval van neurogene atrofie, die soms veroorzaakt wordt door vasculitis van (verzorgende vaten van) de aanvoerende zenuw In de praktijk lijkt, indien het biopt niet in een <INSTELLING> wordt genomen is directe formaline fixatie veiliger dan invriezen in vloeibare stikstof Het risico op verlies van morfologie bij suboptimaal invriezen weegt zwaarder dan het verlies van enzymhistochemische Het is uit de literatuur niet bekend in hoeverre het aantonen van vasculitis beïnvloed wordt door het gebruik van corticosteroïden Om discussie hierover te vermijden kan het spierbiopt beter worden Er zijn geen literatuur gegevens omtrent de diagnostische opbrengst van spierbiopten bij alle soorten vasculitiden Er is lijkt in eerste instantie geen indicatie te zijn voor spierbiopten bij de volgende primaire vasculitis syndromen, onder meer vanwege de afwezigheid van betrokkenheid van bloedvaten in spieren hierbij reuscelarteriitis/ arteriitis temporalis, ziekte van Takayasu, ziekte van Kawasaki, syndroom van Cogan, ziekte van Henoch-Schönlein, hypocomplementemische Spierpijn en spierzwakte kunnen een uiting zijn van kleinevatenvasculitis De opbrengst van een spierbiopt is hoog bij de aanwezigheid van een hoge a-priori kans op vasculitis van de kleine en middelgrote vaten indien sprake is van # er minimaal ## coupes in sprongserie beoordeeld worden Magistris, ###; Prayson, ###, ###; Vital, ### Prayson, ###, ###; Vital, ###; Voskuyl, ###; Zwinderman, ### Het heeft de voorkeur om een spierbiopt af te nemen voor het starten van Een spierbiopt in het kader van vasculitis is aangewezen indien er sprake is van ernstige spierzwakte (betreffende spiergroep) of kuitpijn (bijv biopt m gastrocnemius), tenzij op een minder belastende wijze histologisch bewijs voor vasculitis verkregen kan worden Een spierbiopt dient ook overwogen/verricht te worden als er sprake is van verdenking vasculitis, maar er geen orgaangericht biopt kan worden verricht c q geen ander orgaan is betrokken Bij het stellen van de indicatie van een spierbiopt en het verrichten van de beoordeling van goede indicatie, d w z een hogere a-priorikans op vasculitis, veelal een expert opinion; hoeveelheid spier verkregen met open chirurgische biopsie moet minimaal #x#x# cm zijn; tenminste ## coupes over het gehele biopt worden opgesneden en beoordeeld; het heeft de voorkeur om een spierbiopt af te nemen voor het starten van corticosteroïden <PERSOON> <INSTELLING>, Groinseth GS, et al Superficial peronela nerve/peroneus brevis muscle biopsy in vasculitic neuropathy <PERSOON> IE Percutaneous conchotome muscle biopsy A useful diagnostic and.
| 588 | nvmdl |
aanwezigheid van een hoge a-priori kans op vasculitis van de kleine en middelgrote vaten indien sprake is van # er minimaal ## coupes in sprongserie beoordeeld worden Magistris, ###; Prayson, ###, ###; Vital, ### Prayson, ###, ###; Vital, ###; Voskuyl, ###; Zwinderman, ### Het heeft de voorkeur om een spierbiopt af te nemen voor het starten van Een spierbiopt in het kader van vasculitis is aangewezen indien er sprake is van ernstige spierzwakte (betreffende spiergroep) of kuitpijn (bijv biopt m gastrocnemius), tenzij op een minder belastende wijze histologisch bewijs voor vasculitis verkregen kan worden Een spierbiopt dient ook overwogen/verricht te worden als er sprake is van verdenking vasculitis, maar er geen orgaangericht biopt kan worden verricht c q geen ander orgaan is betrokken Bij het stellen van de indicatie van een spierbiopt en het verrichten van de beoordeling van goede indicatie, d w z een hogere a-priorikans op vasculitis, veelal een expert opinion; hoeveelheid spier verkregen met open chirurgische biopsie moet minimaal #x#x# cm zijn; tenminste ## coupes over het gehele biopt worden opgesneden en beoordeeld; het heeft de voorkeur om een spierbiopt af te nemen voor het starten van corticosteroïden <PERSOON> <INSTELLING>, Groinseth GS, et al Superficial peronela nerve/peroneus brevis muscle biopsy in vasculitic neuropathy <PERSOON> IE Percutaneous conchotome muscle biopsy A useful diagnostic and Labial salivary gland biopsy <PERSOON> C, <PERSOON> JM, Chevalier X, et al Vasculitis restricted to the lower limbs a clinical and histopathological study; <PERSOON> Dis ###; ## ##<DATUM> Magistris <PERSOON> G, <PERSOON> L, et al Needle muscle biopsy in the investigation of neuromuscular disorders Muscle and Nerve ###; ## ##<DATUM> Prayson RA Diagnostic Yield associated with multiple simultaneous skeletal muscle biopsies <PERSOON> CR, <PERSOON> DG, Bacon PA Rectal biopsy in the diagnosis of systemic vasculitis <PERSOON-##> JF, Ragnaud JM, et al Combined nerve and muscle biopsy in the diagnosis of vasculitic neuropathy A ##-year retrospective study of ### cases <PERSOON-##> AE, Duinen SG van, <PERSOON-##> diagnostic value of perivascular infiltrates in muscle biopsy specimens for assessment of rheumatoid vasculitis <PERSOON-##> AE, Hazes JM, Zwinderman AH, Paleolog EM, Meer FJ van der, Daha MR, et al Diagnostic strategy for the assessment of rheumatoid vasculitis <PERSOON-##> JM van der, Hazes JMW Diagnostic strategies for histological examination of muscle biopsy specimens for the assessment of vasculitis in #a Welke klachten of symptomen van de huid kunnen passen bij een vasculitis van de huid? En #b.
| 595 | nvmdl |
<PERSOON> C, <PERSOON> JM, Chevalier X, et al Vasculitis restricted to the lower limbs a clinical and histopathological study; <PERSOON> Dis ###; ## ##<DATUM> Magistris <PERSOON> G, <PERSOON> L, et al Needle muscle biopsy in the investigation of neuromuscular disorders Muscle and Nerve ###; ## ##<DATUM> Prayson RA Diagnostic Yield associated with multiple simultaneous skeletal muscle biopsies <PERSOON> CR, <PERSOON> DG, Bacon PA Rectal biopsy in the diagnosis of systemic vasculitis <PERSOON> JF, Ragnaud JM, et al Combined nerve and muscle biopsy in the diagnosis of vasculitic neuropathy A ##-year retrospective study of ### cases <PERSOON> AE, Duinen SG van, <PERSOON-##> diagnostic value of perivascular infiltrates in muscle biopsy specimens for assessment of rheumatoid vasculitis <PERSOON-##> AE, Hazes JM, Zwinderman AH, Paleolog EM, Meer FJ van der, Daha MR, et al Diagnostic strategy for the assessment of rheumatoid vasculitis <PERSOON-##> JM van der, Hazes JMW Diagnostic strategies for histological examination of muscle biopsy specimens for the assessment of vasculitis in #a Welke klachten of symptomen van de huid kunnen passen bij een vasculitis van de huid? En #b #c Welke klachten of symptomen van de huid kunnen passen bij een systemische vasculitis? En #d Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose vasculitis van de huid? Vraag #a Welke klachten of symptomen van de huid kunnen passen bij een vasculitis van de huid? De Chapel-Hill-indeling van vasculitis is gebaseerd op grootte van de aangedane vaten, deze grootte kan correleren met de dermatologische bevindingen Daarom kan de dermatoloog een belangrijke rol spelen bij het stellen van de diagnose en het bepalen van de onderzoeksrichting Het doel van dit hoofdstuk is het herkennen van de klinische manifestaties van vasculitis van de huid, het kunnen inschatten en plaatsen van betrokkenheid van andere organen dan de huid en de uiteindelijke diagnose, het verrichten van adequate huiddiagnostiek en het aanvragen van relevante De zoekstrategie (zie bijlage #) leverde negentig artikelen op waarvan de abstracts door twee personen onafhankelijk van elkaar zijn beoordeeld Na selectie op basis van deze abstracts vielen zestig artikelen af Er bleven dertig artikelen over die full-text zijn beoordeeld op hun kwaliteit en inhoud Van de dertig artikelen die full-text voor deze vragen werden beoordeeld, bleken ## uiteindelijk geschikt om de uitgangsvragen te beantwoorden Acht artikelen waren niet bruikbaar omdat er daarin zeer kleine aantallen patiënten werden beschreven (n=<DATUM> Zeventien studies handelden over de vraag welke, en in welke frequentie huidafwijkingen voorkwamen bij de diagnose Vier artikelen vergeleken verschillende vormen van vasculitis met elkaar, dertien artikelen gingen uit van een vastgesteld type vasculitis en beschreven daarna welke huidverschijnselen daarbij werden.
| 570 | nvmdl |
van de huid kunnen passen bij een systemische vasculitis? En #d Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose vasculitis van de huid? Vraag #a Welke klachten of symptomen van de huid kunnen passen bij een vasculitis van de huid? De Chapel-Hill-indeling van vasculitis is gebaseerd op grootte van de aangedane vaten, deze grootte kan correleren met de dermatologische bevindingen Daarom kan de dermatoloog een belangrijke rol spelen bij het stellen van de diagnose en het bepalen van de onderzoeksrichting Het doel van dit hoofdstuk is het herkennen van de klinische manifestaties van vasculitis van de huid, het kunnen inschatten en plaatsen van betrokkenheid van andere organen dan de huid en de uiteindelijke diagnose, het verrichten van adequate huiddiagnostiek en het aanvragen van relevante De zoekstrategie (zie bijlage #) leverde negentig artikelen op waarvan de abstracts door twee personen onafhankelijk van elkaar zijn beoordeeld Na selectie op basis van deze abstracts vielen zestig artikelen af Er bleven dertig artikelen over die full-text zijn beoordeeld op hun kwaliteit en inhoud Van de dertig artikelen die full-text voor deze vragen werden beoordeeld, bleken ## uiteindelijk geschikt om de uitgangsvragen te beantwoorden Acht artikelen waren niet bruikbaar omdat er daarin zeer kleine aantallen patiënten werden beschreven (n=<DATUM> Zeventien studies handelden over de vraag welke, en in welke frequentie huidafwijkingen voorkwamen bij de diagnose Vier artikelen vergeleken verschillende vormen van vasculitis met elkaar, dertien artikelen gingen uit van een vastgesteld type vasculitis en beschreven daarna welke huidverschijnselen daarbij werden Vier artikelen gingen uit van een van de klinische verschijnselen passend bij vasculitis en berekenden daarna bij hoeveel mensen een histologisch bevestigde vasculitis werd gevonden Kenmerken van de studies zijn weergegeven in de evidence tabel in bijlage # De symptomen die kunnen passen bij vasculitis van de huid en de frequentie daarvan zijn weergegeven in tabel <DATUM> De meest frequent voorkomende huidafwijkingen bij vasculitis volgens de literatuur zijn palpabele purpura Ulcera, papels, petechieën, nod(ul)i, urticariële laesies en livedo vormen een middengroep Weinig frequent zijn bullae, het raynaudfenomeen, pustels, vesikels, necrose en ulceratie Wel is het per vasculitisvorm verschillend welke klinische verschijnselen het meest worden gezien Volgens de leerboeken en reviewartikelen zijn bij kleinevatenvasculitis met name de volgende verschijnselen te vinden palpabele purpura, papels, vesikels, petechieën en splinterbloedingen, pustels en urticariële laesies Nod(ul)i, livedo, necrose en ulceratie komen bij kleinevatenvasculitis veel minder vaak voor (die zijn kenmerkend voor middelgrotevatenvasculitis) Wanneer wordt uitgegaan van een bepaald type vasculitis, worden huidafwijkingen gerapporteerd in zeer Tabel <DATUM> Frequentie van huidafwijkingen bij verschillende types vasculitis, zoals Palpabele purpura komt vaak voor bij vasculitis Echter, wanneer een patiënt palpabele purpura heeft, staat het niet vast dat het een vasculitis betreft Eén studie heeft namelijk laten zien dat bij patiënten met palpabele purpura, #% van de patiënten geen vasculitis had maar een bacteriëmie [<PERSOON>, ###] Het lijkt echter wel zo te zijn dat de afwezigheid van palpabele purpura de diagnose.
| 581 | nvmdl |
Vier artikelen gingen uit van een van de klinische verschijnselen passend bij vasculitis en berekenden daarna bij hoeveel mensen een histologisch bevestigde vasculitis werd gevonden Kenmerken van de studies zijn weergegeven in de evidence tabel in bijlage # De symptomen die kunnen passen bij vasculitis van de huid en de frequentie daarvan zijn weergegeven in tabel <DATUM> De meest frequent voorkomende huidafwijkingen bij vasculitis volgens de literatuur zijn palpabele purpura Ulcera, papels, petechieën, nod(ul)i, urticariële laesies en livedo vormen een middengroep Weinig frequent zijn bullae, het raynaudfenomeen, pustels, vesikels, necrose en ulceratie Wel is het per vasculitisvorm verschillend welke klinische verschijnselen het meest worden gezien Volgens de leerboeken en reviewartikelen zijn bij kleinevatenvasculitis met name de volgende verschijnselen te vinden palpabele purpura, papels, vesikels, petechieën en splinterbloedingen, pustels en urticariële laesies Nod(ul)i, livedo, necrose en ulceratie komen bij kleinevatenvasculitis veel minder vaak voor (die zijn kenmerkend voor middelgrotevatenvasculitis) Wanneer wordt uitgegaan van een bepaald type vasculitis, worden huidafwijkingen gerapporteerd in zeer Tabel <DATUM> Frequentie van huidafwijkingen bij verschillende types vasculitis, zoals Palpabele purpura komt vaak voor bij vasculitis Echter, wanneer een patiënt palpabele purpura heeft, staat het niet vast dat het een vasculitis betreft Eén studie heeft namelijk laten zien dat bij patiënten met palpabele purpura, #% van de patiënten geen vasculitis had maar een bacteriëmie [<PERSOON>, ###] Het lijkt echter wel zo te zijn dat de afwezigheid van palpabele purpura de diagnose De studie van Kavipurapu et al rapporteert dat ###% van de patiënten met niet-palpabele purpura geen vasculitis heeft Bij middelgrotevatenvasculitis, wordt de klinische presentatie gedomineerd door nodi, ulcera, en livedo Urticariële laesies die gezien kunnen worden bij vasculitis verschillen van âechteâ urticaria doordat zij meestal langer dan ## uur blijven bestaan, het onderscheid kan echter moeilijk zijn Palpabele purpura zijn de meest voorkomende huidafwijkingen bij vasculitis van de kleine vaten van de huid De kans dat men met vasculitis te maken heeft neemt toe als deze afwijkingen gepaard gaan met, nod(ul)i, erythemateuze papels, ulcera, livedo, Minder frequente huidafwijkingen bij vasculitis van de kleine vaten van de huid zijn Palpabele purpura kan ook een uiting zijn van een andere aandoening dan vasculitis, De combinatie van nodi, livedo, eventueel met necrose en ulcera is zeer suggestief Bij patiënten met palpabele purpura moet men altijd denken aan vasculitis; zeker als dat voorkomt in combinatie met nod(ul)i, papels, ulcera, livedo, urticariële laesies en necrose Bij patiënten met nodi, livedo, eventueel met necrose en ulcera moet men altijd denken aan cutane <PERSOON> polyangiitis and polyarteritis <PERSOON> HR, et al <PERSOON> RM, Fauci AS Chronic, recurrent small-vessel cutaneous <PERSOON> RA, <PERSOON> WP Cutaneous Wegenerâs granulomatosis clinical, histopathologic and immunopathologic features of thirty patiënts <PERSOON> MS, Hutton KP, Gibson LE Cutaneous periarteitis nodosa.
| 588 | nvmdl |
al rapporteert dat ###% van de patiënten met niet-palpabele purpura geen vasculitis heeft Bij middelgrotevatenvasculitis, wordt de klinische presentatie gedomineerd door nodi, ulcera, en livedo Urticariële laesies die gezien kunnen worden bij vasculitis verschillen van âechteâ urticaria doordat zij meestal langer dan ## uur blijven bestaan, het onderscheid kan echter moeilijk zijn Palpabele purpura zijn de meest voorkomende huidafwijkingen bij vasculitis van de kleine vaten van de huid De kans dat men met vasculitis te maken heeft neemt toe als deze afwijkingen gepaard gaan met, nod(ul)i, erythemateuze papels, ulcera, livedo, Minder frequente huidafwijkingen bij vasculitis van de kleine vaten van de huid zijn Palpabele purpura kan ook een uiting zijn van een andere aandoening dan vasculitis, De combinatie van nodi, livedo, eventueel met necrose en ulcera is zeer suggestief Bij patiënten met palpabele purpura moet men altijd denken aan vasculitis; zeker als dat voorkomt in combinatie met nod(ul)i, papels, ulcera, livedo, urticariële laesies en necrose Bij patiënten met nodi, livedo, eventueel met necrose en ulcera moet men altijd denken aan cutane <PERSOON> polyangiitis and polyarteritis <PERSOON> HR, et al <PERSOON> RM, Fauci AS Chronic, recurrent small-vessel cutaneous <PERSOON> RA, <PERSOON> WP Cutaneous Wegenerâs granulomatosis clinical, histopathologic and immunopathologic features of thirty patiënts <PERSOON> MS, Hutton KP, Gibson LE Cutaneous periarteitis nodosa <PERSOON>âs granulomatosis Dermatological manifestations in ## cases with clinicopathologic correlation <PERSOON>-Gay MA Bacterial infection presenting as cutaneous vasculitis in adults a benign disease usually limited to skin <PERSOON> syndrome clinical <PERSOON-##> P, et al <PERSOON-##> vasculitis in a norwegian <PERSOON-##> EK, Peralis KE, Sotsiou F, <PERSOON-##> AD Cutaneous small vessel vasculitis an entity with frequent renal involvement Arch Dermatol ###; ### #<DATUM> Kavipurapu VR, <PERSOON-##> MS Purpura Simplex (inflammatory purpura without vasculitis) a <PERSOON-##> OV, Bernstein BD, Nousari HC Cutaneous polyarteriris nodosa in patiënts presenting with atrophie blanche <PERSOON-##> NS, <PERSOON-##> R, <PERSOON-##> GT, Chandi SM, <PERSOON-##> L, et al Problems of classification of Henosch Schonlein purpura an Indian perspective Clin Exp Dermatol ###; ## ###-# Voskuyl AE, Hazes EM, Zwinderman AH, Paleolog EM, Meer FJ van der, Daha MR, et al Diagnostic strategy for the assessment of rheumatoid vasculitis <PERSOON-##> Dis ###; ## ###-##.
| 575 | nvmdl |
<PERSOON>âs granulomatosis Dermatological manifestations in ## cases with clinicopathologic correlation <PERSOON>-Gay MA Bacterial infection presenting as cutaneous vasculitis in adults a benign disease usually limited to skin <PERSOON> syndrome clinical <PERSOON> P, et al <PERSOON> vasculitis in a norwegian <PERSOON> EK, Peralis KE, Sotsiou F, <PERSOON> AD Cutaneous small vessel vasculitis an entity with frequent renal involvement Arch Dermatol ###; ### #<DATUM> Kavipurapu VR, <PERSOON> MS Purpura Simplex (inflammatory purpura without vasculitis) a <PERSOON> OV, Bernstein BD, Nousari HC Cutaneous polyarteriris nodosa in patiënts presenting with atrophie blanche <PERSOON-##> NS, <PERSOON-##> R, <PERSOON-##> GT, Chandi SM, <PERSOON-##> L, et al Problems of classification of Henosch Schonlein purpura an Indian perspective Clin Exp Dermatol ###; ## ###-# Voskuyl AE, Hazes EM, Zwinderman AH, Paleolog EM, Meer FJ van der, Daha MR, et al Diagnostic strategy for the assessment of rheumatoid vasculitis <PERSOON-##> clinical and pathological characteristics of Chinese elderly patiënts with anti-neutrophil cytoplasmic autoantibodies assiociated small vessel Vraag #b Welke klachten of symptomen buiten de huid kunnen passen bij een tot de huid beperkte <PERSOON-##> prospectieve cohortstudies die hebben geanalyseerd hoe de relatie is tussen huidverschijnselen passend bij vasculitis van de huid, klinische verschijnselen in andere organen dan de huid, laboratoriumgegevens en de uiteindelijke diagnose, zijn niet voorhanden Dezelfde literatuur, bestaande uit retrospectieve cohortstudies met verschillende selectiecriteria, gebruikt voor de beantwoording van vraag #a, is hetgeen ter beschikking staat Aanvullend leverde de search een aantal, eveneens retrospectieve, studies die het voorkomen van klinische verschijnselen in andere organen dan de huid beschrijven, bij patiënten die uiteindelijk de diagnose tot de huid beperkte Meerdere studies geven onvoldoende details om met voldoende betrouwbaarheid frequenties van voorkomen van niet-cutane verschijnselen bij tot de huid beperkte vasculitis te kunnen afleiden [<PERSOON-##> is wel dat verhoogde bloedbezinking, koorts, artralgie, erytrocyturie en (niet nader gespecificeerde) klachten van het maag-darmkanaal bij een aantal patiënten met tot de huid beperkte vasculitis zonder gediagnosticeerde onderliggende aandoening moet voorkomen In de genoemde studies wordt zonder uitzondering het optreden van neurologische verschijnselen in de vorm van multipele mononeuropathie geassocieerd gevonden met een nader te diagnosticeren onderliggende aandoening, met name systemische vasculitiden, cryoglobulinemie en bindweefselziekten In de studie van Blanco, werd koorts beschreven bij ##%, gewrichtsklachten bij ##%, verhoogde.
| 529 | nvmdl |
<PERSOON> clinical and pathological characteristics of Chinese elderly patiënts with anti-neutrophil cytoplasmic autoantibodies assiociated small vessel Vraag #b Welke klachten of symptomen buiten de huid kunnen passen bij een tot de huid beperkte <PERSOON> prospectieve cohortstudies die hebben geanalyseerd hoe de relatie is tussen huidverschijnselen passend bij vasculitis van de huid, klinische verschijnselen in andere organen dan de huid, laboratoriumgegevens en de uiteindelijke diagnose, zijn niet voorhanden Dezelfde literatuur, bestaande uit retrospectieve cohortstudies met verschillende selectiecriteria, gebruikt voor de beantwoording van vraag #a, is hetgeen ter beschikking staat Aanvullend leverde de search een aantal, eveneens retrospectieve, studies die het voorkomen van klinische verschijnselen in andere organen dan de huid beschrijven, bij patiënten die uiteindelijk de diagnose tot de huid beperkte Meerdere studies geven onvoldoende details om met voldoende betrouwbaarheid frequenties van voorkomen van niet-cutane verschijnselen bij tot de huid beperkte vasculitis te kunnen afleiden [<PERSOON> is wel dat verhoogde bloedbezinking, koorts, artralgie, erytrocyturie en (niet nader gespecificeerde) klachten van het maag-darmkanaal bij een aantal patiënten met tot de huid beperkte vasculitis zonder gediagnosticeerde onderliggende aandoening moet voorkomen In de genoemde studies wordt zonder uitzondering het optreden van neurologische verschijnselen in de vorm van multipele mononeuropathie geassocieerd gevonden met een nader te diagnosticeren onderliggende aandoening, met name systemische vasculitiden, cryoglobulinemie en bindweefselziekten In de studie van Blanco, werd koorts beschreven bij ##%, gewrichtsklachten bij ##%, verhoogde vasculitis [Blanco, ###] Tai et al bestudeerden ## patiënten met geïsoleerde cutane vasculitis en verschijnselen bij eveneens # van hen [Tai, ###] Martinez-Taboada vond renale verschijnselen (uitsluitend microscopische hematurie) bij # en gastro-intestinale verschijnselen bij # van ## patiënten geclassificeerd als geïsoleerde cutane vasculitis [Martinez-Taboada, ###] Tot slot wordt in een tweetal studies het frequent voorkomen van gewrichtsklachten, klachten van het maagdarmkanaal en erytrocyturie en proteïnurie beschreven bij respectievelijk ## en ### patiënten met middels cutane biopsie bewezen vasculitis, waarbij een relatie wordt gesuggereerd tussen de uitgebreidheid van de huidafwijkingen en het meer voorkomen van extra cutane verschijnselen door een auteur [Ioannidou, ###] Dit wordt echter tegengesproken in een andere studie [Cribier, ###] Tabel <DATUM> Voorkomen van verschijnselen buiten de huid bij patiënten met geïsoleerde cutane Een belangrijk gegeven voortkomend uit een aantal studies is, dat de (ACR) American College of Rheumatology-criteria, opgesteld voor het classificeren van hypersensitivity vasculitis en henochschönleinpurpura, die voor een belangrijk deel zijn gebaseerd op het al dan niet voorkomen van extra cutane verschijnselen (zie tabel <DATUM> , niet in staat zijn een goed onderscheid te maken tussen de twee aandoeningen Veel patiënten die zich presenteren met cutane vasculitis, meestal in de vorm van uitgebreide palpabele purpura, classificeren volgens deze criteria voor beide Tabel <DATUM> ACR criteria voor het onderscheid tussen hypersensitivity vasculitis en henochschönleinpurpura [Calabrese, ###; Mills, ###] Classificatie als henoch-schönleinpurpura bij ⥠# van deze # criteria, als hypersensitivity vasculitis bij proteïnurie, zeker in milde vorm, komen frequent voor bij patiënten met het beeld van.
