text
stringlengths 80
6.25k
| text_len
int64 32
3.12k
| src
stringclasses 7
values |
|---|---|---|
vermeld onder âabsolute indicatieâ dienen altijd doorverwezen te worden voor De projectgroep is van mening dat doorverwijzing voor hartrevalidatie met de patiënt overwogen dient te De projectgroep is van mening dat bij het vermoeden van ernstige cognitieve stoornissen, de patiënt Deze module beschrijft welke groepen patiënten (diagnosegroepen) in aanmerking komen voor (onderdelen van) hartrevalidatie Verder wordt ingegaan op contra-indicaties voor het deelnemen aan (onderdelen van) een revalidatieprogramma Ook wordt de rol van de cardioloog als poortwachter voor de hartrevalidatie toegelicht, evenals de verschillende wijzen waarop deze rol ingevuld kan worden Ten slotte wordt kort ingegaan op de In principe hebben alle hartpatiënten profijt van hartrevalidatie (Jolliffe ###) De meeste hartpatiënten zijn na het (recent) doormaken van een cardiaal incident geïndiceerd voor hartrevalidatie Daarnaast kunnen ook hartpatiënten in een meer chronische fase in aanmerking komen voor hartrevalidatie Hartrevalidatie is vrijwel altijd mogelijk, omdat het programma op maat wordt aangeboden (Jolliffe ###) Naar de effecten van hartrevalidatie is veel onderzoek verricht bij patiënten met coronarialijden (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###, <PERSOON> ###a, Blumenthal ###b, <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, NHS Centre for Reviews and <PERSOON> diagnosegroepen die op basis hiervan doorverwezen moeten worden zijn Patiënten met een acuut coronair syndroom (ACS), waaronder een acuut myocardinfarct (AMI) en Patiënten die een omleidingsoperatie (Coronary Artery Bypass Grafting (CABG)) hebben gehad Op grond van de literatuur kan gesteld worden dat voor bovenstaande groepen patiënten het bewijs is geleverd dat hartrevalidatie zinvol en effectief is Met hartrevalidatie kunnen bij deze patiënten de volgende effecten Voor een aantal patiëntengroepen is het wetenschappelijk bewijs wat minder sterk De projectgroep zowel als de Cardiac Rehabilitation Section van de European Assocation of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation Jolliffe ### adviseert om bij de volgende patiëntengroepen, samen met de patiënt, hartrevalidatie te Bij twijfel dient in elk geval doorverwezen te worden, om zo via screening en een intakegesprek vast te stellen of er een indicatie voor interventies is De aanbevelingen in het algemene deel van deze richtlijn richten zich vooral Ãf een patiënt die voldoet aan de indicaties uit deze module ook in aanmerking komt voor hartrevalidatie, en zo ja voor welke onderdelen, kan worden vastgesteld door het evalueren van fysiek, psychisch en sociaal functioneren (zie indicatiestelling in Revalidatie op maat hulpmiddelen indicatiestelling) In het algemeen kan Hartpatiënten die onvoldoende gemotiveerd zijn en ook niet overtuigd kunnen worden van het belang van Voor de cardioloog is het belangrijk om te weten dat hartrevalidatie (fase II) kan bestaan uit.
| 524 | fms |
###, <PERSOON> diagnosegroepen die op basis hiervan doorverwezen moeten worden zijn Patiënten met een acuut coronair syndroom (ACS), waaronder een acuut myocardinfarct (AMI) en Patiënten die een omleidingsoperatie (Coronary Artery Bypass Grafting (CABG)) hebben gehad Op grond van de literatuur kan gesteld worden dat voor bovenstaande groepen patiënten het bewijs is geleverd dat hartrevalidatie zinvol en effectief is Met hartrevalidatie kunnen bij deze patiënten de volgende effecten Voor een aantal patiëntengroepen is het wetenschappelijk bewijs wat minder sterk De projectgroep zowel als de Cardiac Rehabilitation Section van de European Assocation of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation Jolliffe ### adviseert om bij de volgende patiëntengroepen, samen met de patiënt, hartrevalidatie te Bij twijfel dient in elk geval doorverwezen te worden, om zo via screening en een intakegesprek vast te stellen of er een indicatie voor interventies is De aanbevelingen in het algemene deel van deze richtlijn richten zich vooral Ãf een patiënt die voldoet aan de indicaties uit deze module ook in aanmerking komt voor hartrevalidatie, en zo ja voor welke onderdelen, kan worden vastgesteld door het evalueren van fysiek, psychisch en sociaal functioneren (zie indicatiestelling in Revalidatie op maat hulpmiddelen indicatiestelling) In het algemeen kan Hartpatiënten die onvoldoende gemotiveerd zijn en ook niet overtuigd kunnen worden van het belang van Voor de cardioloog is het belangrijk om te weten dat hartrevalidatie (fase II) kan bestaan uit Wanneer de cardioloog vermoedt dat er grote belemmeringen zijn voor het bereiken van de fysieke, psychische, sociale doelen en/of voor het bevorderen van een gezonde leefstijl, dient in overleg met de patiënt gespecialiseerde revalidatiezorg Gespecialiseerde revalidatiezorg wordt in elk geval aanbevolen bij het vermoeden van ernstige cognitieve stoornissen (geheugen, aandacht, concentratie) De ernst en mate van de cognitieve stoornissen zullen dan als onderdeel van deze revalidatiezorg worden vastgesteld (zie ook indicaties voor klinische hartrevalidatie in Het is ook mogelijk dat de hartpatiënt onvoldoende gemotiveerd is Dit kan echter samenhangen met depressieve symptomen, angstsymptomen en/of gebrek aan sociale steun Onder deze condities nemen patiënten minder vaak deel aan hartrevalidatie, en als ze dat wel doen, houden ze hartrevalidatie minder lang vol Echter, dergelijke negatieve condities zijn effectief te behandelen binnen de hartrevalidatie zoals die in deze richtlijn beschreven wordt Deze patiënten moeten informatie krijgen over het belang van hartrevalidatie en zullen vaak overtuigd moeten worden Het is tenslotte ook mogelijk dat de cardioloog in overleg met de patiënt (en mogelijk de huisarts) besluit om de patiënt eerst door te verwijzen voor individuele behandeling, bijvoorbeeld intakegesprek gegevens ten behoeve van de indicatiestelling Er zullen cardiologen zijn die graag met de patiënt het hartrevalidatie aanbod willen doorspreken en de patiënt alvast willen voorbereiden op wat hij waarschijnlijk aangeboden krijgt Andere cardiologen zullen het prettig vinden alleen door te verwijzen en deze onderwerpen over te laten aan de hartrevalidatiecoördinator Volgens deze herziene richtlijn zijn beide vormen mogelijk In hartrevalidatiecentra is doorgaans een specifieke cardioloog aangewezen als eindverantwoordelijke voor de.
| 566 | fms |
van de fysieke, psychische, sociale doelen en/of voor het bevorderen van een gezonde leefstijl, dient in overleg met de patiënt gespecialiseerde revalidatiezorg Gespecialiseerde revalidatiezorg wordt in elk geval aanbevolen bij het vermoeden van ernstige cognitieve stoornissen (geheugen, aandacht, concentratie) De ernst en mate van de cognitieve stoornissen zullen dan als onderdeel van deze revalidatiezorg worden vastgesteld (zie ook indicaties voor klinische hartrevalidatie in Het is ook mogelijk dat de hartpatiënt onvoldoende gemotiveerd is Dit kan echter samenhangen met depressieve symptomen, angstsymptomen en/of gebrek aan sociale steun Onder deze condities nemen patiënten minder vaak deel aan hartrevalidatie, en als ze dat wel doen, houden ze hartrevalidatie minder lang vol Echter, dergelijke negatieve condities zijn effectief te behandelen binnen de hartrevalidatie zoals die in deze richtlijn beschreven wordt Deze patiënten moeten informatie krijgen over het belang van hartrevalidatie en zullen vaak overtuigd moeten worden Het is tenslotte ook mogelijk dat de cardioloog in overleg met de patiënt (en mogelijk de huisarts) besluit om de patiënt eerst door te verwijzen voor individuele behandeling, bijvoorbeeld intakegesprek gegevens ten behoeve van de indicatiestelling Er zullen cardiologen zijn die graag met de patiënt het hartrevalidatie aanbod willen doorspreken en de patiënt alvast willen voorbereiden op wat hij waarschijnlijk aangeboden krijgt Andere cardiologen zullen het prettig vinden alleen door te verwijzen en deze onderwerpen over te laten aan de hartrevalidatiecoördinator Volgens deze herziene richtlijn zijn beide vormen mogelijk In hartrevalidatiecentra is doorgaans een specifieke cardioloog aangewezen als eindverantwoordelijke voor de In de situatie waarin de patiënt via een opname met een cardiaal incident wordt verwezen is dit vanzelfsprekend In de praktijk blijkt een deel van de doorverwezen patiënten echter niet direct na opname, en vaak niet door de cardioloog verwezen te zijn Aangezien er specifieke kennis nodig is voor correcte (contra-)indicaties met betrekking tot cardiaal-medische belastbaarheid, is de projectgroep van mening dat voor iedere patiënt de feitelijke doorverwijzing voor hartrevalidatie door een cardioloog moet worden uitgevoerd, dus ook voor diegenen die via een andere setting Om de veiligheid en kwaliteit van fase II-hartrevalidatie te waarborgen en de te ontwikkelen DBC te onderbouwen, zijn door de NVVC praktijkeisen opgesteld Er is voor gekozen om op grond van de complexiteit te maken in drie verschillende levels van hartrevalidatie Voor elk van deze levels zijn afzonderlijke praktijkeisen Deze modules beschrijven welke doelen er gesteld kunnen worden in het hartrevalidatieprogramma Het hartrevalidatieprogramma is altijd toegesneden op het individu en zijn ziektebeeld Het is erop gericht om de onderliggende oorzaak van de ziekte gunstig te beïnvloeden, de patiënt in een zo vroeg mogelijk stadium in de best mogelijke fysieke, psychische en sociale conditie te brengen en/of te houden om daarmee een zo optimaal mogelijk functioneren en participeren te garanderen Om revalidatie âop maatâ te kunnen bieden, moet samen met de patiënt worden vastgesteld welke doelen men wil bereiken en welke interventies in welke vorm gevolgd worden (zie tabel D) Afhankelijk van de doelen wordt in overleg met de patiënt een programma op maat.
| 565 | fms |
de situatie waarin de patiënt via een opname met een cardiaal incident wordt verwezen is dit vanzelfsprekend In de praktijk blijkt een deel van de doorverwezen patiënten echter niet direct na opname, en vaak niet door de cardioloog verwezen te zijn Aangezien er specifieke kennis nodig is voor correcte (contra-)indicaties met betrekking tot cardiaal-medische belastbaarheid, is de projectgroep van mening dat voor iedere patiënt de feitelijke doorverwijzing voor hartrevalidatie door een cardioloog moet worden uitgevoerd, dus ook voor diegenen die via een andere setting Om de veiligheid en kwaliteit van fase II-hartrevalidatie te waarborgen en de te ontwikkelen DBC te onderbouwen, zijn door de NVVC praktijkeisen opgesteld Er is voor gekozen om op grond van de complexiteit te maken in drie verschillende levels van hartrevalidatie Voor elk van deze levels zijn afzonderlijke praktijkeisen Deze modules beschrijven welke doelen er gesteld kunnen worden in het hartrevalidatieprogramma Het hartrevalidatieprogramma is altijd toegesneden op het individu en zijn ziektebeeld Het is erop gericht om de onderliggende oorzaak van de ziekte gunstig te beïnvloeden, de patiënt in een zo vroeg mogelijk stadium in de best mogelijke fysieke, psychische en sociale conditie te brengen en/of te houden om daarmee een zo optimaal mogelijk functioneren en participeren te garanderen Om revalidatie âop maatâ te kunnen bieden, moet samen met de patiënt worden vastgesteld welke doelen men wil bereiken en welke interventies in welke vorm gevolgd worden (zie tabel D) Afhankelijk van de doelen wordt in overleg met de patiënt een programma op maat Deze doelen zijn onderverdeeld in fysieke doelen, psychische doelen, sociale doelen en doelen met betrekking tot het beïnvloeden van risicogedrag Deze doelen worden in deze module beschreven, en ook worden de redenen waarom deze doelen van belang zijn onderbouwd aan de hand van Tabel D Vier typen doelen voor hartrevalidatie fysieke, psychische, en sociale doelen en doelen met betrekking De aanbevelingen voor de fysieke doelen zijn te vinden in tabel D van de hoofdmodule 'Doelen in het het optimaliseren van Het is aangetoond dat fysieke training het inspanningsvermogen verhoogt zonder Het is aangetoond dat regelmatige lichamelijke activiteit een belangrijke rol speelt in mellitus type #, osteoporose, colonkanker en angst en depressie (Niveau A; klasse I) Fysieke doelen zijn het leren kennen van fysieke grenzen (#), het leren omgaan met fysieke beperkingen (#) en het optimaliseren van het inspanningsvermogen (#) Daarnaast kan het overwinnen van angst voor inspanning een fysiek doel zijn (#) Tijdens een bewegingsprogramma doet de patiënt ervaring op met bewegen, waardoor de angst voor inspanning kan verminderen Ook het ontwikkelen en onderhouden van een actieve leefstijl is een belangrijk fysiek doel (##), dat niet alleen betrekking heeft op de periode van hartrevalidatie maar zeker ook op de periode daarna en daarom onder de leefstijldoelen wordt geschaard Door het ontwikkelen van plezier in bewegen en door het begeleiden van de patiënt bij het thuis actief zijn, leert de patiënt om bewegingsactiviteiten te integreren in zijn leefpatroon (zie voor de genoemde doelen tabel D) De conclusies van.
| 578 | fms |
Deze doelen zijn onderverdeeld in fysieke doelen, psychische doelen, sociale doelen en doelen met betrekking tot het beïnvloeden van risicogedrag Deze doelen worden in deze module beschreven, en ook worden de redenen waarom deze doelen van belang zijn onderbouwd aan de hand van Tabel D Vier typen doelen voor hartrevalidatie fysieke, psychische, en sociale doelen en doelen met betrekking De aanbevelingen voor de fysieke doelen zijn te vinden in tabel D van de hoofdmodule 'Doelen in het het optimaliseren van Het is aangetoond dat fysieke training het inspanningsvermogen verhoogt zonder Het is aangetoond dat regelmatige lichamelijke activiteit een belangrijke rol speelt in mellitus type #, osteoporose, colonkanker en angst en depressie (Niveau A; klasse I) Fysieke doelen zijn het leren kennen van fysieke grenzen (#), het leren omgaan met fysieke beperkingen (#) en het optimaliseren van het inspanningsvermogen (#) Daarnaast kan het overwinnen van angst voor inspanning een fysiek doel zijn (#) Tijdens een bewegingsprogramma doet de patiënt ervaring op met bewegen, waardoor de angst voor inspanning kan verminderen Ook het ontwikkelen en onderhouden van een actieve leefstijl is een belangrijk fysiek doel (##), dat niet alleen betrekking heeft op de periode van hartrevalidatie maar zeker ook op de periode daarna en daarom onder de leefstijldoelen wordt geschaard Door het ontwikkelen van plezier in bewegen en door het begeleiden van de patiënt bij het thuis actief zijn, leert de patiënt om bewegingsactiviteiten te integreren in zijn leefpatroon (zie voor de genoemde doelen tabel D) De conclusies van inspanningsvermogen Het inspanningsvermogen kan objectief verminderd zijn door de ernst van het cardiale uithoudingsvermogen en coördinatie kan bijdragen aan een verminderd objectief uithoudingsvermogen, evenals een gebrek aan vaardigheid om deze eigenschappen aan te spreken bij lichamelijke activiteiten in persoonlijke verzorging (ADL), sport, werk, en/of hobbyâs Tenslotte kunnen lichamelijke inactiviteit vóór de opname en Het inspanningsvermogen kan subjectief verminderd zijn door angst voor inspanning, invaliditeitsbeleving, Afhankelijk van het doel kan een bewegingsprogramma bestaan uit bewegen gericht op het optimaliseren van het inspanningsvermogen en/of uit bewegen gericht op het ontwikkelen van een actieve leefstijl Bewegen gericht op het optimaliseren van het inspanningsvermogen omvat fysieke training van het aërobe (algehele) actieve leefstijl gaat het om het hebben van plezier in bewegen en/of het bestrijden van risicofactoren Daarbij zal de trainingsprikkel minder intensief zijn dan bij fysieke training gericht op het optimaliseren van het Indien het bewegingsprogramma is gericht op verbetering van het objectieve inspanningsvermogen, is het essentieel dat adequate fysiologische trainingsprincipes worden toegepast om de gewenste fysiologische In ## van de ## gerandomiseerde en gecontroleerde trials trad een significante verbetering van het inspanningsvermogen op na fysieke training Deze verbetering trad op wanneer een minimale trainingsfrequentie van drie maal per week gedurende twaalf of meer weken werd aangehouden De duur van de training varieerde van ## tot ## minuten, en betrof een trainingsintensiteit van ## tot ##% van de maximale hartfrequentie (Wilhelmsen ###, DeBusk ###, Nolwajka ###, Mayou ###, Carson ###, Bengtsson ###,.
| 598 | fms |
inspanningsvermogen Het inspanningsvermogen kan objectief verminderd zijn door de ernst van het cardiale uithoudingsvermogen en coördinatie kan bijdragen aan een verminderd objectief uithoudingsvermogen, evenals een gebrek aan vaardigheid om deze eigenschappen aan te spreken bij lichamelijke activiteiten in persoonlijke verzorging (ADL), sport, werk, en/of hobbyâs Tenslotte kunnen lichamelijke inactiviteit vóór de opname en Het inspanningsvermogen kan subjectief verminderd zijn door angst voor inspanning, invaliditeitsbeleving, Afhankelijk van het doel kan een bewegingsprogramma bestaan uit bewegen gericht op het optimaliseren van het inspanningsvermogen en/of uit bewegen gericht op het ontwikkelen van een actieve leefstijl Bewegen gericht op het optimaliseren van het inspanningsvermogen omvat fysieke training van het aërobe (algehele) actieve leefstijl gaat het om het hebben van plezier in bewegen en/of het bestrijden van risicofactoren Daarbij zal de trainingsprikkel minder intensief zijn dan bij fysieke training gericht op het optimaliseren van het Indien het bewegingsprogramma is gericht op verbetering van het objectieve inspanningsvermogen, is het essentieel dat adequate fysiologische trainingsprincipes worden toegepast om de gewenste fysiologische In ## van de ## gerandomiseerde en gecontroleerde trials trad een significante verbetering van het inspanningsvermogen op na fysieke training Deze verbetering trad op wanneer een minimale trainingsfrequentie van drie maal per week gedurende twaalf of meer weken werd aangehouden De duur van de training varieerde van ## tot ## minuten, en betrof een trainingsintensiteit van ## tot ##% van de maximale hartfrequentie (<PERSOON> training draagt tevens bij tot de vermindering van symptomen bij patiënten met angina pectoris en chronisch hartfalen Ades ### Door fysieke training vinden zowel op centraal (cardiaal) als op perifeer (myogeen en vasculair) niveau fysiologische adaptaties plaats De totale cardiale sterfte daalt met ##% Jolliffe ### Ook op oudere leeftijd (<LEEFTIJD> jaar en ouder) draagt fysieke training bij aan verlaging van de sterftecijfers Wannamerthee ### Onduidelijk is echter wat het meest effectief is in het verlagen van het sterftecijfer fysieke training alleen of fysieke training als onderdeel van een revalidatieprogramma (Jolliffe ###) Bewegen gericht op het ontwikkelen van een actieve leef stijl Een belangrijk doel bij bewegen gericht op het ontwikkelen van een actieve leefstijl is het beïnvloeden van risicofactoren (zie tabel E) Lichamelijke inactiviteit is een belangrijke risicofactor voor de gezondheid (zie module Beïnvloeding van risicogedrag) Wanneer gekeken wordt naar de prevalenties van de belangrijkste risicofactoren voor harten vaatziekten, dan blijkt dat lichamelijke inactiviteit het vaakst voorkomt ##% van de volwassen bevolking beweegt minder dan wordt geadviseerd in de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) Regelmatige lichamelijke activiteit vermindert de kans op hart- en vaatziekten, osteoporose, diabetes mellitus type II, colonkanker, angst en depressie (Pate ###) Binnen de hartrevalidatie zou het accent bij het beïnvloeden van risicofactoren vooral moeten liggen op het bewegen gericht op het ontwikkelen van een actieve leefstijl.
| 551 | fms |
###, Newton ###, Oldridge ###, Engblom ###, Gianuzzi ###, Schuler ###, Gianuzzi ###, Hambrecht ###, DeBusk ###, Fysieke training draagt tevens bij tot de vermindering van symptomen bij patiënten met angina pectoris en chronisch hartfalen Ades ### Door fysieke training vinden zowel op centraal (cardiaal) als op perifeer (myogeen en vasculair) niveau fysiologische adaptaties plaats De totale cardiale sterfte daalt met ##% Jolliffe ### Ook op oudere leeftijd (<LEEFTIJD> jaar en ouder) draagt fysieke training bij aan verlaging van de sterftecijfers Wannamerthee ### Onduidelijk is echter wat het meest effectief is in het verlagen van het sterftecijfer fysieke training alleen of fysieke training als onderdeel van een revalidatieprogramma (Jolliffe ###) Bewegen gericht op het ontwikkelen van een actieve leef stijl Een belangrijk doel bij bewegen gericht op het ontwikkelen van een actieve leefstijl is het beïnvloeden van risicofactoren (zie tabel E) Lichamelijke inactiviteit is een belangrijke risicofactor voor de gezondheid (zie module Beïnvloeding van risicogedrag) Wanneer gekeken wordt naar de prevalenties van de belangrijkste risicofactoren voor harten vaatziekten, dan blijkt dat lichamelijke inactiviteit het vaakst voorkomt ##% van de volwassen bevolking beweegt minder dan wordt geadviseerd in de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) Regelmatige lichamelijke activiteit vermindert de kans op hart- en vaatziekten, osteoporose, diabetes mellitus type II, colonkanker, angst en depressie (Pate ###) Binnen de hartrevalidatie zou het accent bij het beïnvloeden van risicofactoren vooral moeten liggen op het bewegen gericht op het ontwikkelen van een actieve leefstijl Uitgedrukt in termen van verbruikte energie is het voor cardiorespiratoire fitheid nodig om door fysieke activiteit ongeveer ### kcal per week extra te verbruiken, voor het stoppen van het atherosclerotische proces ### kcal per week en voor regressie van atherosclerotische laesies minimaal ### kcal per week (Hambrecht ###) Voor het verbruik van ### kcal per week zijn matig intensieve sportactiviteiten nodig gedurende ca # tot # uren Dit is In studies waarbij de hartrevalidatie slechts bestond uit fysieke training (zonder intensieve interventies in de voeding) zijn gunstige effecten waargenomen op de risicofactoren voor hart- en vaatziekten het lipidenprofiel en het glucosemetabolisme verbeterden en het lichaamsgewicht daalde enigszins Ades ### Rubins en collegaâs vonden dat de verhoging van het HDL-cholesterol na fysieke training gelijk is aan die na behandeling met medicatie Dit gold ook voor de verlaging van het LDL-cholesterol Rubins ### Als verhoging van het HDLcholesterol het doel van de training is, dan is de tijdsduur van de inspanning belangrijker dan de intensiteit Met andere woorden het aantal kilometers per week dat gelopen, gejogd of gerend wordt, telt zwaarder dan de Het is sterk aan te bevelen om alle patiënten die doorverwezen worden voor hartrevalidatie te screenen op Bij ongeveer ##% van de patiënten komen na een cardiaal incident psychische een subklinische depressie tijdens de opname voor een cardiaal incident (Niveau ⢠##% van de patiënten die een cardiaal incident doormaken vertonen tijdens de ⢠Depressieve symptomen zijn bij ##% van de patiënten reeds voor het cardiale.
| 648 | fms |
energie is het voor cardiorespiratoire fitheid nodig om door fysieke activiteit ongeveer ### kcal per week extra te verbruiken, voor het stoppen van het atherosclerotische proces ### kcal per week en voor regressie van atherosclerotische laesies minimaal ### kcal per week (Hambrecht ###) Voor het verbruik van ### kcal per week zijn matig intensieve sportactiviteiten nodig gedurende ca # tot # uren Dit is In studies waarbij de hartrevalidatie slechts bestond uit fysieke training (zonder intensieve interventies in de voeding) zijn gunstige effecten waargenomen op de risicofactoren voor hart- en vaatziekten het lipidenprofiel en het glucosemetabolisme verbeterden en het lichaamsgewicht daalde enigszins Ades ### Rubins en collegaâs vonden dat de verhoging van het HDL-cholesterol na fysieke training gelijk is aan die na behandeling met medicatie Dit gold ook voor de verlaging van het LDL-cholesterol Rubins ### Als verhoging van het HDLcholesterol het doel van de training is, dan is de tijdsduur van de inspanning belangrijker dan de intensiteit Met andere woorden het aantal kilometers per week dat gelopen, gejogd of gerend wordt, telt zwaarder dan de Het is sterk aan te bevelen om alle patiënten die doorverwezen worden voor hartrevalidatie te screenen op Bij ongeveer ##% van de patiënten komen na een cardiaal incident psychische een subklinische depressie tijdens de opname voor een cardiaal incident (Niveau ⢠##% van de patiënten die een cardiaal incident doormaken vertonen tijdens de ⢠Depressieve symptomen zijn bij ##% van de patiënten reeds voor het cardiale cardiale aandoeningen anders dan een myocardinfarct is gelijk aan het vóórkomen ⢠De meerderheid van de patiënten die gedurende opname depressieve symptomen vertonen, laten tot ten minste ## maanden na opname nog steeds ⢠Tot een derde van de patiënten die gedurende opname geen depressieve symptomen heeft, ontwikkelt tot <LEEFTIJD> jaar na het incident wel depressieve angstsymptomen tijdens de opname in verband met een cardiaal incident (Niveau ⢠Tot ##% van de patiënten vertoont tijdens de opname in verband met een ⢠Tot ten minste ## maanden na het cardiale incident wordt bij patiënten een ⢠Patiënten met depressieve symptomen klachten hebben een slechtere ⢠Patiënten met nieuwe depressieve symptomen na een cardiaal incident huidige depressieve symptomen reeds voor het cardiale incident aanwezig waren ⢠Vrouwen ontwikkelen na het doormaken van een cardiaal incident vaker en ⢠De ernst van het cardiale incident is niet voorspellend voor het ontstaan van ⢠Hartpatiënten met een incidente depressie hebben een slechtere prognose met betrekking tot zowel cardiale morbiditeit en mortaliteit dan patiënten die eerder ⢠β-blokkers hebben geen invloed op het ontstaan van depressieve symptomen ⢠Sociale steun beschermt tegen het ontwikkelen van psychische symptomen Psychische doelen in de hartrevalidatie zijn het herwinnen van emotioneel evenwicht (#), het op een functionele manier leren omgaan met de hartziekte (#) en het overwinnen van angst voor inspanning (#) (zie voor de genoemde doelen tabel D) De conclusies van de literatuurstudies staan onder Conclusies Als gevolg van het.
| 612 | fms |
myocardinfarct is gelijk aan het vóórkomen ⢠De meerderheid van de patiënten die gedurende opname depressieve symptomen vertonen, laten tot ten minste ## maanden na opname nog steeds ⢠Tot een derde van de patiënten die gedurende opname geen depressieve symptomen heeft, ontwikkelt tot <LEEFTIJD> jaar na het incident wel depressieve angstsymptomen tijdens de opname in verband met een cardiaal incident (Niveau ⢠Tot ##% van de patiënten vertoont tijdens de opname in verband met een ⢠Tot ten minste ## maanden na het cardiale incident wordt bij patiënten een ⢠Patiënten met depressieve symptomen klachten hebben een slechtere ⢠Patiënten met nieuwe depressieve symptomen na een cardiaal incident huidige depressieve symptomen reeds voor het cardiale incident aanwezig waren ⢠Vrouwen ontwikkelen na het doormaken van een cardiaal incident vaker en ⢠De ernst van het cardiale incident is niet voorspellend voor het ontstaan van ⢠Hartpatiënten met een incidente depressie hebben een slechtere prognose met betrekking tot zowel cardiale morbiditeit en mortaliteit dan patiënten die eerder ⢠β-blokkers hebben geen invloed op het ontstaan van depressieve symptomen ⢠Sociale steun beschermt tegen het ontwikkelen van psychische symptomen Psychische doelen in de hartrevalidatie zijn het herwinnen van emotioneel evenwicht (#), het op een functionele manier leren omgaan met de hartziekte (#) en het overwinnen van angst voor inspanning (#) (zie voor de genoemde doelen tabel D) De conclusies van de literatuurstudies staan onder Conclusies Als gevolg van het Vervolgens kunnen deze psychische symptomen een rol spelen in het voortbestaan en verergeren van cardiovasculaire problematiek en daarmee de kans op een herhaald cardiaal incident vergroten Hieronder wordt eerst ingegaan op het voorkomen van psychische symptomen, en daarna op de gevolgen ervan Het doormaken van een cardiaal incident is een ingrijpende levensgebeurtenis waardoor de patiënt zich op fysiek en mentaal vlak moet aanpassen aan een nieuwe situatie Bij de meeste patiënten is het emotioneel De patiënt moet zich aanpassen aan de wetenschap een mogelijk verhoogd risico te hebben op nieuwe cardiale incidenten of verslechtering van de huidige situatie Uiteindelijk zal er weer herstel van participatie in de samenleving (gezin, werk, enz ) moeten komen Aanpassingen aan de nieuwe situatie gaan vaak gepaard met psychische symptomen Uit de resultaten van een grote interventiestudie naar de effecten van een behandeling van âdistressâ bij patiënten na een myocardinfarct, blijkt dat over één jaar tijd gemeten ##% van de patiënten last heeft van psychische symptomen, variërend van een verstoord emotioneel evenwicht, depressieve symptomen hebben last van een lichte mate van psychische symptomen â we noemen dit in deze richtlijn een verstoord Bij een kleinere groep patiënten is er sprake van een ernstigere mate van psychische symptomen Zij hebben symptomen van depressie en/of angst, en hierbij dient de psychiater/psycholoog onderscheid te maken tussen een subklinisch niveau van symptomen of een stoornis Een voldoende mate van symptomen geeft uiteindelijk een psychiatrische diagnose Met name over de groep met depressieve symptomen is veel literatuur beschikbaar.