| 630 | nvmdl |
en verschijnselen bij eveneens # van hen [Tai, ###] Martinez-Taboada vond renale verschijnselen (uitsluitend microscopische hematurie) bij # en gastro-intestinale verschijnselen bij # van ## patiënten geclassificeerd als geïsoleerde cutane vasculitis [Martinez-Taboada, ###] Tot slot wordt in een tweetal studies het frequent voorkomen van gewrichtsklachten, klachten van het maagdarmkanaal en erytrocyturie en proteïnurie beschreven bij respectievelijk ## en ### patiënten met middels cutane biopsie bewezen vasculitis, waarbij een relatie wordt gesuggereerd tussen de uitgebreidheid van de huidafwijkingen en het meer voorkomen van extra cutane verschijnselen door een auteur [Ioannidou, ###] Dit wordt echter tegengesproken in een andere studie [Cribier, ###] Tabel <DATUM> Voorkomen van verschijnselen buiten de huid bij patiënten met geïsoleerde cutane Een belangrijk gegeven voortkomend uit een aantal studies is, dat de (ACR) American College of Rheumatology-criteria, opgesteld voor het classificeren van hypersensitivity vasculitis en henochschönleinpurpura, die voor een belangrijk deel zijn gebaseerd op het al dan niet voorkomen van extra cutane verschijnselen (zie tabel <DATUM> , niet in staat zijn een goed onderscheid te maken tussen de twee aandoeningen Veel patiënten die zich presenteren met cutane vasculitis, meestal in de vorm van uitgebreide palpabele purpura, classificeren volgens deze criteria voor beide Tabel <DATUM> ACR criteria voor het onderscheid tussen hypersensitivity vasculitis en henochschönleinpurpura [Calabrese, ###; Mills, ###] Classificatie als henoch-schönleinpurpura bij ⥠# van deze # criteria, als hypersensitivity vasculitis bij proteïnurie, zeker in milde vorm, komen frequent voor bij patiënten met het beeld van Ernstige algemene verschijnselen als gewichtsverlies of duidelijke aantasting van orgaanfunctie in de vorm van bijvoorbeeld kortademigheid, hemoptoë, bloedverlies in de tractus digestivus, nierfunctieverlies of neurologische sensibele, motorische of centrale verschijnselen, passen niet bij tot de huid beperkte kleinevatenvasculitis en moeten leiden tot sterke verdenking op het bestaan van een systemische aandoening Martinez-Taboada, ###; Blanco, ###; Cribier, ###; Ioannidou, ###; Tai, ### Jessop, ###; Blanco, ###; Sais, ###; Tai, ### De door de ACR geformuleerde criteria voor het classificeren van vasculitis als henochschönleinpurpura dan wel leukocytoclastische vasculitis zijn onvoldoende specifiek voor <PERSOON>, ###; Tai, ### Bij een patiënt die zich presenteert met voor vasculitis verdachte symptomen in de huid is de behandelende arts bedacht op het bestaan van een systemische vasculitis en verricht men uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op interne organen, gewrichten en zenuwstelsel, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat tezamen met andere symptomen en/of verschijnselen de kans op de aanwezigheid van een andere aandoening, zoals children and adults Associated diseases and etiologic factors in ### patients Medicine (Baltimore) Calabrese LH, <PERSOON> WP, Edworthy SM, Fauci AS, et al <PERSOON> American College of Rheumatology ### criteria for the classification of hypersensitivity vasculitis <PERSOON> severity of histopathologial changes of leukocytoclastic vasculitis is not predictive of extracutaneous involvement <PERSOON> factors and underlying conditions in patiënts with leukocytoclastic vasculitis.
| 649 | nvmdl |
orgaanfunctie in de vorm van bijvoorbeeld kortademigheid, hemoptoë, bloedverlies in de tractus digestivus, nierfunctieverlies of neurologische sensibele, motorische of centrale verschijnselen, passen niet bij tot de huid beperkte kleinevatenvasculitis en moeten leiden tot sterke verdenking op het bestaan van een systemische aandoening Martinez-Taboada, ###; Blanco, ###; Cribier, ###; Ioannidou, ###; Tai, ### Jessop, ###; Blanco, ###; Sais, ###; Tai, ### De door de ACR geformuleerde criteria voor het classificeren van vasculitis als henochschönleinpurpura dan wel leukocytoclastische vasculitis zijn onvoldoende specifiek voor <PERSOON>, ###; Tai, ### Bij een patiënt die zich presenteert met voor vasculitis verdachte symptomen in de huid is de behandelende arts bedacht op het bestaan van een systemische vasculitis en verricht men uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op interne organen, gewrichten en zenuwstelsel, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat tezamen met andere symptomen en/of verschijnselen de kans op de aanwezigheid van een andere aandoening, zoals children and adults Associated diseases and etiologic factors in ### patients Medicine (Baltimore) Calabrese LH, <PERSOON> WP, Edworthy SM, Fauci AS, et al <PERSOON> American College of Rheumatology ### criteria for the classification of hypersensitivity vasculitis <PERSOON> severity of histopathologial changes of leukocytoclastic vasculitis is not predictive of extracutaneous involvement <PERSOON> factors and underlying conditions in patiënts with leukocytoclastic vasculitis ##<DATUM> <PERSOON> leukocytoclastic vasculitis correlation of histopathological changes with clinical severity and course <PERSOON> SJ Cutaneous leukocytoclastic vasculitis a clinical and aetiological study <PERSOON> BA Classification of vasculitis Curr Opin Rheumatol ###; # <DATUM> Mills JA, <PERSOON> BA, Bloch DA, Calabrese LH, Hunder <PERSOON-##> WP, et al <PERSOON> American College of Rheumatology ### criteria for the classification of Henoch-Schonlein purpura Arthritis Rheum ###; Henoch Schonlein purpura an Indian perspective <PERSOON-##> factors in leukocytoclastic <PERSOON-##> NP, <PERSOON-##> HM van, <PERSOON-##> WP Clinical and histopathologic spectrum of necrotizing vasculitis <PERSOON-##> RH, Cumming S, <PERSOON-##> RI Retrospective analysis of adult patiënts with Watts RA, Jolliffe VA, Grattan CE, <PERSOON-##> M, <PERSOON-##> DG Cutaneous vasculitis in a defined Vraag #c Welke klachten of symptomen van de huid kunnen passen bij een systemische vasculitis? Wanneer uitgegaan wordt van een klinische presentatie van vasculitis van de huid, wordt bij ##-##% van de patiënten een tot de huid beperkte vorm van vasculitis gevonden zonder systemische ziekte of duidelijke uitlokkende factoren De reviews spreken over respectievelijk ##% en ##-##% Onderliggende oorzaken, indien aanwezig, bij patiënten die zich presenteren met cutane vasculitis.
| 622 | nvmdl |
<PERSOON> leukocytoclastic vasculitis correlation of histopathological changes with clinical severity and course <PERSOON> SJ Cutaneous leukocytoclastic vasculitis a clinical and aetiological study <PERSOON> BA Classification of vasculitis Curr Opin Rheumatol ###; # <DATUM> Mills JA, <PERSOON> BA, Bloch DA, Calabrese LH, Hunder <PERSOON> WP, et al <PERSOON> American College of Rheumatology ### criteria for the classification of Henoch-Schonlein purpura Arthritis Rheum ###; Henoch Schonlein purpura an Indian perspective <PERSOON> factors in leukocytoclastic <PERSOON> NP, <PERSOON> HM van, <PERSOON-##> WP Clinical and histopathologic spectrum of necrotizing vasculitis <PERSOON-##> RH, Cumming S, <PERSOON-##> RI Retrospective analysis of adult patiënts with Watts RA, Jolliffe VA, Grattan CE, <PERSOON-##> M, <PERSOON-##> DG Cutaneous vasculitis in a defined Vraag #c Welke klachten of symptomen van de huid kunnen passen bij een systemische vasculitis? Wanneer uitgegaan wordt van een klinische presentatie van vasculitis van de huid, wordt bij ##-##% van de patiënten een tot de huid beperkte vorm van vasculitis gevonden zonder systemische ziekte of duidelijke uitlokkende factoren De reviews spreken over respectievelijk ##% en ##-##% Onderliggende oorzaken, indien aanwezig, bij patiënten die zich presenteren met cutane vasculitis # Tabel <DATUM> Onderliggende oorzaken geïdentificeerd bij diagnose of tijdens beperkte follow-up in patiënten die zich presenteren met cutane kleinevatenvasculitis zoals gerapporteerd in De infecties die het meest gerapporteerd worden zijn bacteriële infecties met voornamelijk streptokokken, en virale infecties (hepatitis B en C) Medicatie die vasculitis kan uitlokken is zeer divers Maligniteiten die bij vasculitis gevonden kunnen worden zijn vaak paraproteïnemieën of lymfoproliferatieve aandoeningen Het aandeel van solide tumoren is klein Er is geen duidelijke correlatie van de verschillende huidefflorescenties met aan- of afwezigheid van systemische vasculitis [Sais, ###] Frequent kan een verhoogde bezinking worden gevonden (##% en ##%) en artralgieën (##%) Zoals beschreven bij onderdeel #b discrimineren deze bevindingen echter niet tussen tot de huid beperkte en systemische vasculitis [Sais, ###; Jessop, ###; Hodge, Bij ##-##% van de patiënten met huidvasculitis wordt een geïsoleerde vasculitis gevonden Bij ##-##% wordt een onderliggende oorzaak gevonden Dat kan een Niveau # infectieuze of niet-infectieuze inflammatoire ziekte zijn, of bijvoorbeeld medicatie of een De verschillende vormen van huidefflorescenties bieden geen aanknopingspunt voor Zowel bij bewezen vasculitis van de huid als bij zeer sterke verdenking op vasculitis van de huid is onderzoek naar systemische vasculitis aangewezen Dit onderzoek wordt besproken in de children and adults Associated diseases and etiologic factors in ### patiënts <PERSOON-##>-Gay MA Comparative clinical and epidemiological study of hypersensitivity vasculitis versus Henoch Schonlein purpura in adults Semin Arthrtitis Rheum ###; ## #<DATUM> Vraag #d.
| 631 | nvmdl |
oorzaken geïdentificeerd bij diagnose of tijdens beperkte follow-up in patiënten die zich presenteren met cutane kleinevatenvasculitis zoals gerapporteerd in De infecties die het meest gerapporteerd worden zijn bacteriële infecties met voornamelijk streptokokken, en virale infecties (hepatitis B en C) Medicatie die vasculitis kan uitlokken is zeer divers Maligniteiten die bij vasculitis gevonden kunnen worden zijn vaak paraproteïnemieën of lymfoproliferatieve aandoeningen Het aandeel van solide tumoren is klein Er is geen duidelijke correlatie van de verschillende huidefflorescenties met aan- of afwezigheid van systemische vasculitis [Sais, ###] Frequent kan een verhoogde bezinking worden gevonden (##% en ##%) en artralgieën (##%) Zoals beschreven bij onderdeel #b discrimineren deze bevindingen echter niet tussen tot de huid beperkte en systemische vasculitis [Sais, ###; Jessop, ###; Hodge, Bij ##-##% van de patiënten met huidvasculitis wordt een geïsoleerde vasculitis gevonden Bij ##-##% wordt een onderliggende oorzaak gevonden Dat kan een Niveau # infectieuze of niet-infectieuze inflammatoire ziekte zijn, of bijvoorbeeld medicatie of een De verschillende vormen van huidefflorescenties bieden geen aanknopingspunt voor Zowel bij bewezen vasculitis van de huid als bij zeer sterke verdenking op vasculitis van de huid is onderzoek naar systemische vasculitis aangewezen Dit onderzoek wordt besproken in de children and adults Associated diseases and etiologic factors in ### patiënts <PERSOON>-Gay MA Comparative clinical and epidemiological study of hypersensitivity vasculitis versus Henoch Schonlein purpura in adults Semin Arthrtitis Rheum ###; ## #<DATUM> Vraag #d In alle literatuur betreffende de huidverschijnselen van vasculitis kwam naar voren dat het nemen van een huidbiopt een essentiële stap is in de diagnostiek van vasculitis Hierop werden de #d # Welke verschijnselen moeten in een biopt van de huid worden gezien om de diagnose #d # Welke technische aspecten zijn van belang bij het nemen van de biopsie (grootte, plaats, Om deze vragen te beantwoorden is in ### gezocht in de literatuurdatabase Medline De zoekstrategie is op te vragen bij het CBO en is samengevat in bijlage # Na taalbeperking tot het <PERSOON> bleven ## artikelen over waarvan de abstracts door twee ## artikelen af Er bleven ## artikelen over die full-text zijn beoordeeld op hun kwaliteit en inhoud Hiervan bleken ## artikelen bruikbaar Aanvullend is gezocht met behulp van recente reviews en leerboeken Via deze reviews werden nog eens # goed bruikbare artikelen gevonden De resultaten In de enige studie van niveau B, die het voorkomen van de histologische kenmerken bij cutane leukocytoclastische vasculitis onderzocht, [Hodge, ###] wordt de volgende frequentie van Histologische kenmerken die vereist zijn voor de diagnose vasculitis worden weergegeven in tabel <DATUM> Het betreft een compilatie van data uit # reviews [niveau <PERSOON>, ###] en # studies [# van niveau <PERSOON> histopathologische kenmerken om de diagnose vasculitis te kunnen.
| 597 | nvmdl |
de huidverschijnselen van vasculitis kwam naar voren dat het nemen van een huidbiopt een essentiële stap is in de diagnostiek van vasculitis Hierop werden de #d # Welke verschijnselen moeten in een biopt van de huid worden gezien om de diagnose #d # Welke technische aspecten zijn van belang bij het nemen van de biopsie (grootte, plaats, Om deze vragen te beantwoorden is in ### gezocht in de literatuurdatabase Medline De zoekstrategie is op te vragen bij het CBO en is samengevat in bijlage # Na taalbeperking tot het <PERSOON> bleven ## artikelen over waarvan de abstracts door twee ## artikelen af Er bleven ## artikelen over die full-text zijn beoordeeld op hun kwaliteit en inhoud Hiervan bleken ## artikelen bruikbaar Aanvullend is gezocht met behulp van recente reviews en leerboeken Via deze reviews werden nog eens # goed bruikbare artikelen gevonden De resultaten In de enige studie van niveau B, die het voorkomen van de histologische kenmerken bij cutane leukocytoclastische vasculitis onderzocht, [Hodge, ###] wordt de volgende frequentie van Histologische kenmerken die vereist zijn voor de diagnose vasculitis worden weergegeven in tabel <DATUM> Het betreft een compilatie van data uit # reviews [niveau <PERSOON>, ###] en # studies [# van niveau <PERSOON> histopathologische kenmerken om de diagnose vasculitis te kunnen ook bij urticaria voorkomt, en niet specifiek is voor urticariële vasculitis [<PERSOON>, ###] Urticariële vasculitis wordt in deze context gebruikt als een beschrijvende cutane uitingsvorm en niet als een aparte classificerende diagnose Primaire kleinevatenvasculitis kan zich in de huid klinisch manifesteren in de vorm van urticae De aanwezigheid van granulomen met eosinofielen bij vasculitis wordt als kenmerkend beschouwd voor churg-straussvasculitis De aanwezigheid bij vasculitis van granulomen zonder eosinofielen wordt als kenmerkend beschouwd voor ziekte van Wegener [niveau <PERSOON>, ###; niveau <PERSOON>, ###; niveau <PERSOON>, ###] Een neutrofiel infiltraat rond en in de bloedvatwand in combinatie met fibrinoïde necrose en/of leukocytoclasie en erytrocytenextravasatie, kan als meest kenmerkende bevinding worden beschouwd voor de diagnose leukocytoclastische vasculitis van de huid Trombi en necrose komen minder vaak voor Een neutrofiel infiltraat alleen rond de bloedvaten en in de bloedvatwand maar zonder fibrine en/of leukocytoclasie en erytrocytenextravasatie is niet specifiek, en dus Stone, ###; Carlson, ###; Fiorentino, ###; Sunderkotter, ### De aanwezigheid van granulomen met eosinofielen bij vasculitis in het huidbiopt is sterk suggestief voor de ziekte van churg-straussvasculitis of Wegener, maar kan ook granulomen zonder eosinofielen bij vasculitis wordt als sterk suggestief beschouwd Bij verdenking op vasculitis van de huid is een huidbiopt nodig Hierin wordt bij voorkeur de combinatie van neutrofiel infiltraat in en rond het bloedvat, met leukocytoclasie gezien Fibrinoïde necrose en/of erytrocytenextravasatie ondersteunen de diagnose vasculitis Een neutrofiel infiltraat in en rond het bloedvat alleen is niet voldoende voor de diagnose vasculitis.
| 586 | nvmdl |
urticariële vasculitis [<PERSOON>, ###] Urticariële vasculitis wordt in deze context gebruikt als een beschrijvende cutane uitingsvorm en niet als een aparte classificerende diagnose Primaire kleinevatenvasculitis kan zich in de huid klinisch manifesteren in de vorm van urticae De aanwezigheid van granulomen met eosinofielen bij vasculitis wordt als kenmerkend beschouwd voor churg-straussvasculitis De aanwezigheid bij vasculitis van granulomen zonder eosinofielen wordt als kenmerkend beschouwd voor ziekte van Wegener [niveau <PERSOON>, ###; niveau <PERSOON>, ###; niveau <PERSOON>, ###] Een neutrofiel infiltraat rond en in de bloedvatwand in combinatie met fibrinoïde necrose en/of leukocytoclasie en erytrocytenextravasatie, kan als meest kenmerkende bevinding worden beschouwd voor de diagnose leukocytoclastische vasculitis van de huid Trombi en necrose komen minder vaak voor Een neutrofiel infiltraat alleen rond de bloedvaten en in de bloedvatwand maar zonder fibrine en/of leukocytoclasie en erytrocytenextravasatie is niet specifiek, en dus Stone, ###; Carlson, ###; Fiorentino, ###; Sunderkotter, ### De aanwezigheid van granulomen met eosinofielen bij vasculitis in het huidbiopt is sterk suggestief voor de ziekte van churg-straussvasculitis of Wegener, maar kan ook granulomen zonder eosinofielen bij vasculitis wordt als sterk suggestief beschouwd Bij verdenking op vasculitis van de huid is een huidbiopt nodig Hierin wordt bij voorkeur de combinatie van neutrofiel infiltraat in en rond het bloedvat, met leukocytoclasie gezien Fibrinoïde necrose en/of erytrocytenextravasatie ondersteunen de diagnose vasculitis Een neutrofiel infiltraat in en rond het bloedvat alleen is niet voldoende voor de diagnose vasculitis al dan niet in combinatie met eosinofilie kan worden gevonden, dient gericht naar deze afwijkingen in het huidbiopt te worden gezocht De aanwezigheid van granulomen is op zich echter niet Vraag #d # Welke technische aspecten zijn van belang bij het nemen van de biopsie (grootte, Bij vasculitis van de kleine vaten is een diepe punchbiopsie van <DATUM> mm volgens de literatuur vaak voldoende, waarbij het belangrijk is dat er enig subcutaan vet aanwezig is Een excisiebiopsie of middelgrotevatenvasculitis Diepere biopsieën en seriële coupes geven een hogere opbrengst dan oppervlakkige biopsieën en enkele coupes Bij livedo racemosa is een wigexcisie vereist van een Een diep huidbiopt van <DATUM> mm met bij voorkeur subcutaan vet is meestal voldoende excisiebiopsie of een wigexcisie nodig met voldoende subcutaan vet om een Neem bij voorkeur een diepe punchbiopsie met subcutaan vet bij de verdenking vasculitis van de Neem bij voorkeur een excisiebiopsie of wigexcisie met voldoende subcutaan vet bij de verdenking vasculitis van de middelgrote vaten van de huid De opbrengst van het biopt wordt in de literatuur aangegeven als volgt diepe punchbiopsieën en wigexcisie geven de diagnose bij ) ##% van nodi bij vasculitis, ##% wanneer afgenomen van een rand van een ulcus bij vasculitis, en ##% bij livedo racemosa Biopten van het <INSTELLING> van een ulcus geven meestal geen diagnose Biopten van digitale infarcten geven zelden de diagnose, geadviseerd wordt deze niet te biopteren, mede in verband met de slechte genezingstendens Bij.
| 587 | nvmdl |
kan worden gevonden, dient gericht naar deze afwijkingen in het huidbiopt te worden gezocht De aanwezigheid van granulomen is op zich echter niet Vraag #d # Welke technische aspecten zijn van belang bij het nemen van de biopsie (grootte, Bij vasculitis van de kleine vaten is een diepe punchbiopsie van <DATUM> mm volgens de literatuur vaak voldoende, waarbij het belangrijk is dat er enig subcutaan vet aanwezig is Een excisiebiopsie of middelgrotevatenvasculitis Diepere biopsieën en seriële coupes geven een hogere opbrengst dan oppervlakkige biopsieën en enkele coupes Bij livedo racemosa is een wigexcisie vereist van een Een diep huidbiopt van <DATUM> mm met bij voorkeur subcutaan vet is meestal voldoende excisiebiopsie of een wigexcisie nodig met voldoende subcutaan vet om een Neem bij voorkeur een diepe punchbiopsie met subcutaan vet bij de verdenking vasculitis van de Neem bij voorkeur een excisiebiopsie of wigexcisie met voldoende subcutaan vet bij de verdenking vasculitis van de middelgrote vaten van de huid De opbrengst van het biopt wordt in de literatuur aangegeven als volgt diepe punchbiopsieën en wigexcisie geven de diagnose bij ) ##% van nodi bij vasculitis, ##% wanneer afgenomen van een rand van een ulcus bij vasculitis, en ##% bij livedo racemosa Biopten van het <INSTELLING> van een ulcus geven meestal geen diagnose Biopten van digitale infarcten geven zelden de diagnose, geadviseerd wordt deze niet te biopteren, mede in verband met de slechte genezingstendens Bij De beste plaats voor het nemen van een biopt is uit een niet ulcererende laesie, anders Bij livedo racemosa is het witte <INSTELLING> van de laesie de beste plaats voor een biopsie Biopten van de huid uit digitale infarcten geven zelden de diagnose, geadviseerd wordt deze niet te Tijdstip paraffinecoupes het beste tijdstip voor het nemen van een biopsie is bij een huidlaesie van ##-## uur oud De reden daarvoor is dat na ## uur het percentage neutrofiele granulocyten in het Tijdstip vriescoupes het beste tijdstip voor het nemen van een biopsie voor directe immunofluorescentieonderzoek is tussen ## en ## uur De reden daarvoor is dat na de periode van ## uur de opbrengst van immunofluorescentieonderzoek fors afneemt voor IgG, IgA en IgM, in mindere mate voor C# (p (#,##; ### biopten) In één studie (### biopten) zijn biopten genomen van laesies van # tot # dagen oud [Kulthanan et al, ###] Daarbij werd in de hele groep een positieve directe immunofluorescentietest gezien bij ##% Een andere studie (## biopten) liet eveneens positieve bevindingen zien bij zowel vroege, als bij volledig ontwikkelde en late laesies [Grunwald et al, ###] Deze werden niet gedefinieerd als laesies van een bepaald aantal uren of dagen, maar histologisch gekarakteriseerd als vroeg of laat Een vergelijking met klinische identificatie van de Het gebruik van prednison of andere immunosuppressiva kan de bevindingen van het histopathologisch onderzoek, in het bijzonder het immunofluorescentieonderzoek verstoren Voor optimale opbrengst van lichtmicroscopisch onderzoek van de huid in het kader.
| 596 | nvmdl |
ulcererende laesie, anders Bij livedo racemosa is het witte <INSTELLING> van de laesie de beste plaats voor een biopsie Biopten van de huid uit digitale infarcten geven zelden de diagnose, geadviseerd wordt deze niet te Tijdstip paraffinecoupes het beste tijdstip voor het nemen van een biopsie is bij een huidlaesie van ##-## uur oud De reden daarvoor is dat na ## uur het percentage neutrofiele granulocyten in het Tijdstip vriescoupes het beste tijdstip voor het nemen van een biopsie voor directe immunofluorescentieonderzoek is tussen ## en ## uur De reden daarvoor is dat na de periode van ## uur de opbrengst van immunofluorescentieonderzoek fors afneemt voor IgG, IgA en IgM, in mindere mate voor C# (p (#,##; ### biopten) In één studie (### biopten) zijn biopten genomen van laesies van # tot # dagen oud [Kulthanan et al, ###] Daarbij werd in de hele groep een positieve directe immunofluorescentietest gezien bij ##% Een andere studie (## biopten) liet eveneens positieve bevindingen zien bij zowel vroege, als bij volledig ontwikkelde en late laesies [Grunwald et al, ###] Deze werden niet gedefinieerd als laesies van een bepaald aantal uren of dagen, maar histologisch gekarakteriseerd als vroeg of laat Een vergelijking met klinische identificatie van de Het gebruik van prednison of andere immunosuppressiva kan de bevindingen van het histopathologisch onderzoek, in het bijzonder het immunofluorescentieonderzoek verstoren Voor optimale opbrengst van lichtmicroscopisch onderzoek van de huid in het kader Het beste tijdstip voor het nemen van een biopsie voor de diagnose vasculitis van de huid voor direct immunofluorescentieonderzoek is van een laesie van tussen ## en ## Het beste tijdstip voor het nemen van biopten voor lichtmicroscopie en direct immunofluorescentieonderzoek samen is van laesies van ##-## uur oud na ontstaan van de betreffende laesie, bij voorkeur zonder immunosuppressieve therapie Om het weefsel goed te kunnen beoordelen is een aantal voorwaarden bij het aanleveren van materiaal noodzakelijk Het is essentieel om over klinische gegevens te beschikken zoals duur van de klachten of afwijkingen, maar ook over mogelijk ingestelde behandeling De histopathologische bevindingen worden sterk beïnvloed door de ingestelde behandeling, want de verdeling, de intensiteit, de activiteit en de samenstelling van het ontstekingsinfiltraat veranderen onder invloed van medicamenteuze therapie Vervolgens is het voor adequate PA-diagnostiek noodzakelijk om te beschikken over goed weefsel Dit staat beschreven in paragraaf #d Direct na afname moeten de biopten per lokalisatie in aparte, voor lichtmicroscopie met formaline gevulde, potjes worden aangeleverd Voor immunofluorescentieonderzoek van het biopt wordt het weefsel aangeleverd op een gaasje met fysiologisch zout (dus niet in formaline) Het weefselmonster wordt daarna zo snel mogelijk ingevroren Het kan maximaal ## uur bij kamertemperatuur worden bewaard zonder dat de Het weefsel moet optimaal bewerkt worden om adequate PA-diagnostiek te bedrijven Hierbij zijn goede oriëntatie van het biopt en aansnijden tot volledige diepte van het biopt belangrijk Fixatie in standaard (gebufferde) formaline voldoet uitstekend Speciale (bv kwikbevattende) fixatieven zijn Macroscopie eventuele verkleuringen in het biopt moeten beschreven worden.
| 605 | nvmdl |
de diagnose vasculitis van de huid voor direct immunofluorescentieonderzoek is van een laesie van tussen ## en ## Het beste tijdstip voor het nemen van biopten voor lichtmicroscopie en direct immunofluorescentieonderzoek samen is van laesies van ##-## uur oud na ontstaan van de betreffende laesie, bij voorkeur zonder immunosuppressieve therapie Om het weefsel goed te kunnen beoordelen is een aantal voorwaarden bij het aanleveren van materiaal noodzakelijk Het is essentieel om over klinische gegevens te beschikken zoals duur van de klachten of afwijkingen, maar ook over mogelijk ingestelde behandeling De histopathologische bevindingen worden sterk beïnvloed door de ingestelde behandeling, want de verdeling, de intensiteit, de activiteit en de samenstelling van het ontstekingsinfiltraat veranderen onder invloed van medicamenteuze therapie Vervolgens is het voor adequate PA-diagnostiek noodzakelijk om te beschikken over goed weefsel Dit staat beschreven in paragraaf #d Direct na afname moeten de biopten per lokalisatie in aparte, voor lichtmicroscopie met formaline gevulde, potjes worden aangeleverd Voor immunofluorescentieonderzoek van het biopt wordt het weefsel aangeleverd op een gaasje met fysiologisch zout (dus niet in formaline) Het weefselmonster wordt daarna zo snel mogelijk ingevroren Het kan maximaal ## uur bij kamertemperatuur worden bewaard zonder dat de Het weefsel moet optimaal bewerkt worden om adequate PA-diagnostiek te bedrijven Hierbij zijn goede oriëntatie van het biopt en aansnijden tot volledige diepte van het biopt belangrijk Fixatie in standaard (gebufferde) formaline voldoet uitstekend Speciale (bv kwikbevattende) fixatieven zijn Macroscopie eventuele verkleuringen in het biopt moeten beschreven worden Microscopie gezocht moet worden naar boven beschreven lichtmicroscopische, voor vasculitis kenmerkende afwijkingen, en tevens naar een goede verklaring voor eventuele macroscopisch beschreven kleurafwijkingen IJzerpigment kan gevonden worden ter plaatse van oude vasculitislaesies, maar is daarvoor niet diagnostisch Bij immunofluorescentie ziet men perivasculaire neerslagen van IgG, IgM, IgA, C# Het verslag van de patholoog bevat een conclusietekst met de volgende gegevens de aan- of afwezigheid van een neutrofiel infiltraat rond de bloedvaten en in de bloedvatwand, het aan- of afwezig zijn van perivasculaire neerslagen van <PERSOON> (DIF) van de huid zou volgens de meeste auteurs altijd moeten worden gedaan Er is # expert opinion die dat niet adviseert omdat de opbrengst van DIF onderzoek âslechtsâ ##% bedraagt Deposities van de verschillende immunoglobulinen worden in wisselende frequenties beschreven IgG in ##%, #% en ##% resp in laesies, vs #% in nietlaesionale huid Voor IgA gelden de volgende percentages bij cutane leukocytoclastische vasculitis ##%, ##% en ##% resp in laesies, vs ##% in niet-aangedane huid Voor IgM werd gevonden ##%, ##% en ##% resp in laesies, vs ##% in niet-laesionale huid C# is aanwezig in ##, ##, ## en ##% in de laesie, en in ##% in niet-laesionale huid C# blijft ook het langst positief Fibrinogeen wordt gezien in ###% laesionale huid en ##% niet-laesionale huid Bij IgA-vasculitis wordt vaak IgA in niet-aangedane huid gevonden.
| 623 | nvmdl |
Microscopie gezocht moet worden naar boven beschreven lichtmicroscopische, voor vasculitis kenmerkende afwijkingen, en tevens naar een goede verklaring voor eventuele macroscopisch beschreven kleurafwijkingen IJzerpigment kan gevonden worden ter plaatse van oude vasculitislaesies, maar is daarvoor niet diagnostisch Bij immunofluorescentie ziet men perivasculaire neerslagen van IgG, IgM, IgA, C# Het verslag van de patholoog bevat een conclusietekst met de volgende gegevens de aan- of afwezigheid van een neutrofiel infiltraat rond de bloedvaten en in de bloedvatwand, het aan- of afwezig zijn van perivasculaire neerslagen van <PERSOON> (DIF) van de huid zou volgens de meeste auteurs altijd moeten worden gedaan Er is # expert opinion die dat niet adviseert omdat de opbrengst van DIF onderzoek âslechtsâ ##% bedraagt Deposities van de verschillende immunoglobulinen worden in wisselende frequenties beschreven IgG in ##%, #% en ##% resp in laesies, vs #% in nietlaesionale huid Voor IgA gelden de volgende percentages bij cutane leukocytoclastische vasculitis ##%, ##% en ##% resp in laesies, vs ##% in niet-aangedane huid Voor IgM werd gevonden ##%, ##% en ##% resp in laesies, vs ##% in niet-laesionale huid C# is aanwezig in ##, ##, ## en ##% in de laesie, en in ##% in niet-laesionale huid C# blijft ook het langst positief Fibrinogeen wordt gezien in ###% laesionale huid en ##% niet-laesionale huid Bij IgA-vasculitis wordt vaak IgA in niet-aangedane huid gevonden Duidelijk is echter wel dat de laesionale huid vaker positief is dan niet-lesionale huid voor IgA IgA-deposities in de huid kunnen ook gevonden worden bij andere aandoeningen dan vasculitis, en zijn niet specifiek daarvoor <PERSOON> laesies (( ## dagen) van pauci-immune vasculitis zoals <PERSOON> kunnen Immunofluorescentieonderzoek van de huid is gericht op het verder onderbouwen van de diagnose alsmede het opsporen van een oorzakelijk agens Ook niet-lesionale huid kan positief zijn, met name voor IgA, fibrinogeen en <PERSOON>, Bij verdenking op vasculitis van de huid wordt altijd een huidbiopt genomen voor lichtmicroscopie van paraffinecoupes en zo mogelijk een huidbiopt voor direct immunofluorescentieonderzoek van vriescoupes, gezien de gemiddeld hogere opbrengst bij voorkeur beide uit een huidlaesie van ##-## Bij IgA-neerslagen bij IF-onderzoek van de huid moet niet alleen aan syndroom van HenochSchönlein gedacht worden maar ook aan de de ziekte van Wegener en/of churg-strausssyndroom <PERSOON> SS, Zouwen P van der, et al Occurrence of vascular IgA deposits in clinically normal skin of patiënts with renal disease <PERSOON> F, et al Diagnostic, prognostic and pathogenic value of the direct immunofluorescence test in cutaneous leukocytoclastic vasculitis <PERSOON> NK de, <PERSOON> JA, <PERSOON> BT, <PERSOON-##> K-R.
| 593 | nvmdl |
de laesionale huid vaker positief is dan niet-lesionale huid voor IgA IgA-deposities in de huid kunnen ook gevonden worden bij andere aandoeningen dan vasculitis, en zijn niet specifiek daarvoor <PERSOON> laesies (( ## dagen) van pauci-immune vasculitis zoals <PERSOON> kunnen Immunofluorescentieonderzoek van de huid is gericht op het verder onderbouwen van de diagnose alsmede het opsporen van een oorzakelijk agens Ook niet-lesionale huid kan positief zijn, met name voor IgA, fibrinogeen en <PERSOON>, Bij verdenking op vasculitis van de huid wordt altijd een huidbiopt genomen voor lichtmicroscopie van paraffinecoupes en zo mogelijk een huidbiopt voor direct immunofluorescentieonderzoek van vriescoupes, gezien de gemiddeld hogere opbrengst bij voorkeur beide uit een huidlaesie van ##-## Bij IgA-neerslagen bij IF-onderzoek van de huid moet niet alleen aan syndroom van HenochSchönlein gedacht worden maar ook aan de de ziekte van Wegener en/of churg-strausssyndroom <PERSOON> SS, Zouwen P van der, et al Occurrence of vascular IgA deposits in clinically normal skin of patiënts with renal disease <PERSOON> F, et al Diagnostic, prognostic and pathogenic value of the direct immunofluorescence test in cutaneous leukocytoclastic vasculitis <PERSOON> NK de, <PERSOON> JA, <PERSOON> BT, <PERSOON> K-R diagnostic criteria, classification, epidemiology, etiology, pathogenesis, evaluation and prognosis <PERSOON-##> MD, Doud MS, McEvoy MT, <PERSOON-##> WPD Cutaneous manifestations of Churg-Strauss syndrome a Gibson LE, Winkelmann RK Cutaneous granulomatous vasculitis its relationship to systemic disease <PERSOON-##> vasculitis-correlation between different histologic stages and direct immunofluorescence results <PERSOON-##> ###; ## ###-## <PERSOON-##> LE, Schroeter AL Henoch Schonlein vasculitis direct immunofluorescence study cutaneous vascular IgA deposits and the relationship to leukocytoclastic vasculitis <PERSOON-##> P, Wiel <PERSOON-##> relevance of IgA deposits in vessel walls of clinically normal skin <PERSOON-##> the yield of direct immunofluorescence study <PERSOON-##> findings in biopsies from patiënts with cytoplasmicantineutrophil cytoplasmic antibody (cANCA)-positive Wegenerâs granulomatosis <PERSOON-##> MF Human necrotizing vasculitis immunoglobulins and complement in vessel walls of cutaneous lesions and normal skin <PERSOON-##> JH, Nousari HC âEssential cutaneous vasculitisâ what every rheumatologist should know about <PERSOON-##>.
| 501 | nvmdl |
diagnostic criteria, classification, epidemiology, etiology, pathogenesis, evaluation and prognosis <PERSOON> MD, Doud MS, McEvoy MT, <PERSOON> WPD Cutaneous manifestations of Churg-Strauss syndrome a Gibson LE, Winkelmann RK Cutaneous granulomatous vasculitis its relationship to systemic disease <PERSOON> vasculitis-correlation between different histologic stages and direct immunofluorescence results <PERSOON> ###; ## ###-## <PERSOON> LE, Schroeter AL Henoch Schonlein vasculitis direct immunofluorescence study cutaneous vascular IgA deposits and the relationship to leukocytoclastic vasculitis <PERSOON> P, Wiel <PERSOON> relevance of IgA deposits in vessel walls of clinically normal skin <PERSOON> the yield of direct immunofluorescence study <PERSOON> findings in biopsies from patiënts with cytoplasmicantineutrophil cytoplasmic antibody (cANCA)-positive Wegenerâs granulomatosis <PERSOON-##> MF Human necrotizing vasculitis immunoglobulins and complement in vessel walls of cutaneous lesions and normal skin <PERSOON-##> JH, Nousari HC âEssential cutaneous vasculitisâ what every rheumatologist should know about <PERSOON-##> ###-## #a Welke renale klinische verschijnselen en laboratoriumafwijkingen passen bij een primaire kleinevatenvasculitis met renale betrokkenheid en hoe vaak komen deze voor bij de diverse #b Hoe vaak berusten proteïnurie, hematurie en nierfunctiestoornissen, daadwerkelijk op primaire #c Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose van primaire kleinevatenvasculitis #d Wat is de indicatie en rol van de nierbiopsie bij de diagnostiek van primaire Nierfunctiestoornissen, afwijkingen in het urinesediment en proteïnurie komen afzonderlijk of in verschillende combinaties voor ten gevolge van vele aandoeningen Nierbetrokkenheid bij vasculitis, berustend op primair vasculitis, danwel secundair aan een andere onderliggende aandoening kan eveneens deze verschijnselen geven Het tijdig onderkennen van renale symptomen en verschijnselen helpt niet alleen bij het stellen van de diagnose primaire vasculitis, maar kan ook blijvend renaal nierfunctieverlies, een belangrijk prognostische factor, door tijdige behandeling Met name de primaire kleinevatenvasculitiden gaan frequent gepaard met glomerulonefritis zich uitend in nierfunctieverlies en proteïnurie, terwijl de vasculitiden van predominant de middelgrote en grote vaten leiden tot vaatafwijkingen met bloeding dan wel infarcering in de nier, resulterend in nierfunctieverlies door verminderde bloeddoorstroming en hypertensie Adequate evaluatie van mogelijke renale betrokkenheid is derhalve een belangrijk onderdeel van de diagnostiek van Het doel van dit hoofdstuk is het beschrijven van de renale manifestaties van primaire kleinevatenvasculitis, de frequentie van voorkomen en het beschrijven van aanvullend onderzoek Voor de zoekstrategie zie bijlage # In eerste instantie werd op grond van titel, abstract en aard van het artikel gescreend.
| 505 | nvmdl |
###-## #a Welke renale klinische verschijnselen en laboratoriumafwijkingen passen bij een primaire kleinevatenvasculitis met renale betrokkenheid en hoe vaak komen deze voor bij de diverse #b Hoe vaak berusten proteïnurie, hematurie en nierfunctiestoornissen, daadwerkelijk op primaire #c Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose van primaire kleinevatenvasculitis #d Wat is de indicatie en rol van de nierbiopsie bij de diagnostiek van primaire Nierfunctiestoornissen, afwijkingen in het urinesediment en proteïnurie komen afzonderlijk of in verschillende combinaties voor ten gevolge van vele aandoeningen Nierbetrokkenheid bij vasculitis, berustend op primair vasculitis, danwel secundair aan een andere onderliggende aandoening kan eveneens deze verschijnselen geven Het tijdig onderkennen van renale symptomen en verschijnselen helpt niet alleen bij het stellen van de diagnose primaire vasculitis, maar kan ook blijvend renaal nierfunctieverlies, een belangrijk prognostische factor, door tijdige behandeling Met name de primaire kleinevatenvasculitiden gaan frequent gepaard met glomerulonefritis zich uitend in nierfunctieverlies en proteïnurie, terwijl de vasculitiden van predominant de middelgrote en grote vaten leiden tot vaatafwijkingen met bloeding dan wel infarcering in de nier, resulterend in nierfunctieverlies door verminderde bloeddoorstroming en hypertensie Adequate evaluatie van mogelijke renale betrokkenheid is derhalve een belangrijk onderdeel van de diagnostiek van Het doel van dit hoofdstuk is het beschrijven van de renale manifestaties van primaire kleinevatenvasculitis, de frequentie van voorkomen en het beschrijven van aanvullend onderzoek Voor de zoekstrategie zie bijlage # In eerste instantie werd op grond van titel, abstract en aard van het artikel gescreend geselecteerd Ook artikelen in niet toegankelijke talen (talen anders dan <PERSOON> en <PERSOON>) werden uit de selectie verwijderd De overgebleven artikelen werden geprobeerd full-text te verkrijgen en gelezen Belangrijke punten die maakten of een artikel wel of niet in de uiteindelijke, De beschreven patiënten vormden (vrijwel zonder uitzondering retrospectief) een cohort van opeenvolgende casus, waarbij voor zover na te gaan geen verdere selectie middels een bepaald diagnostisch (bv beschikbaarheid nierbiopsie of serologie) of ander criterium was De indeling van de patiënten in de verschillende vormen van primaire kleinevatenvasculitis en de manier waarop deze indeling was gemaakt, moest duidelijk zijn en grotendeels voldoen aan de criteria opgesteld door de American College of Rheumatology of de Chapel Hill Artikelen die met name patiënten hadden geïncludeerd van een ander ras dan het Kaukasische en meestal afkomstig waren uit Azië, werden niet geselecteerd aangezien bekend is dat de verdeling van primaire kleinevatenvasculitiden per ras erg verschillen Alleen artikelen die studies beschreven bij volwassen patiënten of waarbij de volwassen patiënten in de resultaten duidelijke waren te onderscheiden van kinderen werden Vraag #a Welke klinische verschijnselen en laboratoriumafwijkingen passen bij renale vasculitisactiviteit en hoe vaak komen ze voor bij de diverse vormen van primaire In tabel <DATUM> zijn de resultaten samengevat weergegeven van de verschillende uitingen van nierbetrokkenheid zoals gevonden in diverse cohorten van patiënten met primaire kleinevatenvasculitis (zie ook evidence tabel in bijlage #) Bij vele studies ontbrak voldoende detail om uitsplitsing van nierbetrokkenheid bij de beschreven patiënten met primaire kleinevatenvasculitis.
| 562 | nvmdl |
in niet toegankelijke talen (talen anders dan <PERSOON> en <PERSOON>) werden uit de selectie verwijderd De overgebleven artikelen werden geprobeerd full-text te verkrijgen en gelezen Belangrijke punten die maakten of een artikel wel of niet in de uiteindelijke, De beschreven patiënten vormden (vrijwel zonder uitzondering retrospectief) een cohort van opeenvolgende casus, waarbij voor zover na te gaan geen verdere selectie middels een bepaald diagnostisch (bv beschikbaarheid nierbiopsie of serologie) of ander criterium was De indeling van de patiënten in de verschillende vormen van primaire kleinevatenvasculitis en de manier waarop deze indeling was gemaakt, moest duidelijk zijn en grotendeels voldoen aan de criteria opgesteld door de American College of Rheumatology of de Chapel Hill Artikelen die met name patiënten hadden geïncludeerd van een ander ras dan het Kaukasische en meestal afkomstig waren uit Azië, werden niet geselecteerd aangezien bekend is dat de verdeling van primaire kleinevatenvasculitiden per ras erg verschillen Alleen artikelen die studies beschreven bij volwassen patiënten of waarbij de volwassen patiënten in de resultaten duidelijke waren te onderscheiden van kinderen werden Vraag #a Welke klinische verschijnselen en laboratoriumafwijkingen passen bij renale vasculitisactiviteit en hoe vaak komen ze voor bij de diverse vormen van primaire In tabel <DATUM> zijn de resultaten samengevat weergegeven van de verschillende uitingen van nierbetrokkenheid zoals gevonden in diverse cohorten van patiënten met primaire kleinevatenvasculitis (zie ook evidence tabel in bijlage #) Bij vele studies ontbrak voldoende detail om uitsplitsing van nierbetrokkenheid bij de beschreven patiënten met primaire kleinevatenvasculitis De in de tabel vermelde getallen van die betreffende verschijnselen berusten dan ook op een duidelijk kleiner Opvallend is dat in vrijwel alle gevonden studies wordt vermeld dat er weinig of geen klinische tekenen van nierbetrokkenheid werden beschreven bij de initiële klinische presentatie van de patiënten en dat algemene klachten als malaise, koorts, gewichtsverlies en zwakte dan wel klachten van huid of luchtwegen veel meer als presenterend symptoom waren opgetreden Een klein aantal studies noemde het aantal patiënten dat zich primair met een niermanifestatie, welke vaak dan niet in detail werd benoemd, in het medische circuit hadden gemeld Het percentage liep uiteen van # (vele studies) tot ca ##% bij met name microscopische polyangiitis Een klein aantal studies rapporteert het aantal patiënten dat zich met acute dialyseafhankelijke nierinsufficiëntie bij diagnose presenteert Een klein tot zeer klein deel van de patiënten heeft bij presentatie macroscopische hematurie of een nefrotisch syndroom, maar in weinig studies wordt een aantal of percentage genoemd Uitzondering hierop vormt een klein aantal studies bij essentiële cryoglobulinemie waar tot ca ##% van de patiënten zich presenteerde met een nefrotisch syndroom Bij veruit het grootste deel van de patiënten die zich presenteerden met primaire kleinevatenvasculitis, werd de nierbetrokkenheid pas vastgesteld door aanvullend onderzoek in de vorm van urineanalyse Het nefrotisch syndroom is gedefinieerd als een klinisch beeld met oedemen en/of ascites in combinatie met proteïnurie meestal ) #,# g/##h en een verlaagd serumalbumine en hoog Bij proteïnurie ) #,# g/##h maar zonder de klinische verschijnselen en een normaal serumalbumine.
| 581 | nvmdl |
tabel vermelde getallen van die betreffende verschijnselen berusten dan ook op een duidelijk kleiner Opvallend is dat in vrijwel alle gevonden studies wordt vermeld dat er weinig of geen klinische tekenen van nierbetrokkenheid werden beschreven bij de initiële klinische presentatie van de patiënten en dat algemene klachten als malaise, koorts, gewichtsverlies en zwakte dan wel klachten van huid of luchtwegen veel meer als presenterend symptoom waren opgetreden Een klein aantal studies noemde het aantal patiënten dat zich primair met een niermanifestatie, welke vaak dan niet in detail werd benoemd, in het medische circuit hadden gemeld Het percentage liep uiteen van # (vele studies) tot ca ##% bij met name microscopische polyangiitis Een klein aantal studies rapporteert het aantal patiënten dat zich met acute dialyseafhankelijke nierinsufficiëntie bij diagnose presenteert Een klein tot zeer klein deel van de patiënten heeft bij presentatie macroscopische hematurie of een nefrotisch syndroom, maar in weinig studies wordt een aantal of percentage genoemd Uitzondering hierop vormt een klein aantal studies bij essentiële cryoglobulinemie waar tot ca ##% van de patiënten zich presenteerde met een nefrotisch syndroom Bij veruit het grootste deel van de patiënten die zich presenteerden met primaire kleinevatenvasculitis, werd de nierbetrokkenheid pas vastgesteld door aanvullend onderzoek in de vorm van urineanalyse Het nefrotisch syndroom is gedefinieerd als een klinisch beeld met oedemen en/of ascites in combinatie met proteïnurie meestal ) #,# g/##h en een verlaagd serumalbumine en hoog Bij proteïnurie ) #,# g/##h maar zonder de klinische verschijnselen en een normaal serumalbumine (micro- of macroscopisch), proteïnurie ⥠#,# g/##h en een gestoorde nierfunctie Vaak gaat dit beeld gepaard met hypertensie maar ontbreken de forse oedemen en het sterk verlaagde serumalbumine Tabel <DATUM> Uitingen van nierbetrokkenheid ten tijde van presentatie en diagnose bij de Bij primaire kleinevatenvasculitis is vaak sprake van nierbetrokkenheid ten tijde van presentatie en diagnose van het ziektebeeld en het komt bij alle verschillende vormen voor en kan derhalve niet gebruikt worden om onderscheid te maken tussen de verschillende vormen van primaire Klinische verschijnselen en symptomen van nierbetrokkenheid zijn vaak afwezig of niet specifiek en worden vaak overschaduwd door meer algemene symptomen of symptomen van andere orgaansystemen Uitingen van nierbetrokkenheid zijn hematurie (meestal microscopisch, soms macroscopisch), proteïnurie (meestal asymptomatisch) en gering tot ernstig gestoorde nierfunctie Nierbetrokkenheid bij een patiënt verdacht van of met vastgestelde primaire kleinevatenvasculitis kan alleen worden vastgesteld of uitgesloten middels het verrichten van aanvullend onderzoek van glomerulaire filtratie snelheid, ## uurscreatinineklaring) Dit onderzoek dient altijd plaats te vinden bij Nierbetrokkenheid bij een patiënt die zich presenteert met primaire kleinevatenvasculitis komt zeer frequent voor en uit zich in (microscopische) hematurie, proteïnurie en/of gestoorde nierfunctie Deze uitingen zijn in de regel asymptomatisch Bij een patiënt die zich presenteert met enige verdenking op primaire kleinevatenvasculitis dient ter uitsluiting van renale betrokkenheid altijd onderzoek van urinesediment en tenminste kwalitatieve en bij voorkeur kwantitatieve bepaling van urine-eiwit als mede een bepaling van het serumcreatinine Vraag #b Hoe vaak berusten proteïnurie, hematurie en een nierfunctiestoornis daadwerkelijk op.