| 589 | fms |
voortbestaan en verergeren van cardiovasculaire problematiek en daarmee de kans op een herhaald cardiaal incident vergroten Hieronder wordt eerst ingegaan op het voorkomen van psychische symptomen, en daarna op de gevolgen ervan Het doormaken van een cardiaal incident is een ingrijpende levensgebeurtenis waardoor de patiënt zich op fysiek en mentaal vlak moet aanpassen aan een nieuwe situatie Bij de meeste patiënten is het emotioneel De patiënt moet zich aanpassen aan de wetenschap een mogelijk verhoogd risico te hebben op nieuwe cardiale incidenten of verslechtering van de huidige situatie Uiteindelijk zal er weer herstel van participatie in de samenleving (gezin, werk, enz ) moeten komen Aanpassingen aan de nieuwe situatie gaan vaak gepaard met psychische symptomen Uit de resultaten van een grote interventiestudie naar de effecten van een behandeling van âdistressâ bij patiënten na een myocardinfarct, blijkt dat over één jaar tijd gemeten ##% van de patiënten last heeft van psychische symptomen, variërend van een verstoord emotioneel evenwicht, depressieve symptomen hebben last van een lichte mate van psychische symptomen â we noemen dit in deze richtlijn een verstoord Bij een kleinere groep patiënten is er sprake van een ernstigere mate van psychische symptomen Zij hebben symptomen van depressie en/of angst, en hierbij dient de psychiater/psycholoog onderscheid te maken tussen een subklinisch niveau van symptomen of een stoornis Een voldoende mate van symptomen geeft uiteindelijk een psychiatrische diagnose Met name over de groep met depressieve symptomen is veel literatuur beschikbaar tijdens de screening te onderscheiden Uit de wetenschappelijke literatuur blijkt dat de effectiviteit van behandelingen samenhangt met de mate van psychische symptomen In de praktijk worden de ziektebeelden en oorzaken behorende bij de psychische symptomen soms verschillend benoemd, mede afhankelijk van de discipline (psychologie, psychiatrie, cardiologie) De bijlage Terminologie biedt een overzicht waarin deze terminologie wordt gecombineerd, zodat zicht wordt verkregen op overlap en vergelijkbaarheid Professionals constateren in de praktijk vaak milde psychische symptomen (hier verstoord emotioneel evenwicht genoemd) Hoewel er geen apart onderzoek naar is gedaan, kan uit de cijfers worden afgeleid dat het gaat om ## tot ##% van de patiënten die in aanmerking komen voor hartrevalidatie (<PERSOON> ###) Naar indruk van de professionals vormen de patiënten met een verstoord emotioneel evenwicht de grootste groep, en komen (subklinische) depressie en symptomen gevonden, gemeten met vragenlijsten (Dobbels ###, Van <PERSOON> ###); een metaanalyse laat een gewogen gemiddelde van ##,#% zien (Thombs ###) Bij #% tot ##% van de patiënten is er gedurende de ziekenhuisopname sprake van een depressieve stoornis (Dobbels ###, Van <PERSOON> ###), vastgesteld met een gestructureerd interview; dit Uit recente meta-analyses en systematische literatuurstudies naar het vóórkomen van depressieve symptomen of stoornissen na een myocardinfarct blijkt dat tot ## maanden na het incident bij een belangrijk deel van de depressieve symptomen pas in het verloop van <LEEFTIJD> jaar na het cardiale incident (<PERSOON> ###,.
| 592 | fms |
literatuur blijkt dat de effectiviteit van behandelingen samenhangt met de mate van psychische symptomen In de praktijk worden de ziektebeelden en oorzaken behorende bij de psychische symptomen soms verschillend benoemd, mede afhankelijk van de discipline (psychologie, psychiatrie, cardiologie) De bijlage Terminologie biedt een overzicht waarin deze terminologie wordt gecombineerd, zodat zicht wordt verkregen op overlap en vergelijkbaarheid Professionals constateren in de praktijk vaak milde psychische symptomen (hier verstoord emotioneel evenwicht genoemd) Hoewel er geen apart onderzoek naar is gedaan, kan uit de cijfers worden afgeleid dat het gaat om ## tot ##% van de patiënten die in aanmerking komen voor hartrevalidatie (<PERSOON> ###) Naar indruk van de professionals vormen de patiënten met een verstoord emotioneel evenwicht de grootste groep, en komen (subklinische) depressie en symptomen gevonden, gemeten met vragenlijsten (Dobbels ###, Van <PERSOON> ###); een metaanalyse laat een gewogen gemiddelde van ##,#% zien (Thombs ###) Bij #% tot ##% van de patiënten is er gedurende de ziekenhuisopname sprake van een depressieve stoornis (Dobbels ###, Van <PERSOON> ###), vastgesteld met een gestructureerd interview; dit Uit recente meta-analyses en systematische literatuurstudies naar het vóórkomen van depressieve symptomen of stoornissen na een myocardinfarct blijkt dat tot ## maanden na het incident bij een belangrijk deel van de depressieve symptomen pas in het verloop van <LEEFTIJD> jaar na het cardiale incident (<PERSOON> ###, Bij ##% van de patiënten bij wie tijdens de ziekenhuisopname depressieve symptomen zijn vastgesteld, is er een voorgeschiedenis van depressieve symptomen of waren deze al aanwezig voor het cardiale incident (<PERSOON> ###) Het onderscheid tussen patiënten die al eerder bekend waren met depressieve symptomen en patiënten voor wie de depressieve symptomen nieuw zijn, zal belangrijk blijken met betrekking tot de effectiviteit van de behandeling (zie de module Interventies) De geschatte prevalentie van depressieve stoornissen bij patiënten met andere cardiale aandoeningen (IAP, PCI, CABG en hartklepchirurgie) is gelijk aan die bij patiënten met een myocardinfarct( Dobbels ###, Lichtman ###) Deze cijfers betekenen dat van de ### patiënten die in aanmerking komen voor hartrevalidatie, er rond de opname gemiddeld ## depressieve symptomen vertonen, terwijl tot ## patiënten in de loop van het jaar na het cardiale incident depressieve symptomen ontwikkelen In totaal hebben dus tot ## patiënten depressieve symptomen in het jaar na het cardiale incident Circa ## patiënten hadden al eerder depressieve symptomen, het gaat hierbij dus om een recidief of continuering Bij ## patiënten van de ### gaat het dus om nieuwe depressieve symptomen die in direct verband staan met het cardiale incident (ook wel aangeduid als âincidente Een systematische literatuurstudie en enkele prospectieve studies laten zien dat angstsymptomen en ###, <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Todaro ###), angststoornissen bij #% tot ##% van de patiënten (<PERSOON> ###, <PERSOON> komen dus in gelijke mate voor als depressieve symptomen;.
| 647 | fms |
tijdens de ziekenhuisopname depressieve symptomen zijn vastgesteld, is er een voorgeschiedenis van depressieve symptomen of waren deze al aanwezig voor het cardiale incident (<PERSOON> ###) Het onderscheid tussen patiënten die al eerder bekend waren met depressieve symptomen en patiënten voor wie de depressieve symptomen nieuw zijn, zal belangrijk blijken met betrekking tot de effectiviteit van de behandeling (zie de module Interventies) De geschatte prevalentie van depressieve stoornissen bij patiënten met andere cardiale aandoeningen (IAP, PCI, CABG en hartklepchirurgie) is gelijk aan die bij patiënten met een myocardinfarct( Dobbels ###, Lichtman ###) Deze cijfers betekenen dat van de ### patiënten die in aanmerking komen voor hartrevalidatie, er rond de opname gemiddeld ## depressieve symptomen vertonen, terwijl tot ## patiënten in de loop van het jaar na het cardiale incident depressieve symptomen ontwikkelen In totaal hebben dus tot ## patiënten depressieve symptomen in het jaar na het cardiale incident Circa ## patiënten hadden al eerder depressieve symptomen, het gaat hierbij dus om een recidief of continuering Bij ## patiënten van de ### gaat het dus om nieuwe depressieve symptomen die in direct verband staan met het cardiale incident (ook wel aangeduid als âincidente Een systematische literatuurstudie en enkele prospectieve studies laten zien dat angstsymptomen en ###, <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Todaro ###), angststoornissen bij #% tot ##% van de patiënten (<PERSOON> ###, <PERSOON> komen dus in gelijke mate voor als depressieve symptomen; Een kanttekening hierbij is dat er minder onderzoek naar angstsymptomen is gedaan dan naar depressieve symptomen In de onderzoeken wordt ook beschreven over welke vorm van angststoornissen het gaat (in termen van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fourth edition, text revision (DSM-IV-TR)) paniekstoornis gegeneraliseerde angststoornis (GAS) (tot ##%); sociale fobie (tot ##%); en minder voorkomende stoornissen zoals specifieke fobie en agorafobie (Fleet ###, Ginzburg ###, Bankier ###, Doerfler ###a, Todaro ###) Naast de angststoornissen zoals die in de DSM-IV-TR worden beschreven, worden in de praktijk vaak specifieke cardiale manifestaties van angst gezien Hierbij staan de lichamelijke klachten (bijvoorbeeld pijn op de borst, âfobischâ gedrag, bijvoorbeeld kinesiofobie (angst voor bewegen) Tot de indicatie voor hartrevalidatie behoort ook âhartangstâ een vorm van cardiale hypochondrie, die zich manifesteert door het optreden van cardiale klachten zoals pijn op de borst of hartkloppingen, en vervolgens angst, vaak leidend tot vermijdingsgedrag De bijlage Terminologie biedt ook een overzicht van gebruikelijke terminologie met betrekking tot Hartpatiënten met psychische comorbiditeit hebben een slechtere cardiovasculaire prognose Het is inmiddels nagenoeg bekend dat wanneer iemand in het jaar na zijn hartinfarct een depressie doormaakt, de kans op een nieuw hartinfarct aanzienlijk groter is (<PERSOON> ###) Om deze reden is behandeling belangrijk (zie ook de Van stress, depressie en angst is bewezen dat er een verhoogd risico is op cardiale morbiditeit en mortaliteit bij zowel gezonde mensen als cardiaal belaste patiënten (<PERSOON> ###).
| 656 | fms |
naar angstsymptomen is gedaan dan naar depressieve symptomen In de onderzoeken wordt ook beschreven over welke vorm van angststoornissen het gaat (in termen van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fourth edition, text revision (DSM-IV-TR)) paniekstoornis gegeneraliseerde angststoornis (GAS) (tot ##%); sociale fobie (tot ##%); en minder voorkomende stoornissen zoals specifieke fobie en agorafobie (Fleet ###, Ginzburg ###, Bankier ###, Doerfler ###a, Todaro ###) Naast de angststoornissen zoals die in de DSM-IV-TR worden beschreven, worden in de praktijk vaak specifieke cardiale manifestaties van angst gezien Hierbij staan de lichamelijke klachten (bijvoorbeeld pijn op de borst, âfobischâ gedrag, bijvoorbeeld kinesiofobie (angst voor bewegen) Tot de indicatie voor hartrevalidatie behoort ook âhartangstâ een vorm van cardiale hypochondrie, die zich manifesteert door het optreden van cardiale klachten zoals pijn op de borst of hartkloppingen, en vervolgens angst, vaak leidend tot vermijdingsgedrag De bijlage Terminologie biedt ook een overzicht van gebruikelijke terminologie met betrekking tot Hartpatiënten met psychische comorbiditeit hebben een slechtere cardiovasculaire prognose Het is inmiddels nagenoeg bekend dat wanneer iemand in het jaar na zijn hartinfarct een depressie doormaakt, de kans op een nieuw hartinfarct aanzienlijk groter is (<PERSOON> ###) Om deze reden is behandeling belangrijk (zie ook de Van stress, depressie en angst is bewezen dat er een verhoogd risico is op cardiale morbiditeit en mortaliteit bij zowel gezonde mensen als cardiaal belaste patiënten (<PERSOON> ###) verhoogd risico en kunnen bovendien de effecten van biologische risicofactoren versterken Bij zowel een depressieve stoornis als bij lagere niveaus van depressieve symptomen, is de kans op cardiale bijna twee keer zo groot dan als er geen depressieve symptomen zijn (<PERSOON> ###) Uit systematische reviews blijkt een duidelijke verhoging van het risico op cardiale mortaliteit bij patiënten met een depressieve stoornis na een cardiaal incident (relatief risico <DATUM> â <DATUM> (van <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Sorensen ###, Frasure-Smithe ###, Nicoholson ###, Rutledge ###) De verhoogde cardiale mortaliteit is Dit toegenomen risico bij depressieve symptomen wordt deels verklaard door verhoging van leefstijlgebonden (klassieke) risicofactoren Voor cardiale patiënten met depressieve symptomen is er (veel duidelijker dan voor angstsymptomen) een slechtere therapietrouw voor medicatie, adviezen van zorgprofessionals en hartrevalidatie aangetoond in vergelijking met patiënten zonder depressieve symptomen (DiMatteo ###, Ziegelstein ###, Cooper ###, Glazer ###, Rozanski ###, Goldston ###) Het beperkte aantal studies over angstsymptomen lijken aan te tonen dat de therapietrouw van patiënten met deze symptomen kleiner is, maar deelname aan hartrevalidatie juist meer (<PERSOON> ###a) Angstsymptomen en angststoornissen hebben een significante negatieve relatie met cardiale morbiditeit (ritmestoornissen, recidief infarct, nieuwe ischemie) Wat betreft cardiale mortaliteit zijn de resultaten minder eenduidig (<PERSOON> ###a, Huffman ###, Watkins ###, Moser ###, Mykletun, ###, Rothenbacher ###, Shibeshi ###, Parker ###) Een recente meta-analyse <PERSOON> en collegaâs (<PERSOON> ###) laat zien dat angst na een hartinfarct leidt tot zowel een verhoogde algehele mortaliteit.
| 704 | fms |
Bij zowel een depressieve stoornis als bij lagere niveaus van depressieve symptomen, is de kans op cardiale bijna twee keer zo groot dan als er geen depressieve symptomen zijn (<PERSOON> ###) Uit systematische reviews blijkt een duidelijke verhoging van het risico op cardiale mortaliteit bij patiënten met een depressieve stoornis na een cardiaal incident (relatief risico <DATUM> â <DATUM> (van <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Sorensen ###, Frasure-Smithe ###, Nicoholson ###, Rutledge ###) De verhoogde cardiale mortaliteit is Dit toegenomen risico bij depressieve symptomen wordt deels verklaard door verhoging van leefstijlgebonden (klassieke) risicofactoren Voor cardiale patiënten met depressieve symptomen is er (veel duidelijker dan voor angstsymptomen) een slechtere therapietrouw voor medicatie, adviezen van zorgprofessionals en hartrevalidatie aangetoond in vergelijking met patiënten zonder depressieve symptomen (DiMatteo ###, Ziegelstein ###, Cooper ###, Glazer ###, Rozanski ###, Goldston ###) Het beperkte aantal studies over angstsymptomen lijken aan te tonen dat de therapietrouw van patiënten met deze symptomen kleiner is, maar deelname aan hartrevalidatie juist meer (<PERSOON> ###a) Angstsymptomen en angststoornissen hebben een significante negatieve relatie met cardiale morbiditeit (ritmestoornissen, recidief infarct, nieuwe ischemie) Wat betreft cardiale mortaliteit zijn de resultaten minder eenduidig (<PERSOON> ###a, Huffman ###, Watkins ###, Moser ###, Mykletun, ###, Rothenbacher ###, Shibeshi ###, Parker ###) Een recente meta-analyse <PERSOON> en collegaâs (<PERSOON> ###) laat zien dat angst na een hartinfarct leidt tot zowel een verhoogde algehele mortaliteit ##), als cardiale mortaliteit (relatief risico # ##) <PERSOON> ### De zorgconsumptie van hartpatiënten met angstsymptomen ligt ook beduidend hoger, terwijl de kwaliteit van leven significant slechter is dan van hartpatiënten zonder angstsymptomen (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Er is ook onderzoek gedaan naar andere cardiovasculaire risicofactoren zoals type A-persoonlijkheid, hostiliteit/woede, type D-persoonlijkheid en vitale uitputting Het bewijs van een negatief effect op de cardiovasculaire prognose is nog niet eenduidig (<PERSOON-##> ###, <PERSOON-##> ###d, Daarnaast zijn de behandelmogelijkheden voor deze risicofactoren over het algemeen beperkt Om deze reden Als na een cardiaal incident vitale uitputting (een syndroom van extreme vermoeidheid, toegenomen irritabiliteit en gevoelens van demoralisatie) wordt geconstateerd, heeft de patiënt een slechtere prognose Dit komt sterk overeen met de slechtere prognose van patiënten met depressieve symptomen Wojciechowski ### Er is geen eenduidige verklaring voor de effecten van depressieve symptomen en angstsymptomen op cardiale morbiditeit en mortaliteit Uit een recent overzicht blijkt dat er minimaal vijf mogelijke verklaringen voor de relatie met Vrouwen ontwikkelen na het doormaken van een cardiaal incident vaker en ernstigere depressieve symptomen en angstsymptomen )<PERSOON-##> ###) en lijken hierbij een slechtere prognose (<PERSOON-##> ###) te hebben dan mannen Jongere patiënten.
| 659 | fms |
##), als cardiale mortaliteit (relatief risico # ##) <PERSOON> ### De zorgconsumptie van hartpatiënten met angstsymptomen ligt ook beduidend hoger, terwijl de kwaliteit van leven significant slechter is dan van hartpatiënten zonder angstsymptomen (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Er is ook onderzoek gedaan naar andere cardiovasculaire risicofactoren zoals type A-persoonlijkheid, hostiliteit/woede, type D-persoonlijkheid en vitale uitputting Het bewijs van een negatief effect op de cardiovasculaire prognose is nog niet eenduidig (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###d, Daarnaast zijn de behandelmogelijkheden voor deze risicofactoren over het algemeen beperkt Om deze reden Als na een cardiaal incident vitale uitputting (een syndroom van extreme vermoeidheid, toegenomen irritabiliteit en gevoelens van demoralisatie) wordt geconstateerd, heeft de patiënt een slechtere prognose Dit komt sterk overeen met de slechtere prognose van patiënten met depressieve symptomen Wojciechowski ### Er is geen eenduidige verklaring voor de effecten van depressieve symptomen en angstsymptomen op cardiale morbiditeit en mortaliteit Uit een recent overzicht blijkt dat er minimaal vijf mogelijke verklaringen voor de relatie met Vrouwen ontwikkelen na het doormaken van een cardiaal incident vaker en ernstigere depressieve symptomen en angstsymptomen )<PERSOON> ###) en lijken hierbij een slechtere prognose (<PERSOON> ###) te hebben dan mannen Jongere patiënten In het algemeen rapporteren patiënten die een ernstig cardiaal incident doormaakten een cardiale voorgeschiedenis hebben of specifieke cardiale diagnoses, niet vaker psychische symptomen dan patiënten Het is wel belangrijk om een onderscheid te maken tussen nieuw ontstane depressieve symptomen na een cardiaal incident (âincidente depressieâ) en recidief depressieve symptomen na een cardiaal incident Een voorgeschiedenis van depressieve symptomen is voorspellend voor nieuwe depressieve symptomen Patiënten met een voorgeschiedenis van depressieve symptomen hebben een grotere kans om depressieve symptomen te ontwikkelen na het cardiale incident dan patiënten zonder zoân voorgeschiedenis (Krishnan ###) Is er geen voorgeschiedenis van depressieve symptomen, dan hebben patiënten die een ernstig cardiaal incident doormaakten wel meer kans op depressieve symptomen wanneer het cardiale incident minder ernstig is significant slechtere prognose wat betreft cardiale morbiditeit en mortaliteit in vergelijking met patiënten die al eerder een depressieve episode doormaakten (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###a, <PERSOON> ###, Dickens ###, In tegenstelling tot wat lang gedacht werd, blijken bètablokkers niet invloed op het ontstaan van depressieve Als patiënten al tijdens de opname depressieve symptomen en angstsymptomen hebben, hebben ze ook nadien vaker psychische symptomen gedurende het verdere beloop (<PERSOON-##> ###a, Van <PERSOON-##> ###a, <PERSOON-##> ###b, <PERSOON-##> ###) Net als in de algemene populatie komen bij cardiale patiënten depressieve symptomen en angstsymptomen en/of stoornissen vaak samen voor (Ginzburg ###, Sociale steun beschermt tegen het ontwikkelen van psychische symptomen (zie module Sociale doelen; sociale.
| 603 | fms |
die een ernstig cardiaal incident doormaakten een cardiale voorgeschiedenis hebben of specifieke cardiale diagnoses, niet vaker psychische symptomen dan patiënten Het is wel belangrijk om een onderscheid te maken tussen nieuw ontstane depressieve symptomen na een cardiaal incident (âincidente depressieâ) en recidief depressieve symptomen na een cardiaal incident Een voorgeschiedenis van depressieve symptomen is voorspellend voor nieuwe depressieve symptomen Patiënten met een voorgeschiedenis van depressieve symptomen hebben een grotere kans om depressieve symptomen te ontwikkelen na het cardiale incident dan patiënten zonder zoân voorgeschiedenis (Krishnan ###) Is er geen voorgeschiedenis van depressieve symptomen, dan hebben patiënten die een ernstig cardiaal incident doormaakten wel meer kans op depressieve symptomen wanneer het cardiale incident minder ernstig is significant slechtere prognose wat betreft cardiale morbiditeit en mortaliteit in vergelijking met patiënten die al eerder een depressieve episode doormaakten (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###a, <PERSOON> ###, Dickens ###, In tegenstelling tot wat lang gedacht werd, blijken bètablokkers niet invloed op het ontstaan van depressieve Als patiënten al tijdens de opname depressieve symptomen en angstsymptomen hebben, hebben ze ook nadien vaker psychische symptomen gedurende het verdere beloop (<PERSOON> ###a, Van <PERSOON> ###a, <PERSOON> ###b, <PERSOON> ###) Net als in de algemene populatie komen bij cardiale patiënten depressieve symptomen en angstsymptomen en/of stoornissen vaak samen voor (Ginzburg ###, Sociale steun beschermt tegen het ontwikkelen van psychische symptomen (zie module Sociale doelen; sociale Samenvattend zijn een voorgeschiedenis van depressieve symptomen en lage sociale steun voorspellend voor het ontwikkelen van psychische symptomen, evenals het doormaken van een ernstig cardiaal incident als niet Het is sterk aan te bevelen om te screenen op psychische symptomen, om zo een behandeling op maat aan te kunnen bieden De belangrijkste redenen hiervoor zijn psychische symptomen komen voor bij ongeveer drie kwart van de patiënten die in aanmerking komen voor hartrevalidatie; ongeveer ##% rapporteert psychische symptomen gedurende het jaar na het cardiale incident; deze patiënten hebben in alle opzichten een slechtere prognose en er zijn â zoals uit de module Interventies blijkt â diverse effectieve behandelmethoden Dit is ook in Het is aan te bevelen om alle patiënten die doorverwezen worden voor hartrevalidatie te screenen op gebrek De projectgroep is van mening dat alle patiënten die doorverwezen worden voor hartrevalidatie gescreend Het is aan te bevelen psychische symptomen te inventariseren bij de primaire mantelzorgers van de patiënten De projectgroep is van mening dat de primaire mantelzorger structureel moet worden betrokken in de De sociale doelen van hartrevalidatie zijn het herwinnen van emotioneel evenwicht binnen relatie, gezin en/of sociale omgeving en werk (#); optimale hervatting van de rol binnen relatie, gezin, sociale omgeving en/of werk (#); een optimale hervatting van vrijetijdsbesteding (#); het herwinnen van emotioneel evenwicht door de mantelzorger en voorkomen van negatieve effecten op de gezondheid van de patiënt (##) (zie voor de genoemde doelen tabel D) De conclusies van de literatuurstudies zijn te vinden onder het kopje 'Conclusies'.
| 610 | fms |
lage sociale steun voorspellend voor het ontwikkelen van psychische symptomen, evenals het doormaken van een ernstig cardiaal incident als niet Het is sterk aan te bevelen om te screenen op psychische symptomen, om zo een behandeling op maat aan te kunnen bieden De belangrijkste redenen hiervoor zijn psychische symptomen komen voor bij ongeveer drie kwart van de patiënten die in aanmerking komen voor hartrevalidatie; ongeveer ##% rapporteert psychische symptomen gedurende het jaar na het cardiale incident; deze patiënten hebben in alle opzichten een slechtere prognose en er zijn â zoals uit de module Interventies blijkt â diverse effectieve behandelmethoden Dit is ook in Het is aan te bevelen om alle patiënten die doorverwezen worden voor hartrevalidatie te screenen op gebrek De projectgroep is van mening dat alle patiënten die doorverwezen worden voor hartrevalidatie gescreend Het is aan te bevelen psychische symptomen te inventariseren bij de primaire mantelzorgers van de patiënten De projectgroep is van mening dat de primaire mantelzorger structureel moet worden betrokken in de De sociale doelen van hartrevalidatie zijn het herwinnen van emotioneel evenwicht binnen relatie, gezin en/of sociale omgeving en werk (#); optimale hervatting van de rol binnen relatie, gezin, sociale omgeving en/of werk (#); een optimale hervatting van vrijetijdsbesteding (#); het herwinnen van emotioneel evenwicht door de mantelzorger en voorkomen van negatieve effecten op de gezondheid van de patiënt (##) (zie voor de genoemde doelen tabel D) De conclusies van de literatuurstudies zijn te vinden onder het kopje 'Conclusies' ⢠Sociale steun verlaagt het risico op cardiale morbiditeit en mortaliteit bij ⢠Er is geen duidelijk onderscheid in de effectiviteit van de diverse vormen van sociale steun ⢠Sociale steun verhoogt de kwaliteit van leven bij hartfalenpatiënten (Niveau van bewijs #) ⢠Sociale steun verlaagt de kans op depressieve symptomen bij hartfalenpatiënten (Niveau ⢠Sociale steun verhoogt de therapietrouw bij patiënten die een cardiaal incident hebben ⢠De relatie tussen sociale steun en uitkomstmaten lijkt sterker te zijn bij patiënten die reeds ⢠Het negatieve effect van kwaliteit van het huwelijk op mortaliteit bij patiënten met hartfalen, houdt voor vrouwen langer aan dan voor mannen, wel tot acht jaar (Niveau van ⢠Mantelzorgers van hartpatiënten hebben een hogere kans op het optreden van klinisch ⢠Mantelzorgers van ICD-patiënten hebben een sterk verhoogde kans op klinisch belangrijke ⢠Mantelzorgers van hartpatiënten hebben een hogere kans op cardiale morbiditeit (Niveau ⢠Risicofactoren voor een verhoogde mate van emotionele stress bij mantelzorgers voor Aandacht voor sociale doelen binnen de hartrevalidatie past bij de brede definitie van gezondheid zoals die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt voorgestaan Een ziekte heeft gevolgen voor het menselijk functioneren op verschillende niveaus Hoe groot die gevolgen zijn, hangt af van een aantal factoren vergemakkelijken, heeft de WHO een begrippenkader ontwikkeld waarmee âhet mogelijk is het functioneren van mensen en de eventuele problemen die mensen in het functioneren ervaren te beschrijven plus de factoren die op dat functioneren van invloed zijnâ (Nederlands WHO-FIC Collaborating Centre ###) Dit is het International.
| 606 | fms |
cardiale morbiditeit en mortaliteit bij ⢠Er is geen duidelijk onderscheid in de effectiviteit van de diverse vormen van sociale steun ⢠Sociale steun verhoogt de kwaliteit van leven bij hartfalenpatiënten (Niveau van bewijs #) ⢠Sociale steun verlaagt de kans op depressieve symptomen bij hartfalenpatiënten (Niveau ⢠Sociale steun verhoogt de therapietrouw bij patiënten die een cardiaal incident hebben ⢠De relatie tussen sociale steun en uitkomstmaten lijkt sterker te zijn bij patiënten die reeds ⢠Het negatieve effect van kwaliteit van het huwelijk op mortaliteit bij patiënten met hartfalen, houdt voor vrouwen langer aan dan voor mannen, wel tot acht jaar (Niveau van ⢠Mantelzorgers van hartpatiënten hebben een hogere kans op het optreden van klinisch ⢠Mantelzorgers van ICD-patiënten hebben een sterk verhoogde kans op klinisch belangrijke ⢠Mantelzorgers van hartpatiënten hebben een hogere kans op cardiale morbiditeit (Niveau ⢠Risicofactoren voor een verhoogde mate van emotionele stress bij mantelzorgers voor Aandacht voor sociale doelen binnen de hartrevalidatie past bij de brede definitie van gezondheid zoals die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt voorgestaan Een ziekte heeft gevolgen voor het menselijk functioneren op verschillende niveaus Hoe groot die gevolgen zijn, hangt af van een aantal factoren vergemakkelijken, heeft de WHO een begrippenkader ontwikkeld waarmee âhet mogelijk is het functioneren van mensen en de eventuele problemen die mensen in het functioneren ervaren te beschrijven plus de factoren die op dat functioneren van invloed zijnâ (Nederlands WHO-FIC Collaborating Centre ###) Dit is het International Stoornissen verwijzen naar afwijkingen in of het verlies van functies of anatomische eigenschappen Een stoornis is bijvoorbeeld een verminderde hartfunctie na een cardiaal incident De stoornis kan leiden tot een beperking als er moeilijkheden ontstaan in het uitvoeren van activiteiten Een patiënt met een verminderde hartfunctie kan bijvoorbeeld niet meer zonder herhaaldelijk stoppen een trap oplopen Of er hierdoor een participatieprobleem ontstaat, hangt af van de mate waarin het deelnemen aan het maatschappelijk leven verstoord raakt Werkt deze patiënt in een gebouw zonder lift en participatieproblemen worden beïnvloed door medische factoren (de aandoening), persoonlijke factoren Hartrevalidatie grijpt in op alle drie de niveaus het doel is zowel de stoornis, de beperking en de participatieproblematiek te verminderen Het sociale doel van hartrevalidatie richt zich met name op het verminderen van de beperkingen en participatieproblemen ten gevolge van het cardiale incident, met andere woorden op het bevorderen van het sociaal functioneren Zoals uit het ICF-model naar voren komt, is behandeling van de stoornissen daarvoor belangrijk, maar niet afdoende Het ICF-model maakt tevens duidelijk dat stoornissen, beperkingen en participatieproblemen voor een deel beïnvloed worden door de omgeving Voor hartpatiënten speelt de sociale steun die ze uit hun naaste omgeving krijgen een cruciale rol, ook doordat sociale steun het fysieke en psychische herstel van de hartpatiënt bevordert (zie ook Interventies; gericht op Hier wordt ten eerste specifiek aandacht besteed aan het bevorderen van sociale ondersteuning, het.