| 587 | nvmdl |
of macroscopisch), proteïnurie ⥠#,# g/##h en een gestoorde nierfunctie Vaak gaat dit beeld gepaard met hypertensie maar ontbreken de forse oedemen en het sterk verlaagde serumalbumine Tabel <DATUM> Uitingen van nierbetrokkenheid ten tijde van presentatie en diagnose bij de Bij primaire kleinevatenvasculitis is vaak sprake van nierbetrokkenheid ten tijde van presentatie en diagnose van het ziektebeeld en het komt bij alle verschillende vormen voor en kan derhalve niet gebruikt worden om onderscheid te maken tussen de verschillende vormen van primaire Klinische verschijnselen en symptomen van nierbetrokkenheid zijn vaak afwezig of niet specifiek en worden vaak overschaduwd door meer algemene symptomen of symptomen van andere orgaansystemen Uitingen van nierbetrokkenheid zijn hematurie (meestal microscopisch, soms macroscopisch), proteïnurie (meestal asymptomatisch) en gering tot ernstig gestoorde nierfunctie Nierbetrokkenheid bij een patiënt verdacht van of met vastgestelde primaire kleinevatenvasculitis kan alleen worden vastgesteld of uitgesloten middels het verrichten van aanvullend onderzoek van glomerulaire filtratie snelheid, ## uurscreatinineklaring) Dit onderzoek dient altijd plaats te vinden bij Nierbetrokkenheid bij een patiënt die zich presenteert met primaire kleinevatenvasculitis komt zeer frequent voor en uit zich in (microscopische) hematurie, proteïnurie en/of gestoorde nierfunctie Deze uitingen zijn in de regel asymptomatisch Bij een patiënt die zich presenteert met enige verdenking op primaire kleinevatenvasculitis dient ter uitsluiting van renale betrokkenheid altijd onderzoek van urinesediment en tenminste kwalitatieve en bij voorkeur kwantitatieve bepaling van urine-eiwit als mede een bepaling van het serumcreatinine Vraag #b Hoe vaak berusten proteïnurie, hematurie en een nierfunctiestoornis daadwerkelijk op die de opbrengst van de analyse van asymptomatische microscopische hematurie al of niet in combinatie met proteïnurie beschrijven De patiënten in deze studies werden verwezen voor evaluatie naar aanleiding van het vinden van urineafwijkingen bij screening, bevolkingsonderzoek of analyse van andere aandoeningen (vaak niet omschreven) De definitie van wat als hematurie moet worden beschouwd is in de meeste studies niet gegeven maar betreft zowel hematurie gevonden middels dipstick als bij microscopische beoordeling van het urinesediment De meeste gepubliceerde richtlijnen beschouwen wat betreft de urinemicroscopie het bij herhaling vinden van meer dan <DATUM> erytrocyten per gezichtsveld bij ###x vergroting (zgn high-powered field [hpf]) significante hematurie [<PERSOON>, ###] De nadruk bij deze studies ligt vooral op het vinden van urologische afwijkingen, in het bijzonder neoplasmata Vele studies geven geen gedetailleerde uitkomsten van niet urologische diagnoses en vaak is er ook geen uitgebreide nefrologische diagnostiek verricht In het bijzonder dient opgemerkt te worden dat geen van de gevonden studies consequent heeft gekeken naar de waarde van het beoordelen van het microscopisch urinesediment op kenmerken van glomerulaire (dysmorfe erytrocyten, erytrocytencilinders) erytrocyturie, hetgeen voor de verdere diagnostiek van zeer wezenlijk belang kan zijn [<PERSOON>, ###] In geen van de primair urologisch opgezette studies wordt beschreven dat een primaire kleinevatenvasculitis de verklaring voor de gevonden urineafwijkingen zou zijn Daarnaast zijn er een vijftal nefrologisch getinte studies waarbij vaak, al dan niet na urologische evaluatie, verdere diagnostiek bij patiënten met asymptomatische hematurie middels nierbiopsie heeft plaatsgevonden.
| 575 | nvmdl |
analyse van asymptomatische microscopische hematurie al of niet in combinatie met proteïnurie beschrijven De patiënten in deze studies werden verwezen voor evaluatie naar aanleiding van het vinden van urineafwijkingen bij screening, bevolkingsonderzoek of analyse van andere aandoeningen (vaak niet omschreven) De definitie van wat als hematurie moet worden beschouwd is in de meeste studies niet gegeven maar betreft zowel hematurie gevonden middels dipstick als bij microscopische beoordeling van het urinesediment De meeste gepubliceerde richtlijnen beschouwen wat betreft de urinemicroscopie het bij herhaling vinden van meer dan <DATUM> erytrocyten per gezichtsveld bij ###x vergroting (zgn high-powered field [hpf]) significante hematurie [<PERSOON>, ###] De nadruk bij deze studies ligt vooral op het vinden van urologische afwijkingen, in het bijzonder neoplasmata Vele studies geven geen gedetailleerde uitkomsten van niet urologische diagnoses en vaak is er ook geen uitgebreide nefrologische diagnostiek verricht In het bijzonder dient opgemerkt te worden dat geen van de gevonden studies consequent heeft gekeken naar de waarde van het beoordelen van het microscopisch urinesediment op kenmerken van glomerulaire (dysmorfe erytrocyten, erytrocytencilinders) erytrocyturie, hetgeen voor de verdere diagnostiek van zeer wezenlijk belang kan zijn [<PERSOON>, ###] In geen van de primair urologisch opgezette studies wordt beschreven dat een primaire kleinevatenvasculitis de verklaring voor de gevonden urineafwijkingen zou zijn Daarnaast zijn er een vijftal nefrologisch getinte studies waarbij vaak, al dan niet na urologische evaluatie, verdere diagnostiek bij patiënten met asymptomatische hematurie middels nierbiopsie heeft plaatsgevonden In vier van deze vijf studies die in het totaal ### patiënten hebben geïncludeerd, werd primaire kleinevatenvasculitis als diagnose bij geen enkele patiënt gesteld, ook niet als tevens sprake was van proteïnurie [Topham ###, McGregor, ###; <LOCATIE>, ###; Eardley, ###] In de andere studie werd in ### patiënten primaire kleinevatenvasculitis als oorzaak gevonden bij #,#% [<PERSOON>, ###] Dit percentage liep op tot ##,#% indien tevens sprake was van proteïnurie Bij alle studies is echter een selectiebias waarschijnlijk door voorafgaande evaluatie alvorens tot nefrologische analyse en nierbiopsie over te gaan Derhalve is moeilijk te beoordelen wat de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis is bij een ongeselecteerde populatie met asymptomatische hematurie met en zonder proteïnurie, maar een normale nierfunctie Eenzelfde conclusie geldt ook voor de (kleine groep) patiënten die zich presenteerden met macroscopische in Er zijn meerdere grote retrospectieve series van nierbiopten beschreven, waarbij gekeken is naar de histologische uitkomst en de indicatie voor de nierbiopsie (zie evidence tabel in bijlage #) Ook uit deze series blijkt dat primaire kleinevatenvasculitis als diagnose bij patiënten met (asymptomatische) hematurie al of niet in combinatie met proteïnurie maar normale nierfunctie, zelden wordt gesteld (#,#-#,#%; # studie laat ##,#% zien [<PERSOON>, ###] Wanneer echter naast hematurie tevens sprake is van nierfunctiestoornissen, neemt de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis duidelijk toe (##,#-##,#%) De studies geven geen meer gedetailleerde onderverdeling van de gevonden vasculitiden, zodat het uitsplitsen naar de verschillende vormen van primaire kleinevatenvasculitis niet mogelijk is Hoewel macroscopische hematurie bij alle.
| 641 | nvmdl |
In vier van deze vijf studies die in het totaal ### patiënten hebben geïncludeerd, werd primaire kleinevatenvasculitis als diagnose bij geen enkele patiënt gesteld, ook niet als tevens sprake was van proteïnurie [Topham ###, McGregor, ###; <LOCATIE>, ###; Eardley, ###] In de andere studie werd in ### patiënten primaire kleinevatenvasculitis als oorzaak gevonden bij #,#% [<PERSOON>, ###] Dit percentage liep op tot ##,#% indien tevens sprake was van proteïnurie Bij alle studies is echter een selectiebias waarschijnlijk door voorafgaande evaluatie alvorens tot nefrologische analyse en nierbiopsie over te gaan Derhalve is moeilijk te beoordelen wat de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis is bij een ongeselecteerde populatie met asymptomatische hematurie met en zonder proteïnurie, maar een normale nierfunctie Eenzelfde conclusie geldt ook voor de (kleine groep) patiënten die zich presenteerden met macroscopische in Er zijn meerdere grote retrospectieve series van nierbiopten beschreven, waarbij gekeken is naar de histologische uitkomst en de indicatie voor de nierbiopsie (zie evidence tabel in bijlage #) Ook uit deze series blijkt dat primaire kleinevatenvasculitis als diagnose bij patiënten met (asymptomatische) hematurie al of niet in combinatie met proteïnurie maar normale nierfunctie, zelden wordt gesteld (#,#-#,#%; # studie laat ##,#% zien [<PERSOON>, ###] Wanneer echter naast hematurie tevens sprake is van nierfunctiestoornissen, neemt de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis duidelijk toe (##,#-##,#%) De studies geven geen meer gedetailleerde onderverdeling van de gevonden vasculitiden, zodat het uitsplitsen naar de verschillende vormen van primaire kleinevatenvasculitis niet mogelijk is Hoewel macroscopische hematurie bij alle van primaire kleinevatenvasculitis als verklaring voor macroscopische hematurie zonder nierfunctiestoornissen geven Waarschijnlijk speelt hierbij een rol dat macroscopische hematurie zonder nierfunctiestoornissen zeer vaak op een urologische aandoening berust en dat bij primaire kleinevatenvasculitis macroscopische hematurie zeer vaak een uiting is van zeer actieve ziekte en Aangezien bij de diverse studies ofwel geen gegevens worden verstrekt over het al dan niet bestaan van andere algemene of bij andere orgaansystemen dan de nieren behorende verschijnselen, dan wel patiënten met andere verschijnselen naast de urinebevindingen zijn geëxcludeerd (met name in de studies aangaande analyse van hematurie), kan geen uitspraak worden gedaan over de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis onder patiënten bij wie de hematurie met of zonder proteïnurie geen geïsoleerde bevinding is Aangezien bij de presentatie van primaire vasculitiden verschijnselen van algemene aard (malaise, koorts, gewichtsverlies e d ) vaak op de voorgrond staan, verdient het aanbeveling bij anamnese en lichamelijk onderzoek van patiënten met vermeende geïsoleerde hematurie, actief onderzoek hiernaar te verrichten Bij aanwezigheid van duidelijke algemene verschijnselen en/of verschijnselen van andere orgaansystemen is de prevalentie van een systeemziekte (waaronder de primaire kleine vaten Onder significante hematurie wordt over het algemeen verstaan het bij herhaling bij microscopische beoordeling van het urinesediment vinden van meer dan <DATUM> erytrocyten bij ###x vergroting De beoordeling van het bestaan van erytrocyturie met behulp van kwalitatief urineonderzoek middels dipstick is meestal wel sensitief maar slechts matig specifiek voor het bestaan van erytrocyturie en dient derhalve bij positieve uitslag altijd te worden bevestigd middels microscopische beoordeling.
| 633 | nvmdl |
als verklaring voor macroscopische hematurie zonder nierfunctiestoornissen geven Waarschijnlijk speelt hierbij een rol dat macroscopische hematurie zonder nierfunctiestoornissen zeer vaak op een urologische aandoening berust en dat bij primaire kleinevatenvasculitis macroscopische hematurie zeer vaak een uiting is van zeer actieve ziekte en Aangezien bij de diverse studies ofwel geen gegevens worden verstrekt over het al dan niet bestaan van andere algemene of bij andere orgaansystemen dan de nieren behorende verschijnselen, dan wel patiënten met andere verschijnselen naast de urinebevindingen zijn geëxcludeerd (met name in de studies aangaande analyse van hematurie), kan geen uitspraak worden gedaan over de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis onder patiënten bij wie de hematurie met of zonder proteïnurie geen geïsoleerde bevinding is Aangezien bij de presentatie van primaire vasculitiden verschijnselen van algemene aard (malaise, koorts, gewichtsverlies e d ) vaak op de voorgrond staan, verdient het aanbeveling bij anamnese en lichamelijk onderzoek van patiënten met vermeende geïsoleerde hematurie, actief onderzoek hiernaar te verrichten Bij aanwezigheid van duidelijke algemene verschijnselen en/of verschijnselen van andere orgaansystemen is de prevalentie van een systeemziekte (waaronder de primaire kleine vaten Onder significante hematurie wordt over het algemeen verstaan het bij herhaling bij microscopische beoordeling van het urinesediment vinden van meer dan <DATUM> erytrocyten bij ###x vergroting De beoordeling van het bestaan van erytrocyturie met behulp van kwalitatief urineonderzoek middels dipstick is meestal wel sensitief maar slechts matig specifiek voor het bestaan van erytrocyturie en dient derhalve bij positieve uitslag altijd te worden bevestigd middels microscopische beoordeling nierfunctie wijst zeer zelden op het bestaan van een primaire kleinevatenvasculitis <PERSOON>, ### Bij een patiënt met asymptomatische hematurie met of zonder proteïnurie en een normale nierfunctie dient actief gezocht te worden naar andere symptomen en verschijnselen die zouden kunnen wijzen op het bestaan van een onderliggende systeemziekte/primaire kleinevatenvasculitis Indien deze verschijnselen niet worden gevonden is de kans op het bestaan van een primaire kleinevatenvasculitis als verklaring voor de gevonden hematurie en eventuele proteïnurie klein Primaire kleinevatenvasculitiden kunnen bij presentatie in een minderheid van de patiënten gepaard gaan met een nefrotisch syndroom dan wel proteïnurie in de niet-nefrotische range (( #,# g/##h) zoals bij #a besproken Vaak, zo niet altijd treedt de proteïnurie dan op in combinatie met gelijktijdige hematurie Uit nierbioptenseries (bijlage # tabel <DATUM> blijkt dat een zeer klein deel van de biopten verricht op indicatie van een nefrotische proteïnurie vasculitis als diagnose opleveren (tot max #%; # studie laat #% zien [<PERSOON>, ###] Een retrospectieve Italiaanse studie suggereert dat met name henoch-schönleinpurpura en essentiële mixed cryoglobulinemie in een klein aantal patiënten (respectievelijk #,# en #,#%) als oorzaak voor de nefrotische proteïnurie wordt gevonden [Schena, ###], terwijl in een soortgelijke studie uit Spanje deze diagnoses veel minder frequent worden gevonden (respectievelijk #,#% en #,#%) [Rivera, ###] Gegevens over het al dan niet bestaan van gelijktijdige hematurie ontbreken in de gevonden studies Presentatie met alleen proteïnurie zonder hematurie duidt niet op het bestaan van een.
| 604 | nvmdl |
een primaire kleinevatenvasculitis <PERSOON>, ### Bij een patiënt met asymptomatische hematurie met of zonder proteïnurie en een normale nierfunctie dient actief gezocht te worden naar andere symptomen en verschijnselen die zouden kunnen wijzen op het bestaan van een onderliggende systeemziekte/primaire kleinevatenvasculitis Indien deze verschijnselen niet worden gevonden is de kans op het bestaan van een primaire kleinevatenvasculitis als verklaring voor de gevonden hematurie en eventuele proteïnurie klein Primaire kleinevatenvasculitiden kunnen bij presentatie in een minderheid van de patiënten gepaard gaan met een nefrotisch syndroom dan wel proteïnurie in de niet-nefrotische range (( #,# g/##h) zoals bij #a besproken Vaak, zo niet altijd treedt de proteïnurie dan op in combinatie met gelijktijdige hematurie Uit nierbioptenseries (bijlage # tabel <DATUM> blijkt dat een zeer klein deel van de biopten verricht op indicatie van een nefrotische proteïnurie vasculitis als diagnose opleveren (tot max #%; # studie laat #% zien [<PERSOON>, ###] Een retrospectieve Italiaanse studie suggereert dat met name henoch-schönleinpurpura en essentiële mixed cryoglobulinemie in een klein aantal patiënten (respectievelijk #,# en #,#%) als oorzaak voor de nefrotische proteïnurie wordt gevonden [Schena, ###], terwijl in een soortgelijke studie uit Spanje deze diagnoses veel minder frequent worden gevonden (respectievelijk #,#% en #,#%) [Rivera, ###] Gegevens over het al dan niet bestaan van gelijktijdige hematurie ontbreken in de gevonden studies Presentatie met alleen proteïnurie zonder hematurie duidt niet op het bestaan van een Een beperkt aantal studies, deels retrospectief deels prospectief, is gevonden waarin de incidentie van acuut nierfalen en de oorzaken daarvan zijn beschreven in niet-geselecteerde populaties (bijlage #) De gehanteerde definities van acuut nierfalen verschillen per studie en met name de ernst van de nierfunctiestoornis varieert van een twee tot drie maal verhoogd serumcreatinine tot het bestaan van noodzaak tot dialyse Het blijkt dat ernstig acuut nierfalen in ca <DATUM> van alle gevallen lijkt te berusten op vasculitis en dat primaire kleinevatenvasculitis met ernstig nierfalen een jaarlijkse incidentie heeft van #-<DATUM> volwassenen Tevens laten alle genoemde studies zien dat de anti-neutrofiel cytoplasmatische antistoffen geassocieerde vasculitiden het overgrote deel van de primaire kleine vaten vasculitiden vormen die verantwoordelijk zijn voor het bestaan van het acuut nierfalen Belangrijk hierbij op te merken is dat in deze ongeselecteerde populaties een zeer groot deel (tot ) ##%) van de gevallen van nierfalen berust op een acute infectieuze dan wel cardiovasculaire ziekte die leidt tot verminderde nierperfusie en een secundaire vorm van nierfalen waarbij in principe de nieren in eerste instantie niet primair veranderd zijn Dit betekent dat bij patiënten die zich niet presenteren met een acuut ziektebeeld waarbij nierfalen secundair ontstaat, de bijdrage van primaire kleinevatenvasculitis aanzienlijk groter is dan de genoemde <DATUM> De studies laten echter niet toe om meer gedetailleerdere data te geven voor bepaalde subgroepen van patiënten ingedeeld naar aanleiding van het al of niet bestaan van bijkomende ziekten en/of verschijnselen Alleen de studie van Hegarty et al maakt een subgroep met alleen acuut ernstig.
| 613 | nvmdl |
is gevonden waarin de incidentie van acuut nierfalen en de oorzaken daarvan zijn beschreven in niet-geselecteerde populaties (bijlage #) De gehanteerde definities van acuut nierfalen verschillen per studie en met name de ernst van de nierfunctiestoornis varieert van een twee tot drie maal verhoogd serumcreatinine tot het bestaan van noodzaak tot dialyse Het blijkt dat ernstig acuut nierfalen in ca <DATUM> van alle gevallen lijkt te berusten op vasculitis en dat primaire kleinevatenvasculitis met ernstig nierfalen een jaarlijkse incidentie heeft van #-<DATUM> volwassenen Tevens laten alle genoemde studies zien dat de anti-neutrofiel cytoplasmatische antistoffen geassocieerde vasculitiden het overgrote deel van de primaire kleine vaten vasculitiden vormen die verantwoordelijk zijn voor het bestaan van het acuut nierfalen Belangrijk hierbij op te merken is dat in deze ongeselecteerde populaties een zeer groot deel (tot ) ##%) van de gevallen van nierfalen berust op een acute infectieuze dan wel cardiovasculaire ziekte die leidt tot verminderde nierperfusie en een secundaire vorm van nierfalen waarbij in principe de nieren in eerste instantie niet primair veranderd zijn Dit betekent dat bij patiënten die zich niet presenteren met een acuut ziektebeeld waarbij nierfalen secundair ontstaat, de bijdrage van primaire kleinevatenvasculitis aanzienlijk groter is dan de genoemde <DATUM> De studies laten echter niet toe om meer gedetailleerdere data te geven voor bepaalde subgroepen van patiënten ingedeeld naar aanleiding van het al of niet bestaan van bijkomende ziekten en/of verschijnselen Alleen de studie van Hegarty et al maakt een subgroep met alleen acuut ernstig De in bijlage # beschreven retrospectieve studies van series nierbiopten laten een iets ander beeld zien Bij de combinatie van hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie (het zogenaamde nefritisch syndroom) is het aandeel van de primaire kleinevatenvasculitiden aanzienlijk (#,#-##,#%) Bovendien suggereren deze retrospectieve studies dat de prevalentie van kleinevatenvasculitiden nog verder toeneemt als de nierfunctiestoornissen ernstig en acuut zijn (meestal gedefinieerd als een stijging in het serumcreatinine ) ##%-###% binnen # maanden), of de leeftijd van de patiënten toeneemt [o a <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###] Er lijkt geen belangrijk verschil te zijn in de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis tussen mannen en vrouwen (data niet weergegeven in bijlage #) Tevens laat een deel van de vasculitiden het overgrote deel van de primaire kleinevatenvasculitiden vormen die verantwoordelijk zijn voor de combinatie van hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie [Schena, ###; Rivera, Studies die prospectief dan wel retrospectief de bijdrage van primaire kleinevatenvasculitis bij chronisch nierfalen hebben geanalyseerd zijn niet voorhanden In de retrospectieve nierbioptenstudies wordt slechts bij een enkele studie de indicatie chronisch nierfalen van acuut nierfalen onderscheiden waarbij een percentage van ca #% voor de diagnose primaire kleinevatenvasculitis wordt gevonden [Rivera, ###] Als aanvulling kan nog worden vermeld dat in <LOCATIE> de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis als oorzaak van terminaal nierfalen RENINE, Erasmus MC, <LOCATIE>) en over de jaren ###-### min of meer constant Bij een patiënt die zich presenteert met een gestoorde nierfunctie in combinatie met.
| 606 | nvmdl |
in bijlage # beschreven retrospectieve studies van series nierbiopten laten een iets ander beeld zien Bij de combinatie van hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie (het zogenaamde nefritisch syndroom) is het aandeel van de primaire kleinevatenvasculitiden aanzienlijk (#,#-##,#%) Bovendien suggereren deze retrospectieve studies dat de prevalentie van kleinevatenvasculitiden nog verder toeneemt als de nierfunctiestoornissen ernstig en acuut zijn (meestal gedefinieerd als een stijging in het serumcreatinine ) ##%-###% binnen # maanden), of de leeftijd van de patiënten toeneemt [o a <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###] Er lijkt geen belangrijk verschil te zijn in de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis tussen mannen en vrouwen (data niet weergegeven in bijlage #) Tevens laat een deel van de vasculitiden het overgrote deel van de primaire kleinevatenvasculitiden vormen die verantwoordelijk zijn voor de combinatie van hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie [Schena, ###; Rivera, Studies die prospectief dan wel retrospectief de bijdrage van primaire kleinevatenvasculitis bij chronisch nierfalen hebben geanalyseerd zijn niet voorhanden In de retrospectieve nierbioptenstudies wordt slechts bij een enkele studie de indicatie chronisch nierfalen van acuut nierfalen onderscheiden waarbij een percentage van ca #% voor de diagnose primaire kleinevatenvasculitis wordt gevonden [Rivera, ###] Als aanvulling kan nog worden vermeld dat in <LOCATIE> de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis als oorzaak van terminaal nierfalen RENINE, Erasmus MC, <LOCATIE>) en over de jaren ###-### min of meer constant Bij een patiënt die zich presenteert met een gestoorde nierfunctie in combinatie met <PERSOON>, ###; <PERSOON>, ###; De kans op het bestaan van een primaire kleinevatenvasculitis is aanzienlijk groter als er geen acute infectieuze of cardiovasculaire ziekte bestaat die de nierfunctiestoornissen zou kunnen verklaren Bovendien neemt de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis toe bij toenemende mate van nierfalen en/of hogere <PERSOON>, ### Bij een patiënt die zich presenteert met de combinatie van hematurie, (geringe) proteïnurie en een (progressieve) nierfunctiestoornis dient de behandelende arts bedacht te zijn op het bestaan van een systemische vasculitis en dient altijd een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op interne organen, gewrichten, huid en zenuwstelsel te worden verricht, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat tezamen met andere symptomen en/of verschijnselen de kans op de aanwezigheid van een andere aandoening, zoals vasculitis, toeneemt <PERSOON> ET, Crane M, <PERSOON> AC, Gibbs AR, Geddes DM, et al Wegener's granuloma A series of ### British cases seen between ### and ### A report by a sub-committee of the <PERSOON>-Gay HenochSchonlein purpura in adulthood and childhood two different expressions of the same syndrome <PERSOON> <INSTELLING>, Moutsopoulos HM Necrotizing vasculitis in Greece clinical, immunological and immunogenetic aspects A study of ## patients <PERSOON> results of routine evaluation of adult patients with haematuria.