| 571 | fms |
naar afwijkingen in of het verlies van functies of anatomische eigenschappen Een stoornis is bijvoorbeeld een verminderde hartfunctie na een cardiaal incident De stoornis kan leiden tot een beperking als er moeilijkheden ontstaan in het uitvoeren van activiteiten Een patiënt met een verminderde hartfunctie kan bijvoorbeeld niet meer zonder herhaaldelijk stoppen een trap oplopen Of er hierdoor een participatieprobleem ontstaat, hangt af van de mate waarin het deelnemen aan het maatschappelijk leven verstoord raakt Werkt deze patiënt in een gebouw zonder lift en participatieproblemen worden beïnvloed door medische factoren (de aandoening), persoonlijke factoren Hartrevalidatie grijpt in op alle drie de niveaus het doel is zowel de stoornis, de beperking en de participatieproblematiek te verminderen Het sociale doel van hartrevalidatie richt zich met name op het verminderen van de beperkingen en participatieproblemen ten gevolge van het cardiale incident, met andere woorden op het bevorderen van het sociaal functioneren Zoals uit het ICF-model naar voren komt, is behandeling van de stoornissen daarvoor belangrijk, maar niet afdoende Het ICF-model maakt tevens duidelijk dat stoornissen, beperkingen en participatieproblemen voor een deel beïnvloed worden door de omgeving Voor hartpatiënten speelt de sociale steun die ze uit hun naaste omgeving krijgen een cruciale rol, ook doordat sociale steun het fysieke en psychische herstel van de hartpatiënt bevordert (zie ook Interventies; gericht op Hier wordt ten eerste specifiek aandacht besteed aan het bevorderen van sociale ondersteuning, het De primaire mantelzorger is degene die volgens de patiënt het belangrijkste aandeel in de zorg voor de patiënt heeft, bijvoorbeeld de partner Werkhervatting is een belangrijke vorm van herstel van sociale participatie Ten tweede wordt aandacht besteed aan het bereiken van werkhervatting van patiënten met betaalde arbeid (en onbetaalde arbeid, zie hieronder) Met de term werkhervatting zoals die binnen hartrevalidatie wordt gebruikt, wordt verwezen naar het daadwerkelijk hervatten Re-integratie verwijst naar het proces dat leidt naar stabiele en duurzame werkhervatting en waarin begeleiding plaatsvindt, analoog aan de terminologie van de <PERSOON> van arbeidsre-integratie bij hartpatiënten zijn het verbeteren van de fysieke conditie, oplossen van psychische en sociale knelpunten voor werkhervatting en het gunstig beïnvloeden van risicogedrag Hartziekten en andere chronische aandoeningen hebben niet alleen gevolgen voor de patiënt, maar ook voor betrokkenen die binnen relatie, gezin en/of sociale omgeving en werk met de gevolgen van de aandoening voor de patiënt te maken krijgen Van hen wordt verwacht dat zij sociale steun bieden bij de consequenties van het cardiale incident Dit betekent dat de patiënt en het sociale netwerk van de patiënt zich moeten aanpassen aan een andere rolverdeling met betrekking tot taken en verantwoordelijkheden Voor de patiënt gaat het hierbij vaak om een grotere afhankelijkheid en voor het sociale netwerk om meer verantwoordelijkheden Sociale steun verwijst naar de emotionele en praktische steun van partner, familie, vrienden, bekenden en hulpverleners Hierbij kan gekeken worden naar de structuur van de sociale steun, oftewel het sociale netwerk.
| 547 | fms |
zorg voor de patiënt heeft, bijvoorbeeld de partner Werkhervatting is een belangrijke vorm van herstel van sociale participatie Ten tweede wordt aandacht besteed aan het bereiken van werkhervatting van patiënten met betaalde arbeid (en onbetaalde arbeid, zie hieronder) Met de term werkhervatting zoals die binnen hartrevalidatie wordt gebruikt, wordt verwezen naar het daadwerkelijk hervatten Re-integratie verwijst naar het proces dat leidt naar stabiele en duurzame werkhervatting en waarin begeleiding plaatsvindt, analoog aan de terminologie van de <PERSOON> van arbeidsre-integratie bij hartpatiënten zijn het verbeteren van de fysieke conditie, oplossen van psychische en sociale knelpunten voor werkhervatting en het gunstig beïnvloeden van risicogedrag Hartziekten en andere chronische aandoeningen hebben niet alleen gevolgen voor de patiënt, maar ook voor betrokkenen die binnen relatie, gezin en/of sociale omgeving en werk met de gevolgen van de aandoening voor de patiënt te maken krijgen Van hen wordt verwacht dat zij sociale steun bieden bij de consequenties van het cardiale incident Dit betekent dat de patiënt en het sociale netwerk van de patiënt zich moeten aanpassen aan een andere rolverdeling met betrekking tot taken en verantwoordelijkheden Voor de patiënt gaat het hierbij vaak om een grotere afhankelijkheid en voor het sociale netwerk om meer verantwoordelijkheden Sociale steun verwijst naar de emotionele en praktische steun van partner, familie, vrienden, bekenden en hulpverleners Hierbij kan gekeken worden naar de structuur van de sociale steun, oftewel het sociale netwerk (het hebben van een partner, aantal gezinsleden/vrienden, lidmaatschap van verenigingen, enz ) Daarnaast kan gekeken worden naar de soort sociale steun die geboden en/of ervaren wordt Er wordt doorgaans onderscheid gemaakt in instrumentele of materiële steun (bijvoorbeeld koken voor een patiënt), informationele steun (bijvoorbeeld informatie geven over gezonde voeding), waarderingssteun (bijvoorbeeld waardering uitspreken voor de wijze waarop de patiënt omgaat met de aandoening) en emotionele steun (bijvoorbeeld een luisterend oor bieden) (<PERSOON> ###) In onderzoek naar de ervaren sociale steun, wordt vaak ook de mate waarin de patiënt tevreden is over deze steun in kaart gebracht Weinig sociale steun verhoogt de cardiale morbiditeit en mortaliteit Dit effect geldt voor alle vormen van gebrek aan sociale steun (een beperkt sociaal netwerk klein, losse structuur, weinig contact; weinig ontvangen sociale relatieve risico varieert van <DATUM> tot <DATUM> (<PERSOON>, Lett ###, Rozanski ###, Friedmann ###, Luttik ###, Lett> ###) Ook huwelijksstress geeft een verhoogde morbiditeit (<PERSOON>-Gomér ###) Weinig sociale steun verlaagt de therapietrouw van hartpatiënten (<PERSOON> ###a), verhoogt hun kans op depressie (<PERSOON> ###a, <PERSOON> ###), en verlaagt hun kwaliteit van Patiënten die eerder een cardiaal incident hebben doorgemaakt zijn gevoeliger voor de, zowel positieve als negatieve, effecten van (gebrek aan) sociale steun dan patiënten die dit voor de eerste keer meemaken (Hemingway ###, Lett ###) Vrouwelijke hartpatiënten lijken meer last te hebben van weinig steun in hun huwelijk dan mannelijke hartpatiënten.
| 620 | fms |
enz ) Daarnaast kan gekeken worden naar de soort sociale steun die geboden en/of ervaren wordt Er wordt doorgaans onderscheid gemaakt in instrumentele of materiële steun (bijvoorbeeld koken voor een patiënt), informationele steun (bijvoorbeeld informatie geven over gezonde voeding), waarderingssteun (bijvoorbeeld waardering uitspreken voor de wijze waarop de patiënt omgaat met de aandoening) en emotionele steun (bijvoorbeeld een luisterend oor bieden) (<PERSOON> ###) In onderzoek naar de ervaren sociale steun, wordt vaak ook de mate waarin de patiënt tevreden is over deze steun in kaart gebracht Weinig sociale steun verhoogt de cardiale morbiditeit en mortaliteit Dit effect geldt voor alle vormen van gebrek aan sociale steun (een beperkt sociaal netwerk klein, losse structuur, weinig contact; weinig ontvangen sociale relatieve risico varieert van <DATUM> tot <DATUM> (<PERSOON>, Lett ###, Rozanski ###, Friedmann ###, Luttik ###, Lett> ###) Ook huwelijksstress geeft een verhoogde morbiditeit (<PERSOON>-Gomér ###) Weinig sociale steun verlaagt de therapietrouw van hartpatiënten (<PERSOON> ###a), verhoogt hun kans op depressie (<PERSOON> ###a, <PERSOON> ###), en verlaagt hun kwaliteit van Patiënten die eerder een cardiaal incident hebben doorgemaakt zijn gevoeliger voor de, zowel positieve als negatieve, effecten van (gebrek aan) sociale steun dan patiënten die dit voor de eerste keer meemaken (Hemingway ###, Lett ###) Vrouwelijke hartpatiënten lijken meer last te hebben van weinig steun in hun huwelijk dan mannelijke hartpatiënten patiënten met hartfalen houdt voor vrouwen langer aan dan voor mannen, wel tot acht jaar (Coyne ###, Uit een recente systematische review van redelijke kwaliteit blijkt dat er bij harten vaatziekten relatief weinig kwantitatief onderzoek is gedaan naar de rol van mantelzorgers (meestal de partner), in tegenstelling tot Bij ##% van de mantelzorgers van patiënten met hartfalen blijken psychische klachten (waaronder depressieve en angstklachten) voor te komen, wat vergelijkbaar is met de cijfers bij mantelzorgers die voor patiënten met andere ziekten zorgen (<PERSOON> en <PERSOON> [###] stellen dat de patiënt en zijn naaste samen een team vormen dat goed of minder goed uit de voeten kan met de aanpassing die het cardiale incident vereist Zij maken een onderscheid tussen drie typen patiënten en hun naasten, naar de mate van psychische psychische symptomen Deze groep patiënten kan op eigen kracht de veranderingen als gevolg van de ziekte integreren in hun leven Er kunnen wel problemen zijn op leefstijlgebied veroorzaakt door een gebrek aan kennis of organisatievaardigheden De tweede groep heeft meer moeite om de veranderingen in hun leven te integreren en kent gevoelens van angst, somberheid en onzekerheid Er zijn problemen rond arbeidsreintegratie De derde groep heeft langdurig last van deze klachten en bovendien lukt het niet deze op eigen Meestal is de partner van de patiënt de primaire mantelzorger Partners van patiënten die zijn opgenomen voor een acuut myocardinfarct en/of revascularisatieprocedure vertonen zelfs meer depressieve en angstklachten dan de patiënt zelf (Moser ###).
| 629 | fms |
met hartfalen houdt voor vrouwen langer aan dan voor mannen, wel tot acht jaar (Coyne ###, Uit een recente systematische review van redelijke kwaliteit blijkt dat er bij harten vaatziekten relatief weinig kwantitatief onderzoek is gedaan naar de rol van mantelzorgers (meestal de partner), in tegenstelling tot Bij ##% van de mantelzorgers van patiënten met hartfalen blijken psychische klachten (waaronder depressieve en angstklachten) voor te komen, wat vergelijkbaar is met de cijfers bij mantelzorgers die voor patiënten met andere ziekten zorgen (<PERSOON> en <PERSOON> [###] stellen dat de patiënt en zijn naaste samen een team vormen dat goed of minder goed uit de voeten kan met de aanpassing die het cardiale incident vereist Zij maken een onderscheid tussen drie typen patiënten en hun naasten, naar de mate van psychische psychische symptomen Deze groep patiënten kan op eigen kracht de veranderingen als gevolg van de ziekte integreren in hun leven Er kunnen wel problemen zijn op leefstijlgebied veroorzaakt door een gebrek aan kennis of organisatievaardigheden De tweede groep heeft meer moeite om de veranderingen in hun leven te integreren en kent gevoelens van angst, somberheid en onzekerheid Er zijn problemen rond arbeidsreintegratie De derde groep heeft langdurig last van deze klachten en bovendien lukt het niet deze op eigen Meestal is de partner van de patiënt de primaire mantelzorger Partners van patiënten die zijn opgenomen voor een acuut myocardinfarct en/of revascularisatieprocedure vertonen zelfs meer depressieve en angstklachten dan de patiënt zelf (Moser ###) door een gebrek aan informatie, dragen bij aan spanningen in de relatie, en secundair aan een slechtere kwaliteit van leven voor de patiënt Bovendien kan gebrek aan informatie ervoor zorgen dat een patiënt minder affiniteit met leefstijlverandering heeft en een lagere therapietrouw vertoont (Karner ###, Moser ###, Molloy ###, McLean ###, Molloy ###a, Molloy ###b, Molloy ###c) Bij patiënten met hartfalen voorspelt de mate van psychische klachten (in dit geval depressieve symptomen en ervaren stress) bij de partner bovendien de Er is uit kwalitatief onderzoek veel bekend over de ervaringen van mantelzorgers (meestal partners) van hartpatiënten <PERSOON> na het cardiale incident overheersen angst en onzekerheid (<PERSOON> is er vaak, ondanks informatie van zorgverleners, een gevoel van gebrek aan erkenning door zorgverleners en gebrek aan praktische informatie over hoe om te gaan met de beperkingen van de patiënt (<PERSOON> gevolgen die gerapporteerd worden door de partner zijn slaapproblemen (door symptomen van de patiënt), angst en sociaal isolement (Martensson ###, Brostrom ###, Brannstrom ###) Zorgen voor een hartpatiënt is echter geen louter negatieve ervaring De betrokkenheid en waardering van andere mensen uit de nabije omgeving van de patiënt, en de nauwe band met de patiënt, zorgen ervoor dat het geven van zorg een positieve, waardevolle ervaring kan worden Partners streven vooral naar het ondersteunen van het proces van aanpassing aan de beperking en naar normalisatie van.
| 594 | fms |
aan informatie, dragen bij aan spanningen in de relatie, en secundair aan een slechtere kwaliteit van leven voor de patiënt Bovendien kan gebrek aan informatie ervoor zorgen dat een patiënt minder affiniteit met leefstijlverandering heeft en een lagere therapietrouw vertoont (Karner ###, Moser ###, Molloy ###, McLean ###, Molloy ###a, Molloy ###b, Molloy ###c) Bij patiënten met hartfalen voorspelt de mate van psychische klachten (in dit geval depressieve symptomen en ervaren stress) bij de partner bovendien de Er is uit kwalitatief onderzoek veel bekend over de ervaringen van mantelzorgers (meestal partners) van hartpatiënten <PERSOON> na het cardiale incident overheersen angst en onzekerheid (<PERSOON> is er vaak, ondanks informatie van zorgverleners, een gevoel van gebrek aan erkenning door zorgverleners en gebrek aan praktische informatie over hoe om te gaan met de beperkingen van de patiënt (<PERSOON> gevolgen die gerapporteerd worden door de partner zijn slaapproblemen (door symptomen van de patiënt), angst en sociaal isolement (Martensson ###, Brostrom ###, Brannstrom ###) Zorgen voor een hartpatiënt is echter geen louter negatieve ervaring De betrokkenheid en waardering van andere mensen uit de nabije omgeving van de patiënt, en de nauwe band met de patiënt, zorgen ervoor dat het geven van zorg een positieve, waardevolle ervaring kan worden Partners streven vooral naar het ondersteunen van het proces van aanpassing aan de beperking en naar normalisatie van Uit de kwalitatieve studies blijkt dat de emotionele stress bij de mantelzorgers na verloop van tijd afneemt Het is kwantitatief aangetoond dat depressieve en angstklachten bij partners van ICD-patiënten (en overigens ook van de patiënten zelf) na zes maanden geleidelijk afnemen Vrouwen die zorg verlenen aan hartpatiënten ondervinden, net als bij informele zorg bij andere chronische ziekten, meer emotionele stress dan mannen in die rol (<PERSOON> ###a, Molloy ###) Jongere mantelzorgers en mantelzorgers met een nauwe band met de patiënt (partners) hebben meer psychische symptomen (Dracup ###, Molloy ###, Bakas ###) Naarmate er meer zorgtaken verricht worden, heeft men meer psychische symptomen (<PERSOON> ###, Lukkarinen ###, Bakas ###) De ervaring van gebrekkige informatie, angst en overbezorgdheid of onrealistisch optimisme bij partners van patiënten die een cardiaal incident doormaakten, komen voor in diverse etnische en culturele settings De manier waarop partners hiermee omgaan verschilt echter wel, afhankelijk van de dominante normen in de cultuur (Webster ###, <PERSOON> ###) De projectgroep is van mening dat binnen hartrevalidatie specifieke onder-steuning van arbeidsre-integratie aangeboden dient te worden, in afstemming met de begeleiding door de bedrijfsarts en/of verzekeringsarts van De projectgroep is van mening dat het van belang is dat het werk gedurendede hartrevalidatie wordt hervat, en De projectgroep is van mening dat patiënten die betaalde arbeid verrichtenof gaan verrichten, maar geen De projectgroep is van mening dat voor het ondersteunen van hervatting vanonbetaalde arbeid (vrijwilligerswerk, mantelzorg, huishoudelijke taken en zorgtaken) de aanbevelingen met betrekking tot betaalde.
| 627 | fms |
de kwalitatieve studies blijkt dat de emotionele stress bij de mantelzorgers na verloop van tijd afneemt Het is kwantitatief aangetoond dat depressieve en angstklachten bij partners van ICD-patiënten (en overigens ook van de patiënten zelf) na zes maanden geleidelijk afnemen Vrouwen die zorg verlenen aan hartpatiënten ondervinden, net als bij informele zorg bij andere chronische ziekten, meer emotionele stress dan mannen in die rol (<PERSOON> ###a, Molloy ###) Jongere mantelzorgers en mantelzorgers met een nauwe band met de patiënt (partners) hebben meer psychische symptomen (Dracup ###, Molloy ###, Bakas ###) Naarmate er meer zorgtaken verricht worden, heeft men meer psychische symptomen (<PERSOON> ###, Lukkarinen ###, Bakas ###) De ervaring van gebrekkige informatie, angst en overbezorgdheid of onrealistisch optimisme bij partners van patiënten die een cardiaal incident doormaakten, komen voor in diverse etnische en culturele settings De manier waarop partners hiermee omgaan verschilt echter wel, afhankelijk van de dominante normen in de cultuur (Webster ###, <PERSOON> ###) De projectgroep is van mening dat binnen hartrevalidatie specifieke onder-steuning van arbeidsre-integratie aangeboden dient te worden, in afstemming met de begeleiding door de bedrijfsarts en/of verzekeringsarts van De projectgroep is van mening dat het van belang is dat het werk gedurendede hartrevalidatie wordt hervat, en De projectgroep is van mening dat patiënten die betaalde arbeid verrichtenof gaan verrichten, maar geen De projectgroep is van mening dat voor het ondersteunen van hervatting vanonbetaalde arbeid (vrijwilligerswerk, mantelzorg, huishoudelijke taken en zorgtaken) de aanbevelingen met betrekking tot betaalde ⢠Het percentage patiënten met coronaire hartziekte dat het werk heeft hervat, loopt op van ⢠De aard en de behandeling voor coronarialijden hebben geen invloed op de mate waarin patiënten een jaar na het cardiale incident het werk hervat hebben (Niveau van bewijs #) ⢠De gemiddelde verzuimduur variëert van enkele weken (na een electieve PCI) tot gemiddeld ⢠Interventies binnen hartrevalidatie die specifiek gericht zijn op arbeidsre-integratie, hebben over het algemeen een positief effect op de mate waarin het werk hervat wordt (Niveau van Ontwikkelingen in preventie en behandeling binnen cardiovasculaire zorg hebben sinds de jaren â## gezorgd voor een belangrijke afname van het aantal premature overlijdens en voor een toename van het aantal hartpatiënten dat betaalde arbeid kan blijven verrichten Hierdoor dient er binnen de hartrevalidatie op bredere schaal aandacht besteed te worden aan arbeidsre-integratie Perk ### In buitenlands onderzoek heeft circa ##% van de patiënten met een coronaire hartziekte een jaar na de ziekmelding het betaalde werk weer hervat (<PERSOON> ###) Dit percentage hangt niet samen met het soort coronarialijden, noch met de behandeling voor het coronarialijden (<PERSOON> ###) De snelheid waarmee het werk hervat wordt is lager bij patiënten met een myocardinfarct of CABG dan bij andere cardiale aandoeningen (Perk ###, Bhattacharyya ###) Uit buitenlands onderzoek blijkt dat patiënten na een.
| 609 | fms |
het werk heeft hervat, loopt op van ⢠De aard en de behandeling voor coronarialijden hebben geen invloed op de mate waarin patiënten een jaar na het cardiale incident het werk hervat hebben (Niveau van bewijs #) ⢠De gemiddelde verzuimduur variëert van enkele weken (na een electieve PCI) tot gemiddeld ⢠Interventies binnen hartrevalidatie die specifiek gericht zijn op arbeidsre-integratie, hebben over het algemeen een positief effect op de mate waarin het werk hervat wordt (Niveau van Ontwikkelingen in preventie en behandeling binnen cardiovasculaire zorg hebben sinds de jaren â## gezorgd voor een belangrijke afname van het aantal premature overlijdens en voor een toename van het aantal hartpatiënten dat betaalde arbeid kan blijven verrichten Hierdoor dient er binnen de hartrevalidatie op bredere schaal aandacht besteed te worden aan arbeidsre-integratie Perk ### In buitenlands onderzoek heeft circa ##% van de patiënten met een coronaire hartziekte een jaar na de ziekmelding het betaalde werk weer hervat (<PERSOON> ###) Dit percentage hangt niet samen met het soort coronarialijden, noch met de behandeling voor het coronarialijden (<PERSOON> ###) De snelheid waarmee het werk hervat wordt is lager bij patiënten met een myocardinfarct of CABG dan bij andere cardiale aandoeningen (Perk ###, Bhattacharyya ###) Uit buitenlands onderzoek blijkt dat patiënten na een weken (Perk ###) In ### hervatte gemiddeld ##% van de Zweedse patiënten met een myocard infarct het Met de invoering van de âWet verbetering Poortwachterâ (WvP) in ### zijn werkgever, werknemer en bedrijfsarts samen verantwoordelijk voor de arbeidsre-integratie In de WvP staan regels waaraan werkgevers en werknemers zich moeten houden bij (dreigend) langdurig ziekteverzuim Uitgangspunt van de WvP is dat werknemers geen arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgen voordat alle mogelijkheden tot re-integratie zijn uitgeput De belangrijkste bepalingen in de WvP gaan over melding van ziekte bij de arbodienst, begeleiding van zieke werknemers met verplichte evaluatie- en contactmomenten, probleemanalyse#, aanleggen van een reintegratiedossier# , opstellen van een plan van aanpak#, opstellen van een re-integratieverslag, de nadruk op reintegratie bij de eigen werkgever Lukt dat laatste niet, dan moeten de partijen ook mogelijkheden bij andere Er is een tijdgebonden benadering zes weken na ziekmelding moet er door de bedrijfsarts een probleemanalyse zijn gemaakt en na acht weken moeten werkgever en werknemer samen op basis van de probleemanalyse een re-integratieplan hebben opgesteld Alle werkgevers zijn verplicht om de begeleiding bij ziekteverzuim te laten uitvoeren door een zelfstandig gevestigde dan wel aan een Arbodienst verbonden, gecertificeerde bedrijfsarts Bij uitzendkrachten is het uitzendbureau hiertoe verplicht ((WEBLINK)) Er is overigens een grote variatie in de kwaliteit en intensiteit van de begeleiding door de bedrijfsarts omdat werkgevers verschillende soorten Zelfstandigen met een eenmanszaak (Zelfstandigen Zonder Personeel, oftewel ZZP-ers), freelancers en werkzoekenden hebben geen bedrijfsarts, en worden begeleid door de verzekeringsarts van het <INSTELLING> Hoewel de WvP geen betrekking heeft op de tweedelijns gezondheidszorg (ziekenhuiszorg), speelt de tweede.
| 595 | fms |
Zweedse patiënten met een myocard infarct het Met de invoering van de âWet verbetering Poortwachterâ (WvP) in ### zijn werkgever, werknemer en bedrijfsarts samen verantwoordelijk voor de arbeidsre-integratie In de WvP staan regels waaraan werkgevers en werknemers zich moeten houden bij (dreigend) langdurig ziekteverzuim Uitgangspunt van de WvP is dat werknemers geen arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgen voordat alle mogelijkheden tot re-integratie zijn uitgeput De belangrijkste bepalingen in de WvP gaan over melding van ziekte bij de arbodienst, begeleiding van zieke werknemers met verplichte evaluatie- en contactmomenten, probleemanalyse#, aanleggen van een reintegratiedossier# , opstellen van een plan van aanpak#, opstellen van een re-integratieverslag, de nadruk op reintegratie bij de eigen werkgever Lukt dat laatste niet, dan moeten de partijen ook mogelijkheden bij andere Er is een tijdgebonden benadering zes weken na ziekmelding moet er door de bedrijfsarts een probleemanalyse zijn gemaakt en na acht weken moeten werkgever en werknemer samen op basis van de probleemanalyse een re-integratieplan hebben opgesteld Alle werkgevers zijn verplicht om de begeleiding bij ziekteverzuim te laten uitvoeren door een zelfstandig gevestigde dan wel aan een Arbodienst verbonden, gecertificeerde bedrijfsarts Bij uitzendkrachten is het uitzendbureau hiertoe verplicht ((WEBLINK)) Er is overigens een grote variatie in de kwaliteit en intensiteit van de begeleiding door de bedrijfsarts omdat werkgevers verschillende soorten Zelfstandigen met een eenmanszaak (Zelfstandigen Zonder Personeel, oftewel ZZP-ers), freelancers en werkzoekenden hebben geen bedrijfsarts, en worden begeleid door de verzekeringsarts van het <INSTELLING> Hoewel de WvP geen betrekking heeft op de tweedelijns gezondheidszorg (ziekenhuiszorg), speelt de tweede Door de patiënt te informeren over het proces van arbeidsre-integratie en de rollen van diverse betrokkenen hierin, kan onnodige stress voorkomen worden en kan bedrijfsarts van de patiënt goed geïnformeerd wordt over de aandoening, kan de bedrijfsarts de patiënt beter begeleiden Brügemann ### De bedrijfsarts kan dan ook de werkomgeving adequater informeren over wat wel en niet van de patiënt verwacht kan worden en welke werkaanpassingen geïndiceerd zijn Het is daarom belangrijk dat er binnen de hartrevalidatie deskundige ondersteuning van arbeidsre-integratie# geboden wordt Interventies gericht op arbeidsre-integratie binnen hartrevalidatie zijn bewezen effectief, zoals blijkt in de module Interventies Arbeidsre-integratie moet een integraal onderdeel van de hartrevalidatie zijn Het goed informeren van de patiënten het bereiken van fysieke, psychische, en sociale doelen en leefstijldoelen zijn belangrijke voorwaarden voor werkhervatting (zie Hulpmiddelen bij indicatiestelling en Interventies sociale doelen) In de herziening van de richtlijn in ### heeft de projectgroep zich specifiek op werkhervatting gericht De aanbevelingen zijn voor zover mogelijk ook deels van toepassing op onbetaalde arbeid (vrijwilligerswerk, mantelzorg, huishoudelijke en zorgtaken) Er zijn grote verschillen tussen betaald en onbetaald werk Onbetaald werk is vaak vrijblijvender en er worden minder eisen gesteld aan het tempo en duur van de taken Bovendien is de patiënt voor zijn of haar inkomsten er niet afhankelijk van Alleen bij patiënten met een hoge belasting die dwingend van <INSTELLING> is (bijvoorbeeld intensieve mantelzorg) zal het nodig zijn de belasting aan te passen aan.
| 585 | fms |
Door de patiënt te informeren over het proces van arbeidsre-integratie en de rollen van diverse betrokkenen hierin, kan onnodige stress voorkomen worden en kan bedrijfsarts van de patiënt goed geïnformeerd wordt over de aandoening, kan de bedrijfsarts de patiënt beter begeleiden Brügemann ### De bedrijfsarts kan dan ook de werkomgeving adequater informeren over wat wel en niet van de patiënt verwacht kan worden en welke werkaanpassingen geïndiceerd zijn Het is daarom belangrijk dat er binnen de hartrevalidatie deskundige ondersteuning van arbeidsre-integratie# geboden wordt Interventies gericht op arbeidsre-integratie binnen hartrevalidatie zijn bewezen effectief, zoals blijkt in de module Interventies Arbeidsre-integratie moet een integraal onderdeel van de hartrevalidatie zijn Het goed informeren van de patiënten het bereiken van fysieke, psychische, en sociale doelen en leefstijldoelen zijn belangrijke voorwaarden voor werkhervatting (zie Hulpmiddelen bij indicatiestelling en Interventies sociale doelen) In de herziening van de richtlijn in ### heeft de projectgroep zich specifiek op werkhervatting gericht De aanbevelingen zijn voor zover mogelijk ook deels van toepassing op onbetaalde arbeid (vrijwilligerswerk, mantelzorg, huishoudelijke en zorgtaken) Er zijn grote verschillen tussen betaald en onbetaald werk Onbetaald werk is vaak vrijblijvender en er worden minder eisen gesteld aan het tempo en duur van de taken Bovendien is de patiënt voor zijn of haar inkomsten er niet afhankelijk van Alleen bij patiënten met een hoge belasting die dwingend van <INSTELLING> is (bijvoorbeeld intensieve mantelzorg) zal het nodig zijn de belasting aan te passen aan Dat laat onverlet dat hervatting van onbetaalde arbeid gestimuleerd moet worden als dat bijdraagt aan sociale participatie en kwaliteit van leven werkhervattingsadvies en de evaluatiemomenten Het advies is de basis voor de werkgever en de werknemer # Re-integratiedossier De werkgever heeft de verplichting om samen met de zieke werknemer een zogenaamd re-integratiedossier aan te leggen In dit dossier worden alle activiteiten vermeld die de werknemer en werkgever # Plan van aanpak Concrete afspraken over de activiteiten die tijdens de re-integratie uitgevoerd gaan worden # Met de term werkhervatting zoals die binnen hartrevalidatie wordt gebruikt, wordt verwezen naar het daadwerkelijk hervatten Re-integratie verwijst naar het proces dat leidt naar stabiele werkhervatting, waarin begeleiding plaatsvindt, analoog aan de terminologie van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsartsen NVAB (Richtlijn Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met ischemische hartziekten, ###) De commissie is van mening dat alle patiënten en hun eventuele partnersvoorlichting dienen te krijgen over De commissie adviseert om patiënten die hun voedingsgewoonten en leef-stijl daadwerkelijk willen veranderen te ondersteunen Bijvoorbeeld door het aanbieden van of verwijzen naar groepsprogrammaâs gericht op ⢠Het is aangetoond dat een roker met een coronaire hartziekte zijn kans op een (nieuwe) cardiale gebeurtenis kan verminderen door alsnog met roken te stoppen (Niveau A; klasse I) ⢠Het is aangetoond dat coronaire hartpatiënten die deelnemen aan een fysiek trainingsprogramma en daarna een lichamelijk actieve leefstijl onderhouden, hun overlijdensrisico risicogedrag ⢠Het is aannemelijk dat matig alcoholgebruik bij patiënten met coronair vaatlijden de kans op.
| 583 | fms |
arbeid gestimuleerd moet worden als dat bijdraagt aan sociale participatie en kwaliteit van leven werkhervattingsadvies en de evaluatiemomenten Het advies is de basis voor de werkgever en de werknemer # Re-integratiedossier De werkgever heeft de verplichting om samen met de zieke werknemer een zogenaamd re-integratiedossier aan te leggen In dit dossier worden alle activiteiten vermeld die de werknemer en werkgever # Plan van aanpak Concrete afspraken over de activiteiten die tijdens de re-integratie uitgevoerd gaan worden # Met de term werkhervatting zoals die binnen hartrevalidatie wordt gebruikt, wordt verwezen naar het daadwerkelijk hervatten Re-integratie verwijst naar het proces dat leidt naar stabiele werkhervatting, waarin begeleiding plaatsvindt, analoog aan de terminologie van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsartsen NVAB (Richtlijn Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met ischemische hartziekten, ###) De commissie is van mening dat alle patiënten en hun eventuele partnersvoorlichting dienen te krijgen over De commissie adviseert om patiënten die hun voedingsgewoonten en leef-stijl daadwerkelijk willen veranderen te ondersteunen Bijvoorbeeld door het aanbieden van of verwijzen naar groepsprogrammaâs gericht op ⢠Het is aangetoond dat een roker met een coronaire hartziekte zijn kans op een (nieuwe) cardiale gebeurtenis kan verminderen door alsnog met roken te stoppen (Niveau A; klasse I) ⢠Het is aangetoond dat coronaire hartpatiënten die deelnemen aan een fysiek trainingsprogramma en daarna een lichamelijk actieve leefstijl onderhouden, hun overlijdensrisico risicogedrag ⢠Het is aannemelijk dat matig alcoholgebruik bij patiënten met coronair vaatlijden de kans op gunstig kunnen beïnvloeden en het risico van ziekte en sterfte voor coronaire hartpatiënten De doelen gericht op risicoreductie door het aanleren van een gezonde leefstijl zijn bekendheid met de aard van de ziekte en de risicofactoren (##), stoppen met roken (##), ontwikkelen en onderhouden van een lichamelijk actieve leefstijl (##), ontwikkelen van een gezond voedingspatroon (##) en ontwikkelen van therapietrouw aan medicatie (##) (zie voor de genoemde doelen tabel D in Inleiding Revalidatie) Leefstijlfactoren zoals lichamelijke inactiviteit, ongezonde voedingsgewoonten en rookgedrag behoren tot de risicofactoren waarop invloed kan worden uitgeoefend door het aanpassen van de leefstijl Daarnaast zijn er risicofactoren waarop geen invloed kan worden uitgeoefend, zoals leeftijd, geslacht en voorgeschiedenis Zie voor een overzicht tabel E hieronder Om doelgericht de individuele kans op (nieuwe) cardiovasculaire gebeurtenissen te verlagen, moeten de risicofactoren waarop invloed kan worden uitgeoefend per patiënt in kaart worden gebracht Patiënten met manifeste vaatziekten hebben bij dezelfde waarde van de risicofactoren een veel hogere kans op een nieuwe cardiovasculaire gebeurtenis dan mensen die geen symptomen van vaatziekten hebben Hun risico om binnen <LEEFTIJD> jaar een nieuw cardiovasculair incident mee te maken varieert â afhankelijk van de bijkomende risicofactoren â van circa ##% (Goldberg ###, LIPID Study Group ###) tot ##% of hoger (Haffner###) De impact van risicoreductie is in deze patiëntengroep daarom veel groter dan in de algemene populatie Risicoreductie kan bereikt worden door het veranderen van de leefstijl en door medicatie om het lipidenprofiel te.
| 603 | fms |
kunnen beïnvloeden en het risico van ziekte en sterfte voor coronaire hartpatiënten De doelen gericht op risicoreductie door het aanleren van een gezonde leefstijl zijn bekendheid met de aard van de ziekte en de risicofactoren (##), stoppen met roken (##), ontwikkelen en onderhouden van een lichamelijk actieve leefstijl (##), ontwikkelen van een gezond voedingspatroon (##) en ontwikkelen van therapietrouw aan medicatie (##) (zie voor de genoemde doelen tabel D in Inleiding Revalidatie) Leefstijlfactoren zoals lichamelijke inactiviteit, ongezonde voedingsgewoonten en rookgedrag behoren tot de risicofactoren waarop invloed kan worden uitgeoefend door het aanpassen van de leefstijl Daarnaast zijn er risicofactoren waarop geen invloed kan worden uitgeoefend, zoals leeftijd, geslacht en voorgeschiedenis Zie voor een overzicht tabel E hieronder Om doelgericht de individuele kans op (nieuwe) cardiovasculaire gebeurtenissen te verlagen, moeten de risicofactoren waarop invloed kan worden uitgeoefend per patiënt in kaart worden gebracht Patiënten met manifeste vaatziekten hebben bij dezelfde waarde van de risicofactoren een veel hogere kans op een nieuwe cardiovasculaire gebeurtenis dan mensen die geen symptomen van vaatziekten hebben Hun risico om binnen <LEEFTIJD> jaar een nieuw cardiovasculair incident mee te maken varieert â afhankelijk van de bijkomende risicofactoren â van circa ##% (Goldberg ###, LIPID Study Group ###) tot ##% of hoger (Haffner###) De impact van risicoreductie is in deze patiëntengroep daarom veel groter dan in de algemene populatie Risicoreductie kan bereikt worden door het veranderen van de leefstijl en door medicatie om het lipidenprofiel te beïnvloeden Op het gebied van risicoreductie valt er in <LOCATIE> nog een aanzienlijke gezondheidswinst te behalen een half jaar na de behandeling voor een hartziekte rookt ##% van de patiënten nog steeds, heeft ##% overgewicht (Body Mass Index (BMI) )## kg/m# ), is ##% obees (BMI )## kg/m# ), heeft ##% een bloeddruk de medicamenteuze risicoreductie en profylaxe de nationale richtlijnen (CBO-consensus cholesterol en hypertensie) en de richtlijnen op internationaal niveau (Wood ###, National Cholesterol Education Program ###) Internationaal bestaat er consensus over de volgende leefstijlaanbevelingen voor de preventie van harten vaatziekten (<PERSOON> ###) Eet minimaal # keer per week en bij voorkeur # keer per week (vette) vis Bij de wetenschappelijke onderbouwing van leefstijlinterventies draait het om de vraag of de gewenste gedragsveranderingen leiden tot een vermindering van het risico op nieuwe cardiovasculaire gebeurtenissen en overlijden In de module Interventies wordt besproken wat de kenmerken zijn van effectieve interventies gericht De relatie tussen roken en het optreden van hart- en vaataandoeningen is consistent, biologisch plausibel, onafhankelijk van andere factoren en dosisafhankelijk (wat wil zeggen dat de kans op ziekte stijgt met het Een roker met een hart- of vaatziekte kan het risico van toekomstige complicaties met ongeveer de helft (Wilhelmsson###) verminderen door alsnog met roken te stoppen (<PERSOON> ###) Een recente meta-analyse laat zien dat het relatieve risico voor totale sterfte voor De manier waarop roken hart- en vaatziekten veroorzaakt, is nog niet volledig opgehelderd zowel trombogene.
| 634 | fms |
in <LOCATIE> nog een aanzienlijke gezondheidswinst te behalen een half jaar na de behandeling voor een hartziekte rookt ##% van de patiënten nog steeds, heeft ##% overgewicht (Body Mass Index (BMI) )## kg/m# ), is ##% obees (BMI )## kg/m# ), heeft ##% een bloeddruk de medicamenteuze risicoreductie en profylaxe de nationale richtlijnen (CBO-consensus cholesterol en hypertensie) en de richtlijnen op internationaal niveau (Wood ###, National Cholesterol Education Program ###) Internationaal bestaat er consensus over de volgende leefstijlaanbevelingen voor de preventie van harten vaatziekten (<PERSOON> ###) Eet minimaal # keer per week en bij voorkeur # keer per week (vette) vis Bij de wetenschappelijke onderbouwing van leefstijlinterventies draait het om de vraag of de gewenste gedragsveranderingen leiden tot een vermindering van het risico op nieuwe cardiovasculaire gebeurtenissen en overlijden In de module Interventies wordt besproken wat de kenmerken zijn van effectieve interventies gericht De relatie tussen roken en het optreden van hart- en vaataandoeningen is consistent, biologisch plausibel, onafhankelijk van andere factoren en dosisafhankelijk (wat wil zeggen dat de kans op ziekte stijgt met het Een roker met een hart- of vaatziekte kan het risico van toekomstige complicaties met ongeveer de helft (Wilhelmsson###) verminderen door alsnog met roken te stoppen (<PERSOON> ###) Een recente meta-analyse laat zien dat het relatieve risico voor totale sterfte voor De manier waarop roken hart- en vaatziekten veroorzaakt, is nog niet volledig opgehelderd zowel trombogene Omdat het effect van stoppen met roken bij patiënten met manifeste hart- en vaatziekten al na enkele maanden optreedt, lijken de trombogene factoren de hoofdrol te spelen Prescott ### Uit de EUROASPIRE-II-studie blijkt dat een half jaar na hun ziekenhuisopname ##% van de Nederlandse patiënten met coronaire hartziekten nog rookt Dat Epidemiologische studies tonen aan dat een lichamelijk inactieve leefstijl zowel de totale als de cardiovasculaire mortaliteit verhoogt (Berlin ###) Naast het risico van hart- en vaatziekten verlaagt meer lichaamsbeweging ook de kans op andere chronische ziekten zoals diabetes, obesitas, osteoporose en sommige vormen van kanker (USDHHS ###) Voor patiënten met coronaire hartziekten is het beschermende effect van meer recente meta-analyse toonde aan dat de mortaliteit voor degenen die na hun myocardinfarct een fysiek trainingsprogramma volgden en daarna een actieve leefstijl onderhielden, met ##% verminderde (Jolliffe###) De beschermende werking van lichaamsbeweging kan enerzijds toegeschreven worden aan het verbeteren van het risicoprofiel, waardoor de ontwikkeling van plaques vertraagt en het risico op trombose vermindert Anderzijds is ook een rol weggelegd voor directe effecten, zoals een intensievere doorbloeding van de coronaria, een verbeterde metabole capaciteit en een verlaagde kans op ventrikelfibrilleren (Reincke###) Omdat bij meer dan de helft van de bevolking het niveau van lichamelijke activiteit te laag is, werd in ### de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) opgesteld <PERSOON> ### In navolging van internationale richtlijnen (<PERSOON> ###) krijgen volwassenen hierin het advies om minimaal ## minuten per dag matig intensief te bewegen, op minstens vijf.
| 633 | fms |
met manifeste hart- en vaatziekten al na enkele maanden optreedt, lijken de trombogene factoren de hoofdrol te spelen Prescott ### Uit de EUROASPIRE-II-studie blijkt dat een half jaar na hun ziekenhuisopname ##% van de Nederlandse patiënten met coronaire hartziekten nog rookt Dat Epidemiologische studies tonen aan dat een lichamelijk inactieve leefstijl zowel de totale als de cardiovasculaire mortaliteit verhoogt (Berlin ###) Naast het risico van hart- en vaatziekten verlaagt meer lichaamsbeweging ook de kans op andere chronische ziekten zoals diabetes, obesitas, osteoporose en sommige vormen van kanker (USDHHS ###) Voor patiënten met coronaire hartziekten is het beschermende effect van meer recente meta-analyse toonde aan dat de mortaliteit voor degenen die na hun myocardinfarct een fysiek trainingsprogramma volgden en daarna een actieve leefstijl onderhielden, met ##% verminderde (Jolliffe###) De beschermende werking van lichaamsbeweging kan enerzijds toegeschreven worden aan het verbeteren van het risicoprofiel, waardoor de ontwikkeling van plaques vertraagt en het risico op trombose vermindert Anderzijds is ook een rol weggelegd voor directe effecten, zoals een intensievere doorbloeding van de coronaria, een verbeterde metabole capaciteit en een verlaagde kans op ventrikelfibrilleren (Reincke###) Omdat bij meer dan de helft van de bevolking het niveau van lichamelijke activiteit te laag is, werd in ### de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) opgesteld <PERSOON> ### In navolging van internationale richtlijnen (<PERSOON> ###) krijgen volwassenen hierin het advies om minimaal ## minuten per dag matig intensief te bewegen, op minstens vijf ###) Afhankelijk van de individuele testuitslagen kunnen echter adviezen op maat worden verstrekt met betrekking tot de intensiteit, de duur en de frequentie van de inspanning (Fletcher ###) (Zie ook module Matig intensieve activiteit wordt gedefinieerd als inspanning die de hartslag verhoogt tot ##% à ##% (<PERSOON> ###) van iemands maximale hartslag of de zuurstofconsumptie tot ##% à ##% van het persoonlijke maximum (VO #ma x ) (<PERSOON> ###) De aanbevolen hoeveelheid matige inspanning komt overeen met een extra energieverbruik van circa ### kcal per dag of ### kcal per week Voorbeelden van matig inspannende activiteit voor mensen van ## tot <LEEFTIJD> jaar zijn wandelen met een snelheid van # à # km per uur of fietsen met een snelheid van ## km per uur Voor ouderen is wandelen met een snelheid van # à # km per uur of een fietstempo van ## De NNGB moet gezien worden als een ondergrens Met meer inspanning kan meer gezondheidswinst behaald worden Voor veel patiënten is het echter al winst als ze de ondergrens halen De verwachting is dat zij deze De aanbevelingen van de NNGB zijn onvoldoende voor het verliezen van lichaamsgewicht en het bereiken van een optimaal inspanningsvermogen (McKechnie ###) Verondersteld wordt dat dagelijks ## tot ## minuten matig intensieve activiteit nodig is om overgewicht of obesitas te voorkomen, en ## tot ## minuten om gewichtstoename in voorheen obese patiënten te voorkomen (<PERSOON> ###) Voor een optimaal.
| 640 | fms |
de individuele testuitslagen kunnen echter adviezen op maat worden verstrekt met betrekking tot de intensiteit, de duur en de frequentie van de inspanning (Fletcher ###) (Zie ook module Matig intensieve activiteit wordt gedefinieerd als inspanning die de hartslag verhoogt tot ##% à ##% (<PERSOON> ###) van iemands maximale hartslag of de zuurstofconsumptie tot ##% à ##% van het persoonlijke maximum (VO #ma x ) (<PERSOON> ###) De aanbevolen hoeveelheid matige inspanning komt overeen met een extra energieverbruik van circa ### kcal per dag of ### kcal per week Voorbeelden van matig inspannende activiteit voor mensen van ## tot <LEEFTIJD> jaar zijn wandelen met een snelheid van # à # km per uur of fietsen met een snelheid van ## km per uur Voor ouderen is wandelen met een snelheid van # à # km per uur of een fietstempo van ## De NNGB moet gezien worden als een ondergrens Met meer inspanning kan meer gezondheidswinst behaald worden Voor veel patiënten is het echter al winst als ze de ondergrens halen De verwachting is dat zij deze De aanbevelingen van de NNGB zijn onvoldoende voor het verliezen van lichaamsgewicht en het bereiken van een optimaal inspanningsvermogen (McKechnie ###) Verondersteld wordt dat dagelijks ## tot ## minuten matig intensieve activiteit nodig is om overgewicht of obesitas te voorkomen, en ## tot ## minuten om gewichtstoename in voorheen obese patiënten te voorkomen (<PERSOON> ###) Voor een optimaal De beweeggewoonten van Nederlandse patiënten met coronaire hartziekten zijn onderzocht door <PERSOON> en collegaâs (<PERSOON> ###) Zij vonden dat # en ## maanden na een ziekenhuisopname voor een acute coronaire gebeurtenis respectievelijk ##% en ##% van de patiënten minder dan # keer per week ## minuten actief was De EUROASPIRE-II-studie laat zien dat Nederlandse patiënten minder vaak een advies over Het effect van alcohol op het cardiovasculaire risico is afhankelijk van de gebruikte hoeveelheid (Corrao###) Mogelijk speelt ook het drinkpatroon (bijvoorbeeld bij de maaltijden of tussendoor, vooral in het weekend of Overmatig alcoholgebruik, dat wil zeggen een langdurig gebruik van meer dan # alcoholconsumpties per dag, wordt in verband gebracht met hypertensie <PERSOON> ###, verhoogde cardiovasculaire risicoâs Criqui### en een Cleophas### en mogelijk ook borstkanker <PERSOON> ### en darmkanker <PERSOON> ### Daartegenover staat dat gematigd alcoholgebruik het cardiovasculair risico vermindert Dit wordt gedeeltelijk verklaard door het verhogende effect van alcohol op het HDL-cholesterol en een gunstig effect op de stollingsfactoren Data over het effect van matig alcoholgebruik op de recidiefkans en sterfte bij patiënten die een myocardinfarct hebben gehad zijn niet consistent, maar wijzen in de richting van een beschermend effect (Thun###, Muntwyler Met het oog op de preventie van hart- en vaatziekten en de algemene gezondheid wordt aanbevolen om het alcoholgebruik te beperken tot maximaal # consumpties per dag voor mannen (## per week) en maximaal # per Voeding beïnvloedt het risico van hart- en vaatziekten via meerdere factoren, zoals de hoogte van de bloeddruk, de homocysteïnespiegel en de trombogenese Daarom is het zinnig een aantal voedingsrichtlijnen.
| 671 | fms |
en collegaâs (<PERSOON> ###) Zij vonden dat # en ## maanden na een ziekenhuisopname voor een acute coronaire gebeurtenis respectievelijk ##% en ##% van de patiënten minder dan # keer per week ## minuten actief was De EUROASPIRE-II-studie laat zien dat Nederlandse patiënten minder vaak een advies over Het effect van alcohol op het cardiovasculaire risico is afhankelijk van de gebruikte hoeveelheid (Corrao###) Mogelijk speelt ook het drinkpatroon (bijvoorbeeld bij de maaltijden of tussendoor, vooral in het weekend of Overmatig alcoholgebruik, dat wil zeggen een langdurig gebruik van meer dan # alcoholconsumpties per dag, wordt in verband gebracht met hypertensie <PERSOON> ###, verhoogde cardiovasculaire risicoâs Criqui### en een Cleophas### en mogelijk ook borstkanker <PERSOON> ### en darmkanker <PERSOON> ### Daartegenover staat dat gematigd alcoholgebruik het cardiovasculair risico vermindert Dit wordt gedeeltelijk verklaard door het verhogende effect van alcohol op het HDL-cholesterol en een gunstig effect op de stollingsfactoren Data over het effect van matig alcoholgebruik op de recidiefkans en sterfte bij patiënten die een myocardinfarct hebben gehad zijn niet consistent, maar wijzen in de richting van een beschermend effect (Thun###, Muntwyler Met het oog op de preventie van hart- en vaatziekten en de algemene gezondheid wordt aanbevolen om het alcoholgebruik te beperken tot maximaal # consumpties per dag voor mannen (## per week) en maximaal # per Voeding beïnvloedt het risico van hart- en vaatziekten via meerdere factoren, zoals de hoogte van de bloeddruk, de homocysteïnespiegel en de trombogenese Daarom is het zinnig een aantal voedingsrichtlijnen vaatziekten (NHLBI ###, Gezondheidsraad ###) De prevalentie van overgewicht en obesitas is hoog onder patiënten met hart- en vaatziekten (respectievelijk ##% en ##%), terwijl in de huidige praktijk slechts een klein deel van deze patiënten (##%) van hun arts daadwerkelijk het advies krijgt om af te vallen (Euroaspire II ###) Gewichtsvermindering zal onder meer leiden tot een daling van de bloeddruk (<PERSOON> ###), verbetering van het lipidenprofiel (Datillo ###) en daling van het bloedglucosegehalte (<PERSOON> ###) Vooral bij patiënten met het metabool syndroom of diabetes mellitus is gewichtsafname van belang voor het Volgens internationale richtlijnen (NHLBI ###, WHO ###) dienen alle patiënten onder de <LEEFTIJD> jaar met een BMI)## kg/m# en patiënten met een BMI)## kg/m# in combinatie met andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten voor behandeling in aanmerking te komen Voor personen boven de <LEEFTIJD> jaar en voor nietkaukasische bevolkingsgroepen gelden andere criteria (Gezondheidsraad ###) De middelomtrek is een goede maat voor het vaststellen van abdominale obesitas (WHO ###) Bij een buikomvang van ## cm voor vrouwen en ## cm voor mannen is er sprake van een verhoogde kans op metabole complicaties Bij een buikomtrek van ## cm voor vrouwen en ### cm voor mannen is de kans op hart- en vaatziekten ernstig verhoogd en Bij de behandeling dient gestreefd te worden naar een geleidelijk gewichtsverlies van ##% van het begingewicht in circa # maanden, gevolgd door een minder intensieve behandeling van twee jaar gericht op het stabiliseren.
| 682 | fms |
Gezondheidsraad ###) De prevalentie van overgewicht en obesitas is hoog onder patiënten met hart- en vaatziekten (respectievelijk ##% en ##%), terwijl in de huidige praktijk slechts een klein deel van deze patiënten (##%) van hun arts daadwerkelijk het advies krijgt om af te vallen (Euroaspire II ###) Gewichtsvermindering zal onder meer leiden tot een daling van de bloeddruk (<PERSOON> ###), verbetering van het lipidenprofiel (Datillo ###) en daling van het bloedglucosegehalte (<PERSOON> ###) Vooral bij patiënten met het metabool syndroom of diabetes mellitus is gewichtsafname van belang voor het Volgens internationale richtlijnen (NHLBI ###, WHO ###) dienen alle patiënten onder de <LEEFTIJD> jaar met een BMI)## kg/m# en patiënten met een BMI)## kg/m# in combinatie met andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten voor behandeling in aanmerking te komen Voor personen boven de <LEEFTIJD> jaar en voor nietkaukasische bevolkingsgroepen gelden andere criteria (Gezondheidsraad ###) De middelomtrek is een goede maat voor het vaststellen van abdominale obesitas (WHO ###) Bij een buikomvang van ## cm voor vrouwen en ## cm voor mannen is er sprake van een verhoogde kans op metabole complicaties Bij een buikomtrek van ## cm voor vrouwen en ### cm voor mannen is de kans op hart- en vaatziekten ernstig verhoogd en Bij de behandeling dient gestreefd te worden naar een geleidelijk gewichtsverlies van ##% van het begingewicht in circa # maanden, gevolgd door een minder intensieve behandeling van twee jaar gericht op het stabiliseren Gebruik minder dan ## energieprocenten verzadigd vet en minder dan # energieprocent transvet Verzadigde vetten verhogen de kans op coronaire hartziekten door onder meer een ongunstig effect op de verminderen van de inname van verzadigd vet leidt tot een afname in cardiovasculaire gebeurtenissen en sterfte (Truswell###, Hooper ###) Het is een misverstand te denken dat beperking van de inname van verzadigd vet alleen zinvol is bij een serumcholesterolspiegel van # mmol/l of meer Ook bij lagere spiegels kan risicoreductie worden bereikt (Law###) Vergeleken met het effect van statines (##% risicoreductie) is het effect van een verminderde inname van verzadigd vet op het LDL-cholesterol niet groot (##%) Beide effecten zijn echter wel De belangrijkste bronnen van verzadigd vet zijn roomboter, sommige margarines, vet vlees en vette vleeswaren, volvette kaas en volle melkproducten, koffiecreamer, snacks, gebak en koekjes De gemiddelde inname van verzadigd vet is in <LOCATIE> gedaald van ## naar ## energieprocent (Voedingscentrum ###) Aanbevolen Naast een beperking van de inname van verzadigd vet wordt ook een beperking van de transvetten concentraties van lipoproteïne Lp(a) in nuchter bloed en zijn geassocieerd met een hogere incidentie van en sterfte aan coronaire hartziekten (Zock###) Transvetten komen van nature in kleine hoeveelheden voor in melk en vlees van herkauwers Ze ontstaan tijdens industriële processen door hydrogenatie van onverzadigde vetten De belangrijkste bronnen zijn vetgrondstoffen voor bakkerijproducten (bijvoorbeeld koek en gebak) en horecaproducten (zoals frites) Door het aanpassen van de productieprocessen van margarines is de.
| 654 | fms |
en minder dan # energieprocent transvet Verzadigde vetten verhogen de kans op coronaire hartziekten door onder meer een ongunstig effect op de verminderen van de inname van verzadigd vet leidt tot een afname in cardiovasculaire gebeurtenissen en sterfte (Truswell###, Hooper ###) Het is een misverstand te denken dat beperking van de inname van verzadigd vet alleen zinvol is bij een serumcholesterolspiegel van # mmol/l of meer Ook bij lagere spiegels kan risicoreductie worden bereikt (Law###) Vergeleken met het effect van statines (##% risicoreductie) is het effect van een verminderde inname van verzadigd vet op het LDL-cholesterol niet groot (##%) Beide effecten zijn echter wel De belangrijkste bronnen van verzadigd vet zijn roomboter, sommige margarines, vet vlees en vette vleeswaren, volvette kaas en volle melkproducten, koffiecreamer, snacks, gebak en koekjes De gemiddelde inname van verzadigd vet is in <LOCATIE> gedaald van ## naar ## energieprocent (Voedingscentrum ###) Aanbevolen Naast een beperking van de inname van verzadigd vet wordt ook een beperking van de transvetten concentraties van lipoproteïne Lp(a) in nuchter bloed en zijn geassocieerd met een hogere incidentie van en sterfte aan coronaire hartziekten (Zock###) Transvetten komen van nature in kleine hoeveelheden voor in melk en vlees van herkauwers Ze ontstaan tijdens industriële processen door hydrogenatie van onverzadigde vetten De belangrijkste bronnen zijn vetgrondstoffen voor bakkerijproducten (bijvoorbeeld koek en gebak) en horecaproducten (zoals frites) Door het aanpassen van de productieprocessen van margarines is de Aanbevolen wordt om de inname te beperken tot minder dan # energieprocent (Health Council of the Netherlands ###) Om een nog grotere daling te bereiken, zijn vooral inspanningen van industrie en horeca vereist actueel, omdat dit bijdraagt aan het verlagen van het LDL-cholesterol in serum (Clarke###) In de voorlichting wordt hierop echter minder nadruk gelegd Dit omdat de gemiddelde inname in <LOCATIE> met ##,# mg per ### kJ ruim onder de aanbeveling ligt, en omdat men aanneemt dat een beperking van de inname van Het is ook mogelijk het serum-LDL-cholesterol te verlagen door het gebruik van margarines of andere producten verrijkt met stanolesters of plantenstanolen Deze stoffen remmen de cholesterolresorptie in het maagdarmkanaal Uit onderzoek blijkt dat deze stoffen het LDL-cholesterol met circa ##% kunnen verlagen (Law###), maar dat ze niet werkzaam zijn bij gebruik van een vetarm dieet (Denke ###, Van Heyningen ###) In de huidige voorlichting maakt men geen onderscheid tussen enkelvoudig en meervoudig onverzadigde vetten Nieuwe onderzoeksresultaten tonen aan dat de effecten van enkelvoudig onverzadigde vetten op het Eet minstens # tot # maal per week (vette) vis (of plantaardige bronnen van n-# vetzuren) Een veelbelovende voedingsinterventie bij hartpatiënten lijkt een verhoging van de consumptie van de zogenaamde n-# vetzuren uit vis of plantaardige bronnen Een recente meta-analyse (Bucher###) schatte dat interventies met n-# vetzuren het percentage niet-fatale myocardinfarcten kan verminderen met ##, de cardiale sterfte met ## en de acute hartsterfte met ## Dit effect wordt niet verklaard door veranderingen in de klassieke effecten.
| 634 | fms |
(Health Council of the Netherlands ###) Om een nog grotere daling te bereiken, zijn vooral inspanningen van industrie en horeca vereist actueel, omdat dit bijdraagt aan het verlagen van het LDL-cholesterol in serum (Clarke###) In de voorlichting wordt hierop echter minder nadruk gelegd Dit omdat de gemiddelde inname in <LOCATIE> met ##,# mg per ### kJ ruim onder de aanbeveling ligt, en omdat men aanneemt dat een beperking van de inname van Het is ook mogelijk het serum-LDL-cholesterol te verlagen door het gebruik van margarines of andere producten verrijkt met stanolesters of plantenstanolen Deze stoffen remmen de cholesterolresorptie in het maagdarmkanaal Uit onderzoek blijkt dat deze stoffen het LDL-cholesterol met circa ##% kunnen verlagen (Law###), maar dat ze niet werkzaam zijn bij gebruik van een vetarm dieet (Denke ###, Van Heyningen ###) In de huidige voorlichting maakt men geen onderscheid tussen enkelvoudig en meervoudig onverzadigde vetten Nieuwe onderzoeksresultaten tonen aan dat de effecten van enkelvoudig onverzadigde vetten op het Eet minstens # tot # maal per week (vette) vis (of plantaardige bronnen van n-# vetzuren) Een veelbelovende voedingsinterventie bij hartpatiënten lijkt een verhoging van de consumptie van de zogenaamde n-# vetzuren uit vis of plantaardige bronnen Een recente meta-analyse (Bucher###) schatte dat interventies met n-# vetzuren het percentage niet-fatale myocardinfarcten kan verminderen met ##, de cardiale sterfte met ## en de acute hartsterfte met ## Dit effect wordt niet verklaard door veranderingen in de klassieke effecten Afhankelijk van de soort vis komt dit overeen met een wekelijkse visconsumptie van ## tot ### gram per week (Gezondheidsraad ###) De gemiddelde consumptie ligt in <LOCATIE> veel lager (Voedingscentrum ###) hartpatiënten te adviseren om de inname van n-# vetzuren uit vis te verhogen (echter niet boven de ### mg per dag) en te streven naar # porties vette vis per week (<PERSOON> van vette vis zijn zalm, heilbot, sprot, makreel en bokking Omdat voor sommige patiënten het eenmaal per week eten van vis al een hele stap is, is het belangrijk te benadrukken dat zelfs bij een bescheiden visconsumptie al aanzienlijke risicoreducties zijn gevonden (Zock ###) Voor wie echt niet van vis houdt, kan alfalinoleenzuur, een n-# vetzuur uit plantaardige <INSTELLING>, een oplossing zijn Hierover zijn echter veel minder onderzoeksresultaten beschikbaar dan over de n-# vetzuren uit vis (De <PERSOON> ###) De omzetting van n-# vetzuren uit plantaardige <INSTELLING> verloopt zeer inefficiënt Mogelijk heeft alfalinoleenzuur een beschermend effect onafhankelijk van deze omzetting (Lemaitre ###) De aanbevolen hoeveelheid voor alfalinoleenzuur is in <LOCATIE> # energieprocent (dit komt overeen met # gram alfalinoleenzuur per dag) De inname ligt waarschijnlijk rond de #,# energieprocent (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###) De inname kan verhoogd worden door te kiezen voor Het advies om per dag ### gram groente en # porties fruit te eten is gebaseerd op de resultaten van cohortstudies waarin beschermende effecten van groenteen fruitconsumptie op cardiovasculaire ziekte en.