| 604 | nvmdl |
<PERSOON>, ###; De kans op het bestaan van een primaire kleinevatenvasculitis is aanzienlijk groter als er geen acute infectieuze of cardiovasculaire ziekte bestaat die de nierfunctiestoornissen zou kunnen verklaren Bovendien neemt de prevalentie van primaire kleinevatenvasculitis toe bij toenemende mate van nierfalen en/of hogere <PERSOON>, ### Bij een patiënt die zich presenteert met de combinatie van hematurie, (geringe) proteïnurie en een (progressieve) nierfunctiestoornis dient de behandelende arts bedacht te zijn op het bestaan van een systemische vasculitis en dient altijd een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op interne organen, gewrichten, huid en zenuwstelsel te worden verricht, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat tezamen met andere symptomen en/of verschijnselen de kans op de aanwezigheid van een andere aandoening, zoals vasculitis, toeneemt <PERSOON> ET, Crane M, <PERSOON> AC, Gibbs AR, Geddes DM, et al Wegener's granuloma A series of ### British cases seen between ### and ### A report by a sub-committee of the <PERSOON>-Gay HenochSchonlein purpura in adulthood and childhood two different expressions of the same syndrome <PERSOON> <INSTELLING>, Moutsopoulos HM Necrotizing vasculitis in Greece clinical, immunological and immunogenetic aspects A study of ## patients <PERSOON> results of routine evaluation of adult patients with haematuria <PERSOON> RS Clinical practice Microscopic hematuria <PERSOON> L, et al Predictors of outcome in HenochSchönlein nephritis in children and adults <PERSOON-##> features of Henoch-Schönlein purpura Italian Group of <PERSOON-##> FP Long-term prognosis of Henoch-Schönlein nephritis in adults and children Italian Group of Renal Immunopathology Collaborative Study on <PERSOON-##> GS, Yerg DE, <PERSOON-##> epidemiology of Wegener's granulomatosis Estimates of the five-year period prevalence, annual mortality, and geographic disease distribution from population-based data sources <PERSOON-##> L, et al Epidemiology of renal disease in Romania a ## year review of two regional renal biopsy databases <PERSOON-##> G, et al Churg-Strauss syndrome clinical and serological features of ## patients from a single Italian centre <PERSOON-##> GW Urinary albumin excretion a predictor of glomerular findings in adults with microscopic haematuria <PERSOON-##> TS, Jennette JC.
| 487 | nvmdl |
<PERSOON> RS Clinical practice Microscopic hematuria <PERSOON> L, et al Predictors of outcome in HenochSchönlein nephritis in children and adults <PERSOON> features of Henoch-Schönlein purpura Italian Group of <PERSOON> FP Long-term prognosis of Henoch-Schönlein nephritis in adults and children Italian Group of Renal Immunopathology Collaborative Study on <PERSOON> GS, Yerg DE, <PERSOON> epidemiology of Wegener's granulomatosis Estimates of the five-year period prevalence, annual mortality, and geographic disease distribution from population-based data sources <PERSOON> L, et al Epidemiology of renal disease in Romania a ## year review of two regional renal biopsy databases <PERSOON> G, et al Churg-Strauss syndrome clinical and serological features of ## patients from a single Italian centre <PERSOON> GW Urinary albumin excretion a predictor of glomerular findings in adults with microscopic haematuria <PERSOON-##> Med ###; ### ###-##; Comment in <PERSOON-##> SM Wegener's granulomatosis prospective clinical and therapeutic experience with ## patients for ## years <PERSOON-##> AJ, Clarkson AR Adult Henoch-Schönlein nephritis <PERSOON-##> MJ, et al Long-term outcome of Frankel AH, Singer <PERSOON-##> CG, Evans DJ, Rees AJ, Pusey CD Type II essential mixed cryoglobulinaemia presentation, treatment and outcome in ## patients <PERSOON-##> K, et al Incidence of ANCAassociated primary renal vasculitis in the Miyazaki Prefecture the first population-based, retrospective, epidemiologic survey in <PERSOON-##> JM, González-Gay MA Henoch-Schönlein purpura in children and adults clinical differences in a defined population <PERSOON-##> epidemiology of Wegener's granulomatosis and microscopic polyangiitis in a Southern Hemisphere region <PERSOON-##> P, et al Mixed cryoglobulinemia clinical.
| 407 | nvmdl |
<PERSOON> Med ###; ### ###-##; Comment in <PERSOON> SM Wegener's granulomatosis prospective clinical and therapeutic experience with ## patients for ## years <PERSOON> AJ, Clarkson AR Adult Henoch-Schönlein nephritis <PERSOON> MJ, et al Long-term outcome of Frankel AH, Singer <PERSOON> CG, Evans DJ, Rees AJ, Pusey CD Type II essential mixed cryoglobulinaemia presentation, treatment and outcome in ## patients <PERSOON> K, et al Incidence of ANCAassociated primary renal vasculitis in the Miyazaki Prefecture the first population-based, retrospective, epidemiologic survey in <PERSOON> JM, González-Gay MA Henoch-Schönlein purpura in children and adults clinical differences in a defined population <PERSOON> epidemiology of Wegener's granulomatosis and microscopic polyangiitis in a Southern Hemisphere region <PERSOON> P, et al Mixed cryoglobulinemia clinical Evaluation of asymptomatic microscopic hematuria in adults the American Urological Association best practice policy--part I definition, detection, prevalence, and etiology Urology ###; ## ##<DATUM> Comment in <PERSOON-##> cytoplasmic antibodies, abnormal angiograms and pathological findings in polyarteritis nodosa and Churg-Strauss syndrome indications for the classification of vasculitides of the polyarteritis <PERSOON-##> syndrome Clinical polyangiitis clinical and laboratory findings in eighty- five patients <PERSOON-##> O, et al Prognostic factors in polyarteritis nodosa and Churg-Strauss syndrome A prospective study in ### patients <PERSOON-##> EJ, Meehan SM Etiologies and outcome of acute renal insufficiency in older adults a renal biopsy study of ### cases <PERSOON-##> Dis ###; ## ###-## <LOCATIE> CL, <PERSOON-##> value of renal biopsy in patients with asymptomatic microscopic hematuria with and without low-grade proteinuria <PERSOON-##> vasculitis in a Norwegian community <PERSOON-##> epidemiology and prognosis of glomerulonephritis in Denmark.
| 437 | nvmdl |
Evaluation of asymptomatic microscopic hematuria in adults the American Urological Association best practice policy--part I definition, detection, prevalence, and etiology Urology ###; ## ##<DATUM> Comment in <PERSOON> cytoplasmic antibodies, abnormal angiograms and pathological findings in polyarteritis nodosa and Churg-Strauss syndrome indications for the classification of vasculitides of the polyarteritis <PERSOON> syndrome Clinical polyangiitis clinical and laboratory findings in eighty- five patients <PERSOON> O, et al Prognostic factors in polyarteritis nodosa and Churg-Strauss syndrome A prospective study in ### patients <PERSOON> EJ, Meehan SM Etiologies and outcome of acute renal insufficiency in older adults a renal biopsy study of ### cases <PERSOON> Dis ###; ## ###-## <LOCATIE> CL, <PERSOON> value of renal biopsy in patients with asymptomatic microscopic hematuria with and without low-grade proteinuria <PERSOON> vasculitis in a Norwegian community <PERSOON> epidemiology and prognosis of glomerulonephritis in Denmark Severe acute renal failure in adults place of care, incidence and outcomes <PERSOON> GS, Kerr GS, Leavitt RY, Hallahan CW, Lebovics RS, <PERSOON-##> WD, et al Wegener granulomatosis an analysis of ### patients <PERSOON-##> Med ###; ### ###-## Hunder <PERSOON-##> WP, Bloch DA, Calabrese LH, Fauci AS, Fries JF, et al <PERSOON-##> American College of Rheumatology ### criteria for the classification of vasculitis <PERSOON-##> LB l Diagnostic approach in patients with <PERSOON-##> PL, Granatieri C, et al Secondary and essential cryoglobulinemias Frequency, nosological classification, and long-term follow-up Acta Haematol ###; vasculitides Proposal of an international consensus conference Arthritis Rheum ###; ## ###-## <PERSOON-##> PH, <PERSOON-##> DE A prospective analysis of #,### patients with <PERSOON-##>-a characteristic marker for glomerular bleeding <PERSOON-##> of Wegener's granulomatosis in northern Norway Arthritis Lane SE, <PERSOON-##> RA Primary renal vasculitis in Norfolk--increasing incidence or Lane SE, Watts RA, Shepstone L, <PERSOON-##> DG Primary systemic vasculitis clinical features and mortality <PERSOON-##> of acute renal failure a prospective, multicenter, community-based study Madrid Acute Renal Failure Study Group Kidney Int ###; ## ###-#.
| 568 | nvmdl |
place of care, incidence and outcomes <PERSOON> GS, Kerr GS, Leavitt RY, Hallahan CW, Lebovics RS, <PERSOON> WD, et al Wegener granulomatosis an analysis of ### patients <PERSOON> Med ###; ### ###-## Hunder <PERSOON> WP, Bloch DA, Calabrese LH, Fauci AS, Fries JF, et al <PERSOON> American College of Rheumatology ### criteria for the classification of vasculitis <PERSOON> LB l Diagnostic approach in patients with <PERSOON> PL, Granatieri C, et al Secondary and essential cryoglobulinemias Frequency, nosological classification, and long-term follow-up Acta Haematol ###; vasculitides Proposal of an international consensus conference Arthritis Rheum ###; ## ###-## <PERSOON> PH, <PERSOON> DE A prospective analysis of #,### patients with <PERSOON-##>-a characteristic marker for glomerular bleeding <PERSOON-##> of Wegener's granulomatosis in northern Norway Arthritis Lane SE, <PERSOON-##> RA Primary renal vasculitis in Norfolk--increasing incidence or Lane SE, Watts RA, Shepstone L, <PERSOON-##> DG Primary systemic vasculitis clinical features and mortality <PERSOON-##> of acute renal failure a prospective, multicenter, community-based study Madrid Acute Renal Failure Study Group Kidney Int ###; ## #<DATUM> Classical versus non-renal <PERSOON-##> of polyarteritis nodosa, microscopic polyangiitis, Wegener's granulomatosis, and Churg-Strauss syndrome in a French urban multiethnic McGregor DO, <PERSOON-##> KL, <PERSOON-##> audit of the use of renal biopsy in the management of isolated microscopic hematuria Clin Nephrol ###; ## ##<DATUM> <PERSOON-##> BA, Hunder <PERSOON-##> DA, Calabrese LH Hypersensitivity vasculitis and Henoch-Schonlein purpura a comparison between the # disorders <PERSOON-##> ###; ## #<DATUM> <PERSOON-##> of Wegener's granulomatosis, microscopic polyangiitis, polyarteritis nodosa and Churg-Strauss syndrome within a <PERSOON-##> JW Signs and symptoms of thin basement membrane nephropathy a prospective regional study on primary glomerular disease-<PERSOON-##> in adults <PERSOON-##> WC, et al A prospective national study of acute renal failure treated with RRT incidence, aetiology and outcomes Nephrol Dial Reid AJ, <PERSOON-##> BD, Watts RA, Watkin SW, McCann BG, <PERSOON-##> DG Churg-Strauss syndrome in a <PERSOON-##> WL Stable incidence of primary systemic vasculitides over five years results from the German vasculitis register Arthritis Rheum ###; ## ##-#.
| 616 | nvmdl |
non-renal <PERSOON> of polyarteritis nodosa, microscopic polyangiitis, Wegener's granulomatosis, and Churg-Strauss syndrome in a French urban multiethnic McGregor DO, <PERSOON> KL, <PERSOON> audit of the use of renal biopsy in the management of isolated microscopic hematuria Clin Nephrol ###; ## ##<DATUM> <PERSOON> BA, Hunder <PERSOON> DA, Calabrese LH Hypersensitivity vasculitis and Henoch-Schonlein purpura a comparison between the # disorders <PERSOON> ###; ## #<DATUM> <PERSOON> of Wegener's granulomatosis, microscopic polyangiitis, polyarteritis nodosa and Churg-Strauss syndrome within a <PERSOON> JW Signs and symptoms of thin basement membrane nephropathy a prospective regional study on primary glomerular disease-<PERSOON> in adults <PERSOON-##> WC, et al A prospective national study of acute renal failure treated with RRT incidence, aetiology and outcomes Nephrol Dial Reid AJ, <PERSOON-##> BD, Watts RA, Watkin SW, McCann BG, <PERSOON-##> DG Churg-Strauss syndrome in a <PERSOON-##> WL Stable incidence of primary systemic vasculitides over five years results from the German vasculitis register Arthritis Rheum ###; ## #<DATUM> No difference in the incidences of vasculitides between north and south Germany first results of the German vasculitis register Rheumatology ###; ## ###-# Erratum in <PERSOON-##> B, et al <PERSOON-##> interdisciplinary approach to the care of patients with Wegener's granulomatosis long-term outcome in ### patients <PERSOON-##> G, et al Multicenter study on <PERSOON-##> J, et al <PERSOON-##> Czech registry of renal biopsies Occurrence of renal diseases in the years ###-### <PERSOON-##> L, <PERSOON-##> D, et al Antineutrophil cytoplasmic antibodies and the Churg-Strauss syndrome <PERSOON-##> Med ###; ### ###-## Savage CO, Winearls CG, Evans DJ, Rees AJ, Lockwood CM Microscopic polyarteritis presentation, <PERSOON-##> JD Identification and significance of dysmorphic versus isomorphic Schena FP Survey of the Italian Registry of Renal Biopsies Frequency of the renal diseases for # consecutive years <PERSOON-##> Italian Group of <PERSOON-##> of urinary erythrocyte <PERSOON-##> C, et al Prevalence and clinical significance of antineutrophil cytoplasmic antibodies in Churg-Strauss syndrome.
| 554 | nvmdl |
south Germany first results of the German vasculitis register Rheumatology ###; ## ###-# Erratum in <PERSOON> B, et al <PERSOON> interdisciplinary approach to the care of patients with Wegener's granulomatosis long-term outcome in ### patients <PERSOON> G, et al Multicenter study on <PERSOON> J, et al <PERSOON> Czech registry of renal biopsies Occurrence of renal diseases in the years ###-### <PERSOON> L, <PERSOON> D, et al Antineutrophil cytoplasmic antibodies and the Churg-Strauss syndrome <PERSOON> Med ###; ### ###-## Savage CO, Winearls CG, Evans DJ, Rees AJ, Lockwood CM Microscopic polyarteritis presentation, <PERSOON> JD Identification and significance of dysmorphic versus isomorphic Schena FP Survey of the Italian Registry of Renal Biopsies Frequency of the renal diseases for # consecutive years <PERSOON> Italian Group of <PERSOON-##> of urinary erythrocyte <PERSOON-##> C, et al Prevalence and clinical significance of antineutrophil cytoplasmic antibodies in Churg-Strauss syndrome <PERSOON-##> BE van der, Hoitsma AJ, van <PERSOON-##> RA [Dysmorphic erythrocytes in urinary sediment in differentiating urological from nephrological causes of hematuria] <PERSOON-##> JA, <PERSOON-##> J, et al Churg-Strauss syndrome <PERSOON-##> J A prospective study of vasculitis patients collected in a five year period evaluation of the Chapel Hill nomenclature <PERSOON-##> haematuria urological investigation using <PERSOON-##> purpura in adult patients Predictive factors for IgA glomerulonephritis in a retrospective study Tarantino A, De <PERSOON-##> MJ, Zollinger HU, et al Renal disease in essential mixed cryoglobulinaemia Long-term follow-up of ## patients <PERSOON-##> A, et al Long-term predictors of <PERSOON-##> hospitalized because of small vessel vasculitides with renal involvement in the period ###-## organ involvement, anti-neutrophil cytoplasmic antibodies patterns, seasonal attack rates and fluctuation of annual frequencies <PERSOON-##> J, <PERSOON-##> PF, van der Wiel <PERSOON-##> J.
| 487 | nvmdl |
BE van der, Hoitsma AJ, van <PERSOON> RA [Dysmorphic erythrocytes in urinary sediment in differentiating urological from nephrological causes of hematuria] <PERSOON> JA, <PERSOON> J, et al Churg-Strauss syndrome <PERSOON> J A prospective study of vasculitis patients collected in a five year period evaluation of the Chapel Hill nomenclature <PERSOON> haematuria urological investigation using <PERSOON> purpura in adult patients Predictive factors for IgA glomerulonephritis in a retrospective study Tarantino A, De <PERSOON> MJ, Zollinger HU, et al Renal disease in essential mixed cryoglobulinaemia Long-term follow-up of ## patients <PERSOON> A, et al Long-term predictors of <PERSOON> hospitalized because of small vessel vasculitides with renal involvement in the period ###-## organ involvement, anti-neutrophil cytoplasmic antibodies patterns, seasonal attack rates and fluctuation of annual frequencies <PERSOON-##> J, <PERSOON-##> PF, van der Wiel <PERSOON-##> J purpura in adults versus children/adolescents A comparative study <PERSOON-##> rate, renal survival, and cancer morbidity in patients with Wegener's granulomatosis or microscopic polyangiitis with renal Vraag #c # Een patiënt wordt op grond van niet-renale verschijnselen en bevindingen verdacht van een systemische kleinevatenvasculitis, of de diagnose is al gesteld Welk onderzoek is nodig om eventuele renale betrokkenheid in het kader van de (vermoede) vasculitis vast te stellen dan wel uit Naar aanleiding van de beantwoording van vraag #a en #b kan worden gesteld dat bij de diagnostiek van renale betrokkenheid bij (vermoede) vasculitis een belangrijke rol is weggelegd voor kwalitatief en kwantitatief laboratoriumonderzoek van urine en nierfunctie Kleinevatenvasculitis van de nieren zal zich uiten in de vorm van glomerulonefritis met als verschijnselen (microscopische) glomerulaire erytrocyturie met of zonder proteïnurie en/of gestoorde nierfunctie De aanwezige gestoorde nierfunctie heeft vaak een snel progressief <INSTELLING> in de loop van weken tot maanden Ook vasculitis van niet-glomerulaire arteriolen en capillairen in de nier kan voorkomen, maar dit is zeer zelden aanwezig zonder bijkomende glomerulonefritis en leidt toch vaak tot verschijnselen van erytrocyturie, proteïnurie of gestoorde nierfunctie Ten slotte zijn er enkele gevallen gepubliceerd waar uitsluitend een tubulo-interstitiële nefritis is vastgesteld in het kader van een kleinevatenvasculitis Echter ook in deze laatste gevallen vormden urineafwijkingen en/of gestoorde nierfunctie de aanleiding tot het doen van de nierbiopsie Verschillende patiëntencaseseries (met name besproken onder vraag #a) laten zien dat in.
| 489 | nvmdl |
versus children/adolescents A comparative study <PERSOON> rate, renal survival, and cancer morbidity in patients with Wegener's granulomatosis or microscopic polyangiitis with renal Vraag #c # Een patiënt wordt op grond van niet-renale verschijnselen en bevindingen verdacht van een systemische kleinevatenvasculitis, of de diagnose is al gesteld Welk onderzoek is nodig om eventuele renale betrokkenheid in het kader van de (vermoede) vasculitis vast te stellen dan wel uit Naar aanleiding van de beantwoording van vraag #a en #b kan worden gesteld dat bij de diagnostiek van renale betrokkenheid bij (vermoede) vasculitis een belangrijke rol is weggelegd voor kwalitatief en kwantitatief laboratoriumonderzoek van urine en nierfunctie Kleinevatenvasculitis van de nieren zal zich uiten in de vorm van glomerulonefritis met als verschijnselen (microscopische) glomerulaire erytrocyturie met of zonder proteïnurie en/of gestoorde nierfunctie De aanwezige gestoorde nierfunctie heeft vaak een snel progressief <INSTELLING> in de loop van weken tot maanden Ook vasculitis van niet-glomerulaire arteriolen en capillairen in de nier kan voorkomen, maar dit is zeer zelden aanwezig zonder bijkomende glomerulonefritis en leidt toch vaak tot verschijnselen van erytrocyturie, proteïnurie of gestoorde nierfunctie Ten slotte zijn er enkele gevallen gepubliceerd waar uitsluitend een tubulo-interstitiële nefritis is vastgesteld in het kader van een kleinevatenvasculitis Echter ook in deze laatste gevallen vormden urineafwijkingen en/of gestoorde nierfunctie de aanleiding tot het doen van de nierbiopsie Verschillende patiëntencaseseries (met name besproken onder vraag #a) laten zien dat in een patiënt met kleinevatenvasculitis, een nierbiopsie in een zeer hoog percentage (tot ###%) een glomerulonefritis toont welke compatibel is met actieve vasculitis Negatieve nierbiopten zijn onder deze condities zeer zeldzaam en beperkt tot gevallen met geïsoleerde erytrocyturie en minimale of afwezige proteïnurie bij normale nierfunctie Het is zeer wel mogelijk dat bij deze vormen van hooguit milde renale vasculitisbetrokkenheid, het zeer focale <INSTELLING> van de histologische Er zijn geen studies gevonden die middels nierbiopsie hebben geanalyseerd of er sprake is van renale vasculitisactiviteit in afwezigheid van erytrocyturie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie Er is # studie waarbij bij obductie bij ## patiënten met langer bestaande ANCA-geassocieerde vasculitis aantoonbaar waren ## van deze patiënten (##%) toonden tekenen van doorgemaakte of actieve glomerulonefritis bij obductie [Rott, ###] Bij ## van deze ## was de diagnose glomerulonefritis op basis van actieve vasculitis bij leven al histologisch bevestigd middels nierbiopsie, terwijl de overige # bij leven duidelijke urine- en nierfunctieafwijkingen suggestief voor actieve glomerulonefritis hadden laten zien Over het algemeen wordt echter aangenomen dat afwezigheid van erytrocyturie, Afwezigheid van (microscopische) hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie sluit nierbetrokkenheid op dat moment bij een patiënt die verdacht wordt van Bij een patiënt die zich presenteert met een beeld verdacht voor primaire kleinevatenvasculitis dient, ter uitsluiting van renale betrokkenheid altijd onderzoek van het microscopisch urinesediment en ten minste kwalitatieve en bij voorkeur kwantitatieve bepaling van urine-eiwit, als mede een bepaling van het serumcreatinine ter beoordeling van de nierfunctie te worden verricht Vraag #c #.