| 658 | fms |
een wekelijkse visconsumptie van ## tot ### gram per week (Gezondheidsraad ###) De gemiddelde consumptie ligt in <LOCATIE> veel lager (Voedingscentrum ###) hartpatiënten te adviseren om de inname van n-# vetzuren uit vis te verhogen (echter niet boven de ### mg per dag) en te streven naar # porties vette vis per week (<PERSOON> van vette vis zijn zalm, heilbot, sprot, makreel en bokking Omdat voor sommige patiënten het eenmaal per week eten van vis al een hele stap is, is het belangrijk te benadrukken dat zelfs bij een bescheiden visconsumptie al aanzienlijke risicoreducties zijn gevonden (Zock ###) Voor wie echt niet van vis houdt, kan alfalinoleenzuur, een n-# vetzuur uit plantaardige <INSTELLING>, een oplossing zijn Hierover zijn echter veel minder onderzoeksresultaten beschikbaar dan over de n-# vetzuren uit vis (De <PERSOON> ###) De omzetting van n-# vetzuren uit plantaardige <INSTELLING> verloopt zeer inefficiënt Mogelijk heeft alfalinoleenzuur een beschermend effect onafhankelijk van deze omzetting (Lemaitre ###) De aanbevolen hoeveelheid voor alfalinoleenzuur is in <LOCATIE> # energieprocent (dit komt overeen met # gram alfalinoleenzuur per dag) De inname ligt waarschijnlijk rond de #,# energieprocent (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###) De inname kan verhoogd worden door te kiezen voor Het advies om per dag ### gram groente en # porties fruit te eten is gebaseerd op de resultaten van cohortstudies waarin beschermende effecten van groenteen fruitconsumptie op cardiovasculaire ziekte en bloeddruk (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###), de antioxidantcapaciteit van het serum (Miller ###) en het serumhomocysteïnegehalte (<PERSOON> ###) Uit studies bij patiënten die een myocardinfarct hadden gehad, blijkt dat een voedingsregime waarin onder meer de groente- en fruitconsumptie was verhoogd, leidt tot een aanzienlijke afname van de recidiefkans en de sterfte (<PERSOON>###, De Lorgeril ###) Het beschermende effect kan gedeeltelijk verklaard worden door bekende voedingsstoffen uit groente en fruit, zoals kalium (He ###), antioxidanten, foliumzuur (Law###) en vezels (Truswell###), maar mogelijk spelen ook Door het verhogen van de huidige gemiddelde inname in <LOCATIE> van ### gram naar de gewenste ### gram Ook tussen de inname van volkoren graanproducten en het optreden van hart- en vaatziekten is in cohortstudies een verband gevonden (Rimm###, Mozaffarian ###) Een positief effect op het cardiovasculaire risico is (nog) niet bevestigd in experimenteel onderzoek bij patiënten met hart- en vaatziekten (Burr###, Truswell ###) Er bestaat een sterk verband tussen bloeddruk en cardiovasculair risico Al vanaf een bloeddruk van ###/## mm Hg verdubbelt het risico met elke stijging van ## mm Hg van de systolische bloeddruk Leefstijladviezen ter verlaging van de bloeddruk moeten daarom worden aanbevolen zodra de systolische bloeddruk boven de ### mm Hg komt (prehypertensie) (Chobanian###) Een beperking van de zoutinname is een van deze Verschillende meta-analyses tonen aan dat het mogelijk is om door zoutbeperking de bloeddruk te laten dalen (Midgley###, Cutler ###, Graudal ###) De schatting van het te verwachten effect op de systolische bloeddruk van natriumbeperking is kleiner (<DATUM> mm Hg) dan het effect van bijvoorbeeld gewichtsvermindering.
| 721 | fms |
serum (Miller ###) en het serumhomocysteïnegehalte (<PERSOON> ###) Uit studies bij patiënten die een myocardinfarct hadden gehad, blijkt dat een voedingsregime waarin onder meer de groente- en fruitconsumptie was verhoogd, leidt tot een aanzienlijke afname van de recidiefkans en de sterfte (<PERSOON>###, De Lorgeril ###) Het beschermende effect kan gedeeltelijk verklaard worden door bekende voedingsstoffen uit groente en fruit, zoals kalium (He ###), antioxidanten, foliumzuur (Law###) en vezels (Truswell###), maar mogelijk spelen ook Door het verhogen van de huidige gemiddelde inname in <LOCATIE> van ### gram naar de gewenste ### gram Ook tussen de inname van volkoren graanproducten en het optreden van hart- en vaatziekten is in cohortstudies een verband gevonden (Rimm###, Mozaffarian ###) Een positief effect op het cardiovasculaire risico is (nog) niet bevestigd in experimenteel onderzoek bij patiënten met hart- en vaatziekten (Burr###, Truswell ###) Er bestaat een sterk verband tussen bloeddruk en cardiovasculair risico Al vanaf een bloeddruk van ###/## mm Hg verdubbelt het risico met elke stijging van ## mm Hg van de systolische bloeddruk Leefstijladviezen ter verlaging van de bloeddruk moeten daarom worden aanbevolen zodra de systolische bloeddruk boven de ### mm Hg komt (prehypertensie) (Chobanian###) Een beperking van de zoutinname is een van deze Verschillende meta-analyses tonen aan dat het mogelijk is om door zoutbeperking de bloeddruk te laten dalen (Midgley###, Cutler ###, Graudal ###) De schatting van het te verwachten effect op de systolische bloeddruk van natriumbeperking is kleiner (<DATUM> mm Hg) dan het effect van bijvoorbeeld gewichtsvermindering verschillende leefstijladviezen is vergelijkbaar met dat van medicamenteuze therapie en bovendien additief daaraan Of het ook mogelijk is om door zoutbeperking de cardiovasculaire morbiditeit of mortaliteit te cardiovasculaire gezondheid de zoutinname te beperken tot # gram (### mg natrium) WHO ### of # gram Nederlandse Voedingsnormen geven geen aanbeveling voor maximale zoutinname Voor individuen met een verhoogde bloeddruk wordt in <LOCATIE> een beperking van ### mg natrium aangehouden (NVD ###) De natriuminname kan beperkt worden door geen zout toe te voegen bij het bereiden van maaltijden en beperkt gebruik te maken van industrieel bereide producten die veel zout bevatten, zoals soepen, sauzen, hartige Samenvattend kunnen we stellen dat bovenstaande voedings- en leefstijladviezen belangrijk zijn voor alle coronaire hartpatiënten, ongeacht de hoogte van hun individuele risicofactoren (Truswell###) Stoppen met roken heeft het grootste effect op het individuele cardiovasculaire risico Daarna mag men het meest verwachten van een combinatie van interventies gericht op het veranderen in de voedingsgewoonten en leefstijl (<PERSOON> studies bij coronaire hartpatiënten naar effecten van gecombineerde voedings- en leefstijlinterventies op morbiditeit en mortaliteit zijn niet beschikbaar Kleinschalige studies bij hartpatiënten (Ornish ###) of andere hoog-risicogroepen (Hjermann###) laten hoopvolle resultaten Informatie in groepsverband over goede voeding hoort, evenals fysieke trainingen, van oudsher tot de voorlichting over andere leefstijlfactoren zoals roken, beperkt alcoholgebruik en meer bewegen deel uit van het informatieprogramma (Nederlandse Hartstichting ###) Dit informatieprogramma is bestemd voor alle patiënten en hun partners Vaak is het geven van voorlichting echter onvoldoende om blijvende veranderingen in.
| 679 | fms |
vergelijkbaar met dat van medicamenteuze therapie en bovendien additief daaraan Of het ook mogelijk is om door zoutbeperking de cardiovasculaire morbiditeit of mortaliteit te cardiovasculaire gezondheid de zoutinname te beperken tot # gram (### mg natrium) WHO ### of # gram Nederlandse Voedingsnormen geven geen aanbeveling voor maximale zoutinname Voor individuen met een verhoogde bloeddruk wordt in <LOCATIE> een beperking van ### mg natrium aangehouden (NVD ###) De natriuminname kan beperkt worden door geen zout toe te voegen bij het bereiden van maaltijden en beperkt gebruik te maken van industrieel bereide producten die veel zout bevatten, zoals soepen, sauzen, hartige Samenvattend kunnen we stellen dat bovenstaande voedings- en leefstijladviezen belangrijk zijn voor alle coronaire hartpatiënten, ongeacht de hoogte van hun individuele risicofactoren (Truswell###) Stoppen met roken heeft het grootste effect op het individuele cardiovasculaire risico Daarna mag men het meest verwachten van een combinatie van interventies gericht op het veranderen in de voedingsgewoonten en leefstijl (<PERSOON> studies bij coronaire hartpatiënten naar effecten van gecombineerde voedings- en leefstijlinterventies op morbiditeit en mortaliteit zijn niet beschikbaar Kleinschalige studies bij hartpatiënten (Ornish ###) of andere hoog-risicogroepen (Hjermann###) laten hoopvolle resultaten Informatie in groepsverband over goede voeding hoort, evenals fysieke trainingen, van oudsher tot de voorlichting over andere leefstijlfactoren zoals roken, beperkt alcoholgebruik en meer bewegen deel uit van het informatieprogramma (Nederlandse Hartstichting ###) Dit informatieprogramma is bestemd voor alle patiënten en hun partners Vaak is het geven van voorlichting echter onvoldoende om blijvende veranderingen in Daarom maken ook individuele interventies, zoals een individueel behandeltraject bij de diëtist en leefstijlprogrammaâs waarin (onder meer) gewerkt wordt aan zich van het informatieprogramma doordat ze gericht zijn op patiënten die al een bewuste keus gemaakt hebben om hun risico te verminderen door gedragsverandering De organisatie van individuele interventies en werken aan één leefstijldoel (bijvoorbeeld stoppen met roken), maar ook zijn er gecombineerde programma's in gebruik waarbij de deelnemers elkaar tot steun zijn terwijl ze aan verschillende doelen werken Wanneer leefstijlprogrammaâs niet door de eigen instelling worden georganiseerd, kan er gebruik worden gemaakt van bijvoorbeeld cursussen voor stoppen met roken en gewichtsmanagementprogramma's van andere instanties en Voor voedings- en leefstijladviezen komen in aanmerking alle patiënten die risicogedrag vertonen Verandering van gedrag kan aanzienlijke gezondheidswinst opleveren (Hauner###, Chauhan ###, Ley ###, National Heart and Lung and Blood Institute ###) De intensievere (groeps)interventies gericht op het veranderen van gedrag worden doorgaans gereserveerd voor patiënten voor wie het moeilijk is zonder begeleiding de gestelde doelen te bereiken De indicatie voor voedingsen leefstijladviezen en intensievere gedragsinterventies is niet afhankelijk Het is moeilijk om betrouwbare en exacte cijfers te krijgen over therapietrouw Bij het gebruik van antihypertensiva en cholesterolverlagers ligt de therapietrouw respectievelijk rond de ## en ##% In het eerste jaar van behandeling staken tussen de ## en ##% van de patiënten hun behandeling Het niet trouw innemen Interventietechnieken, zoals regelmatige telefonische controles, kunnen de therapietrouw verbeteren met ##% (Burke ###) Depressieve symptomen verminderen de therapietrouw (zie module Psychische doelen (slechtere.
| 628 | fms |
Daarom maken ook individuele interventies, zoals een individueel behandeltraject bij de diëtist en leefstijlprogrammaâs waarin (onder meer) gewerkt wordt aan zich van het informatieprogramma doordat ze gericht zijn op patiënten die al een bewuste keus gemaakt hebben om hun risico te verminderen door gedragsverandering De organisatie van individuele interventies en werken aan één leefstijldoel (bijvoorbeeld stoppen met roken), maar ook zijn er gecombineerde programma's in gebruik waarbij de deelnemers elkaar tot steun zijn terwijl ze aan verschillende doelen werken Wanneer leefstijlprogrammaâs niet door de eigen instelling worden georganiseerd, kan er gebruik worden gemaakt van bijvoorbeeld cursussen voor stoppen met roken en gewichtsmanagementprogramma's van andere instanties en Voor voedings- en leefstijladviezen komen in aanmerking alle patiënten die risicogedrag vertonen Verandering van gedrag kan aanzienlijke gezondheidswinst opleveren (Hauner###, Chauhan ###, Ley ###, National Heart and Lung and Blood Institute ###) De intensievere (groeps)interventies gericht op het veranderen van gedrag worden doorgaans gereserveerd voor patiënten voor wie het moeilijk is zonder begeleiding de gestelde doelen te bereiken De indicatie voor voedingsen leefstijladviezen en intensievere gedragsinterventies is niet afhankelijk Het is moeilijk om betrouwbare en exacte cijfers te krijgen over therapietrouw Bij het gebruik van antihypertensiva en cholesterolverlagers ligt de therapietrouw respectievelijk rond de ## en ##% In het eerste jaar van behandeling staken tussen de ## en ##% van de patiënten hun behandeling Het niet trouw innemen Interventietechnieken, zoals regelmatige telefonische controles, kunnen de therapietrouw verbeteren met ##% (Burke ###) Depressieve symptomen verminderen de therapietrouw (zie module Psychische doelen (slechtere Tijdens de indicatiestelling wordt door screening vastgesteld of de patiënt in aanmerking komt voor hartrevalidatie, en zo ja, welke doelen men met de hartrevalidatie wil bereiken en welke interventies daarvoor kunnen worden ingezet De module 'Diagnosegroepen bij hartrevalidatie' beschrijft welke patiënten in aanmerking komen voor hartrevalidatie en dus door de cardioloog doorverwezen worden voor een indicatiestelling hartrevalidatie De module 'Doelen in het revalidatieprogramma' beschrijft de mogelijke doelen en de module 'Interventies hartrevalidatie' beschrijft De hartrevalidatiecoördinator, dat is degene uit het hartrevalidatieteam die (al dan niet naast andere taken) tot taak heeft de hartrevalidatie te coördineren, vervult een sturende rol bij deze indicatiestelling De multidisciplinair overleg (MDO) en centrale dossiervorming Patiënten geven aan dat een centrale zorgverlener#, die als eerstverantwoordelijke voor de zorg aan een specifieke patiënt en dus als aanspreekpunt voor de patiënt fungeert, van groot belang is binnen de hartrevalidatie Zoals beschreven in de module 'Diagnosegroepen bij waarin aan de hand van screening wordt vastgesteld welk zorgaanbod geïndiceerd is; het patiëntendossier dat voor alle teamleden toegankelijk is; en het multidisciplinair overleg (MDO) met het hartrevalidatieteam waarin de # De ro l va n âcentra le z o rg verlenerâ ko mt vo o rt uit het Chro nic Ca re mo d el De centra le z o rg verlener is binnen het tea m va n.
| 582 | fms |
Tijdens de indicatiestelling wordt door screening vastgesteld of de patiënt in aanmerking komt voor hartrevalidatie, en zo ja, welke doelen men met de hartrevalidatie wil bereiken en welke interventies daarvoor kunnen worden ingezet De module 'Diagnosegroepen bij hartrevalidatie' beschrijft welke patiënten in aanmerking komen voor hartrevalidatie en dus door de cardioloog doorverwezen worden voor een indicatiestelling hartrevalidatie De module 'Doelen in het revalidatieprogramma' beschrijft de mogelijke doelen en de module 'Interventies hartrevalidatie' beschrijft De hartrevalidatiecoördinator, dat is degene uit het hartrevalidatieteam die (al dan niet naast andere taken) tot taak heeft de hartrevalidatie te coördineren, vervult een sturende rol bij deze indicatiestelling De multidisciplinair overleg (MDO) en centrale dossiervorming Patiënten geven aan dat een centrale zorgverlener#, die als eerstverantwoordelijke voor de zorg aan een specifieke patiënt en dus als aanspreekpunt voor de patiënt fungeert, van groot belang is binnen de hartrevalidatie Zoals beschreven in de module 'Diagnosegroepen bij waarin aan de hand van screening wordt vastgesteld welk zorgaanbod geïndiceerd is; het patiëntendossier dat voor alle teamleden toegankelijk is; en het multidisciplinair overleg (MDO) met het hartrevalidatieteam waarin de # De ro l va n âcentra le z o rg verlenerâ ko mt vo o rt uit het Chro nic Ca re mo d el De centra le z o rg verlener is binnen het tea m va n d e beha nd eling o p elka a r z ijn a fg es temd ; z iet er o p to e d a t d e a fs pra ken, z o a ls va s tg eleg d in het z o rg pla n, wo rd en na g eleefd De projectgroep is van mening dat alle patiënten die geïndiceerd zijn voor hartrevalidatie, een intakegesprek Alle patiënten met een indicatie voor hartrevalidatie (zie module Doorverwijzing Cardioloog) komen in aanmerking voor een intakegesprek Dit gesprek bestaat uit een kennismaking, mogelijkheid tot het stellen van vragen en het uiten van wensen door de patiënt, en het doornemen van de beslisboom Het intakegesprek wordt uitgevoerd door een professional uit het revalidatieteam, veelal de hartrevalidatiecoördinator Diegene die het intakegesprek doet moet deskundig zijn op het terrein van de cardiologie, en specifiek met betrekking tot hartrevalidatie Het intakegesprek kan, afhankelijk van de situatie van de patiënt en logistieke mogelijkheden, plaatsvinden bij ontslag, of # tot maximaal # weken na ontslag Wanneer vervolgens een of meerdere De projectgroep is van mening dat het intakegesprek belangrijk is Ten eerste voor het opbouwen van een behandelrelatie en daarmee voor de effectiviteit van de hartrevalidatie Ook kan tijdens het intakegesprek een inschatting gemaakt worden van de adequaatheid van de door de patiënt gerapporteerde antwoorden Een patiënt kan eventueel door cognitieve beperkingen of een taalbarrière vragen uit een vragenlijst niet of verkeerd De projectgroep is van mening dat de indicatie voor hartrevalidatie moet plaatsvinden aan de hand van de beslisboom behorende bij deze richtlijn (zie aanverwant product beslisboom hartrevalidatie) Bij deze vernieuwde richtlijn hoort ook een nieuwe beslisboom.
| 574 | fms |
fs pra ken, z o a ls va s tg eleg d in het z o rg pla n, wo rd en na g eleefd De projectgroep is van mening dat alle patiënten die geïndiceerd zijn voor hartrevalidatie, een intakegesprek Alle patiënten met een indicatie voor hartrevalidatie (zie module Doorverwijzing Cardioloog) komen in aanmerking voor een intakegesprek Dit gesprek bestaat uit een kennismaking, mogelijkheid tot het stellen van vragen en het uiten van wensen door de patiënt, en het doornemen van de beslisboom Het intakegesprek wordt uitgevoerd door een professional uit het revalidatieteam, veelal de hartrevalidatiecoördinator Diegene die het intakegesprek doet moet deskundig zijn op het terrein van de cardiologie, en specifiek met betrekking tot hartrevalidatie Het intakegesprek kan, afhankelijk van de situatie van de patiënt en logistieke mogelijkheden, plaatsvinden bij ontslag, of # tot maximaal # weken na ontslag Wanneer vervolgens een of meerdere De projectgroep is van mening dat het intakegesprek belangrijk is Ten eerste voor het opbouwen van een behandelrelatie en daarmee voor de effectiviteit van de hartrevalidatie Ook kan tijdens het intakegesprek een inschatting gemaakt worden van de adequaatheid van de door de patiënt gerapporteerde antwoorden Een patiënt kan eventueel door cognitieve beperkingen of een taalbarrière vragen uit een vragenlijst niet of verkeerd De projectgroep is van mening dat de indicatie voor hartrevalidatie moet plaatsvinden aan de hand van de beslisboom behorende bij deze richtlijn (zie aanverwant product beslisboom hartrevalidatie) Bij deze vernieuwde richtlijn hoort ook een nieuwe beslisboom risicogedrag is de Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling Hartrevalidatie ### als uitgangspunt genomen (<PERSOON> ###) Voor de psychische en sociale doelen zijn nieuwe onderdelen ontwikkeld Met deze beslisboom wordt antwoord gegeven op de volgende vijf vragen en worden aanwijzingen verkregen voor het te #a Is er een objectieve vermindering van het inspanningsvermogen in relatie tot het toekomstig functioneren? #b Kan de patiënt een adequate inschatting maken van zijn/haar huidige inspanningsvermogen? #a Is er een verstoring van het sociaal functioneren en/of gebrek aan sociale steun? #b Heeft de patiënt een mantelzorger (levenspartner, familielid, goede vriend(in)) om op terug te vallen? #b Voldeed de patiënt voor opname in het ziekenhuis aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen? Alle patiënten die voor hartrevalidatie in aanmerking komen, dienen een informatieprogramma aangeboden te krijgen Om deze reden geeft de beslisboom als reactie op de verschillende vragen steeds aan dat een De volledige Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling Hartrevalidatie behorend bij deze richtlijn staat op de Hartrevalidatiecentra beslissen zelf of ze de beslisboom operationeel maken met behulp van software, en zoja, implementatie van de beslisboom te bevorderen Elektronische beslissingsondersteuning leidt tot een hogere compliantie aan de aanbevelingen dan wanneer er met papieren versies wordt gewerkt (<PERSOON> ###) De projectgroep wil benadrukken dat de beslisboom niet voorziet in diagnostiek Met de screeningsinstrumenten kunnen geen diagnoses gesteld worden Het stellen van een diagnose is in de systematiek van deze richtlijn een onderdeel van individuele behandeling, waarnaar patiënten doorverwezen.
| 573 | fms |
is de Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling Hartrevalidatie ### als uitgangspunt genomen (<PERSOON> ###) Voor de psychische en sociale doelen zijn nieuwe onderdelen ontwikkeld Met deze beslisboom wordt antwoord gegeven op de volgende vijf vragen en worden aanwijzingen verkregen voor het te #a Is er een objectieve vermindering van het inspanningsvermogen in relatie tot het toekomstig functioneren? #b Kan de patiënt een adequate inschatting maken van zijn/haar huidige inspanningsvermogen? #a Is er een verstoring van het sociaal functioneren en/of gebrek aan sociale steun? #b Heeft de patiënt een mantelzorger (levenspartner, familielid, goede vriend(in)) om op terug te vallen? #b Voldeed de patiënt voor opname in het ziekenhuis aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen? Alle patiënten die voor hartrevalidatie in aanmerking komen, dienen een informatieprogramma aangeboden te krijgen Om deze reden geeft de beslisboom als reactie op de verschillende vragen steeds aan dat een De volledige Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling Hartrevalidatie behorend bij deze richtlijn staat op de Hartrevalidatiecentra beslissen zelf of ze de beslisboom operationeel maken met behulp van software, en zoja, implementatie van de beslisboom te bevorderen Elektronische beslissingsondersteuning leidt tot een hogere compliantie aan de aanbevelingen dan wanneer er met papieren versies wordt gewerkt (<PERSOON> ###) De projectgroep wil benadrukken dat de beslisboom niet voorziet in diagnostiek Met de screeningsinstrumenten kunnen geen diagnoses gesteld worden Het stellen van een diagnose is in de systematiek van deze richtlijn een onderdeel van individuele behandeling, waarnaar patiënten doorverwezen De projectgroep is van mening dat in het multidisciplinair overleg vastgesteld moet worden wat de doelen van In het patiëntendossier worden de gegevens uit de intake en resultaten van het doorlopen van de beslisboom vastgelegd Er moet ook ruimte zijn om achtergrondkenmerken, wensen en mogelijkheden van de patiënt vast te leggen Dit is belangrijk voor de keuzes die in het MDO moeten worden gemaakt Ook moet er ruimte zijn om veranderingen te registreren zodat ontwikkelingen geëvalueerd kunnen worden Het dossier moet altijd voor ieder lid van het hartrevalidatieteam toegankelijk zijn om zo een integrale aanpak van hartrevalidatie en De projectgroep is van mening dat de interventie(s) die ingezet wordt/worden afgestemd is/zijn op de De uitkomst van de indicatiestelling voor interventies op basis van de intake en de beslisboom wordt besproken binnen het multidisciplinaire hartrevalidatieteam Doelen worden geprioriteerd; indien nodig worden keuzes gemaakt of een bepaalde volgorde van interventies vastgesteld Bij de besluitvorming hierover wordt nagegaan of er contra-indicaties zijn (zie module 'Interventies contra-indicaties') en wordt ook rekening gehouden met de belasting in tijd en energie die hartrevalidatie vergt van de patiënt naast het weer oppakken van zijn rollen Voor het beantwoorden van de hoofdvragen uit de beslisboom is het nodig om een aantal begrippen te operationaliseren en meetbaar te maken Hieronder wordt beschreven welke operationalisaties gebruikt dienen te worden Het gaat daarbij vaak om screeningsinstrumenten Deze richtlijn doet geen aanbevelingen voor screeningsinstrumenten met betrekking tot de psychische en sociale doelen van hartrevalidatie Er is naar.
| 563 | fms |
overleg vastgesteld moet worden wat de doelen van In het patiëntendossier worden de gegevens uit de intake en resultaten van het doorlopen van de beslisboom vastgelegd Er moet ook ruimte zijn om achtergrondkenmerken, wensen en mogelijkheden van de patiënt vast te leggen Dit is belangrijk voor de keuzes die in het MDO moeten worden gemaakt Ook moet er ruimte zijn om veranderingen te registreren zodat ontwikkelingen geëvalueerd kunnen worden Het dossier moet altijd voor ieder lid van het hartrevalidatieteam toegankelijk zijn om zo een integrale aanpak van hartrevalidatie en De projectgroep is van mening dat de interventie(s) die ingezet wordt/worden afgestemd is/zijn op de De uitkomst van de indicatiestelling voor interventies op basis van de intake en de beslisboom wordt besproken binnen het multidisciplinaire hartrevalidatieteam Doelen worden geprioriteerd; indien nodig worden keuzes gemaakt of een bepaalde volgorde van interventies vastgesteld Bij de besluitvorming hierover wordt nagegaan of er contra-indicaties zijn (zie module 'Interventies contra-indicaties') en wordt ook rekening gehouden met de belasting in tijd en energie die hartrevalidatie vergt van de patiënt naast het weer oppakken van zijn rollen Voor het beantwoorden van de hoofdvragen uit de beslisboom is het nodig om een aantal begrippen te operationaliseren en meetbaar te maken Hieronder wordt beschreven welke operationalisaties gebruikt dienen te worden Het gaat daarbij vaak om screeningsinstrumenten Deze richtlijn doet geen aanbevelingen voor screeningsinstrumenten met betrekking tot de psychische en sociale doelen van hartrevalidatie Er is naar Het is aan te bevelen om vóór deelname aan een bewegingsprogramma eenmaximale inspanningstest af te nemen voor het bepalen van de risicoâs van de fysieke training en voor het opstellen van een trainingsadvies De commissie is van mening dat voor het meten van de eigen inschattingvan het inspanningsvermogen (vraag Voordat patiënten deelnemen aan een bewegingsprogramma moeten de risicoâs in kaart worden gebracht (<PERSOON> voor aanvang is gebaseerd op anamnese, lichamelijk onderzoek, rust ECG en de maximale inspanningstest Op grond van de risicostratificatie kunnen patiënten worden geïdentificeerd met een laag, matig en hoog risico Vervolgens kan voor iedere risicogroep het Voor het meten van het inspanningsvermogen (vraag #) zijn verschillende methoden in omloop De commissie beveelt aan een maximale inspanningstest te gebruiken, waarbij de belastbaarheid wordt aangegeven in METâs (MET staat voor metabolic equivalent; # MET komt overeen met een zuurstofverbruik in rust van #,# ml Voor het meten van de eigen inschatting van het inspanningsvermogen (vraag #), wordt de vragenlijst âKwaliteit Een verhoogde kans op een verstoord emotioneel evenwicht, depressieve symptomen en angstsymptomen De diagnostiek naar angst- en depressieve stoornissen dient door een psycholoog of psychiater uitgevoerd te De projectgroep is van mening dat bij afwezigheid van een verhoogd niveau van psychische symptomen aan het begin van de hartrevalidatie en het vermoeden tijdens de hartrevalidatie dat deze symptomen inmiddels wel zijn Het is voor behandelaars vaak moeilijk om depressieve symptomen bij hartpatiënten te herkennen Oorzaken zijn een andere presentatie van depressieve symptomen na een cardiaal incident, overlap van depressieve.
| 554 | fms |
bewegingsprogramma eenmaximale inspanningstest af te nemen voor het bepalen van de risicoâs van de fysieke training en voor het opstellen van een trainingsadvies De commissie is van mening dat voor het meten van de eigen inschattingvan het inspanningsvermogen (vraag Voordat patiënten deelnemen aan een bewegingsprogramma moeten de risicoâs in kaart worden gebracht (<PERSOON> voor aanvang is gebaseerd op anamnese, lichamelijk onderzoek, rust ECG en de maximale inspanningstest Op grond van de risicostratificatie kunnen patiënten worden geïdentificeerd met een laag, matig en hoog risico Vervolgens kan voor iedere risicogroep het Voor het meten van het inspanningsvermogen (vraag #) zijn verschillende methoden in omloop De commissie beveelt aan een maximale inspanningstest te gebruiken, waarbij de belastbaarheid wordt aangegeven in METâs (MET staat voor metabolic equivalent; # MET komt overeen met een zuurstofverbruik in rust van #,# ml Voor het meten van de eigen inschatting van het inspanningsvermogen (vraag #), wordt de vragenlijst âKwaliteit Een verhoogde kans op een verstoord emotioneel evenwicht, depressieve symptomen en angstsymptomen De diagnostiek naar angst- en depressieve stoornissen dient door een psycholoog of psychiater uitgevoerd te De projectgroep is van mening dat bij afwezigheid van een verhoogd niveau van psychische symptomen aan het begin van de hartrevalidatie en het vermoeden tijdens de hartrevalidatie dat deze symptomen inmiddels wel zijn Het is voor behandelaars vaak moeilijk om depressieve symptomen bij hartpatiënten te herkennen Oorzaken zijn een andere presentatie van depressieve symptomen na een cardiaal incident, overlap van depressieve cardiale incident kunnen ontwikkelen en daarom soms niet meer herkend worden als gerelateerd aan het incident <PERSOON> ###a Ook bij angstsymptomen is herkenning door behandelaars moeilijk, vooral als angst zich presenteert met cardiale symptomen zoals pijn op de borst of Angstsymptomen gedurende opname worden beter herkend en behandeld dan depressieve symptomen Huffman ### Screeningsinstrumenten voor depressieve symptomen zijn allen van redelijke kwaliteit Thombs ###b De projectgroep is van mening dat de richtlijn geen specifieke instrumenten zou moeten aanbevelen, omdat ook lokale overwegingen een rol spelen in de keuze voor een instrument Een groep Nederlandse experts heeft naar aanleiding van het concept van deze nieuwe richtlijn wel een advies uitgebracht voor screeningsinstrumenten voor psychische doelen Welter ### Dit advies is te vinden op de website van de De screeningsinstrumenten kunnen door de patiënt zelf ingevuld worden of samen met de hartrevalidatiecoördinator Met de uitkomsten van deze screening kan een indeling naar ernst van psychische symptomen gemaakt worden, om naar aanleiding hiervan een vervolgprogramma aan te bieden (#) Depressieve symptomen en/of angstsymptomen; in dit geval wordt de patiënt doorverwezen naar een psycholoog of psychiater die aan de hand van een klinisch interview diagnostiseert of er sprake is van een (#) Depressieve stoornis of angststoornis (zie submodule 'Screening sociale doelen') Als tijdens de hartrevalidatie het vermoeden van een verhoogd niveau van psychische symptomen ontstaat, moet opnieuw screening plaatsvinden.
| 547 | fms |
daarom soms niet meer herkend worden als gerelateerd aan het incident <PERSOON> ###a Ook bij angstsymptomen is herkenning door behandelaars moeilijk, vooral als angst zich presenteert met cardiale symptomen zoals pijn op de borst of Angstsymptomen gedurende opname worden beter herkend en behandeld dan depressieve symptomen Huffman ### Screeningsinstrumenten voor depressieve symptomen zijn allen van redelijke kwaliteit Thombs ###b De projectgroep is van mening dat de richtlijn geen specifieke instrumenten zou moeten aanbevelen, omdat ook lokale overwegingen een rol spelen in de keuze voor een instrument Een groep Nederlandse experts heeft naar aanleiding van het concept van deze nieuwe richtlijn wel een advies uitgebracht voor screeningsinstrumenten voor psychische doelen Welter ### Dit advies is te vinden op de website van de De screeningsinstrumenten kunnen door de patiënt zelf ingevuld worden of samen met de hartrevalidatiecoördinator Met de uitkomsten van deze screening kan een indeling naar ernst van psychische symptomen gemaakt worden, om naar aanleiding hiervan een vervolgprogramma aan te bieden (#) Depressieve symptomen en/of angstsymptomen; in dit geval wordt de patiënt doorverwezen naar een psycholoog of psychiater die aan de hand van een klinisch interview diagnostiseert of er sprake is van een (#) Depressieve stoornis of angststoornis (zie submodule 'Screening sociale doelen') Als tijdens de hartrevalidatie het vermoeden van een verhoogd niveau van psychische symptomen ontstaat, moet opnieuw screening plaatsvinden de patiënt blootgesteld was geïnventariseerd Stress is geen onderdeel meer van de screening De projectgroep is van mening dat de mate van psychische symptomen voldoende indicatie geeft voor het stadium van de indicatiestelling te inventariseren Met betrekking tot werkhervatting zullen wel de werkstressoren geïnventariseerd worden, omdat deze een belangrijke belemmering voor stabiele en duurzame werkhervatting Het is aan te bevelen bij alle patiënten met betaalde arbeid, de volgende knelpunten voor werkhervatting in kaart Eigen inschatting van de patiënt of er problemen te verwachten zijn met betrekking tot Het is aan te bevelen, indien de patiënt problemen verwacht met werkhervatting en/of er cardiaal-medische factoren zijn die de belastbaarheid van de patiënt verminderen en/of de patiënt prijs stelt op begeleiding van arbeidsre-integratie vanuit het hartrevalidatieteam, uitgebreide screening aan te bieden met betrekking tot De projectgroep is van mening dat wanneer er bij het begin van de hartrevalidatie geen aanleiding is om plaatsvindt, en indien dit uitblijft, alsnog de uitgebreide screening plaats dient te vinden De projectgroep is van mening dat bij onbetaalde arbeid dezelfde screening kan worden toegepast als bij betaalde arbeid als volgens de patiënt en de zorgverlener de belasting van de onbetaalde arbeid de Om tot een passend zorgaanbod te komen, moet een indruk verkregen worden van het sociaal functioneren van de patiënt De projectgroep heeft ervoor gekozen om naast een globale indruk van het sociaal functioneren, specifiek aandacht te besteden aan hoeveel sociale steun de patiënt ontvangt, of er een mantelzorger is die in.
| 537 | fms |
meer van de screening De projectgroep is van mening dat de mate van psychische symptomen voldoende indicatie geeft voor het stadium van de indicatiestelling te inventariseren Met betrekking tot werkhervatting zullen wel de werkstressoren geïnventariseerd worden, omdat deze een belangrijke belemmering voor stabiele en duurzame werkhervatting Het is aan te bevelen bij alle patiënten met betaalde arbeid, de volgende knelpunten voor werkhervatting in kaart Eigen inschatting van de patiënt of er problemen te verwachten zijn met betrekking tot Het is aan te bevelen, indien de patiënt problemen verwacht met werkhervatting en/of er cardiaal-medische factoren zijn die de belastbaarheid van de patiënt verminderen en/of de patiënt prijs stelt op begeleiding van arbeidsre-integratie vanuit het hartrevalidatieteam, uitgebreide screening aan te bieden met betrekking tot De projectgroep is van mening dat wanneer er bij het begin van de hartrevalidatie geen aanleiding is om plaatsvindt, en indien dit uitblijft, alsnog de uitgebreide screening plaats dient te vinden De projectgroep is van mening dat bij onbetaalde arbeid dezelfde screening kan worden toegepast als bij betaalde arbeid als volgens de patiënt en de zorgverlener de belasting van de onbetaalde arbeid de Om tot een passend zorgaanbod te komen, moet een indruk verkregen worden van het sociaal functioneren van de patiënt De projectgroep heeft ervoor gekozen om naast een globale indruk van het sociaal functioneren, specifiek aandacht te besteden aan hoeveel sociale steun de patiënt ontvangt, of er een mantelzorger is die in werkhervatting in de weg staan, en zo ja, welke Deze aspecten vertegenwoordigen zeker niet alle maar wel de belangrijkste knelpunten met betrekking tot sociaal functioneren zoals deze uit de literatuur naar voren komen Bovendien hebben problemen met betrekking tot deze aspecten belangrijke gevolgen voor het fysieke en Het ervaren van een combinatie van hoge werkdruk en weinig beslissingsmogelijkheden voor de werknemer om hiermee om te gaan geeft een verhoging van het risico op recidivering van cardiale De relatie tussen het ervaren van een combinatie van hoge werkdruk en weinig beslissingsmogelijkheden voor de werknemer om hiermee om te gaan en het voorkomen van recidivering van cardiale incidenten is Het ervaren van hoge werkdruk geeft een verhoging van het risico op cardiale incidenten bij mannen, bij Het ervaren van een disbalans tussen de energie die de werknemer in zijn werk steekt (effort) en de beloningen die hieruit volgen (reward) geeft een verhoging van het risico op cardiale incidenten bij De relatie tussen het ervaren van baanonzekerheid en het voorkomen van cardiale incidenten is niet Het ervaren van een gebrek aan sociale ondersteuning op het werk geeft een verhoging van het risico op Het ervaren van financiële tegenslagen of faillissement van werkgever, niet gerealiseerde promotie, een deadlines, veel competitie op het werk, kritiek van leidinggevende en verandering van werkplek geven een Er bestaat een verschil in werkstressoren die een rol spelen en de mate waarin deze een invloed hebben op het risico op cardiale incidenten bij mannen en bij vrouwen (Niveau van bewijs #) Met betrekking tot fysieke risicofactoren (uit NVAB richtlijn Ischemische Hartziekten, NVAB ###).
| 553 | fms |
alle maar wel de belangrijkste knelpunten met betrekking tot sociaal functioneren zoals deze uit de literatuur naar voren komen Bovendien hebben problemen met betrekking tot deze aspecten belangrijke gevolgen voor het fysieke en Het ervaren van een combinatie van hoge werkdruk en weinig beslissingsmogelijkheden voor de werknemer om hiermee om te gaan geeft een verhoging van het risico op recidivering van cardiale De relatie tussen het ervaren van een combinatie van hoge werkdruk en weinig beslissingsmogelijkheden voor de werknemer om hiermee om te gaan en het voorkomen van recidivering van cardiale incidenten is Het ervaren van hoge werkdruk geeft een verhoging van het risico op cardiale incidenten bij mannen, bij Het ervaren van een disbalans tussen de energie die de werknemer in zijn werk steekt (effort) en de beloningen die hieruit volgen (reward) geeft een verhoging van het risico op cardiale incidenten bij De relatie tussen het ervaren van baanonzekerheid en het voorkomen van cardiale incidenten is niet Het ervaren van een gebrek aan sociale ondersteuning op het werk geeft een verhoging van het risico op Het ervaren van financiële tegenslagen of faillissement van werkgever, niet gerealiseerde promotie, een deadlines, veel competitie op het werk, kritiek van leidinggevende en verandering van werkplek geven een Er bestaat een verschil in werkstressoren die een rol spelen en de mate waarin deze een invloed hebben op het risico op cardiale incidenten bij mannen en bij vrouwen (Niveau van bewijs #) Met betrekking tot fysieke risicofactoren (uit NVAB richtlijn Ischemische Hartziekten, NVAB ###) effect van koolmonoxidebelasting wordt versterkt in condities van hitte, ijle lucht en fysiek zwaar werk Bij een lawaaibelasting boven de wettelijke grens van ##dB voor een achturige werkdag stijgt de Sedentaire werkomstandigheden in combinatie met te weinig fysieke inspanning buiten werktijd verhoogt De resultaten met betrekking tot overwerk, fysiek belastend werk en blootstelling aan extreme koud een Een lager opleidingsniveau geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk Ervaren sociale steun vanuit de sociale omgeving geeft een hogere kans op succesvolle re-integratie naar Het hebben van doorbetaling tijdens ziekteverlof geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar Het ervaren van de combinatie tussen hoge werkdruk en lange beslissingsmogelijkheden geeft een lagere Een naderende pensionering voor het index event geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar Niet-fulltime werk voor het index event geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar betaald Er is geen significante relatie tussen roken, diabetes mellitus, hypertensie, hypercholesterolemie en BMI, en de kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk (Niveau van bewijs #) De hoeveelheid dagelijkse activiteit die niet uit te voeren is zonder belemmerd te worden door de gezondheid geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk (Niveau van bewijs #) Een hogere inspanningstolerantie en uitblijven van angineuze klachten bij een inspanningstest gedurende opname of erna geven een hogere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk (Niveau van bewijs Het vóórkomen van angineuze klachten na het index event geeft een lagere kans op succesvolle reintegratie naar betaald werk (Niveau van bewijs #).
| 558 | fms |
wordt versterkt in condities van hitte, ijle lucht en fysiek zwaar werk Bij een lawaaibelasting boven de wettelijke grens van ##dB voor een achturige werkdag stijgt de Sedentaire werkomstandigheden in combinatie met te weinig fysieke inspanning buiten werktijd verhoogt De resultaten met betrekking tot overwerk, fysiek belastend werk en blootstelling aan extreme koud een Een lager opleidingsniveau geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk Ervaren sociale steun vanuit de sociale omgeving geeft een hogere kans op succesvolle re-integratie naar Het hebben van doorbetaling tijdens ziekteverlof geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar Het ervaren van de combinatie tussen hoge werkdruk en lange beslissingsmogelijkheden geeft een lagere Een naderende pensionering voor het index event geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar Niet-fulltime werk voor het index event geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar betaald Er is geen significante relatie tussen roken, diabetes mellitus, hypertensie, hypercholesterolemie en BMI, en de kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk (Niveau van bewijs #) De hoeveelheid dagelijkse activiteit die niet uit te voeren is zonder belemmerd te worden door de gezondheid geeft een lagere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk (Niveau van bewijs #) Een hogere inspanningstolerantie en uitblijven van angineuze klachten bij een inspanningstest gedurende opname of erna geven een hogere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk (Niveau van bewijs Het vóórkomen van angineuze klachten na het index event geeft een lagere kans op succesvolle reintegratie naar betaald werk (Niveau van bewijs #) Er is geen significante relatie tussen de duur van de opname in het ziekenhuis en de kans op succesvolle Verhoogde alcoholconsumptie en fysieke inactiviteit geven een lagere kans op succesvolle re-integratie Een voorgeschiedenis van eerdere cardiale events voor het index event geeft een lagere kans op Er is geen significante relatie tussen medische kenmerken van de coronaire aandoening (biochemische Het ervaren van depressieve symptomen na het index event verlaagt de kans op succesvolle re-integratie Een verstoord emotioneel evenwicht verlaagt de kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk Het hebben van lage verwachtingen ten aanzien van het re-integratie proces, fysiek herstel, afhankelijkheid, en het verwachten van ernstigere consequenties van de ziekte geeft een verlaging van de Het ervaren van verminderd zelfvertrouwen geeft een verlaging van de kans op succesvolle re-integratie Gebrek aan motivatie geeft een verlaging van de kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk Een goede acceptatie van de ziekte geeft een hogere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk Er is geen significante relatie tussen het ervaren van angst gedurende opname en de kans op succesvolle Het hebben van een goed ziekte-inzicht met betrekking tot leefstijlveranderingen en kennis van de ziekte geeft een hogere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk (Niveau van bewijs #) Diversiteit met Vrouwelijke patiënten met coronaire hartziekten hebben een lagere kans op succesvolle werkhervatting Oudere patiënten met coronaire hartziekten hebben een lagere kans op succesvolle werkhervatting Niet-blanke patiënten met coronaire hartziekten hebben een lagere kans op succesvolle werkhervatting.
| 553 | fms |
geen significante relatie tussen de duur van de opname in het ziekenhuis en de kans op succesvolle Verhoogde alcoholconsumptie en fysieke inactiviteit geven een lagere kans op succesvolle re-integratie Een voorgeschiedenis van eerdere cardiale events voor het index event geeft een lagere kans op Er is geen significante relatie tussen medische kenmerken van de coronaire aandoening (biochemische Het ervaren van depressieve symptomen na het index event verlaagt de kans op succesvolle re-integratie Een verstoord emotioneel evenwicht verlaagt de kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk Het hebben van lage verwachtingen ten aanzien van het re-integratie proces, fysiek herstel, afhankelijkheid, en het verwachten van ernstigere consequenties van de ziekte geeft een verlaging van de Het ervaren van verminderd zelfvertrouwen geeft een verlaging van de kans op succesvolle re-integratie Gebrek aan motivatie geeft een verlaging van de kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk Een goede acceptatie van de ziekte geeft een hogere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk Er is geen significante relatie tussen het ervaren van angst gedurende opname en de kans op succesvolle Het hebben van een goed ziekte-inzicht met betrekking tot leefstijlveranderingen en kennis van de ziekte geeft een hogere kans op succesvolle re-integratie naar betaald werk (Niveau van bewijs #) Diversiteit met Vrouwelijke patiënten met coronaire hartziekten hebben een lagere kans op succesvolle werkhervatting Oudere patiënten met coronaire hartziekten hebben een lagere kans op succesvolle werkhervatting Niet-blanke patiënten met coronaire hartziekten hebben een lagere kans op succesvolle werkhervatting (Niveau van Indicatoren voor sociale steun, zowel een sociaal netwerk (waaronder aanwezigheid van een mantelzorger) als de mate waarin men daadwerkelijk hulp krijgt aangeboden en ervaart, blijken belangrijke voorspellers van morbiditeit, mortaliteit, kwaliteit van leven, depressie en therapietrouw Sociale steun heeft een gunstige invloed op de fysieke en psychische revalidatiedoelen (<PERSOON>, Yu ###, Lett ###, Luttik> ###a, <PERSOON> ###b, <PERSOON> ###) Dit onderstreept het belang van screening op gebrek aan sociale steun (Piepoli ###) Niet alleen de patiënt maar ook de partner moet het cardiale incident verwerken (<PERSOON> ###, Karner ###, Moser ###, McLean ###, Molloy ###) en problematische verwerking kan effectieve ondersteuning van de patiënt (mantelzorg) in de weg staan Tijdens de intake moet ten eerste een globale indruk van het sociaal functioneren verkregen worden en ten tweede nagegaan worden in welke mate de patiënt sociale steun ontvangt Internationaal wordt screening voor sociale steun aanbevolen (Antman ###; Lett ###; Piepoli ###) Een groep Nederlandse experts heeft naar aanleiding van het concept van deze nieuwe richtlijn een advies uitgebracht voor screeningsinstrumenten die bruikbaar zijn in de Nederlandse praktijk (Welter ###) Dit advies is te vinden op de website van de NVVC ((WEBLINK)) De screeningsinstrumenten kunnen door de patiënt zelf ingevuld worden of samen met de hartrevalidatiecoördinator Ten derde moet in de screening worden.
| 588 | fms |
zowel een sociaal netwerk (waaronder aanwezigheid van een mantelzorger) als de mate waarin men daadwerkelijk hulp krijgt aangeboden en ervaart, blijken belangrijke voorspellers van morbiditeit, mortaliteit, kwaliteit van leven, depressie en therapietrouw Sociale steun heeft een gunstige invloed op de fysieke en psychische revalidatiedoelen (<PERSOON>, Yu ###, Lett ###, Luttik> ###a, <PERSOON> ###b, <PERSOON> ###) Dit onderstreept het belang van screening op gebrek aan sociale steun (Piepoli ###) Niet alleen de patiënt maar ook de partner moet het cardiale incident verwerken (<PERSOON> ###, Karner ###, Moser ###, McLean ###, Molloy ###) en problematische verwerking kan effectieve ondersteuning van de patiënt (mantelzorg) in de weg staan Tijdens de intake moet ten eerste een globale indruk van het sociaal functioneren verkregen worden en ten tweede nagegaan worden in welke mate de patiënt sociale steun ontvangt Internationaal wordt screening voor sociale steun aanbevolen (Antman ###; Lett ###; Piepoli ###) Een groep Nederlandse experts heeft naar aanleiding van het concept van deze nieuwe richtlijn een advies uitgebracht voor screeningsinstrumenten die bruikbaar zijn in de Nederlandse praktijk (Welter ###) Dit advies is te vinden op de website van de NVVC ((WEBLINK)) De screeningsinstrumenten kunnen door de patiënt zelf ingevuld worden of samen met de hartrevalidatiecoördinator Ten derde moet in de screening worden De screening met betrekking tot het doel werkhervatting bestaat uit vier onderdelen (I-IV) twee korte onderdelen voor basale screening en twee uitgebreidere onderdelen indien er problemen te verwachten zijn en/of de patiënt prijs stelt op begeleiding vanuit het hartrevalidatieteam De bijbehorende checklists zijn te I Om vast te stellen of er problemen te verwachten zijn met werkhervatting (vraag #c uit de beslisboom) worden # Heeft u zich op het werk gestrest gevoeld in het afgelopen jaar? # Heeft u mogelijk te maken met lichamelijk zware of gevaarlijke werkomstandigheden? # Denkt u dat u op korte termijn zonder problemen kunt opstarten? ## De cardioloog dient vast te stellen of er cardiaal-medische factoren zijn die de belastbaarheid van de patiënt kunnen beïnvloeden (screening II) Deze informatie moet worden doorgegeven aan het hartrevalidatieteam Het gaat om de volgende factoren met betrekking tot de objectieve belastbaarheid, die deels gebaseerd zijn op de richtlijn voor de bedrijfsarts en die doorgaans door de cardioloog aan de bedrijfsarts worden verstrekt (<PERSOON> Deze informatie geeft het hartrevalidatieteam niet alleen een indruk van de mate waarin werkhervatting problematisch is Het vormt ook de informatie die aan de bedrijfsarts verstrekt kan worden Deze kan op basis van deze informatie én zijn kennis over de werkplek vaststellen of er een knelpunt voor werkhervatting is (zie ook Interventies sociale doelen) Brügemann en Hellemans (Brügemann ###) concluderen dat bij patiënten die voldoen aan de volgende criteria, er geen cardiaal-medische belemmeringen zijn om het werk te hervatten (a) #.
| 606 | fms |
twee korte onderdelen voor basale screening en twee uitgebreidere onderdelen indien er problemen te verwachten zijn en/of de patiënt prijs stelt op begeleiding vanuit het hartrevalidatieteam De bijbehorende checklists zijn te I Om vast te stellen of er problemen te verwachten zijn met werkhervatting (vraag #c uit de beslisboom) worden # Heeft u zich op het werk gestrest gevoeld in het afgelopen jaar? # Heeft u mogelijk te maken met lichamelijk zware of gevaarlijke werkomstandigheden? # Denkt u dat u op korte termijn zonder problemen kunt opstarten? ## De cardioloog dient vast te stellen of er cardiaal-medische factoren zijn die de belastbaarheid van de patiënt kunnen beïnvloeden (screening II) Deze informatie moet worden doorgegeven aan het hartrevalidatieteam Het gaat om de volgende factoren met betrekking tot de objectieve belastbaarheid, die deels gebaseerd zijn op de richtlijn voor de bedrijfsarts en die doorgaans door de cardioloog aan de bedrijfsarts worden verstrekt (<PERSOON> Deze informatie geeft het hartrevalidatieteam niet alleen een indruk van de mate waarin werkhervatting problematisch is Het vormt ook de informatie die aan de bedrijfsarts verstrekt kan worden Deze kan op basis van deze informatie én zijn kennis over de werkplek vaststellen of er een knelpunt voor werkhervatting is (zie ook Interventies sociale doelen) Brügemann en Hellemans (Brügemann ###) concluderen dat bij patiënten die voldoen aan de volgende criteria, er geen cardiaal-medische belemmeringen zijn om het werk te hervatten (a) # Bij d ez e vo rmen va n o nbeta a ld werk s peelt d e bed rijfs a rts g een ro l ## Het a ntwo o rd o p d ez e vra a g g eeft d e ha rtreva lid a tieco ö rd ina to r een ind ruk va n d e mo g elijke z wa a rte va n het werk, wa t to t een ## Dez e vra a g verwijs t na a r g ed eeltelijke o f vo lled ig e werkherva tting De uitgebreide screening met betrekking tot werkhervatting (III en IV) vindt plaats indien De patiënt problemen verwacht met werkhervatting (screening werkhervatting I) en/of De patiënt prijs stelt op begeleiding bij re-integratie vanuit het hartrevalidatie-team (indien van toepassing Op basis van een systematische literatuurstudie naar knelpunten ten aanzien van de werkhervatting van de patiënt kan invullen (zie bijlage Screening werkhervatting) Deze checklist is positief geëvalueerd op bruikbaarheid (<PERSOON> ###) De uitgebreide screening heeft betrekking op risicofactoren met betrekking tot de bedrijfsarts, die de werkplek kent en deskundig is op het terrein van belasting in het werk, deze in kaart In verband met de geïntegreerde aanpak van de hartrevalidatie moet echter ook het hartrevalidatieteam een helder beeld krijgen van de door de hartpatiënt ervaren werkbelasting en belemmerende factoren zodat een goede afweging kan worden gemaakt ten aanzien van de interventies die binnen de hartrevalidatie kunnen Deze uitgebreide screening kan tijdens de intake, maar ook als start van de individuele behandeling door organiseert.
| 579 | fms |
a ld werk s peelt d e bed rijfs a rts g een ro l ## Het a ntwo o rd o p d ez e vra a g g eeft d e ha rtreva lid a tieco ö rd ina to r een ind ruk va n d e mo g elijke z wa a rte va n het werk, wa t to t een ## Dez e vra a g verwijs t na a r g ed eeltelijke o f vo lled ig e werkherva tting De uitgebreide screening met betrekking tot werkhervatting (III en IV) vindt plaats indien De patiënt problemen verwacht met werkhervatting (screening werkhervatting I) en/of De patiënt prijs stelt op begeleiding bij re-integratie vanuit het hartrevalidatie-team (indien van toepassing Op basis van een systematische literatuurstudie naar knelpunten ten aanzien van de werkhervatting van de patiënt kan invullen (zie bijlage Screening werkhervatting) Deze checklist is positief geëvalueerd op bruikbaarheid (<PERSOON> ###) De uitgebreide screening heeft betrekking op risicofactoren met betrekking tot de bedrijfsarts, die de werkplek kent en deskundig is op het terrein van belasting in het werk, deze in kaart In verband met de geïntegreerde aanpak van de hartrevalidatie moet echter ook het hartrevalidatieteam een helder beeld krijgen van de door de hartpatiënt ervaren werkbelasting en belemmerende factoren zodat een goede afweging kan worden gemaakt ten aanzien van de interventies die binnen de hartrevalidatie kunnen Deze uitgebreide screening kan tijdens de intake, maar ook als start van de individuele behandeling door organiseert In de modules Revalidatie op maat doelen is vastgesteld dat betaalde arbeid in veel gevallen wezenlijk verschilt van onbetaalde arbeid De projectgroep heeft zich voor de herziening in ### specifiek op betaalde arbeid gericht In hoeverre deze aanbevelingen ook worden toegepast bij onbetaalde arbeid (vrijwilligerswerk, taken als mantelzorger, huishoudelijke en zorgtaken) hangt af van de kenmerken van de onbetaalde arbeid en de inschatting van de patiënt en de zorgverlener dat de belasting van onbetaalde arbeid de belastbaarheid van de patiënt overschrijdt In overleg met de patiënt kan vrijwilligerswerk, mantelzorg en zorg voor huishouden op dezelfde manier bevraagd worden Bij deze vormen van onbetaald werk speelt de bedrijfsarts geen rol Het antwoord op deze vraag geeft de hartrevalidatiecoördinator een indruk van de mogelijke zwaarte van het Deze vraag verwijst naar gedeeltelijke of volledige werkhervatting In specifieke werksituaties kan een ICD/PM werkplekmeting door de fabrikant geeft de bedrijfsarts inzicht in de risicoâs voor de patiënt en de noodzaak Het begrip ârisicogedragâ wordt in deze richtlijn niet meer geoperationaliseerd door het gebruik van de klassieke risicofactoren als indicatoren De commissie pleit ervoor de beslissing of een patiënt voor leefstijlinterventies in aanmerking komt niet te laten afhangen van de hoogte van serumcholesterol, bloeddruk of glucosetolerantie, Het effect van leefstijlveranderingen op de prognose is deels onafhankelijk van veranderingen in de klassieke risicofactoren Het verhogen van de inname van n# vetzuren bijvoorbeeld geeft een aanzienlijke afname van de risicovermindering die door leefstijlverandering tot stand kan worden gebracht, is niet afhankelijk van de hoogte.
| 570 | fms |
In de modules Revalidatie op maat doelen is vastgesteld dat betaalde arbeid in veel gevallen wezenlijk verschilt van onbetaalde arbeid De projectgroep heeft zich voor de herziening in ### specifiek op betaalde arbeid gericht In hoeverre deze aanbevelingen ook worden toegepast bij onbetaalde arbeid (vrijwilligerswerk, taken als mantelzorger, huishoudelijke en zorgtaken) hangt af van de kenmerken van de onbetaalde arbeid en de inschatting van de patiënt en de zorgverlener dat de belasting van onbetaalde arbeid de belastbaarheid van de patiënt overschrijdt In overleg met de patiënt kan vrijwilligerswerk, mantelzorg en zorg voor huishouden op dezelfde manier bevraagd worden Bij deze vormen van onbetaald werk speelt de bedrijfsarts geen rol Het antwoord op deze vraag geeft de hartrevalidatiecoördinator een indruk van de mogelijke zwaarte van het Deze vraag verwijst naar gedeeltelijke of volledige werkhervatting In specifieke werksituaties kan een ICD/PM werkplekmeting door de fabrikant geeft de bedrijfsarts inzicht in de risicoâs voor de patiënt en de noodzaak Het begrip ârisicogedragâ wordt in deze richtlijn niet meer geoperationaliseerd door het gebruik van de klassieke risicofactoren als indicatoren De commissie pleit ervoor de beslissing of een patiënt voor leefstijlinterventies in aanmerking komt niet te laten afhangen van de hoogte van serumcholesterol, bloeddruk of glucosetolerantie, Het effect van leefstijlveranderingen op de prognose is deels onafhankelijk van veranderingen in de klassieke risicofactoren Het verhogen van de inname van n# vetzuren bijvoorbeeld geeft een aanzienlijke afname van de risicovermindering die door leefstijlverandering tot stand kan worden gebracht, is niet afhankelijk van de hoogte Als vervolg op de vraag naar het voorkomen van risicogedrag, brengt de beslisboom in kaart of de patiënt zijn/haar risicogedrag wil veranderen en of hij/zij daarbij hulp denkt nodig te hebben Deze vragen zijn een ###, Ewart ###, Robertson ###, Bastone ###, Sullivan ###), die belangrijke informatie opleveren voor de beslissing welke soort leefstijlinterventie voor deze patiënt het meest effectief is Hieronder worden de overwegingen weergegeven die de besluitvorming over het interventieplan in het MDO Algemene contra-indicaties voor fysieke training zijn niet-cardiale ziekten waarbij beweging of inspanning (tijdelijk) niet mogelijk of gewenst is Denk bijvoorbeeld aan koorts, slecht gereguleerde diabetes mellitus, #e graads AV-blok type II (Mobitz) en #e graads AV-blok Een #e graads AV-blok(alleen een vertraging van de prikkelgeleiding in de AV-knoop) is geen contraindicatie voor fysieke training binnen een hartrevalidatieprogramma Voor een #e graads AV-blok type <PERSOON>) geldt hetzelfde Bij een #e graads AV-blok type II (Mobitz) zijn er prikkelgeleidingsproblemen onder het HisPurkinje systeem Dit heeft geen goede prognose, en voorafgaande aan fysieke training binnen een hartrevalidatieprogramma kan pacemakerimplantatie aangewezen zijn Ook bij een #e graads AV-blok (er is geen relatie tussen boezemen kamercontracties) dient er bijvoorbeeld pacemakerimplantatie plaats te vinden voorafgaande Manifeste links de compensatio cordis (vochtretentie met crepiteren van de longen, dyspnoe dâeffort, moeheid, gewichtstoename enz ) of manifeste rechts de compensatio cordis met (invaliderende) ascites (antihypertensief) behandelde type-B-dissectie Wees alert op acuut tensieverhogende momenten bij revalidatie van patiënten met een type B-dissectie.