| 582 | nvmdl |
een patiënt met kleinevatenvasculitis, een nierbiopsie in een zeer hoog percentage (tot ###%) een glomerulonefritis toont welke compatibel is met actieve vasculitis Negatieve nierbiopten zijn onder deze condities zeer zeldzaam en beperkt tot gevallen met geïsoleerde erytrocyturie en minimale of afwezige proteïnurie bij normale nierfunctie Het is zeer wel mogelijk dat bij deze vormen van hooguit milde renale vasculitisbetrokkenheid, het zeer focale <INSTELLING> van de histologische Er zijn geen studies gevonden die middels nierbiopsie hebben geanalyseerd of er sprake is van renale vasculitisactiviteit in afwezigheid van erytrocyturie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie Er is # studie waarbij bij obductie bij ## patiënten met langer bestaande ANCA-geassocieerde vasculitis aantoonbaar waren ## van deze patiënten (##%) toonden tekenen van doorgemaakte of actieve glomerulonefritis bij obductie [Rott, ###] Bij ## van deze ## was de diagnose glomerulonefritis op basis van actieve vasculitis bij leven al histologisch bevestigd middels nierbiopsie, terwijl de overige # bij leven duidelijke urine- en nierfunctieafwijkingen suggestief voor actieve glomerulonefritis hadden laten zien Over het algemeen wordt echter aangenomen dat afwezigheid van erytrocyturie, Afwezigheid van (microscopische) hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie sluit nierbetrokkenheid op dat moment bij een patiënt die verdacht wordt van Bij een patiënt die zich presenteert met een beeld verdacht voor primaire kleinevatenvasculitis dient, ter uitsluiting van renale betrokkenheid altijd onderzoek van het microscopisch urinesediment en ten minste kwalitatieve en bij voorkeur kwantitatieve bepaling van urine-eiwit, als mede een bepaling van het serumcreatinine ter beoordeling van de nierfunctie te worden verricht Vraag #c # proteïnurie en/of gestoorde nierfunctie verdacht van renale kleinevatenvasculitis Welk onderzoek is nodig om eventuele renale betrokkenheid vast te stellen en de diagnose primaire Er zijn geen studies die prospectief een vooraf gedefinieerde diagnostische strategie hebben onderzocht bij patiënten verdacht voor primaire kleinevatenvasculitis met renale activiteit Meerdere retrospectieve en enkele prospectieve studies, vaak vanuit registraties van nierbiopten en/of patiënten met een bewezen primaire kleinevatenvasculitis, hebben klinische en serologische kenmerken van patiënten met verschillende vormen van primaire kleinevatenvasculitis in relatie tot renale ziekteactiviteit bestudeerd Uit deze studies komt een aantal punten naar voren De combinatie van erytrocyturie en proteïnurie met een progressieve nierfunctiestoornis is een goed surrogaatcriterium voor histologisch bewezen actieve glomerulonefritis bij patiënten met een serologisch en/of histologisch buiten de nier aangetoonde primaire kleinevatenvasculitis Het aantonen van anti-neutrofiel cytoplasmatsiche antistoffen met specificiteit voor proteïnase# (PR#-ANCA), myeloperoxidase (MPO-ANCA) of humaan leukocyt elastase (HLE-ANCA) in het serum van een patiënt met erytrocyturie en proteïnurie met een progressieve nierfunctiestoornis, heeft een zeer hoge sensitiviteit en specificiteit voor het aantonen van systemische kleinevatenvasculitis (zie ook hoofdstuk in deze richtlijn aangaande Er bestaan geen adequate serologische markers die de diagnose henoch-schönleinpurpura Het vinden in het serum van cryoglobulines (meestal IgM en IgG), in combinatie met een verlaagd serumcomplement C# en eventueel C#, pleit zeer sterk voor het bestaan van Op grond van de bovengenoemde punten is het vaak in de klinische praktijk goed mogelijk door een combinatie van klinische en laboratoriumgegevens, specifieke serologie en ondersteund door histologisch bewijs van vasculitis buiten de nier (m n.
| 601 | nvmdl |
nierfunctie verdacht van renale kleinevatenvasculitis Welk onderzoek is nodig om eventuele renale betrokkenheid vast te stellen en de diagnose primaire Er zijn geen studies die prospectief een vooraf gedefinieerde diagnostische strategie hebben onderzocht bij patiënten verdacht voor primaire kleinevatenvasculitis met renale activiteit Meerdere retrospectieve en enkele prospectieve studies, vaak vanuit registraties van nierbiopten en/of patiënten met een bewezen primaire kleinevatenvasculitis, hebben klinische en serologische kenmerken van patiënten met verschillende vormen van primaire kleinevatenvasculitis in relatie tot renale ziekteactiviteit bestudeerd Uit deze studies komt een aantal punten naar voren De combinatie van erytrocyturie en proteïnurie met een progressieve nierfunctiestoornis is een goed surrogaatcriterium voor histologisch bewezen actieve glomerulonefritis bij patiënten met een serologisch en/of histologisch buiten de nier aangetoonde primaire kleinevatenvasculitis Het aantonen van anti-neutrofiel cytoplasmatsiche antistoffen met specificiteit voor proteïnase# (PR#-ANCA), myeloperoxidase (MPO-ANCA) of humaan leukocyt elastase (HLE-ANCA) in het serum van een patiënt met erytrocyturie en proteïnurie met een progressieve nierfunctiestoornis, heeft een zeer hoge sensitiviteit en specificiteit voor het aantonen van systemische kleinevatenvasculitis (zie ook hoofdstuk in deze richtlijn aangaande Er bestaan geen adequate serologische markers die de diagnose henoch-schönleinpurpura Het vinden in het serum van cryoglobulines (meestal IgM en IgG), in combinatie met een verlaagd serumcomplement C# en eventueel C#, pleit zeer sterk voor het bestaan van Op grond van de bovengenoemde punten is het vaak in de klinische praktijk goed mogelijk door een combinatie van klinische en laboratoriumgegevens, specifieke serologie en ondersteund door histologisch bewijs van vasculitis buiten de nier (m n van een specifieke vorm van primaire kleinevatenvasculitis te komen Met name de aanwezigheid van bepaalde kenmerken die of nooit of juist vrijwel altijd bij een bepaalde vorm van primaire kleinevatenvasculitis voorkomen, kunnen, zoals in tabel <DATUM> weergegeven, belangrijk zijn om het aantal mogelijke diagnoses te reduceren Ook zogenaamde klinische surrogaatparameters zoals bv destructieve laesies in het kno-gebied bij de ziekte van Wegener, kunnen een zeer belangrijke rol spelen in het classificeren van een specifieke vorm van primaire kleinevatenvasculitis [Sørensen, ###; Watts, ###] Zoals reeds gesteld zijn dergelijke strategieën om tot een diagnose te komen nooit prospectief getoetst Wel zijn eerdere classificatiecriteria opgesteld aan de hand van klinische data in een groep van ca ### patiënten met primaire vasculitis door de American College of Rheumatology, in de praktijk gebruikt als diagnostische criteria bij een groep van ### patiënten verwezen met de vraagstelling vasculitis Deze criteria blijken niet te functioneren door een onthutsend gebrek aan sensitiviteit en specificiteit [Bloch, ###; Rao, ###] Wel moet hierbij worden aangetekend dat slechts ## van de ### patiënten tekenen van renale betrokkenheid toonden in de Bij een deel van de patiënten valt op grond van klinische en laboratoriumkenmerken, serologie en eventuele niet-renale histologie toch niet met zekerheid een diagnose te stellen In geval van tekenen van renale betrokkenheid zal dan ook uiteindelijk bij een aanzienlijk deel van deze patiënten die verdacht worden van kleinevatenvasculitis toch een nierbiopsie nodig zijn om de diagnose van een specifieke vorm van primaire kleinevatenvasculitis te stellen Een stroomdiagram Tabel # #.
| 601 | nvmdl |
primaire kleinevatenvasculitis te komen Met name de aanwezigheid van bepaalde kenmerken die of nooit of juist vrijwel altijd bij een bepaalde vorm van primaire kleinevatenvasculitis voorkomen, kunnen, zoals in tabel <DATUM> weergegeven, belangrijk zijn om het aantal mogelijke diagnoses te reduceren Ook zogenaamde klinische surrogaatparameters zoals bv destructieve laesies in het kno-gebied bij de ziekte van Wegener, kunnen een zeer belangrijke rol spelen in het classificeren van een specifieke vorm van primaire kleinevatenvasculitis [Sørensen, ###; Watts, ###] Zoals reeds gesteld zijn dergelijke strategieën om tot een diagnose te komen nooit prospectief getoetst Wel zijn eerdere classificatiecriteria opgesteld aan de hand van klinische data in een groep van ca ### patiënten met primaire vasculitis door de American College of Rheumatology, in de praktijk gebruikt als diagnostische criteria bij een groep van ### patiënten verwezen met de vraagstelling vasculitis Deze criteria blijken niet te functioneren door een onthutsend gebrek aan sensitiviteit en specificiteit [Bloch, ###; Rao, ###] Wel moet hierbij worden aangetekend dat slechts ## van de ### patiënten tekenen van renale betrokkenheid toonden in de Bij een deel van de patiënten valt op grond van klinische en laboratoriumkenmerken, serologie en eventuele niet-renale histologie toch niet met zekerheid een diagnose te stellen In geval van tekenen van renale betrokkenheid zal dan ook uiteindelijk bij een aanzienlijk deel van deze patiënten die verdacht worden van kleinevatenvasculitis toch een nierbiopsie nodig zijn om de diagnose van een specifieke vorm van primaire kleinevatenvasculitis te stellen Een stroomdiagram Tabel <DATUM> afwijkingen bij laboratoriumonderzoek en gegevens van de huidbiopsie (indien aanwezig) bij patiënten met verdenking op actieve systemische kleinevatenvasculitis (gemodificeerd naar - komt niet voor; ± komt sporadisch voor ((#%); + komt geregeld voor (tot ##%); ++ komt geregeld voor (##-##%); +++ * de tot de nier beperkte vorm van pauci-immuun kleinevatenvasculitis wordt over het algemeen tot de microscopische polyangiitis gerekend, maar heeft per definitie geen extrarenale verschijnselen Vraag #d Wat is de indicatie en rol van de nierbiopsie bij de diagnostiek van primaire Er zijn in de literatuur geen prospectieve of retrospectieve studies gepubliceerd die deze vraag hebben beantwoord Ondertussen is duidelijk, met name ook uit de gegevens geanalyseerd bij vraag #a en #b van dit hoofdstuk dat (#) nierbiopten vaak verricht worden bij patiënten met verschijnselen van primaire kleinevatenvasculitis en dat (#) deze biopten vaak verschijnselen van kleinevatenvasculitis in de nier aantonen Of en in hoeverre de nierbiopten in deze gevallen hebben bijgedragen aan het vaststellen van vasculitisactiviteit in de nieren en het juist diagnosticeren van de vorm van vasculitis is onduidelijk Er zijn in de oudere literatuur # studies, # prospective en # retrospectieve, die hebben geanalyseerd of en hoe een nierbiopsie van invloed was op het verdere beleid van verschillende presentaties [<PERSOON>, ###; Farrington, ###] Deze studies bij in totaal ca ### patiënten lieten zien dat met name bij presentatie met acute nierfunctiestoornissen en/of de combinatie van hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie, de nierbiopsie tot verandering van beleid leidde in ##-##% van de gevallen.
| 641 | nvmdl |
bij laboratoriumonderzoek en gegevens van de huidbiopsie (indien aanwezig) bij patiënten met verdenking op actieve systemische kleinevatenvasculitis (gemodificeerd naar - komt niet voor; ± komt sporadisch voor ((#%); + komt geregeld voor (tot ##%); ++ komt geregeld voor (##-##%); +++ * de tot de nier beperkte vorm van pauci-immuun kleinevatenvasculitis wordt over het algemeen tot de microscopische polyangiitis gerekend, maar heeft per definitie geen extrarenale verschijnselen Vraag #d Wat is de indicatie en rol van de nierbiopsie bij de diagnostiek van primaire Er zijn in de literatuur geen prospectieve of retrospectieve studies gepubliceerd die deze vraag hebben beantwoord Ondertussen is duidelijk, met name ook uit de gegevens geanalyseerd bij vraag #a en #b van dit hoofdstuk dat (#) nierbiopten vaak verricht worden bij patiënten met verschijnselen van primaire kleinevatenvasculitis en dat (#) deze biopten vaak verschijnselen van kleinevatenvasculitis in de nier aantonen Of en in hoeverre de nierbiopten in deze gevallen hebben bijgedragen aan het vaststellen van vasculitisactiviteit in de nieren en het juist diagnosticeren van de vorm van vasculitis is onduidelijk Er zijn in de oudere literatuur # studies, # prospective en # retrospectieve, die hebben geanalyseerd of en hoe een nierbiopsie van invloed was op het verdere beleid van verschillende presentaties [<PERSOON>, ###; Farrington, ###] Deze studies bij in totaal ca ### patiënten lieten zien dat met name bij presentatie met acute nierfunctiestoornissen en/of de combinatie van hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie, de nierbiopsie tot verandering van beleid leidde in ##-##% van de gevallen biopsie in ca ##% van de gevallen In deze onderzochte cohorten zaten ook patiënten met vasculitis, echter de data zijn niet voldoende gedetailleerd om iets over de aantallen van deze patiënten (in de studie van Richards ## van de ###, de overige studies meldden het niet) of veranderingen in beleid of diagnose te zeggen Iets recenter heeft een grote survey onder nefrologen in met name Europa en Noord-Amerika plaatsgevonden, waarbij gevraagd werd naar indicaties voor het verrichten van een nierbiopsie bij verschillende presentaties Bij presentatie met snel progressieve nierinsufficiëntie of de combinatie hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie verklaarden ##-###% van de respondenten van deze survey altijd een nierbiopsie te doen Dit besluit was grotendeels onafhankelijk van het gegeven of er door middel van serologische bepalingen voor ANCA of cryoglobuline al een waarschijnlijkheidsdiagnose was gesteld [Fuiano, ###] De achtergronden voor deze indicatiestelling werden in het bewuste artikel niet benoemd Naast diagnostische overwegingen, kan een nierbiopsie bijdragen in het vaststellen van vasculitisziekteactiviteit in de nieren Zeer waarschijnlijk sluit het ontbreken van hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie de aanwezigheid van actieve vasculitis in de nier zo goed als uit (zie #c) Omgekeerd echter kunnen deze verschijnselen berusten op andere oorzaken dan actieve renale vasculitis, bijvoorbeeld ten gevolge van chronische schade door eerdere ziekteactiviteit of door gelijktijdige aanwezigheid van andere renale pathologie In dergelijke gevallen is het goed voorstelbaar dat een nierbiopsie een belangrijke rol speelt in het vaststellen van ziekteactiviteit van de vasculitis en dus therapeutische consequenties zal kunnen hebben.
| 631 | nvmdl |
##% van de gevallen In deze onderzochte cohorten zaten ook patiënten met vasculitis, echter de data zijn niet voldoende gedetailleerd om iets over de aantallen van deze patiënten (in de studie van Richards ## van de ###, de overige studies meldden het niet) of veranderingen in beleid of diagnose te zeggen Iets recenter heeft een grote survey onder nefrologen in met name Europa en Noord-Amerika plaatsgevonden, waarbij gevraagd werd naar indicaties voor het verrichten van een nierbiopsie bij verschillende presentaties Bij presentatie met snel progressieve nierinsufficiëntie of de combinatie hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie verklaarden ##-###% van de respondenten van deze survey altijd een nierbiopsie te doen Dit besluit was grotendeels onafhankelijk van het gegeven of er door middel van serologische bepalingen voor ANCA of cryoglobuline al een waarschijnlijkheidsdiagnose was gesteld [Fuiano, ###] De achtergronden voor deze indicatiestelling werden in het bewuste artikel niet benoemd Naast diagnostische overwegingen, kan een nierbiopsie bijdragen in het vaststellen van vasculitisziekteactiviteit in de nieren Zeer waarschijnlijk sluit het ontbreken van hematurie, proteïnurie en gestoorde nierfunctie de aanwezigheid van actieve vasculitis in de nier zo goed als uit (zie #c) Omgekeerd echter kunnen deze verschijnselen berusten op andere oorzaken dan actieve renale vasculitis, bijvoorbeeld ten gevolge van chronische schade door eerdere ziekteactiviteit of door gelijktijdige aanwezigheid van andere renale pathologie In dergelijke gevallen is het goed voorstelbaar dat een nierbiopsie een belangrijke rol speelt in het vaststellen van ziekteactiviteit van de vasculitis en dus therapeutische consequenties zal kunnen hebben casereports zijn er echter niet [Fuiano, ###; Falk, ###; Richards ###; Ferrario, ###; Bolton, ###; Jennette, ###; Seo, ###] Tenslotte is er een relatie tussen de bij nierbiopsie gevonden afwijkingen, met name van chronische aard, en de uitkomst na behandeling van de nierfunctie bij vasculitis Met name voor ANCA-gerelateerde vasculitis met renale betrokkenheid [<PERSOON> de, ###] en henoch-schönleinpurpura is dit beschreven [Coppo, ###; Pillebout, ###; Shrestha, ###] Probleem met deze beschreven relaties is dat ze sterk zijn op groepsniveau, maar veel zwakker in het correct voorspellen van het al Op grond van de literatuur is het dus zeer moeilijk een strikte aanbeveling te geven over wanneer een nierbiospie nu geïndiceerd is en daadwerkelijk consequenties heeft voor het stellen van de diagnose, het te volgen beleid en de diagnose bij patiënten verdacht voor of met elders bewezen kleinevatenvasculitis Overwegingen die bij het besluit om dit invasieve onderzoek met een kleine kans op serieuze complicaties (<DATUM> significante bloedingen waarvan ongeveer #% met noodzaak tot ingrijpen, #,<DATUM> #% op AV-fistels, ⤠#,#% kans op verlies van een nier) kunnen zijn noodzaak tot verkrijgen van histologisch bewijs voor actieve vasculitis in de nier, omdat kliniek, laboratoriumuitslagen en serologie en eventuele histologie van elders hierover onvoldoende zekerheid over de diagnose kleinevatenvasculitis op grond van kliniek en ander aanvullend onderzoek, waarbij # histologie van een ander gebied of orgaan dat minder invasief kan worden verkregen niet mogelijk is of geen uitsluitsel heeft gegeven en # er.
| 637 | nvmdl |
zijn er echter niet [Fuiano, ###; Falk, ###; Richards ###; Ferrario, ###; Bolton, ###; Jennette, ###; Seo, ###] Tenslotte is er een relatie tussen de bij nierbiopsie gevonden afwijkingen, met name van chronische aard, en de uitkomst na behandeling van de nierfunctie bij vasculitis Met name voor ANCA-gerelateerde vasculitis met renale betrokkenheid [<PERSOON> de, ###] en henoch-schönleinpurpura is dit beschreven [Coppo, ###; Pillebout, ###; Shrestha, ###] Probleem met deze beschreven relaties is dat ze sterk zijn op groepsniveau, maar veel zwakker in het correct voorspellen van het al Op grond van de literatuur is het dus zeer moeilijk een strikte aanbeveling te geven over wanneer een nierbiospie nu geïndiceerd is en daadwerkelijk consequenties heeft voor het stellen van de diagnose, het te volgen beleid en de diagnose bij patiënten verdacht voor of met elders bewezen kleinevatenvasculitis Overwegingen die bij het besluit om dit invasieve onderzoek met een kleine kans op serieuze complicaties (<DATUM> significante bloedingen waarvan ongeveer #% met noodzaak tot ingrijpen, #,<DATUM> #% op AV-fistels, ⤠#,#% kans op verlies van een nier) kunnen zijn noodzaak tot verkrijgen van histologisch bewijs voor actieve vasculitis in de nier, omdat kliniek, laboratoriumuitslagen en serologie en eventuele histologie van elders hierover onvoldoende zekerheid over de diagnose kleinevatenvasculitis op grond van kliniek en ander aanvullend onderzoek, waarbij # histologie van een ander gebied of orgaan dat minder invasief kan worden verkregen niet mogelijk is of geen uitsluitsel heeft gegeven en # er twijfel over prognose en reversibiliteit van de functionele renale afwijkingen bij een patiënt, waarbij dit gegeven een van de argumenten is voor het geven van intensieve contra-indicaties voor het verrichten van een nierbiopsie zoals gestoorde stolling, hypertensie, Renale betrokkenheid en activiteit bij kleinevatenvasculitis is middels nierbiopsie goed vast te stellen De rol en waarde in de diagnostiek en bepaling van de behandeling van kleinevatenvasculitis met renale betrokkenheid is echter niet goed te beoordelen door het ontbreken van afdoende onderzoek naar deze vraagstelling <PERSOON>, ###; Seo, ### Bij een patiënt die zich presenteert met een beeld verdacht voor primaire kleinevatenvasculitis en die tekenen heeft van renale betrokkenheid op grond van microscopisch urinesediment, aanwezigheid van proteïnurie en eventueel gestoorde nierfunctie, is een nierbiopsie ter bevestiging van de diagnose en ziekteactiviteit in de nier een goed diagnosticum Let daarbij, naast contraindicaties voor een nierbiopsie, op de volgende punten in de overwegingen om een nierbiopsie te Is de nierbiopsie nodig voor het stellen van de diagnose en het bepalen van de therapie? Is de benodigde zekerheid over diagnose en/of ziekteactiviteit op een andere minder Het doen van een nierbiopsie moet niet leiden tot vertraging in de start van de behandeling <PERSOON> AH, Nast CC, Adler SG, Kopple JD Clinical utility of kidney biopsies in the diagnosis and <PERSOON> DA Greenwood RN Cattell WR Baker LR Renal biopsy in patients with unexplained renal impairment and normal kidney size.
| 612 | nvmdl |
en reversibiliteit van de functionele renale afwijkingen bij een patiënt, waarbij dit gegeven een van de argumenten is voor het geven van intensieve contra-indicaties voor het verrichten van een nierbiopsie zoals gestoorde stolling, hypertensie, Renale betrokkenheid en activiteit bij kleinevatenvasculitis is middels nierbiopsie goed vast te stellen De rol en waarde in de diagnostiek en bepaling van de behandeling van kleinevatenvasculitis met renale betrokkenheid is echter niet goed te beoordelen door het ontbreken van afdoende onderzoek naar deze vraagstelling <PERSOON>, ###; Seo, ### Bij een patiënt die zich presenteert met een beeld verdacht voor primaire kleinevatenvasculitis en die tekenen heeft van renale betrokkenheid op grond van microscopisch urinesediment, aanwezigheid van proteïnurie en eventueel gestoorde nierfunctie, is een nierbiopsie ter bevestiging van de diagnose en ziekteactiviteit in de nier een goed diagnosticum Let daarbij, naast contraindicaties voor een nierbiopsie, op de volgende punten in de overwegingen om een nierbiopsie te Is de nierbiopsie nodig voor het stellen van de diagnose en het bepalen van de therapie? Is de benodigde zekerheid over diagnose en/of ziekteactiviteit op een andere minder Het doen van een nierbiopsie moet niet leiden tot vertraging in de start van de behandeling <PERSOON> AH, Nast CC, Adler SG, Kopple JD Clinical utility of kidney biopsies in the diagnosis and <PERSOON> DA Greenwood RN Cattell WR Baker LR Renal biopsy in patients with unexplained renal impairment and normal kidney size ###-## <PERSOON> crucial role of renal biopsy in the management of ANCAassociated renal vasculitis <PERSOON> A, De <PERSOON> C, et al Current indications for renal <PERSOON> LH, Waldherr R, et al; European Jennette JC, Falk RJ Small-vessel vasculitis <PERSOON> RA de, Hauer HA, Wolterbeek R, <PERSOON> N, et al Clinical and histologic determinants of renal outcome in ANCA-associated vasculitis A prospective analysis of ### patients with severe renal involvement <PERSOON-##> AJ, Adu D, <PERSOON-##> of renal histology alters patient management in over ##% of cases <PERSOON-##> antineutrophil cytoplasmic antibody-associated vasculitides <PERSOON-##> N, <PERSOON-##> serological markers of <PERSOON-##> HC, Hauer HA, Noël LH, et al <PERSOON-##> index for <PERSOON-##> and # a Welke klachten of symptomen van het kno-gebied kunnen passen bij een vasculitis van het # b.
| 495 | nvmdl |
<PERSOON> crucial role of renal biopsy in the management of ANCAassociated renal vasculitis <PERSOON> A, De <PERSOON> C, et al Current indications for renal <PERSOON> LH, Waldherr R, et al; European Jennette JC, Falk RJ Small-vessel vasculitis <PERSOON> RA de, Hauer HA, Wolterbeek R, <PERSOON> N, et al Clinical and histologic determinants of renal outcome in ANCA-associated vasculitis A prospective analysis of ### patients with severe renal involvement <PERSOON> AJ, Adu D, <PERSOON> of renal histology alters patient management in over ##% of cases <PERSOON> antineutrophil cytoplasmic antibody-associated vasculitides <PERSOON-##> N, <PERSOON-##> serological markers of <PERSOON-##> HC, Hauer HA, Noël LH, et al <PERSOON-##> index for <PERSOON-##> and # a Welke klachten of symptomen van het kno-gebied kunnen passen bij een vasculitis van het # b # c Welke klachten of symptomen van het kno-gebied kunnen passen bij een systemische # d Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose vasculitis van het knogebied? Kno-verschijnselen van vasculitis komen eigenlijk alleen voor bij de ziekte van Wegener De polyposis nasi die bij het syndroom van Churg-Strauss kan voorkomen vertoont weliswaar histologisch enkele voor dat syndroom typische kenmerken, maar is klinisch in geen enkel stadium enigszins suggestief voor syndroom van Churg-Strauss De polyposis nasi bij churgstrausspatiënten heeft geen kenmerkend afwijkend macroscopisch of endoscopisch beeld, de lokalisatie is ook als bij ânormaleâ polyposis nasi Van de overige vasculitiden worden geen klinische manifestaties gezien op kno-gebied Het kno-hoofdstuk gaat daarom met name over de ziekte van Wegener De uitgangsvragen zijn dan ook in dat licht gehanteerd De ziekte van Wegener, hierna Wegener genoemd, uit zich in een grote verscheidenheid aan klinische manifestaties, welke lange tijd weinig kenmerkend kunnen zijn Daardoor kunnen in Een zo goed mogelijk gerichte, van een âruim vensterâ voorziene literatuurresearch van studies met betrekking tot de ziekte van Wegener leverde een veelheid aan artikelen op ###-### ### artikelen, hieraan werden # door de search gemiste toegevoegd Hierin worden opsommingen gegeven van een grote diversiteit van symptomen en wordt steeds gewag gemaakt van het dikwijls langdurig uitblijven van kenmerkende symptomen Daarbij blijken de symptomen op kno-gebied, al dan niet kenmerkend, zich het veelvuldigst voor te doen, in een uiteindelijke frequentie van ##-##% (zie tabel <DATUM> In een groot overzichtsartikel 'Wegenerâs granulomatosis', geven Duna et al.