| 602 | fms |
Als vervolg op de vraag naar het voorkomen van risicogedrag, brengt de beslisboom in kaart of de patiënt zijn/haar risicogedrag wil veranderen en of hij/zij daarbij hulp denkt nodig te hebben Deze vragen zijn een ###, Ewart ###, Robertson ###, Bastone ###, Sullivan ###), die belangrijke informatie opleveren voor de beslissing welke soort leefstijlinterventie voor deze patiënt het meest effectief is Hieronder worden de overwegingen weergegeven die de besluitvorming over het interventieplan in het MDO Algemene contra-indicaties voor fysieke training zijn niet-cardiale ziekten waarbij beweging of inspanning (tijdelijk) niet mogelijk of gewenst is Denk bijvoorbeeld aan koorts, slecht gereguleerde diabetes mellitus, #e graads AV-blok type II (Mobitz) en #e graads AV-blok Een #e graads AV-blok(alleen een vertraging van de prikkelgeleiding in de AV-knoop) is geen contraindicatie voor fysieke training binnen een hartrevalidatieprogramma Voor een #e graads AV-blok type <PERSOON>) geldt hetzelfde Bij een #e graads AV-blok type II (Mobitz) zijn er prikkelgeleidingsproblemen onder het HisPurkinje systeem Dit heeft geen goede prognose, en voorafgaande aan fysieke training binnen een hartrevalidatieprogramma kan pacemakerimplantatie aangewezen zijn Ook bij een #e graads AV-blok (er is geen relatie tussen boezemen kamercontracties) dient er bijvoorbeeld pacemakerimplantatie plaats te vinden voorafgaande Manifeste links de compensatio cordis (vochtretentie met crepiteren van de longen, dyspnoe dâeffort, moeheid, gewichtstoename enz ) of manifeste rechts de compensatio cordis met (invaliderende) ascites (antihypertensief) behandelde type-B-dissectie Wees alert op acuut tensieverhogende momenten bij revalidatie van patiënten met een type B-dissectie voor fysieke training, mits de tensie goed behandeld is en de patiënt regelmatig medisch specialistisch Trombo-embolische processen zoals een diep veneuze trombose (in been of bekken) of longembolie inspanningsonderzoek bij intake te controleren Wees alert op slechte systolische tensieopbouw (( ## mm Hg), al dan niet in combinatie met ontstaan van (non sustained) ventriculaire ritmestoornissen bij intake ergo(spiro)metrie; er kan sprake zijn van hartfalen Hartfalen is geen contra-indicatie voor hartrevalidatie (zie module Hartfalen) Wees alert op het toenemen van ventriculaire ritmestoornissen (bijvoorbeeld bij ST-daling bij inspanning van â¥# mm, al dan niet bij ontstaan van (non sustained) ventriculaire kunnen ontstaan bij inspanning, (mentale) stress, emoties of angst (schrikken zoals van de ochtendwekker) Bètablokkertherapie dient gegeven te worden voorafgaand aan fysieke training Duursport is geschikt, maar activiteiten die gepaard kunnen gaan met soms hoge hartfrequenties zoals fysieke training pacemakerimplantatie noodzakelijk of wenselijk zijn (het handhaven van een bepaalde onder frequentie) Bij drug geïnduceerde lang-QT en torsade des pointes dient voorafgaand aan fysieke training aanpassing van de medicatie (bijvoorbeeld verminderen of stoppen van sotalol of amiodarone) Ernstige klepafwijkingen (pulmonalis stenose ) ## mm Hg; gemiddelde aorta stenose ##-## mm Hg; aorta insufficiëntie ⥠graad III; mitralisstenose klepoppervlak ( #,# cmÃ; mitralisinsufficiëntie graad ⥠II zijn een (relatieve) contraindicatie voor hartrevalidatie als er een meer dan normaal te verwachten vermoeidheid of dyspnoe ontstaat of in geval van toename van ventriculaire ritmestoornissen Er kunnen belemmeringen zijn voor een goed resultaat van interventies gericht op het verbeteren van het.
| 640 | fms |
is en de patiënt regelmatig medisch specialistisch Trombo-embolische processen zoals een diep veneuze trombose (in been of bekken) of longembolie inspanningsonderzoek bij intake te controleren Wees alert op slechte systolische tensieopbouw (( ## mm Hg), al dan niet in combinatie met ontstaan van (non sustained) ventriculaire ritmestoornissen bij intake ergo(spiro)metrie; er kan sprake zijn van hartfalen Hartfalen is geen contra-indicatie voor hartrevalidatie (zie module Hartfalen) Wees alert op het toenemen van ventriculaire ritmestoornissen (bijvoorbeeld bij ST-daling bij inspanning van â¥# mm, al dan niet bij ontstaan van (non sustained) ventriculaire kunnen ontstaan bij inspanning, (mentale) stress, emoties of angst (schrikken zoals van de ochtendwekker) Bètablokkertherapie dient gegeven te worden voorafgaand aan fysieke training Duursport is geschikt, maar activiteiten die gepaard kunnen gaan met soms hoge hartfrequenties zoals fysieke training pacemakerimplantatie noodzakelijk of wenselijk zijn (het handhaven van een bepaalde onder frequentie) Bij drug geïnduceerde lang-QT en torsade des pointes dient voorafgaand aan fysieke training aanpassing van de medicatie (bijvoorbeeld verminderen of stoppen van sotalol of amiodarone) Ernstige klepafwijkingen (pulmonalis stenose ) ## mm Hg; gemiddelde aorta stenose ##-## mm Hg; aorta insufficiëntie ⥠graad III; mitralisstenose klepoppervlak ( #,# cmÃ; mitralisinsufficiëntie graad ⥠II zijn een (relatieve) contraindicatie voor hartrevalidatie als er een meer dan normaal te verwachten vermoeidheid of dyspnoe ontstaat of in geval van toename van ventriculaire ritmestoornissen Er kunnen belemmeringen zijn voor een goed resultaat van interventies gericht op het verbeteren van het interventie voor psychische symptomen of met betrekking tot het sociaal functioneren, dient in overleg met de patiënt doorverwijzing naar individuele behandeling of gespecialiseerde revalidatiezorg overwogen te worden Dit kan onder andere het geval zijn bij de drie bovengenoemde punten Bij vermoeden van ernstige psychopathologie wordt aangeraden een psychiater om een oordeel te vragen Overigens kunnen de hartrevalidatie-interventies met betrekking tot de psychische doelen ook bijdragen aan herstel van het emotionele evenwicht en vermindering van bagatellisering van emoties Hiermee kan de drempel om overige onderdelen van hartrevalidatie deel te nemen, verlaagd worden Het professionele oordeel dient bij de indicatie Contra-indicaties voor interventies gericht op het bevorderen van een gezonde Er kunnen belemmeringen zijn voor een goed resultaat van interventies gericht op gedragsverandering in het interventie gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl, dient in overleg met de patiënt doorverwijzing naar individuele behandeling of gespecialiseerde revalidatiezorg overwogen te worden Dit kan onder andere het geval zijn bij de drie bovengenoemde punten Bij vermoeden van ernstige psychopathologie wordt aangeraden een psychiater om een oordeel te vragen Overigens kunnen hartrevalidatie-interventies gericht op het verminderen van psychische symptomen ook bijdragen aan de therapietrouw (zie module 'Revalidatie op Deze module met bijbehorende submodules beschrijven de aanbevolen interventies De eerste module revalidatieprogramma' de mogelijke doelen van hartrevalidatie en de indicatiestelling met betrekking tot de inhoud van de hartrevalidatie De interventies die worden besproken zijn ingedeeld aan de hand van de vier Daarbinnen kan onderscheid gemaakt worden tussen groepsinterventies (programmaâs) en individuele begeleiding of behandeling.
| 585 | fms |
in overleg met de patiënt doorverwijzing naar individuele behandeling of gespecialiseerde revalidatiezorg overwogen te worden Dit kan onder andere het geval zijn bij de drie bovengenoemde punten Bij vermoeden van ernstige psychopathologie wordt aangeraden een psychiater om een oordeel te vragen Overigens kunnen de hartrevalidatie-interventies met betrekking tot de psychische doelen ook bijdragen aan herstel van het emotionele evenwicht en vermindering van bagatellisering van emoties Hiermee kan de drempel om overige onderdelen van hartrevalidatie deel te nemen, verlaagd worden Het professionele oordeel dient bij de indicatie Contra-indicaties voor interventies gericht op het bevorderen van een gezonde Er kunnen belemmeringen zijn voor een goed resultaat van interventies gericht op gedragsverandering in het interventie gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl, dient in overleg met de patiënt doorverwijzing naar individuele behandeling of gespecialiseerde revalidatiezorg overwogen te worden Dit kan onder andere het geval zijn bij de drie bovengenoemde punten Bij vermoeden van ernstige psychopathologie wordt aangeraden een psychiater om een oordeel te vragen Overigens kunnen hartrevalidatie-interventies gericht op het verminderen van psychische symptomen ook bijdragen aan de therapietrouw (zie module 'Revalidatie op Deze module met bijbehorende submodules beschrijven de aanbevolen interventies De eerste module revalidatieprogramma' de mogelijke doelen van hartrevalidatie en de indicatiestelling met betrekking tot de inhoud van de hartrevalidatie De interventies die worden besproken zijn ingedeeld aan de hand van de vier Daarbinnen kan onderscheid gemaakt worden tussen groepsinterventies (programmaâs) en individuele begeleiding of behandeling literatuurstudies en overige overwegingen onderbouwd welke de aanbevolen interventies zijn Ook worden de aanbevolen interventies inhoudelijk uitgebreid toegelicht in submodules, zodat dit praktische handvatten biedt De projectgroep is van mening dat interventies aan hartrevalidatiepatiënten moeten worden uitgevoerd door professionals met specifieke kennis over en vaardigheden met betrekking tot cardiale problematiek De projectgroep is van mening dat de patiënt al tijdens de hartrevalidatie voorbereid moet worden op fase III De projectgroep is van mening dat aan het eind van fase II, geëvalueerd moet worden in welke mate de De projectgroep is van mening dat deze evaluatie in het MDO moet plaatsvinden op basis van veranderscores op alle screeningsinstrumenten die bij de intake zijn afgenomen, informatie van overige zorgverleners en de De projectgroep is van mening dat deze evaluatie tot een besluit moet leiden over beëindiging, verandering of Een hartrevalidatieprogramma is afhankelijk van de doelen van de patiënt (zie figuur #) Groepsinterventies Informatie bieden aan patiënt (en partner) over de ziekte en hoe hiermee om te gaan, en over de manier waarop hartrevalidatie kan leiden tot fysiek, psychisch en sociaal Informatie bieden over (wettelijke) regels voor herstel van sociale participatie Groepsinterventies worden ontwikkeld voor problematiek die vaak voorkomt, en waarbij groepsbehandeling mogelijk is Soms worden programmaâs in combinatie met elkaar aangeboden, bijvoorbeeld een onderscheiden Voorbeelden daarvan zijn behandeling van een angststoornis door een psychiater; begeleiding bij werkhervatting door een maatschappelijk werker enz Diagnostiek is in de systematiek van deze richtlijn een individuele behandeling Indien screening met behulp van de Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling.
| 545 | fms |
Ook worden de aanbevolen interventies inhoudelijk uitgebreid toegelicht in submodules, zodat dit praktische handvatten biedt De projectgroep is van mening dat interventies aan hartrevalidatiepatiënten moeten worden uitgevoerd door professionals met specifieke kennis over en vaardigheden met betrekking tot cardiale problematiek De projectgroep is van mening dat de patiënt al tijdens de hartrevalidatie voorbereid moet worden op fase III De projectgroep is van mening dat aan het eind van fase II, geëvalueerd moet worden in welke mate de De projectgroep is van mening dat deze evaluatie in het MDO moet plaatsvinden op basis van veranderscores op alle screeningsinstrumenten die bij de intake zijn afgenomen, informatie van overige zorgverleners en de De projectgroep is van mening dat deze evaluatie tot een besluit moet leiden over beëindiging, verandering of Een hartrevalidatieprogramma is afhankelijk van de doelen van de patiënt (zie figuur #) Groepsinterventies Informatie bieden aan patiënt (en partner) over de ziekte en hoe hiermee om te gaan, en over de manier waarop hartrevalidatie kan leiden tot fysiek, psychisch en sociaal Informatie bieden over (wettelijke) regels voor herstel van sociale participatie Groepsinterventies worden ontwikkeld voor problematiek die vaak voorkomt, en waarbij groepsbehandeling mogelijk is Soms worden programmaâs in combinatie met elkaar aangeboden, bijvoorbeeld een onderscheiden Voorbeelden daarvan zijn behandeling van een angststoornis door een psychiater; begeleiding bij werkhervatting door een maatschappelijk werker enz Diagnostiek is in de systematiek van deze richtlijn een individuele behandeling Indien screening met behulp van de Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling nadat de diagnostiek heeft plaatsgevonden Het is mogelijk dat na de diagnostiek gekozen wordt voor een groepsinterventie De projectgroep vindt het belangrijk dat de leden van het hartrevalidatieteam gezamenlijk in het MDO de interventies zoals die uit het doorlopen van de Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling Hartrevalidatie ### naar voren zijn gekomen, prioriteren en het zorgplan vaststellen (zie de module Intakegesprek; Patientendossier) Het is belangrijk om rekening te houden met de wensen en praktische mogelijkheden van de patiënt De mate waarin de patiënt al gemotiveerd is en zelfvertrouwen heeft, kan een belangrijke rol spelen in het vaststellen van de volgorde waarin de interventies worden aangeboden (Meland ###) Onderzoek naar leefstijlinterventies bij chronisch zieken laat zien dat, indien het de patiënt aan zelfvertrouwen en motivatie ontbreekt, deze niet in staat is tot het vereiste âzelf-managementâ Door mee te denken vanuit patiënten perspectief, informatie te geven en de patiënt individueel te ondersteunen, zal de patiënt na verloop van tijd beter in staat zijn tot zelfmanagement (Coleman ###, Dunbar-<PERSOON>, ###) Deze Bij doorverwijzing naar groepsinterventies is het belangrijk dat het MDO ook rekening houdt met de samenstelling van de groep Jonge patiënten voelen zich vaak niet thuis in groepsinterventies met oudere patiënten Ze hebben het gevoel andere (levens)vragen te hebben dan patiënten die al een heel leven achter de rug hebben Dit vermindert hun motivatie en therapietrouw Als het hartrevalidatieteam geen mogelijkheden ziet om de motivatie c q het zelfvertrouwen als integraal onderdeel van de geïndiceerde interventie(s) te versterken,.
| 580 | fms |
is mogelijk dat na de diagnostiek gekozen wordt voor een groepsinterventie De projectgroep vindt het belangrijk dat de leden van het hartrevalidatieteam gezamenlijk in het MDO de interventies zoals die uit het doorlopen van de Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling Hartrevalidatie ### naar voren zijn gekomen, prioriteren en het zorgplan vaststellen (zie de module Intakegesprek; Patientendossier) Het is belangrijk om rekening te houden met de wensen en praktische mogelijkheden van de patiënt De mate waarin de patiënt al gemotiveerd is en zelfvertrouwen heeft, kan een belangrijke rol spelen in het vaststellen van de volgorde waarin de interventies worden aangeboden (Meland ###) Onderzoek naar leefstijlinterventies bij chronisch zieken laat zien dat, indien het de patiënt aan zelfvertrouwen en motivatie ontbreekt, deze niet in staat is tot het vereiste âzelf-managementâ Door mee te denken vanuit patiënten perspectief, informatie te geven en de patiënt individueel te ondersteunen, zal de patiënt na verloop van tijd beter in staat zijn tot zelfmanagement (Coleman ###, Dunbar-<PERSOON>, ###) Deze Bij doorverwijzing naar groepsinterventies is het belangrijk dat het MDO ook rekening houdt met de samenstelling van de groep Jonge patiënten voelen zich vaak niet thuis in groepsinterventies met oudere patiënten Ze hebben het gevoel andere (levens)vragen te hebben dan patiënten die al een heel leven achter de rug hebben Dit vermindert hun motivatie en therapietrouw Als het hartrevalidatieteam geen mogelijkheden ziet om de motivatie c q het zelfvertrouwen als integraal onderdeel van de geïndiceerde interventie(s) te versterken, De projectgroep is van mening dat de interventies aangeboden moeten worden door professionals met specifieke kennis over cardiale problematiek en vaardigheden om met cardiale problematiek om te gaan Sommige beroepsverenigingen zijn al bezig met een praktijkrichtlijn Hartrevalidatie waarin de beroepseisen Hartrevalidatie (fase II) eindigt altijd met een evaluatie van de bereikte doelen De revalidatiecoördinator neemt de screeningsinstrumenten uit de beslisboom nogmaals af en bepaalt in hoeverre veranderingen zijn opgetreden Daarnaast verzamelt de revalidatiecoördinator conclusies over het effect van de behandeling bij zorgverleners buiten de hartrevalidatie (bijvoorbeeld de behandelend cardioloog, de psycholoog of psychiater) en over in hoeverre nieuwe symptomen zijn ontstaan (met name psychische symptomen kunnen in een later stadium ontstaan) Aan de hand van deze gegevens stelt de revalidatiecoördinator vast in hoeverre doelen bereikt zijn en bespreekt dit met de patiënt Indien doelen niet bereikt zijn of nieuwe klachten zijn opgetreden, wordt gevraagd of de patiënt door zou willen gaan met hartrevalidatie Indien de doelen niet bereikt zijn, wordt in het MDO, op basis van de verzamelde informatie, de diagnostische informatie van overige zorgverleners wordt en zo ja, voor hoe lang (interventieplan) Hiermee wordt mede bepaald wanneer opnieuw evaluatie plaatsvindt In principe wordt de hartrevalidatie na eenmaal verlenging afgesloten Er kan alleen een tweede verlenging plaatsvinden na besluit in het MDO en als de patiënt voldoende gemotiveerd is Het gaat in deze module om evaluatie van het effect van hartrevalidatie op het niveau van de individuele patiënt.
| 572 | fms |
de interventies aangeboden moeten worden door professionals met specifieke kennis over cardiale problematiek en vaardigheden om met cardiale problematiek om te gaan Sommige beroepsverenigingen zijn al bezig met een praktijkrichtlijn Hartrevalidatie waarin de beroepseisen Hartrevalidatie (fase II) eindigt altijd met een evaluatie van de bereikte doelen De revalidatiecoördinator neemt de screeningsinstrumenten uit de beslisboom nogmaals af en bepaalt in hoeverre veranderingen zijn opgetreden Daarnaast verzamelt de revalidatiecoördinator conclusies over het effect van de behandeling bij zorgverleners buiten de hartrevalidatie (bijvoorbeeld de behandelend cardioloog, de psycholoog of psychiater) en over in hoeverre nieuwe symptomen zijn ontstaan (met name psychische symptomen kunnen in een later stadium ontstaan) Aan de hand van deze gegevens stelt de revalidatiecoördinator vast in hoeverre doelen bereikt zijn en bespreekt dit met de patiënt Indien doelen niet bereikt zijn of nieuwe klachten zijn opgetreden, wordt gevraagd of de patiënt door zou willen gaan met hartrevalidatie Indien de doelen niet bereikt zijn, wordt in het MDO, op basis van de verzamelde informatie, de diagnostische informatie van overige zorgverleners wordt en zo ja, voor hoe lang (interventieplan) Hiermee wordt mede bepaald wanneer opnieuw evaluatie plaatsvindt In principe wordt de hartrevalidatie na eenmaal verlenging afgesloten Er kan alleen een tweede verlenging plaatsvinden na besluit in het MDO en als de patiënt voldoende gemotiveerd is Het gaat in deze module om evaluatie van het effect van hartrevalidatie op het niveau van de individuele patiënt wordt bepaald aan de hand van kwaliteitsindicatoren (zie (WEBLINK) voor de kwaliteitsindicatoren voor hartrevalidatie) Als vastgesteld is dat de doelen voldoende bereikt zijn, kan de overdracht naar nazorg worden Tenslotte moet het mogelijk zijn dat patiënten die om welke reden dan ook niet hebben deelgenomen aan fase II, dit in een later stadium dit alsnog kunnen doen Bedrijfsartsen zouden bijvoorbeeld patiënten die fysieke beperkingen blijven ervaren, en daardoor het werk niet volledig kunnen hervatten, kunnen doorverwijzen naar hartrevalidatie voor fysieke training Huisartsen kunnen patiënten als de hartrevalidatie onvoldoende is geweest terugverwijzen Het verminderen van risicogedrag na fase II is in principe een taak van de huisarts CBO ### De revalidatiecommissie adviseert om voor het verbeteren van de economie van bewegen van hartpatiënten een bewegingsprogramma aan te bieden dat gericht is op het oefenen van functionele vaardigheden en het De revalidatiecommissie is van mening dat patiënten veilig kunnen deelnemen aan krachttraining, mits deze training op een gedoseerde wijze wordt toegepast De bloeddruk kan bij krachttraining forser toenemen dan bij aërobe training Hiermee dient rekening gehouden te worden bij patiënten met een sterk afgenomen linkerkamerfunctie en patiënten met een niet goed behandelde hoge bloeddruk (niveau C; klasse IIb) *zie voor De revalidatiecommissie is van mening dat patiënten in een vroeg stadiummoeten worden gestimuleerd om activiteiten te ondernemen die zij leuk vinden en die zij gedurende langere tijd kunnen volhouden (niveau B; Voor interventies die gericht zijn op het behalen van fysieke doelen zijn bewegingsprogrammaâs en een.
| 548 | fms |
voor hartrevalidatie) Als vastgesteld is dat de doelen voldoende bereikt zijn, kan de overdracht naar nazorg worden Tenslotte moet het mogelijk zijn dat patiënten die om welke reden dan ook niet hebben deelgenomen aan fase II, dit in een later stadium dit alsnog kunnen doen Bedrijfsartsen zouden bijvoorbeeld patiënten die fysieke beperkingen blijven ervaren, en daardoor het werk niet volledig kunnen hervatten, kunnen doorverwijzen naar hartrevalidatie voor fysieke training Huisartsen kunnen patiënten als de hartrevalidatie onvoldoende is geweest terugverwijzen Het verminderen van risicogedrag na fase II is in principe een taak van de huisarts CBO ### De revalidatiecommissie adviseert om voor het verbeteren van de economie van bewegen van hartpatiënten een bewegingsprogramma aan te bieden dat gericht is op het oefenen van functionele vaardigheden en het De revalidatiecommissie is van mening dat patiënten veilig kunnen deelnemen aan krachttraining, mits deze training op een gedoseerde wijze wordt toegepast De bloeddruk kan bij krachttraining forser toenemen dan bij aërobe training Hiermee dient rekening gehouden te worden bij patiënten met een sterk afgenomen linkerkamerfunctie en patiënten met een niet goed behandelde hoge bloeddruk (niveau C; klasse IIb) *zie voor De revalidatiecommissie is van mening dat patiënten in een vroeg stadiummoeten worden gestimuleerd om activiteiten te ondernemen die zij leuk vinden en die zij gedurende langere tijd kunnen volhouden (niveau B; Voor interventies die gericht zijn op het behalen van fysieke doelen zijn bewegingsprogrammaâs en een de NVVC mensen aan om lichamelijk actief te zijn Fysieke training verhoogt de inspanningstolerantie, bevordert het plezier in bewegen (<PERSOON> ###) en verbetert het lipidenprofiel (Wood ###, Wood ###, Wood ###, Zung ###) Het meest aansprekende argument is dat fysieke training leidt tot een lagere mortaliteit <PERSOON> ### (Zie tabel F hieronder voor effecten van fysieke training) Patiënten met hart- en vaatziekten hebben in vergelijking met gezonde leeftijdgenoten een hogere kans op het optreden van plotselinge hartdood gedurende inspanningen zoals joggen Fletcher ###, Thomson ###, Leach ### Ook tijdens het eerste uur na de inspanning is het cardiovasculaire risico verhoogd De uren erna is het risico verlaagd Gemiddeld genomen daalt het cardiovasculaire risico De incidentie van plotselinge hartdood in een populatie van mensen met hart- en vaatziekten wordt geschat op # per ## ### tot ### ### trainingsuren Cobb ### De incidentie is het laagst bij activiteiten op het niveau van recreatief lopen en fietsen; bij activiteiten op het niveau van joggen neemt de incidentie toe (<PERSOON> ###) Uit onderzoek blijkt dat binnen een gestructureerd revalidatieprogramma het risico van plotselinge hartdood of een acuut myocardinfarct erg laag ligt, tussen # per ### ### en # per ### ### De inhoud van een bewegingsprogramma is afhankelijk van de wensen en de mogelijkheden van de patiënt, de.
| 579 | fms |
het plezier in bewegen (<PERSOON> ###) en verbetert het lipidenprofiel (Wood ###, Wood ###, Wood ###, Zung ###) Het meest aansprekende argument is dat fysieke training leidt tot een lagere mortaliteit <PERSOON> ### (Zie tabel F hieronder voor effecten van fysieke training) Patiënten met hart- en vaatziekten hebben in vergelijking met gezonde leeftijdgenoten een hogere kans op het optreden van plotselinge hartdood gedurende inspanningen zoals joggen Fletcher ###, Thomson ###, Leach ### Ook tijdens het eerste uur na de inspanning is het cardiovasculaire risico verhoogd De uren erna is het risico verlaagd Gemiddeld genomen daalt het cardiovasculaire risico De incidentie van plotselinge hartdood in een populatie van mensen met hart- en vaatziekten wordt geschat op # per ## ### tot ### ### trainingsuren Cobb ### De incidentie is het laagst bij activiteiten op het niveau van recreatief lopen en fietsen; bij activiteiten op het niveau van joggen neemt de incidentie toe (<PERSOON> ###) Uit onderzoek blijkt dat binnen een gestructureerd revalidatieprogramma het risico van plotselinge hartdood of een acuut myocardinfarct erg laag ligt, tussen # per ### ### en # per ### ### De inhoud van een bewegingsprogramma is afhankelijk van de wensen en de mogelijkheden van de patiënt, de Daarbij moeten Er kunnen verschillende prioriteiten in het bewegingsprogramma worden aangemerkt (tussen haakjes de fysieke Oefenen van bewegingsactiviteiten met als doel het ontwikkelen van plezier inbewegen (doelen # en ##); De gekozen bewegingsactiviteit dient bij voorkeur de meest adequate en specifieke fysieke prikkel te zijn voor het verbeteren of optimaliseren van het functioneren van de patiënt in het dagelijkse leven Na het kiezen van een of meer bewegingsactiviteiten worden trainingsmethoden gekozen en trainingsvariabelen ingevuld frequentie, duur en lengte van arbeids- en rustintervallen Daarnaast is de opbouw van de trainingsbelasting van De revalidatiecommissie adviseert om elke hartpatiënt tijdens het bewegingsprogramma kennis te laten maken zich kunnen ontspannen heeft een positief effect op de herstelprocessen na inspanning en kan het onnodig ingespannen uitvoeren van bewegingen verminderen Het bewust worden van spanning en de toename van lichaamsgevoel bevorderen het leren kennen van de eigen grenzen Tijdens de oefeningen krijgen de patiënten uitleg over spanning en ontspanning en doen zij ervaring met ontspanning op Als de economie van het bewegen toeneemt, kan de patiënt zijn activiteiten op een efficiëntere manier Het belangrijkste effect van training die gericht is op het herstellen of vergroten van het aërobe uithoudingsvermogen, is een toename van de inspanningscapaciteit met gunstige cardiale en perifere (spier)adaptaties (Dugmore ###, Stahle ###a) In het onderzoek kregen de patiënten na een acuut myocardinfarct gedurende twaalf maanden een aëroob trainingsprogramma onder begeleiding Vijf jaar later waren de fysieke conditie, het psychisch welzijn en de kwaliteit van leven van de patiënten die het.
| 584 | fms |
prioriteiten in het bewegingsprogramma worden aangemerkt (tussen haakjes de fysieke Oefenen van bewegingsactiviteiten met als doel het ontwikkelen van plezier inbewegen (doelen # en ##); De gekozen bewegingsactiviteit dient bij voorkeur de meest adequate en specifieke fysieke prikkel te zijn voor het verbeteren of optimaliseren van het functioneren van de patiënt in het dagelijkse leven Na het kiezen van een of meer bewegingsactiviteiten worden trainingsmethoden gekozen en trainingsvariabelen ingevuld frequentie, duur en lengte van arbeids- en rustintervallen Daarnaast is de opbouw van de trainingsbelasting van De revalidatiecommissie adviseert om elke hartpatiënt tijdens het bewegingsprogramma kennis te laten maken zich kunnen ontspannen heeft een positief effect op de herstelprocessen na inspanning en kan het onnodig ingespannen uitvoeren van bewegingen verminderen Het bewust worden van spanning en de toename van lichaamsgevoel bevorderen het leren kennen van de eigen grenzen Tijdens de oefeningen krijgen de patiënten uitleg over spanning en ontspanning en doen zij ervaring met ontspanning op Als de economie van het bewegen toeneemt, kan de patiënt zijn activiteiten op een efficiëntere manier Het belangrijkste effect van training die gericht is op het herstellen of vergroten van het aërobe uithoudingsvermogen, is een toename van de inspanningscapaciteit met gunstige cardiale en perifere (spier)adaptaties (Dugmore ###, Stahle ###a) In het onderzoek kregen de patiënten na een acuut myocardinfarct gedurende twaalf maanden een aëroob trainingsprogramma onder begeleiding Vijf jaar later waren de fysieke conditie, het psychisch welzijn en de kwaliteit van leven van de patiënten die het was het uithoudingsvermogen toegenomen in vergelijking met oudere hartpatiënten die alleen Een belangrijk doel van hartrevalidatie is het laten terugkeren van de patiënt naar een volledig actief leven Bij velen vraagt dit naast het verbeteren van het aërobe uithoudingsvermogen ook het weer herwinnen van spierkracht Krachttraining verbetert de spierkracht en de cardiovasculaire functie, vermindert de coronaire risicofactoren en verhoogt het psychisch welbevinden (USDHHS ###) In de meeste onderzoeken betrof het Een verhoging van de spierkracht en het uithoudingsvermogen heeft een gunstig effect op de uitvoering van activiteiten in het dagelijkse leven en voor het werk (Nolwajka ###, Stahle ###a) De dagelijkse activiteiten Brechue en Pollock (Brechue ###) bevestigden in een overzichtsstudie dat circuittraining met lage weerstand de spierkracht vergroot, de botdensiteit en het mineraalgehalte van het bot verhoogt en het uithoudingsvermogen verbetert Beniamini en collegaâs (Beniamini ###) onderzochten in hoeverre een krachttrainingsprogramma met hoge intensiteit (##% van het maximum) veilig en effectief is voor het verbeteren van de spierkracht en de lichaamssamenstelling Zij concluderen dat krachttraining met hoge intensiteit die gegeven wordt onder medische supervisie, goed wordt getolereerd als aanvulling op aërobe training voor het vergroten van de Oef enen van bewegingsactiviteiten met als doel het ontwikkelen van plezier in bewegen (doelen # Als de patiënt na het afronden van de hartrevalidatie geen actieve leefstijl ontwikkelt, neemt de fysieke conditie weer snel af Een doorstroom naar sport- en bewegingsactiviteiten in fase III van de revalidatie dient in een vroeg stadium aan de orde te komen.