| 529 | nvmdl |
het kno-gebied kunnen passen bij een systemische # d Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose vasculitis van het knogebied? Kno-verschijnselen van vasculitis komen eigenlijk alleen voor bij de ziekte van Wegener De polyposis nasi die bij het syndroom van Churg-Strauss kan voorkomen vertoont weliswaar histologisch enkele voor dat syndroom typische kenmerken, maar is klinisch in geen enkel stadium enigszins suggestief voor syndroom van Churg-Strauss De polyposis nasi bij churgstrausspatiënten heeft geen kenmerkend afwijkend macroscopisch of endoscopisch beeld, de lokalisatie is ook als bij ânormaleâ polyposis nasi Van de overige vasculitiden worden geen klinische manifestaties gezien op kno-gebied Het kno-hoofdstuk gaat daarom met name over de ziekte van Wegener De uitgangsvragen zijn dan ook in dat licht gehanteerd De ziekte van Wegener, hierna Wegener genoemd, uit zich in een grote verscheidenheid aan klinische manifestaties, welke lange tijd weinig kenmerkend kunnen zijn Daardoor kunnen in Een zo goed mogelijk gerichte, van een âruim vensterâ voorziene literatuurresearch van studies met betrekking tot de ziekte van Wegener leverde een veelheid aan artikelen op ###-### ### artikelen, hieraan werden # door de search gemiste toegevoegd Hierin worden opsommingen gegeven van een grote diversiteit van symptomen en wordt steeds gewag gemaakt van het dikwijls langdurig uitblijven van kenmerkende symptomen Daarbij blijken de symptomen op kno-gebied, al dan niet kenmerkend, zich het veelvuldigst voor te doen, in een uiteindelijke frequentie van ##-##% (zie tabel <DATUM> In een groot overzichtsartikel 'Wegenerâs granulomatosis', geven Duna et al overzichten van de symptomen van Wegener binnen die vakgebieden, waar de verschijnselen zich frequent voordoen [Duna, ###] Ook zij constateren de grootste frequentie wegenermanifestaties Tabel <DATUM> Frequentie van voorkomen van manifestaties van ziekte van Wegener, resp aan In hun artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, betreffende de symptomatologie bij Wegener, gebruiken <PERSOON> Tervaert et al (###) een wat andere indeling, doch de frequenties van intiële symptomen en de symptomen als geheel wijken niet essentieel af van de getallen van Duna Tabel <DATUM> Kno-symptomen van ziekte van Wegener bij ## patiënten [<PERSOON> Tervaert, ###] In hun hierboven reeds genoemde reviewartikel geven Duna et al onder andere ook een overzicht OME = otitis media met effusie = (vroegere term) sereuze otitis, OMA = otitis media acuta,OMC = otitis media chronica Uit gegevens, als vermeld in een recenter overzichtsartikel van <PERSOON> et al (###), valt een enigszins vergelijkbare tabel samen te stellen, waarin de frequenties van voorkomen van manifestaties van Wegener in het kno-gebied onderling worden vergeleken [<PERSOON>, ###] Deze indeling is moeilijk te combineren met die van Duna et al (###) Daarnaast zijn er summier enkele klinisch zeer relevante opmerkingen bij diverse manifestatievormen toegevoegd, waarmee een aantal differentiaaldiagnostische moeilijkheden worden geschetst, waarmee de behandelaar wordt geconfronteerd bij de interpretatie van (vroege) symptomen, die vaak veel later in het beloop als Sinusitis bij ##% van nasale ziekte van Wegener Vaak als onderdeel van gegeneraliseerde ziekte van Wegener.
| 632 | nvmdl |
overzichten van de symptomen van Wegener binnen die vakgebieden, waar de verschijnselen zich frequent voordoen [Duna, ###] Ook zij constateren de grootste frequentie wegenermanifestaties Tabel <DATUM> Frequentie van voorkomen van manifestaties van ziekte van Wegener, resp aan In hun artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, betreffende de symptomatologie bij Wegener, gebruiken <PERSOON> Tervaert et al (###) een wat andere indeling, doch de frequenties van intiële symptomen en de symptomen als geheel wijken niet essentieel af van de getallen van Duna Tabel <DATUM> Kno-symptomen van ziekte van Wegener bij ## patiënten [<PERSOON> Tervaert, ###] In hun hierboven reeds genoemde reviewartikel geven Duna et al onder andere ook een overzicht OME = otitis media met effusie = (vroegere term) sereuze otitis, OMA = otitis media acuta,OMC = otitis media chronica Uit gegevens, als vermeld in een recenter overzichtsartikel van <PERSOON> et al (###), valt een enigszins vergelijkbare tabel samen te stellen, waarin de frequenties van voorkomen van manifestaties van Wegener in het kno-gebied onderling worden vergeleken [<PERSOON>, ###] Deze indeling is moeilijk te combineren met die van Duna et al (###) Daarnaast zijn er summier enkele klinisch zeer relevante opmerkingen bij diverse manifestatievormen toegevoegd, waarmee een aantal differentiaaldiagnostische moeilijkheden worden geschetst, waarmee de behandelaar wordt geconfronteerd bij de interpretatie van (vroege) symptomen, die vaak veel later in het beloop als Sinusitis bij ##% van nasale ziekte van Wegener Vaak als onderdeel van gegeneraliseerde ziekte van Wegener maar ook het vaakst op kno-gebied manifesteert In de literatuur zijn geen artikelen gevonden, voorspellende waarde Dergelijke artikelen werden ook in de voor de CBO-richtlijn verrichte extra search niet gevonden Toch zijn juist dergelijke gegevens nodig om te kunnen komen tot eerdere diagnostiek Voor dat doel zal daarom de toevlucht genomen moeten worden tot de expert opinion De eerste twee gestelde uitgangsvragen (zie boven) zijn buitengewoon moeilijk tot onmogelijk te beantwoorden voor een kno-arts, daarvoor is specialistische kennis vereist op het terrein van alle In de volgende paragraaf zal getracht worden bruikbare richtlijnen te geven voor het verkorten van het nog steeds zo grote diagnose-delay bij Wegener in het hoofd-halsgebied Eerst zal een inventarisatie worden gegeven van klachten en symptomen, georiënteerd op de specialistische mogelijkheden van de kno-arts In dit diagnostische kader worden alleen die klachten en verschijnselen genoemd die aanleiding zouden kunnen respectievelijk moeten vormen om gericht onderzoek op de mogelijkheid van Wegener te verrichten Klachten en verschijnselen die zich kunnen voordoen in het verloop van een inmiddels aangetoonde Wegener vallen buiten dit Voorbeeld # Het âzomaarâ ontstaan van een zadelneus is vrij kenmerkend voor Wegener, doch doet zich doorgaans pas voor wanneer de diagnose al geruime tijd gesteld is Het ontstaan van een zadelneus is diagnosebevestigend, niet sturend naar de diagnose, en is daarom niet opgenomen in de lijst kno-verschijnselen, mogelijk wijzend op wegenervasculitis Dezelfde redenatie gaat bijna zeker ook op voor de onrustige subglottische stenose, die stridor veroorzaakt De frequentie van.
| 602 | nvmdl |
In de literatuur zijn geen artikelen gevonden, voorspellende waarde Dergelijke artikelen werden ook in de voor de CBO-richtlijn verrichte extra search niet gevonden Toch zijn juist dergelijke gegevens nodig om te kunnen komen tot eerdere diagnostiek Voor dat doel zal daarom de toevlucht genomen moeten worden tot de expert opinion De eerste twee gestelde uitgangsvragen (zie boven) zijn buitengewoon moeilijk tot onmogelijk te beantwoorden voor een kno-arts, daarvoor is specialistische kennis vereist op het terrein van alle In de volgende paragraaf zal getracht worden bruikbare richtlijnen te geven voor het verkorten van het nog steeds zo grote diagnose-delay bij Wegener in het hoofd-halsgebied Eerst zal een inventarisatie worden gegeven van klachten en symptomen, georiënteerd op de specialistische mogelijkheden van de kno-arts In dit diagnostische kader worden alleen die klachten en verschijnselen genoemd die aanleiding zouden kunnen respectievelijk moeten vormen om gericht onderzoek op de mogelijkheid van Wegener te verrichten Klachten en verschijnselen die zich kunnen voordoen in het verloop van een inmiddels aangetoonde Wegener vallen buiten dit Voorbeeld # Het âzomaarâ ontstaan van een zadelneus is vrij kenmerkend voor Wegener, doch doet zich doorgaans pas voor wanneer de diagnose al geruime tijd gesteld is Het ontstaan van een zadelneus is diagnosebevestigend, niet sturend naar de diagnose, en is daarom niet opgenomen in de lijst kno-verschijnselen, mogelijk wijzend op wegenervasculitis Dezelfde redenatie gaat bijna zeker ook op voor de onrustige subglottische stenose, die stridor veroorzaakt De frequentie van stellen, vooral ook wegens de mogelijk ernstige klinische consequenties Voorbeeld # In het verloop van Wegener krijgt ##-##% van de patiënten disfunctie van meestal beide tubae Eustachii, zich uitend in een dubbelzijdig matig groot gehoorverlies van het geleidingstype Het is zelden een vroeg symptoom, daarom niet in de lijst opgenomen De mate, waarin rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid dat (wegener)vasculitis hieraan ten grondslag ligt, wordt gewaardeerd met een cijfer van # tot en met # (zie tabel <DATUM> *De mate, waarin rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid dat (wegener)vasculitis hieraan ten grondslag ligt, wordt gewaardeerd met een cijfer van # (weinig suggestief) tot en met # (zeer suggestief) waarneembare verschijnselen af te leiden De aldus afgeleide, voor andere specialismen hanteerbare, op een eventuele Wegener wijzende symptomen of afwijkingen op kno-terrein kunnen als volgt samengevat worden, in afnemende graad van indicatiekracht Een verstopte, pijnlijke, soms rood-gezwollen neus Een nog maar kort bestaand evident neuslijden, gepaard gaande met opvallende neusverstopping, en een pijnlijke soms rood-gezwollen (uitwendige) neus Dit betreft dus een foudroyant beeld, dat zich toevallig kan manifesteren De patiënt begint er mogelijk zelf over, anders is het voor een oplettende clinicus duidelijk dat er nasaal wat aan de hand is Eveneens een relatief acuut beeld, dat de patiënt zal hebben opgemerkt Ook dit betreft dus een opvallend niet-chronisch beeld, dat toevallig kan bestaan Hier begint de patiënt waarschijnlijk niet uit zichzelf over, maar zal op de simpele gerichte vraag âtoehappenâ.
| 583 | nvmdl |
consequenties Voorbeeld # In het verloop van Wegener krijgt ##-##% van de patiënten disfunctie van meestal beide tubae Eustachii, zich uitend in een dubbelzijdig matig groot gehoorverlies van het geleidingstype Het is zelden een vroeg symptoom, daarom niet in de lijst opgenomen De mate, waarin rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid dat (wegener)vasculitis hieraan ten grondslag ligt, wordt gewaardeerd met een cijfer van # tot en met # (zie tabel <DATUM> *De mate, waarin rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid dat (wegener)vasculitis hieraan ten grondslag ligt, wordt gewaardeerd met een cijfer van # (weinig suggestief) tot en met # (zeer suggestief) waarneembare verschijnselen af te leiden De aldus afgeleide, voor andere specialismen hanteerbare, op een eventuele Wegener wijzende symptomen of afwijkingen op kno-terrein kunnen als volgt samengevat worden, in afnemende graad van indicatiekracht Een verstopte, pijnlijke, soms rood-gezwollen neus Een nog maar kort bestaand evident neuslijden, gepaard gaande met opvallende neusverstopping, en een pijnlijke soms rood-gezwollen (uitwendige) neus Dit betreft dus een foudroyant beeld, dat zich toevallig kan manifesteren De patiënt begint er mogelijk zelf over, anders is het voor een oplettende clinicus duidelijk dat er nasaal wat aan de hand is Eveneens een relatief acuut beeld, dat de patiënt zal hebben opgemerkt Ook dit betreft dus een opvallend niet-chronisch beeld, dat toevallig kan bestaan Hier begint de patiënt waarschijnlijk niet uit zichzelf over, maar zal op de simpele gerichte vraag âtoehappenâ De patiënt zal op zijn minst het plan hebben hiervoor onderzocht te willen worden Hij is er niet gerust Dit moet een eenzijdig verlies betreffen, symmetrisch in de oren optredende primaire vasculitisverschijnselen zijn theoretisch denkbaar, maar te zeldzaam om in deze overwegingen te betrekken Dit is een in betrekkelijk korte tijd ontstaan gehoorverlies, van een ernst, die de patiënt zorgen baart Een vaag antwoord op de gerichte vraag is dus 'negatief', en behoeft niet gevolgd te Wanneer de ulcera niet pijnlijk zijn hoeft de patiënt ze niet te hebben opgemerkt Inspectie van de mond is een eenvoudig niet-specialistisch onderzoek Zonodig kan eigen inspectie leiden tot een Dit kan zich zowel voordoen op basis van een neusseptumperforatie, als ten gevolge van diffuse atrofie De septumperforatie hoeft zeker niet bekend te zijn aan de patiënt, wanneer deze is ontstaan na een neusoperatie of een trauma Diffuse korstvorming kan het enige nasale symptoom zijn van Wegener Een positief antwoord van de patiënt dwingt tot een consultaanvraag kno Chronische ontstekingsanamnese van de neus(bijholten) en/of (liever van één dan van beide) oren Ondanks het feit dat de ziekte van Wegener een systeemziekte is, doet een therapieresistente otitis media chronica (dat is dus niet OME = otitis media met effusie = hetgeen vroeger een âsereuze otitisâ werd genoemd, vgl inleidende opmerkingen) zich meestal éénzijdig voor De neus reageert in het kader van Wegener eigenlijk steeds als één geheel, ondanks het feit dat de bloedvoorziening links-rechts goed gescheiden is Een positief antwoord van de patiënt noodt tot een.
| 608 | nvmdl |
plan hebben hiervoor onderzocht te willen worden Hij is er niet gerust Dit moet een eenzijdig verlies betreffen, symmetrisch in de oren optredende primaire vasculitisverschijnselen zijn theoretisch denkbaar, maar te zeldzaam om in deze overwegingen te betrekken Dit is een in betrekkelijk korte tijd ontstaan gehoorverlies, van een ernst, die de patiënt zorgen baart Een vaag antwoord op de gerichte vraag is dus 'negatief', en behoeft niet gevolgd te Wanneer de ulcera niet pijnlijk zijn hoeft de patiënt ze niet te hebben opgemerkt Inspectie van de mond is een eenvoudig niet-specialistisch onderzoek Zonodig kan eigen inspectie leiden tot een Dit kan zich zowel voordoen op basis van een neusseptumperforatie, als ten gevolge van diffuse atrofie De septumperforatie hoeft zeker niet bekend te zijn aan de patiënt, wanneer deze is ontstaan na een neusoperatie of een trauma Diffuse korstvorming kan het enige nasale symptoom zijn van Wegener Een positief antwoord van de patiënt dwingt tot een consultaanvraag kno Chronische ontstekingsanamnese van de neus(bijholten) en/of (liever van één dan van beide) oren Ondanks het feit dat de ziekte van Wegener een systeemziekte is, doet een therapieresistente otitis media chronica (dat is dus niet OME = otitis media met effusie = hetgeen vroeger een âsereuze otitisâ werd genoemd, vgl inleidende opmerkingen) zich meestal éénzijdig voor De neus reageert in het kader van Wegener eigenlijk steeds als één geheel, ondanks het feit dat de bloedvoorziening links-rechts goed gescheiden is Een positief antwoord van de patiënt noodt tot een De patiënt zal zich hier zeker zorgen over maken, heeft naar alle waarschijnlijkheid ook al verzocht De volgende kno-afwijkingen zijn in afnemende graad suggestief voor Wegener Een inwendig pijnlijke verstopte, soms rood-gezwollen neus Chronische ontsteking van de neus(bijholten) en/of (liever van één dan van beide) oren Van de overige vasculitiden worden geen klinische manifestaties gezien op kno-gebied Wanneer men betrokken is bij een nog niet begrepen ziektebeeld, waarbij Wegener tot de mogelijkheden lijkt te behoren, is het zinvol te vragen en kijken naar de hierboven genoemde Komt men bij de behandeling van âeigenâ patiënten bij toeval items met de waardering graad#- respectievelijk graad-#-afwijkingen op het spoor, dan is verwijzing naar de kno-arts Hoopt of verwacht men dat de kno-arts een wegenerbewijzend of een âgoed bij Wegener passendâ biopt kan nemen, dan dient men ervoor te waken tevoren af te zien van systemische corticosteroïdmedicatie, aangezien daardoor in één dag uit een neusbiopt kenmerkende Meent men, gezien de ernst van het algemene beeld, corticosteroïdmedicatie niet of nauwelijks te kunnen uitstellen, dat dient de verwijzing naar de kno-arts een spoedverwijzing te worden (âvandaag nogâ), om de mogelijkheid van een betrouwbaar biopt niet te verliezen Wanneer men vermoedt dat er bij een patiënt mogelijk sprake is van Wegener dient het knoonderzoek te worden uitgebreid met gericht aanvullend onderzoek Afhankelijk van de vermoede lokalisatie van de wegeneractiviteit zal dat aanvullende onderzoek bestaan uit bijvoorbeeld uitgebreider audiologisch onderzoek, gedetailleerd beeldvormend onderzoek Wegeneractiviteit komt het vaakst voor in de neus (en omgeving) Een goed kno-onderzoek.
| 603 | nvmdl |
De patiënt zal zich hier zeker zorgen over maken, heeft naar alle waarschijnlijkheid ook al verzocht De volgende kno-afwijkingen zijn in afnemende graad suggestief voor Wegener Een inwendig pijnlijke verstopte, soms rood-gezwollen neus Chronische ontsteking van de neus(bijholten) en/of (liever van één dan van beide) oren Van de overige vasculitiden worden geen klinische manifestaties gezien op kno-gebied Wanneer men betrokken is bij een nog niet begrepen ziektebeeld, waarbij Wegener tot de mogelijkheden lijkt te behoren, is het zinvol te vragen en kijken naar de hierboven genoemde Komt men bij de behandeling van âeigenâ patiënten bij toeval items met de waardering graad#- respectievelijk graad-#-afwijkingen op het spoor, dan is verwijzing naar de kno-arts Hoopt of verwacht men dat de kno-arts een wegenerbewijzend of een âgoed bij Wegener passendâ biopt kan nemen, dan dient men ervoor te waken tevoren af te zien van systemische corticosteroïdmedicatie, aangezien daardoor in één dag uit een neusbiopt kenmerkende Meent men, gezien de ernst van het algemene beeld, corticosteroïdmedicatie niet of nauwelijks te kunnen uitstellen, dat dient de verwijzing naar de kno-arts een spoedverwijzing te worden (âvandaag nogâ), om de mogelijkheid van een betrouwbaar biopt niet te verliezen Wanneer men vermoedt dat er bij een patiënt mogelijk sprake is van Wegener dient het knoonderzoek te worden uitgebreid met gericht aanvullend onderzoek Afhankelijk van de vermoede lokalisatie van de wegeneractiviteit zal dat aanvullende onderzoek bestaan uit bijvoorbeeld uitgebreider audiologisch onderzoek, gedetailleerd beeldvormend onderzoek Wegeneractiviteit komt het vaakst voor in de neus (en omgeving) Een goed kno-onderzoek Wanneer het aanvullende onderzoek het vermoeden op Wegener lijkt te ondersteunen dient naast oriënterend bloed- en urineonderzoek ook een ANCA-test te worden aangevraagd, en dient een goed gericht biopt genomen te worden voor histologisch onderzoek Tevens dient verwijzing plaats te vinden naar een internist/reumatoloog voor aanvullende beoordeling van Een histologisch eenduidig beeld is nog steeds het meest sluitende bewijs voor Wegener Wanneer wegens het vermoeden op Wegener een patiënt wordt verwezen voor een âspoedneusbioptâ dient dat biopt, indien realistisch, inderdaad met spoed te worden genomen De histologische criteria voor ziekte van Wegener zijn necrose, granulomen, vasculitis Deze Wanneer de necrose overheerst zal dit zich in bijvoorbeeld een ulceratief neusbeeld uiten, met weinig opvallende ulcusranden (weinig proliferatie, weinig granuloomvorming) Dit wordt Neemt men een biopt uit het midden, waar de afwijking misschien het duidelijkst lijkt, dan krijgt men waarschijnlijk een teleurstellend verslag van de patholoog ânagenoeg uitsluitend necrotisch materiaal, geen diagnose te stellen, gaarne nieuw bioptâ Bij de âulceratieve Wegenerâ dient het biopt genomen te worden op de overgang tussen Wanneer de granuloomvorming daarentegen op de voorgrond staat kan dat leiden tot een submuceus gelokaliseerd Endoscopisch is dit beeld moeilijk te differentiëren van afwijkingen als sarcoïdose, lepra, tuberculose, infiltratief groeiende schimmels, etc ) Een biopt, vol uit een âproliferatieve Wegenerâ genomen, is vrijwel altijd bewijzend Wanneer tot het nemen van een biopt wordt besloten om âWegenerâ te onderscheiden van âcocaïne-busis met positieve ANCAâ, als oorzaak van een gevonden neusseptumperforatie, moet gezocht worden naar een gebied met slechts âmatige onrustâ (vgl.
| 628 | nvmdl |
onderzoek het vermoeden op Wegener lijkt te ondersteunen dient naast oriënterend bloed- en urineonderzoek ook een ANCA-test te worden aangevraagd, en dient een goed gericht biopt genomen te worden voor histologisch onderzoek Tevens dient verwijzing plaats te vinden naar een internist/reumatoloog voor aanvullende beoordeling van Een histologisch eenduidig beeld is nog steeds het meest sluitende bewijs voor Wegener Wanneer wegens het vermoeden op Wegener een patiënt wordt verwezen voor een âspoedneusbioptâ dient dat biopt, indien realistisch, inderdaad met spoed te worden genomen De histologische criteria voor ziekte van Wegener zijn necrose, granulomen, vasculitis Deze Wanneer de necrose overheerst zal dit zich in bijvoorbeeld een ulceratief neusbeeld uiten, met weinig opvallende ulcusranden (weinig proliferatie, weinig granuloomvorming) Dit wordt Neemt men een biopt uit het midden, waar de afwijking misschien het duidelijkst lijkt, dan krijgt men waarschijnlijk een teleurstellend verslag van de patholoog ânagenoeg uitsluitend necrotisch materiaal, geen diagnose te stellen, gaarne nieuw bioptâ Bij de âulceratieve Wegenerâ dient het biopt genomen te worden op de overgang tussen Wanneer de granuloomvorming daarentegen op de voorgrond staat kan dat leiden tot een submuceus gelokaliseerd Endoscopisch is dit beeld moeilijk te differentiëren van afwijkingen als sarcoïdose, lepra, tuberculose, infiltratief groeiende schimmels, etc ) Een biopt, vol uit een âproliferatieve Wegenerâ genomen, is vrijwel altijd bewijzend Wanneer tot het nemen van een biopt wordt besloten om âWegenerâ te onderscheiden van âcocaïne-busis met positieve ANCAâ, als oorzaak van een gevonden neusseptumperforatie, moet gezocht worden naar een gebied met slechts âmatige onrustâ (vgl Worden bij zorgvuldig endoscopisch onderzoek slechts gave gladde slijmvliezen en schone scherprandige neusbijholtenostia gezien, dan is de kans dat er toch een histologisch wegenerbeeld zich voordoet in het biopt te verwaarlozen bij volkomen gave slijmvliezen is er âdusâ geen aanwijzing voor nasale wegeneractiviteit; geen indicatie tot het nemen van een <PERSOON> GS Wegenerâs granulomatosis <PERSOON> PH Head and neck manifestations of Wegenerâs granulomatosis #a Welke klachten of symptomen van de longen kunnen passen bij een pulmonale vasculitis? En #b Welke klachten of symptomen buiten de longen kunnen passen bij een pulmonale vasculitis? #c Welke klachten of symptomen van de longen kunnen passen bij een systemische vasculitis? #d Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose pulmonale vasculitis? De anatomie van de long wordt gekenmerkt door een vertakkend stelsel van luchtwegen (trachea, bronchi, bronchioli en alveoli) en bloedvaten (arteriën, arteriolen, capillairen, venulen en venen) Gasuitwisseling vindt plaats op het grensvlak van alveoli en capillairen (alveolocapillaire membraan; oppervlak ##-## m# bij volwassenen) Wanneer er sprake is van een destructief ontstekingsproces in de wanden van arteriolen, venulen en/of capillairen in het longparenchym dan spreekt men van een kleinevatenvasculitis van de long Hierover zal het ook in dit hoofdstuk gaan, waarbij gesproken zal worden van pulmonale vasculitis Gezien de uitgebreidheid van het bloedvatstelsel, de grootte.
| 589 | nvmdl |
Worden bij zorgvuldig endoscopisch onderzoek slechts gave gladde slijmvliezen en schone scherprandige neusbijholtenostia gezien, dan is de kans dat er toch een histologisch wegenerbeeld zich voordoet in het biopt te verwaarlozen bij volkomen gave slijmvliezen is er âdusâ geen aanwijzing voor nasale wegeneractiviteit; geen indicatie tot het nemen van een <PERSOON> GS Wegenerâs granulomatosis <PERSOON> PH Head and neck manifestations of Wegenerâs granulomatosis #a Welke klachten of symptomen van de longen kunnen passen bij een pulmonale vasculitis? En #b Welke klachten of symptomen buiten de longen kunnen passen bij een pulmonale vasculitis? #c Welke klachten of symptomen van de longen kunnen passen bij een systemische vasculitis? #d Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose pulmonale vasculitis? De anatomie van de long wordt gekenmerkt door een vertakkend stelsel van luchtwegen (trachea, bronchi, bronchioli en alveoli) en bloedvaten (arteriën, arteriolen, capillairen, venulen en venen) Gasuitwisseling vindt plaats op het grensvlak van alveoli en capillairen (alveolocapillaire membraan; oppervlak ##-## m# bij volwassenen) Wanneer er sprake is van een destructief ontstekingsproces in de wanden van arteriolen, venulen en/of capillairen in het longparenchym dan spreekt men van een kleinevatenvasculitis van de long Hierover zal het ook in dit hoofdstuk gaan, waarbij gesproken zal worden van pulmonale vasculitis Gezien de uitgebreidheid van het bloedvatstelsel, de grootte verdenking hierop als een potentieel gevaarlijke klinische situatie worden aangemerkt <LOCATIE>de meeste vormen van pulmonale vasculitis zijn onderdeel van een primair systemische vasculitis, slechts enkele vormen komen alleen in de long voor (primair geïsoleerde vasculitis) of zijn secundair aan het gebruik van geneesmiddelen, infecties of een maligniteit (tabel <DATUM> relatieve frequenties van pulmonale vasculitiden in het kader van een systemische vasculitis worden aangegeven) Bij verdenking op een pulmonale vasculitis is het van groot belang om binnen enkele dagen te besluiten tot het verrichten van een longbiopsie, waarna direct gestart wordt met immunosuppressieve therapie Het verdient aanbeveling de longbiopsie te laten verrichten in een <INSTELLING> met ervaring in de diagnostiek van interstitië immunosuppressieve longaandoeningen, waaronder pulmonale vasculitiden vallen Beoordeling van het longbiopt dient bij voorkeur plaats te vinden tijdens een structurele klinisch-pathologische conferentie Dit leidt vaak tot een verbeterde diagnosestelling bij patiënten met onbegrepen diffuse parenchymateuze longafwijkingen die een * afgeleid van Jennette, ###; Donaghy, ###; Thomeer, ###; Specks, ### kan geassocieerd zijn met MPO-ANCA, maar niet met immuuncomplex (~ pauci-immuun) [Jennings, ###; Fontenot, een secundaire pulmonale vasculitis kan zich geïsoleerd voordoen of in de context van een systemische vasculitisreactie; soms kan het de eerste manifestatie zijn van een gegeneraliseerde bindweefselaandoening Voor de zoekstrategie zie bijlage # Vanwege het heterogene en retrospectieve <INSTELLING> van de gevonden patiëntenseries is een systematische analyse, bijvoorbeeld van de diagnostische waarde van symptomen van pulmonale vasculitiden niet mogelijk Het hoogst haalbare is een beschrijving van de belangrijkste symptomen Hetzelfde geldt voor de verschillende vormen van diagnostiek voor het stellen van de diagnose.
| 597 | nvmdl |
vormen van pulmonale vasculitis zijn onderdeel van een primair systemische vasculitis, slechts enkele vormen komen alleen in de long voor (primair geïsoleerde vasculitis) of zijn secundair aan het gebruik van geneesmiddelen, infecties of een maligniteit (tabel <DATUM> relatieve frequenties van pulmonale vasculitiden in het kader van een systemische vasculitis worden aangegeven) Bij verdenking op een pulmonale vasculitis is het van groot belang om binnen enkele dagen te besluiten tot het verrichten van een longbiopsie, waarna direct gestart wordt met immunosuppressieve therapie Het verdient aanbeveling de longbiopsie te laten verrichten in een <INSTELLING> met ervaring in de diagnostiek van interstitië immunosuppressieve longaandoeningen, waaronder pulmonale vasculitiden vallen Beoordeling van het longbiopt dient bij voorkeur plaats te vinden tijdens een structurele klinisch-pathologische conferentie Dit leidt vaak tot een verbeterde diagnosestelling bij patiënten met onbegrepen diffuse parenchymateuze longafwijkingen die een * afgeleid van Jennette, ###; Donaghy, ###; Thomeer, ###; Specks, ### kan geassocieerd zijn met MPO-ANCA, maar niet met immuuncomplex (~ pauci-immuun) [Jennings, ###; Fontenot, een secundaire pulmonale vasculitis kan zich geïsoleerd voordoen of in de context van een systemische vasculitisreactie; soms kan het de eerste manifestatie zijn van een gegeneraliseerde bindweefselaandoening Voor de zoekstrategie zie bijlage # Vanwege het heterogene en retrospectieve <INSTELLING> van de gevonden patiëntenseries is een systematische analyse, bijvoorbeeld van de diagnostische waarde van symptomen van pulmonale vasculitiden niet mogelijk Het hoogst haalbare is een beschrijving van de belangrijkste symptomen Hetzelfde geldt voor de verschillende vormen van diagnostiek voor het stellen van de diagnose beperkte gegevens uit de literatuur, deels op basis van expert opinion Vraag #a Welke klachten of symptomen van de longen kunnen passen bij een pulmonale Het meest kenmerkende symptoom van een pulmonale vasculitis is het ophoesten van niet-massale hoeveelheden bloed uit de luchtwegen (hemoptoë) Het bloedverlies wordt hierbij waarschijnlijk veroorzaakt door diffuse lekkage van erytrocyten via kapotte wanden van ontstoken longcapillairen naar de alveolaire ruimte (alveolaire hemorragie) Het symptoom hemoptoë heeft prognostische betekenis, omdat het is geassocieerd met een verhoogde kans op mortaliteit Bij naar schatting <DATUM> van de patiënten met intra-alveolair bloedverlies ten gevolge van een kleinevaten-vasculitis van de long is er geen sprake van het ophoesten van macroscopische hoeveelheden bloedig sputum, maar kan alveolaire hemorragie wel worden aangetoond bij bronchoscopie en/of bronchoalveolaire Hemoptoë wordt in de algemene longartsenpraktijk slechts zeer zelden veroorzaakt door een pulmonale vasculitis (waarschijnlijk ( #%), maar veel vaker door een infectie, lekkage vanuit een pathologische tak van de arteriae bronchiales, longmaligniteit, longembolie of andere oorzaak De overige klachten en verschijnselen van een pulmonale vasculitis en de belangrijkste röntgenbevindingen op de X-thorax die hierop kunnen wijzen staan weergegeven in tabel <DATUM> en Tabel <DATUM> De belangrijkste pulmonale klachten en verschijnselen, eventueel o b v aanvullend onderzoek, die kunnen wijzen op een vasculitis in de long diffuse alveolaire beschaduwing op X-thorax in combinatie met anemie en/of discrepante (verhoogde) hemorragisch spoelvocht en/of ⥠##% siderofagen bij bronchoalveolaire lavage (lege artis uitgevoerd) endobronchiale pathologie bestaande uit ulceratieve tracheobronchitis, inflammatoire pseudotumor.
| 610 | nvmdl |
de literatuur, deels op basis van expert opinion Vraag #a Welke klachten of symptomen van de longen kunnen passen bij een pulmonale Het meest kenmerkende symptoom van een pulmonale vasculitis is het ophoesten van niet-massale hoeveelheden bloed uit de luchtwegen (hemoptoë) Het bloedverlies wordt hierbij waarschijnlijk veroorzaakt door diffuse lekkage van erytrocyten via kapotte wanden van ontstoken longcapillairen naar de alveolaire ruimte (alveolaire hemorragie) Het symptoom hemoptoë heeft prognostische betekenis, omdat het is geassocieerd met een verhoogde kans op mortaliteit Bij naar schatting <DATUM> van de patiënten met intra-alveolair bloedverlies ten gevolge van een kleinevaten-vasculitis van de long is er geen sprake van het ophoesten van macroscopische hoeveelheden bloedig sputum, maar kan alveolaire hemorragie wel worden aangetoond bij bronchoscopie en/of bronchoalveolaire Hemoptoë wordt in de algemene longartsenpraktijk slechts zeer zelden veroorzaakt door een pulmonale vasculitis (waarschijnlijk ( #%), maar veel vaker door een infectie, lekkage vanuit een pathologische tak van de arteriae bronchiales, longmaligniteit, longembolie of andere oorzaak De overige klachten en verschijnselen van een pulmonale vasculitis en de belangrijkste röntgenbevindingen op de X-thorax die hierop kunnen wijzen staan weergegeven in tabel <DATUM> en Tabel <DATUM> De belangrijkste pulmonale klachten en verschijnselen, eventueel o b v aanvullend onderzoek, die kunnen wijzen op een vasculitis in de long diffuse alveolaire beschaduwing op X-thorax in combinatie met anemie en/of discrepante (verhoogde) hemorragisch spoelvocht en/of ⥠##% siderofagen bij bronchoalveolaire lavage (lege artis uitgevoerd) endobronchiale pathologie bestaande uit ulceratieve tracheobronchitis, inflammatoire pseudotumor verlaagde waarde van het inspiratoire volume in # seconde (FIV#) (~ hoge obstructie) *afgeleid van Specks, ###; Gohel, ###; Daum, ### Vraag #b Welke klachten of symptomen buiten de longen kunnen passen bij een pulmonale Een klein percentage patiënten met een systemische vasculitis met een manifestatie in de long heeft geen pulmonale klachten (voor ziekte van Wegener geschat op ± #% [Cordier, ###]) Dergelijke gevallen zullen alleen kunnen worden gevonden door systematisch onderzoek van de long, wanneer klachten of symptomen buiten de long aanleiding geven om aan een systemische vasculitis met pulmonale betrokkenheid te denken Het meest aangewezen routinematige onderzoek hiervoor is een X-thorax Bij röntgenbevindingen verdacht voor pulmonale vasculitis of bij diffusiecapaciteit), bronchoscopie met eventueel een bronchoalveolaire lavage, en in sommige gevallen een longbiopsie nodig zijn om de diagnose te stellen of uit te sluiten Bij de volgende klachten of symptomen buiten de long moet aan de mogelijkheid van een ANCA-geassocieerde purpura en splinterbloedingen van de huid (zie ook hoofdstuk #); Kno-afwijkingen verdacht voor de ziekte van Wegener (zie ook hoofdstuk #); Vraag #c Welke klachten of symptomen van de longen kunnen passen bij een sytemische Allergisch bronchiale astma en eosinofilie in de bronchoalveolaire lavagevloeistof bij een patiënt die verdacht wordt van een ANCA-geassocieerde systemische vasculitis, zijn sterke aanwijzingen voor het syndroom van Churg-Strauss Van belang is om op te merken dat in ongeveer ##% van de gevallen van syndroom van Churg-Strauss geen positieve MPO-ANCA wordt gevonden Verder zijn.
| 608 | nvmdl |
in # seconde (FIV#) (~ hoge obstructie) *afgeleid van Specks, ###; Gohel, ###; Daum, ### Vraag #b Welke klachten of symptomen buiten de longen kunnen passen bij een pulmonale Een klein percentage patiënten met een systemische vasculitis met een manifestatie in de long heeft geen pulmonale klachten (voor ziekte van Wegener geschat op ± #% [Cordier, ###]) Dergelijke gevallen zullen alleen kunnen worden gevonden door systematisch onderzoek van de long, wanneer klachten of symptomen buiten de long aanleiding geven om aan een systemische vasculitis met pulmonale betrokkenheid te denken Het meest aangewezen routinematige onderzoek hiervoor is een X-thorax Bij röntgenbevindingen verdacht voor pulmonale vasculitis of bij diffusiecapaciteit), bronchoscopie met eventueel een bronchoalveolaire lavage, en in sommige gevallen een longbiopsie nodig zijn om de diagnose te stellen of uit te sluiten Bij de volgende klachten of symptomen buiten de long moet aan de mogelijkheid van een ANCA-geassocieerde purpura en splinterbloedingen van de huid (zie ook hoofdstuk #); Kno-afwijkingen verdacht voor de ziekte van Wegener (zie ook hoofdstuk #); Vraag #c Welke klachten of symptomen van de longen kunnen passen bij een sytemische Allergisch bronchiale astma en eosinofilie in de bronchoalveolaire lavagevloeistof bij een patiënt die verdacht wordt van een ANCA-geassocieerde systemische vasculitis, zijn sterke aanwijzingen voor het syndroom van Churg-Strauss Van belang is om op te merken dat in ongeveer ##% van de gevallen van syndroom van Churg-Strauss geen positieve MPO-ANCA wordt gevonden Verder zijn Vraag #d Welke diagnostiek is nodig voor het stellen van de diagnose pulmonale vasculitis? Centraal binnen de diagnostiek staat een HRCT-thorax, een bronchoalveolaire lavage en eventueel een chirurgisch longbiopt Longfunctieonderzoek is van belang voor het bepalen van de ernst van de pulmonale vasculitis en kan soms aanwijzingen geven in de richting van de ziekte van Wegener (afname van het inspiratoire volume in # seconde (FIV#), passend bij een hoge obstructie in de luchtwegen) of het syndroom van Churg-Strauss (reversibele vermindering van het expiratoire Welke voorwaarden kunnen worden gesteld aan het doen van een longbiopsie bij verdenking op Indicatiestelling en plaatsbepaling van de biopsie vindt plaats in een multidisciplinaire Een VATS verdient als procedure de voorkeur boven een thoracotomie; transbronchiale longbiopsie bij de verdenking op vasculitis moeten worden afgeraden i v m het hoge risico op bloedingen en omdat het biopt vaak te klein zal zijn voor een diagnose; het laatste geldt ook De operatie wordt bij voorkeur verricht vóór het starten van eventuele immunosuppressieve Er worden meerdere biopten genomen; bij voorkeur één midden uit een gebied met afwijkingen op de HRCT-thorax of peroperatief te bepalen bij inspectie en/of palpatie, en uit Er worden geen biopten genomen uit de lingula van de linker bovenkwab en bij voorkeur ook niet uit de middenkwab (tenzij hier vooral de afwijkingen zichtbaar zijn op CT-thorax); Biopten hebben een diameter van minstens # cm; de essentie is dat er één of meerdere bloedvaten in het biopt aanwezig moeten zijn voor beoordeling van ontstekingsverschijnselen Een klein stukje van het biopt wordt ingezonden voor microbiologisch onderzoek;.
| 597 | nvmdl |
pulmonale vasculitis? Centraal binnen de diagnostiek staat een HRCT-thorax, een bronchoalveolaire lavage en eventueel een chirurgisch longbiopt Longfunctieonderzoek is van belang voor het bepalen van de ernst van de pulmonale vasculitis en kan soms aanwijzingen geven in de richting van de ziekte van Wegener (afname van het inspiratoire volume in # seconde (FIV#), passend bij een hoge obstructie in de luchtwegen) of het syndroom van Churg-Strauss (reversibele vermindering van het expiratoire Welke voorwaarden kunnen worden gesteld aan het doen van een longbiopsie bij verdenking op Indicatiestelling en plaatsbepaling van de biopsie vindt plaats in een multidisciplinaire Een VATS verdient als procedure de voorkeur boven een thoracotomie; transbronchiale longbiopsie bij de verdenking op vasculitis moeten worden afgeraden i v m het hoge risico op bloedingen en omdat het biopt vaak te klein zal zijn voor een diagnose; het laatste geldt ook De operatie wordt bij voorkeur verricht vóór het starten van eventuele immunosuppressieve Er worden meerdere biopten genomen; bij voorkeur één midden uit een gebied met afwijkingen op de HRCT-thorax of peroperatief te bepalen bij inspectie en/of palpatie, en uit Er worden geen biopten genomen uit de lingula van de linker bovenkwab en bij voorkeur ook niet uit de middenkwab (tenzij hier vooral de afwijkingen zichtbaar zijn op CT-thorax); Biopten hebben een diameter van minstens # cm; de essentie is dat er één of meerdere bloedvaten in het biopt aanwezig moeten zijn voor beoordeling van ontstekingsverschijnselen Een klein stukje van het biopt wordt ingezonden voor microbiologisch onderzoek; vasculitis; de histologische criteria verschillen in principe niet van die in andere organen literatuur over de waarde van een ANCA- + anti-GBM-bepaling in het nier- dan wel longbiopt Het heeft wel consequenties omdat bij een pulmonaal-renaalsyndroom op basis van anti-GBM intensieve plasmaferese (naast cyclofosfamide en prednisolon) aangewezen is terwijl dit bij ANCA-geassocieerde vasculitis of niet (creatinine ( ###) of hooguit minder intensief (bij creatinine ) ### en/of dialyse afhankelijkheid) dient te gebeuren Verouderde en nieuwe technieken bij de diagnostiek van pulmonale vasculitis Sinds de opkomst van de HRCT-scan van de thorax is het gebruik van de pulmonalisangiografie bij de diagnostiek van vasculitis sterk afgenomen Daarenboven is pulmonalisangiografie weinig sensitief voor het afbeelden van ontstekingsverschijnselen of de gevolgen hiervan in de wand van De laatste jaren is een toenemend gebruik van FDG-PET-scintigrafie te zien bij de diagnostiek naar chronisch inflammatoire ziekten, inclusief vasculitiden In een enkel geval kan dit zelfs pathognomische beelden opleveren zoals bij de ziekte van Wegener Het betreft hier echter casuïstische meldingen en kleine series en de precieze waarde en plaats van de FDG-PET-scan binnen de diagnostiek van pulmonale vasculitiden zal verder moeten worden onderzocht De belangrijkste pulmonale symptomen of verschijnselen waarbij men aan de Niveau # de combinatie van astma en diffuse longafwijkingen (suggestief voor het Daarnaast kan vasculitis zich in de longen presenteren op een andere niet-specifieke HRCT-thorax, bronchoalveolaire lavage en eventueel longbiopsie vormen de hoeksteen van de pulmonale diagnostiek bij de verdenking op vasculitis Longfunctieonderzoek is van belang voor het bepalen van de ernst van de vasculitis en.
| 576 | nvmdl |
van die in andere organen literatuur over de waarde van een ANCA- + anti-GBM-bepaling in het nier- dan wel longbiopt Het heeft wel consequenties omdat bij een pulmonaal-renaalsyndroom op basis van anti-GBM intensieve plasmaferese (naast cyclofosfamide en prednisolon) aangewezen is terwijl dit bij ANCA-geassocieerde vasculitis of niet (creatinine ( ###) of hooguit minder intensief (bij creatinine ) ### en/of dialyse afhankelijkheid) dient te gebeuren Verouderde en nieuwe technieken bij de diagnostiek van pulmonale vasculitis Sinds de opkomst van de HRCT-scan van de thorax is het gebruik van de pulmonalisangiografie bij de diagnostiek van vasculitis sterk afgenomen Daarenboven is pulmonalisangiografie weinig sensitief voor het afbeelden van ontstekingsverschijnselen of de gevolgen hiervan in de wand van De laatste jaren is een toenemend gebruik van FDG-PET-scintigrafie te zien bij de diagnostiek naar chronisch inflammatoire ziekten, inclusief vasculitiden In een enkel geval kan dit zelfs pathognomische beelden opleveren zoals bij de ziekte van Wegener Het betreft hier echter casuïstische meldingen en kleine series en de precieze waarde en plaats van de FDG-PET-scan binnen de diagnostiek van pulmonale vasculitiden zal verder moeten worden onderzocht De belangrijkste pulmonale symptomen of verschijnselen waarbij men aan de Niveau # de combinatie van astma en diffuse longafwijkingen (suggestief voor het Daarnaast kan vasculitis zich in de longen presenteren op een andere niet-specifieke HRCT-thorax, bronchoalveolaire lavage en eventueel longbiopsie vormen de hoeksteen van de pulmonale diagnostiek bij de verdenking op vasculitis Longfunctieonderzoek is van belang voor het bepalen van de ernst van de vasculitis en het inspiratoire volume in # seconde (FIV#), passend bij een hoge obstructie in de luchtwegen) of het syndroom van Churg-Strauss (reversibele vermindering van het expiratoire volume in # seconde (FEV#), passend bij bronchiale astma) Wanneer men vermoedt dat er bij een patiënt mogelijk sprake is van pulmonale vasculitis dient het onderzoek van de longen te worden uitgebreid met gericht aanvullend onderzoek, zoals HRCTthorax, een bronchoalveolaire lavage en eventueel een chirurgische longbiopsie Snelle verwijzing en/of overleg met een <INSTELLING> met ervaring in de diagnostiek en behandeling van deze potentieel levensbedreigende longaandoening wordt aanbevolen, m n bij patiënten die in korte tijd Bij een patiënt die zich presenteert met voor vasculitis verdachte symptomen in de longen dient de behandelende arts bedacht te zijn op het bestaan van een systemische vasculitis en dient altijd een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op interne organen, gewrichten, huid en zenuwstelsel te worden verricht, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat <PERSOON> JM Pulmonary Wegener's granulomatosis A clinical and imaging study of ## cases Chest ###; ## #<DATUM> Daum TE, <PERSOON> TV, Edell ES, Brutinel <PERSOON> UB, et al Tracheobronchial De <PERSOON> hemorrhage Diagnostic criteria and results in ### immunocompromised hosts <PERSOON> AJ Cigarette smoking and lung haemorrhage in glomerulonephritis caused by.
| 564 | nvmdl |
in # seconde (FIV#), passend bij een hoge obstructie in de luchtwegen) of het syndroom van Churg-Strauss (reversibele vermindering van het expiratoire volume in # seconde (FEV#), passend bij bronchiale astma) Wanneer men vermoedt dat er bij een patiënt mogelijk sprake is van pulmonale vasculitis dient het onderzoek van de longen te worden uitgebreid met gericht aanvullend onderzoek, zoals HRCTthorax, een bronchoalveolaire lavage en eventueel een chirurgische longbiopsie Snelle verwijzing en/of overleg met een <INSTELLING> met ervaring in de diagnostiek en behandeling van deze potentieel levensbedreigende longaandoening wordt aanbevolen, m n bij patiënten die in korte tijd Bij een patiënt die zich presenteert met voor vasculitis verdachte symptomen in de longen dient de behandelende arts bedacht te zijn op het bestaan van een systemische vasculitis en dient altijd een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek gericht op interne organen, gewrichten, huid en zenuwstelsel te worden verricht, alsmede laboratorium- en ander aanvullend onderzoek, omdat <PERSOON> JM Pulmonary Wegener's granulomatosis A clinical and imaging study of ## cases Chest ###; ## #<DATUM> Daum TE, <PERSOON> TV, Edell ES, Brutinel <PERSOON> UB, et al Tracheobronchial De <PERSOON> hemorrhage Diagnostic criteria and results in ### immunocompromised hosts <PERSOON> AJ Cigarette smoking and lung haemorrhage in glomerulonephritis caused by Idiopathic interstitial pneumonia do community and academic physicians agree on diagnosis? <PERSOON> Med Flaherty KR, <PERSOON> TE <PERSOON> JP #rd, Colby TV, <PERSOON> WD, et al Idiopathic interstitial pneumonia what is the effect of a multidisciplinary approach to diagnosis? <PERSOON> Med <PERSOON-##> TV Surgical pathology of diffuse infiltrative lung disease Grune and <PERSOON-##> MI Diffuse alveolar hemorrhage In <PERSOON-##> MI and <PERSOON> TE, editors Interstitial lung disease <PERSOON-##> Inc, Hamilton ###; pag ###-## <PERSOON-##> radiological manifestations of Wegener's Jennette JC, Falk RJ Small-vessel vasculitis <PERSOON-##> J Med ###; ### ###-### Jennings CA, <PERSOON> TE, <PERSOON-##> MI Diffuse alveolar hemorrhage with underlying isolated, pauciimmune pulmonary capillaritis <PERSOON-##> vasculitis In <PERSOON-##> MI and <PERSOON> TE, editors Interstitial lung disease <PERSOON-##> E van, et al Pathogenesis of #a # Welke gastro-intestinale klachten en klinische verschijningsvormen kunnen voorkomen in het kader van een (bekende) systemische vasculitis? Hoe vaak komen deze voor? #a # Welke systemische vasculitiden kunnen gepaard gaan met betrokkenheid van de tractus #b Welke systemisch vasculitiden kunnen gepaard gaan met betrokkenheid van de tractus #c Welke klachten buiten de tractus digestivus kunnen wijzen op een systemische vasculitis? #c.
| 601 | nvmdl |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.