| 579 | fms |
met oudere hartpatiënten die alleen Een belangrijk doel van hartrevalidatie is het laten terugkeren van de patiënt naar een volledig actief leven Bij velen vraagt dit naast het verbeteren van het aërobe uithoudingsvermogen ook het weer herwinnen van spierkracht Krachttraining verbetert de spierkracht en de cardiovasculaire functie, vermindert de coronaire risicofactoren en verhoogt het psychisch welbevinden (USDHHS ###) In de meeste onderzoeken betrof het Een verhoging van de spierkracht en het uithoudingsvermogen heeft een gunstig effect op de uitvoering van activiteiten in het dagelijkse leven en voor het werk (Nolwajka ###, Stahle ###a) De dagelijkse activiteiten Brechue en Pollock (Brechue ###) bevestigden in een overzichtsstudie dat circuittraining met lage weerstand de spierkracht vergroot, de botdensiteit en het mineraalgehalte van het bot verhoogt en het uithoudingsvermogen verbetert Beniamini en collegaâs (Beniamini ###) onderzochten in hoeverre een krachttrainingsprogramma met hoge intensiteit (##% van het maximum) veilig en effectief is voor het verbeteren van de spierkracht en de lichaamssamenstelling Zij concluderen dat krachttraining met hoge intensiteit die gegeven wordt onder medische supervisie, goed wordt getolereerd als aanvulling op aërobe training voor het vergroten van de Oef enen van bewegingsactiviteiten met als doel het ontwikkelen van plezier in bewegen (doelen # Als de patiënt na het afronden van de hartrevalidatie geen actieve leefstijl ontwikkelt, neemt de fysieke conditie weer snel af Een doorstroom naar sport- en bewegingsactiviteiten in fase III van de revalidatie dient in een vroeg stadium aan de orde te komen fysieke training continueert (Ades ###, De Loor ###) Diverse interventies zouden dit percentage kunnen verhogen, zoals een geleidelijke overgang naar zelfstandig uitgevoerde training, terugkombijeenkomsten of een Achter de term 'ontspanningsinstructie' gaat een aantal instructievormen of methoden voor ontspanning schuil De meeste hebben een vaste opbouw en een welomschreven doel Bij het ontspanningsprogramma binnen de hartrevalidatie gebruikt men een heel andere aanpak de diverse instructievormen zijn eerst tot hun elementen teruggebracht en vervolgens tot een nieuwe reeks opgebouwd Hierdoor ontstaat een veel groter repertoire aan mogelijkheden waarmee de instructie kan worden aangepast aan de mogelijkheden van de patiënt, in plaats van dat de patiënt zich moet aanpassen aan een methode Het is belangrijk om tenminste één enkele instructie te vinden waarmee de patiënt een concreet waarneembare verandering kan bewerkstelligen Het primaire doel van ontspanning is dat de patiënt een verandering ervaart, zoals een losser gevoel in het lichaam, makkelijker rechtop staan, lomer of helderder in de aandacht, vrijer ademen of beter uitgerust zijn, en dat hij deze Ontspanningstherapie leert patiënten gebruik te maken van interne middelen zoals aandacht, voorstelling, spierontspanning, kleine bewegingen, houding en ademregulatie om een verandering van spanning te laten ontstaan In de individuele situatie wordt dit aangevuld met biofeedback of handgrepen Door deze vaardigheid kan iemand de eigen spanning beïnvloeden Ook wordt iemand bewuster van het effect van diverse omstandigheden op zijn gespannenheid Hiermee ontstaat de mogelijkheid om in het dagelijkse leven momenten van relatieve rust te onderkennen, te creëren en te benutten en beter om te gaan met.
| 586 | fms |
interventies zouden dit percentage kunnen verhogen, zoals een geleidelijke overgang naar zelfstandig uitgevoerde training, terugkombijeenkomsten of een Achter de term 'ontspanningsinstructie' gaat een aantal instructievormen of methoden voor ontspanning schuil De meeste hebben een vaste opbouw en een welomschreven doel Bij het ontspanningsprogramma binnen de hartrevalidatie gebruikt men een heel andere aanpak de diverse instructievormen zijn eerst tot hun elementen teruggebracht en vervolgens tot een nieuwe reeks opgebouwd Hierdoor ontstaat een veel groter repertoire aan mogelijkheden waarmee de instructie kan worden aangepast aan de mogelijkheden van de patiënt, in plaats van dat de patiënt zich moet aanpassen aan een methode Het is belangrijk om tenminste één enkele instructie te vinden waarmee de patiënt een concreet waarneembare verandering kan bewerkstelligen Het primaire doel van ontspanning is dat de patiënt een verandering ervaart, zoals een losser gevoel in het lichaam, makkelijker rechtop staan, lomer of helderder in de aandacht, vrijer ademen of beter uitgerust zijn, en dat hij deze Ontspanningstherapie leert patiënten gebruik te maken van interne middelen zoals aandacht, voorstelling, spierontspanning, kleine bewegingen, houding en ademregulatie om een verandering van spanning te laten ontstaan In de individuele situatie wordt dit aangevuld met biofeedback of handgrepen Door deze vaardigheid kan iemand de eigen spanning beïnvloeden Ook wordt iemand bewuster van het effect van diverse omstandigheden op zijn gespannenheid Hiermee ontstaat de mogelijkheid om in het dagelijkse leven momenten van relatieve rust te onderkennen, te creëren en te benutten en beter om te gaan met ontspanningsprogramma, dat idealiter # tot # contacturen omvat en wordt gegeven aan groepjes van circa # Het is van groot belang de ontspanningsvaardigheid te toetsen en de toepassing ervan in het dagelijkse leven te bespreken Hiervoor zijn diverse formulieren en vragenlijsten ontwikkeld (zie (WEBLINK)) Bij het toetsen blijkt dat een aantal patiënten geen effect ondervindt van de instructies, maar wel gespannen is Deze patiënten komen in aanmerking voor individuele ontspanningstherapie, tenzij de gespannenheid oorzaken kent waarvoor Patiënten die matig belastbaar zijn vanwege een hoge hartslag en/of een traag herstel na inspanning; Patiënten met een laag welbevinden, die zich onzeker voelen, weinig zelfvertrouwen hebben en zich angstig, depressief of ernstig vermoeid voelen (zie module Interventies psychische doelen); Patiënten met problemen rondom werkhervatting (zie module Interventies sociale doelen) Wat is werkelijke rust? <PERSOON> en voldoende rust bevordert het herstel en zorgt dat het lichaam sterker wordt Iemand doet activiteiten met minder moeite, herstelt sneller en ontspant dieper na afloop Hoe besteed je bewust aandacht aan je lichaam? Aandacht voor het lichaam âzoals tijdens ontspanningsinstructie â zorgt ervoor dat iemand de signalen van dreigende overbelasting (en cardiale Wanneer werken ontspanningsoefeningen het beste? Het is aan te raden om te oefenen op momenten waarop iemand zich al enigszins rustig voelt De ervaring van ontspanning is dan concreter en duidelijker, Welke stressoren (ongunstige omstandigheden) weerhouden iemand ervan om voldoende ontspanning te nemen? Voorbeelden zijn tijdtekort, te veel willen of doen, negatieve stemming die in rust sterker wordt,.
| 570 | fms |
tot # contacturen omvat en wordt gegeven aan groepjes van circa # Het is van groot belang de ontspanningsvaardigheid te toetsen en de toepassing ervan in het dagelijkse leven te bespreken Hiervoor zijn diverse formulieren en vragenlijsten ontwikkeld (zie (WEBLINK)) Bij het toetsen blijkt dat een aantal patiënten geen effect ondervindt van de instructies, maar wel gespannen is Deze patiënten komen in aanmerking voor individuele ontspanningstherapie, tenzij de gespannenheid oorzaken kent waarvoor Patiënten die matig belastbaar zijn vanwege een hoge hartslag en/of een traag herstel na inspanning; Patiënten met een laag welbevinden, die zich onzeker voelen, weinig zelfvertrouwen hebben en zich angstig, depressief of ernstig vermoeid voelen (zie module Interventies psychische doelen); Patiënten met problemen rondom werkhervatting (zie module Interventies sociale doelen) Wat is werkelijke rust? <PERSOON> en voldoende rust bevordert het herstel en zorgt dat het lichaam sterker wordt Iemand doet activiteiten met minder moeite, herstelt sneller en ontspant dieper na afloop Hoe besteed je bewust aandacht aan je lichaam? Aandacht voor het lichaam âzoals tijdens ontspanningsinstructie â zorgt ervoor dat iemand de signalen van dreigende overbelasting (en cardiale Wanneer werken ontspanningsoefeningen het beste? Het is aan te raden om te oefenen op momenten waarop iemand zich al enigszins rustig voelt De ervaring van ontspanning is dan concreter en duidelijker, Welke stressoren (ongunstige omstandigheden) weerhouden iemand ervan om voldoende ontspanning te nemen? Voorbeelden zijn tijdtekort, te veel willen of doen, negatieve stemming die in rust sterker wordt, Welke eventuele irreële gedachten zijn er over spanning, ontspanning, ademhaling en stress? (van Er zijn ## gecontroleerde en bruikbare studies gevonden waarin het effect van een vorm van blijken gepaard te gaan met cognitieve herstructurering De patiënt krijgt uitleg over de effecten van stress en over de noodzaak om regelmatig te oefenen en zodoende het spanningsniveau te laten afnemen De studies maken een onderscheid voor wat betreft duur en inhoud van de ontspanningsinstructie Er zijn drie vormen van deelnemende patiënten kregen instructie in één techniek, die werd gedemonstreerd en meegegeven op papier of een geluidsdrager De patiënt werd aangemoedigd om vaak te oefenen en om een dagboek bij Type # volledige ontspanningsinstructie Volledige training bestaande uit herhaalde instructie, gegeven in een serie bijeenkomsten die samen gemiddeld negen uur beslaan (## studies) In groepen met een beperkt aantal deelnemers (<DATUM> maakte de patiënt kennis met diverse technieken en leerde hij deze toe te passen Er werd aandacht besteed aan ervaringen uit het dagelijkse leven, zoals het herkennen van spanningssignalen, en aan manieren om hiermee om te gaan De deelnemers kregen geen geluidsdrager ontspanningsoefeningen een belangrijk onderdeel vormen (vergelijkbaar met type #), maar waarin meer onderwerpen worden behandeld (# studies) Naast informatie over risicofactoren, de ziekte en leefstijl kwam een specifiek psychisch thema aan de orde zoals depressie, angst, type-A-gedrag, uitputting of Het effect van ontspanningsinstructie op de hartslag is onderzocht in # studies (Amarosa-Tuppler ###, Dixhoorn ###, Winterfeld ###,Winterfeld ### Blumenthal ###, Collins ###, Cowan ###, Wilk ###) In zeven studies daalde de hartslag.
| 625 | fms |
stress? (van Er zijn ## gecontroleerde en bruikbare studies gevonden waarin het effect van een vorm van blijken gepaard te gaan met cognitieve herstructurering De patiënt krijgt uitleg over de effecten van stress en over de noodzaak om regelmatig te oefenen en zodoende het spanningsniveau te laten afnemen De studies maken een onderscheid voor wat betreft duur en inhoud van de ontspanningsinstructie Er zijn drie vormen van deelnemende patiënten kregen instructie in één techniek, die werd gedemonstreerd en meegegeven op papier of een geluidsdrager De patiënt werd aangemoedigd om vaak te oefenen en om een dagboek bij Type # volledige ontspanningsinstructie Volledige training bestaande uit herhaalde instructie, gegeven in een serie bijeenkomsten die samen gemiddeld negen uur beslaan (## studies) In groepen met een beperkt aantal deelnemers (<DATUM> maakte de patiënt kennis met diverse technieken en leerde hij deze toe te passen Er werd aandacht besteed aan ervaringen uit het dagelijkse leven, zoals het herkennen van spanningssignalen, en aan manieren om hiermee om te gaan De deelnemers kregen geen geluidsdrager ontspanningsoefeningen een belangrijk onderdeel vormen (vergelijkbaar met type #), maar waarin meer onderwerpen worden behandeld (# studies) Naast informatie over risicofactoren, de ziekte en leefstijl kwam een specifiek psychisch thema aan de orde zoals depressie, angst, type-A-gedrag, uitputting of Het effect van ontspanningsinstructie op de hartslag is onderzocht in # studies (Amarosa-Tuppler ###, Dixhoorn ###, Winterfeld ###,Winterfeld ### Blumenthal ###, Collins ###, Cowan ###, Wilk ###) In zeven studies daalde de hartslag à # slagen per minuut (<PERSOON> ###) Het effect was onafhankelijk van het type instructie en bleef bestaan wanneer ontspanningstherapie werd toegevoegd aan inspanningstherapie In vier studies steeg de belastbaarheid van patiënten met chronische hartklachten na ontspanningsinstructie (Bundy ###, Zamarra ###, Blumenthal ###, Bundy ###) De De frequentie van aanvallen van angina pectoris daalde in acht studies (<PERSOON> ###) De Gallagher ###, Bundy ###) Het effect was het geringst in de studies met verkorte ontspanningsconstructies Vier studies onderzochten het effect van ontspanningsinstructies op ST-depressies (Kavanagh ###, Dixhoorn ###, Zamarra ###, Blumenthal ###) Zij vonden alle vier een gunstig effect Geen van de studies gebruikten Ontspanningsinstructie heeft een gunstig effect op het optreden van ritmestoornissen bij patiënten die een myocardinfarct hebben gehad (odds ratio #,##; ##% BI #,##-#,## (p(#,###)) (<PERSOON> ###, <PERSOON> Het effect van ontspanningsinstructie op angst is onderzocht in elf studies (<PERSOON> ###) Het angstniveau daalde significant (effectgrootte is #,##; ##% BI #,##-#,## (p(#,###)) Het effect was niet kleiner wanneer ontspanningstherapie werd toegevoegd aan inspanningstherapie Bij verkorte instructies (type #) werd geen effect aangetoond, bij volledige ontspanningsinstructie (type #) was het effect matig groot en bij de combinatie van ontspanning met cognitieve therapie (type #) was het effect klein.
| 678 | fms |
per minuut (<PERSOON> ###) Het effect was onafhankelijk van het type instructie en bleef bestaan wanneer ontspanningstherapie werd toegevoegd aan inspanningstherapie In vier studies steeg de belastbaarheid van patiënten met chronische hartklachten na ontspanningsinstructie (Bundy ###, Zamarra ###, Blumenthal ###, Bundy ###) De De frequentie van aanvallen van angina pectoris daalde in acht studies (<PERSOON> ###) De Gallagher ###, Bundy ###) Het effect was het geringst in de studies met verkorte ontspanningsconstructies Vier studies onderzochten het effect van ontspanningsinstructies op ST-depressies (Kavanagh ###, Dixhoorn ###, Zamarra ###, Blumenthal ###) Zij vonden alle vier een gunstig effect Geen van de studies gebruikten Ontspanningsinstructie heeft een gunstig effect op het optreden van ritmestoornissen bij patiënten die een myocardinfarct hebben gehad (odds ratio #,##; ##% BI #,##-#,## (p(#,###)) (<PERSOON> ###, <PERSOON> Het effect van ontspanningsinstructie op angst is onderzocht in elf studies (<PERSOON> ###) Het angstniveau daalde significant (effectgrootte is #,##; ##% BI #,##-#,## (p(#,###)) Het effect was niet kleiner wanneer ontspanningstherapie werd toegevoegd aan inspanningstherapie Bij verkorte instructies (type #) werd geen effect aangetoond, bij volledige ontspanningsinstructie (type #) was het effect matig groot en bij de combinatie van ontspanning met cognitieve therapie (type #) was het effect klein Dixhoorn ###, <PERSOON> ###) Na zes maanden was het aantal patiënten dat het werk had hervat in de groep die ontspanningsinstructie had gekregen hoger dan in de controlegroep (odds ratio #,##; ##% BI #,<DATUM> ## Zeven studies met in totaal ### patiënten tonen aan dat de kans op cardiale dood of een nieuwe cardiale ###, <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Dixhoorn ###, Cowan ###, Blumenthal ###) Geen of slechts een geringe invloed op deze uitkomst werd uitgeoefend door de lengte van de follow-up (# maanden tot vijf jaar), het al of inspanningstherapie aan de controlegroep Ook de vier studies die het optreden van cardiale dood binnen twee Er moet tijdens de hartrevalidatie onderscheid gemaakt worden tussen (#)patiënten met een verstoord emotioneel evenwicht, (#) patiënten met subklinische depressie en/of angst en (#) patiënten met een depressieve stoornis en/of angststoornis Deze groepen Het is aan te bevelen patiënten met een verstoord emotioneel evenwicht een psychologische groepsinterventie, een Het is aan te bevelen patiënten met een subklinisch niveau van depressieve symptomen na een cardiaal incident een Het is aan te bevelen patiënten met een subklinisch niveau van angstsymptomen na een cardiaal incident een psychologische Het is aan te bevelen patiënten die een depressieve stoornis vertonen naeen cardiaal incident medicamenteuze behandeling en Het is aan te bevelen patiënten die een angststoornis vertonen na een cardiaal incident medicamenteuze behandeling en een TCAâs zijn gecontra-indiceerd als behandeling van depressieve stoornissen bij cardiaal belaste patiënten SSRIâs en mirtazapine zijn medicamenten van eerste keus ter behandeling van depressieve stoornissen bij cardiaal belaste.
| 699 | fms |
<PERSOON> ###) Na zes maanden was het aantal patiënten dat het werk had hervat in de groep die ontspanningsinstructie had gekregen hoger dan in de controlegroep (odds ratio #,##; ##% BI #,<DATUM> ## Zeven studies met in totaal ### patiënten tonen aan dat de kans op cardiale dood of een nieuwe cardiale ###, <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, Dixhoorn ###, Cowan ###, Blumenthal ###) Geen of slechts een geringe invloed op deze uitkomst werd uitgeoefend door de lengte van de follow-up (# maanden tot vijf jaar), het al of inspanningstherapie aan de controlegroep Ook de vier studies die het optreden van cardiale dood binnen twee Er moet tijdens de hartrevalidatie onderscheid gemaakt worden tussen (#)patiënten met een verstoord emotioneel evenwicht, (#) patiënten met subklinische depressie en/of angst en (#) patiënten met een depressieve stoornis en/of angststoornis Deze groepen Het is aan te bevelen patiënten met een verstoord emotioneel evenwicht een psychologische groepsinterventie, een Het is aan te bevelen patiënten met een subklinisch niveau van depressieve symptomen na een cardiaal incident een Het is aan te bevelen patiënten met een subklinisch niveau van angstsymptomen na een cardiaal incident een psychologische Het is aan te bevelen patiënten die een depressieve stoornis vertonen naeen cardiaal incident medicamenteuze behandeling en Het is aan te bevelen patiënten die een angststoornis vertonen na een cardiaal incident medicamenteuze behandeling en een TCAâs zijn gecontra-indiceerd als behandeling van depressieve stoornissen bij cardiaal belaste patiënten SSRIâs en mirtazapine zijn medicamenten van eerste keus ter behandeling van depressieve stoornissen bij cardiaal belaste De projectgroep is van mening dat bij de keuze van behandeling (medicamenteus of niet; in een groep of individueel) rekening Hier wordt eerst ingegaan op de in de literatuur beschreven soorten interventies gericht op vermindering van <PERSOON> en <PERSOON> zouden deze interventies zich moeten richten op de drie verschillende verwerkingsfases herstel en minimaliseren van de gevolgen; confrontatie met en acceptatie van blijvende De groepsinterventies, gericht op het verminderen van psychische symptomen waarvan enige mate <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, <LOCATIE> ###), (cognitieve) gedragstherapie en probleemoplossende interventieâ (<PERSOON> ###), âpsychologisch programmaâ (module Introductie interventies) Bij psychoeducatie ligt de nadruk op het informeren over mogelijke psychosociale problemen en niet zozeer op het # Bewegingsprogrammaâs (Jolliffe ###, Blumenthal ###, Lavie ###, Scholz ###, Kulcu ###) De onderdelen kunnen (gezamenlijk) onderdeel uitmaken van een multidisciplinaire interventie (zie bijvoorbeeld <PERSOON> ###), maar kunnen ook worden aangeboden als een zelfstandige interventie De volgende individuele therapie, counseling (<PERSOON> ###) Deze interventies worden ook aangeduid als psychologische behandeling of psychotherapeutische behandeling Psychologische interventies (in een groep of individueel) voor hartpatiënten in het algemeen hebben een Traditionele relaxatietherapie, al dan niet vergezeld van cognitieve therapie, heeft een significant positief Psychologische interventies (in een groep of individueel) voor hartpatiënten die depressieve symptomen ervaren, geven met name op de korte termijn een significante verbetering van depressieve symptomen en ervaren, hebben een matig significant effect op cardiale morbiditeit en mortaliteit (Niveau van bewijs #).
| 684 | fms |
De projectgroep is van mening dat bij de keuze van behandeling (medicamenteus of niet; in een groep of individueel) rekening Hier wordt eerst ingegaan op de in de literatuur beschreven soorten interventies gericht op vermindering van <PERSOON> en <PERSOON> zouden deze interventies zich moeten richten op de drie verschillende verwerkingsfases herstel en minimaliseren van de gevolgen; confrontatie met en acceptatie van blijvende De groepsinterventies, gericht op het verminderen van psychische symptomen waarvan enige mate <PERSOON> ###, <PERSOON> ###, <LOCATIE> ###), (cognitieve) gedragstherapie en probleemoplossende interventieâ (<PERSOON> ###), âpsychologisch programmaâ (module Introductie interventies) Bij psychoeducatie ligt de nadruk op het informeren over mogelijke psychosociale problemen en niet zozeer op het # Bewegingsprogrammaâs (Jolliffe ###, Blumenthal ###, Lavie ###, Scholz ###, Kulcu ###) De onderdelen kunnen (gezamenlijk) onderdeel uitmaken van een multidisciplinaire interventie (zie bijvoorbeeld <PERSOON> ###), maar kunnen ook worden aangeboden als een zelfstandige interventie De volgende individuele therapie, counseling (<PERSOON> ###) Deze interventies worden ook aangeduid als psychologische behandeling of psychotherapeutische behandeling Psychologische interventies (in een groep of individueel) voor hartpatiënten in het algemeen hebben een Traditionele relaxatietherapie, al dan niet vergezeld van cognitieve therapie, heeft een significant positief Psychologische interventies (in een groep of individueel) voor hartpatiënten die depressieve symptomen ervaren, geven met name op de korte termijn een significante verbetering van depressieve symptomen en ervaren, hebben een matig significant effect op cardiale morbiditeit en mortaliteit (Niveau van bewijs #) SSRIâs en mirtazapine geven bij hartpatiënten die depressieve symptomen ervaren, een significante Als de interventie later dan twee maanden na het incident start geeft zij significant meer reductie van de #jaars mortaliteit dan wanneer de interventie binnen twee maanden na het cardiaal incident start (<PERSOON> therapietrouw bij het maken van huiswerkopdrachten bevordert een positief effect van de Afwezigheid van somatische comorbiditeit, veel sociale steun en minder ernstige depressieve symptomen Een ernstigere mate van depressieve symptomen, het reeds eerder doorgemaakt hebben van een depressieve episode door de patiënt en depressieve symptomen aanwezig voor het cardiale incident geeft significant meer verbetering van de morbiditeit en mortaliteit bij behandeling met SSRIâs (Niveau van Het reeds eerder doorgemaakt hebben van een depressieve episode geeft significant meer verbetering Wanneer bij een patiënt geen succesvolle symptoomreductie door behandeling met SSRIâs bewerkstelligd kan worden, bestaat er voor deze patiënt een hogere kans op cardiale incidenten en mortaliteit dan Hieronder wordt de effectiviteit van de meest voorkomende interventies beschreven (zie ook tabel G) Veel studies hebben de effectiviteit van interventies onderzocht bij hartpatiënten in het algemeen, ongeacht Psychologische interventies (groepsinterventies en individuele interventiesâ Er is veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van psychologische interventies bij hartpatiënten In reviews wordt geen onderscheid gemaakt tussen individuele en groepsinterventies In het algemeen worden kleine verminderingen gezien in depressieve symptomen en angstsymptomen (<PERSOON> ###) Er is slechts een beperkt aantal goede onderzoeken naar de effecten van psychologische interventies op cardiale morbiditeit en mortaliteit (Rees ###).
| 630 | fms |
bij hartpatiënten die depressieve symptomen ervaren, een significante Als de interventie later dan twee maanden na het incident start geeft zij significant meer reductie van de #jaars mortaliteit dan wanneer de interventie binnen twee maanden na het cardiaal incident start (<PERSOON> therapietrouw bij het maken van huiswerkopdrachten bevordert een positief effect van de Afwezigheid van somatische comorbiditeit, veel sociale steun en minder ernstige depressieve symptomen Een ernstigere mate van depressieve symptomen, het reeds eerder doorgemaakt hebben van een depressieve episode door de patiënt en depressieve symptomen aanwezig voor het cardiale incident geeft significant meer verbetering van de morbiditeit en mortaliteit bij behandeling met SSRIâs (Niveau van Het reeds eerder doorgemaakt hebben van een depressieve episode geeft significant meer verbetering Wanneer bij een patiënt geen succesvolle symptoomreductie door behandeling met SSRIâs bewerkstelligd kan worden, bestaat er voor deze patiënt een hogere kans op cardiale incidenten en mortaliteit dan Hieronder wordt de effectiviteit van de meest voorkomende interventies beschreven (zie ook tabel G) Veel studies hebben de effectiviteit van interventies onderzocht bij hartpatiënten in het algemeen, ongeacht Psychologische interventies (groepsinterventies en individuele interventiesâ Er is veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van psychologische interventies bij hartpatiënten In reviews wordt geen onderscheid gemaakt tussen individuele en groepsinterventies In het algemeen worden kleine verminderingen gezien in depressieve symptomen en angstsymptomen (<PERSOON> ###) Er is slechts een beperkt aantal goede onderzoeken naar de effecten van psychologische interventies op cardiale morbiditeit en mortaliteit (Rees ###) van de studies is dat de follow-up meestal te kort is om effecten op morbiditeit en mortaliteit te kunnen aantonen Een tweede beperking is dat veel interventies mogelijk te kortdurend of te weinig intensief zijn om effect te kunnen sorteren De grote beperking van de reviews is dat zij een grote variëteit aan Bewegingsprogrammaâs Bewegingsprogrammaâs hebben een matig positief effect op depressieve symptomen en angstsymptomen voor alle hartrevalidatiepatiënten (Jolliffe ###, Blumenthal ###, Lavie ###, Scholz ###, Kulcu ###) Volgens de hartrevalidatie-patiënten zelf hebben deze programmaâs ook gunstige neveneffecten zoals verbetering van psychische conditie, ontwikkeling van ondersteunende relaties met lotgenoten, en meer zelfvertrouwen wanneer de vooruitgang van lotgenoten opgemerkt Ontspanningsprogrammaâs Een kwalitatief matige systematische literatuurstudie laat zien dat traditionele significant positief effect heeft op angstsymptomen, maar geen eenduidig effect heeft op depressieve symptomen Tevens heeft het een significant positief effect op cardiale morbiditeit en mortaliteit (Van Medicamenteuze behandeling bij depressieve symptomen Tricyclische antidepressiva (TCAâs) zijn gecontra-indiceerd bij patiënten met hart- en vaatziekten (<PERSOON>âs zijn de nadelen minder goed onderzocht (<PERSOON> ###) Voor het gebruik van SSRIâs is de veiligheid en depressieve stoornis bij patiënten na een cardiaal incident geven een matige verbetering van de depressieve symptomen en kwaliteit van leven (<PERSOON> ###, <PERSOON> algemeen zijn de designs te zwak en is de.
| 573 | fms |
de studies is dat de follow-up meestal te kort is om effecten op morbiditeit en mortaliteit te kunnen aantonen Een tweede beperking is dat veel interventies mogelijk te kortdurend of te weinig intensief zijn om effect te kunnen sorteren De grote beperking van de reviews is dat zij een grote variëteit aan Bewegingsprogrammaâs Bewegingsprogrammaâs hebben een matig positief effect op depressieve symptomen en angstsymptomen voor alle hartrevalidatiepatiënten (Jolliffe ###, Blumenthal ###, Lavie ###, Scholz ###, Kulcu ###) Volgens de hartrevalidatie-patiënten zelf hebben deze programmaâs ook gunstige neveneffecten zoals verbetering van psychische conditie, ontwikkeling van ondersteunende relaties met lotgenoten, en meer zelfvertrouwen wanneer de vooruitgang van lotgenoten opgemerkt Ontspanningsprogrammaâs Een kwalitatief matige systematische literatuurstudie laat zien dat traditionele significant positief effect heeft op angstsymptomen, maar geen eenduidig effect heeft op depressieve symptomen Tevens heeft het een significant positief effect op cardiale morbiditeit en mortaliteit (Van Medicamenteuze behandeling bij depressieve symptomen Tricyclische antidepressiva (TCAâs) zijn gecontra-indiceerd bij patiënten met hart- en vaatziekten (<PERSOON>âs zijn de nadelen minder goed onderzocht (<PERSOON> ###) Voor het gebruik van SSRIâs is de veiligheid en depressieve stoornis bij patiënten na een cardiaal incident geven een matige verbetering van de depressieve symptomen en kwaliteit van leven (<PERSOON> ###, <PERSOON> algemeen zijn de designs te zwak en is de zijn gunstige aanwijzingen Er worden zwakke positieve effecten gevonden van SSRIâs op cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit bij hartpatiënten met depressieve symptomen (Regan ###, Dowlati ###, Rees ###) Een cohortstudie van <PERSOON> en collegaâs (<PERSOON> ###) met een follow-up van meer dan twee jaar laat zien dat behandeling met SSRIâs de cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit beduidend vermindert ten opzichte van geen gebruik SSRIâs De positieve effecten van SSRIâs treden vooral op bij patiënten die voor het cardiale incident al depressief waren (van <PERSOON> ###) Verder wordt gevonden dat patiënten die na het cardiale incident depressieve symptomen ontwikkelen zonder dat zij een psychiatrische voorgeschiedenis hebben, een significant hogere kans hebben op cardiale morbiditeit en mortaliteit dan patiënten waarbij de depressieve symptomen al voor het cardiale incident aanwezig waren Medicamenteuze behandeling bij angstsymptomen Er zijn geen studies naar medicamenteuze behandeling van angstsymptomen In een recente review concluderen de psychiaters Huffman en Celano en de cardioloog Januzzi, dat benzodiazepines, ondanks de bijwerkingen, effectief kunnen zijn voor Over het algemeen zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in grote studies Studies met een evenredige geslachtsverdeling vonden een trend naar een beter behandeleffect van psychologische interventies voor werden zelfs helemaal geen effecten op cardiale morbiditeit en mortaliteit gevonden bij vrouwen (<LOCATIE> ###) Recent is aangetoond dat het wel mogelijk is om een effectieve psychologische interventie te ontwikkelen voor vrouwen Een groepsgewijs stressmanagementprogramma aangeboden aan vrouwen leidde tot een significante jaar (<PERSOON>-Gomer ###) In de Zweedse groepsinterventie die hierboven beschreven wordt en waarbij cognitieve gedragstherapie over een langere periode werd aangeboden, werden gelijke positieve effecten gevonden voor mannen en vrouwen.
| 622 | fms |
bij hartpatiënten met depressieve symptomen (Regan ###, Dowlati ###, Rees ###) Een cohortstudie van <PERSOON> en collegaâs (<PERSOON> ###) met een follow-up van meer dan twee jaar laat zien dat behandeling met SSRIâs de cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit beduidend vermindert ten opzichte van geen gebruik SSRIâs De positieve effecten van SSRIâs treden vooral op bij patiënten die voor het cardiale incident al depressief waren (van <PERSOON> ###) Verder wordt gevonden dat patiënten die na het cardiale incident depressieve symptomen ontwikkelen zonder dat zij een psychiatrische voorgeschiedenis hebben, een significant hogere kans hebben op cardiale morbiditeit en mortaliteit dan patiënten waarbij de depressieve symptomen al voor het cardiale incident aanwezig waren Medicamenteuze behandeling bij angstsymptomen Er zijn geen studies naar medicamenteuze behandeling van angstsymptomen In een recente review concluderen de psychiaters Huffman en Celano en de cardioloog Januzzi, dat benzodiazepines, ondanks de bijwerkingen, effectief kunnen zijn voor Over het algemeen zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in grote studies Studies met een evenredige geslachtsverdeling vonden een trend naar een beter behandeleffect van psychologische interventies voor werden zelfs helemaal geen effecten op cardiale morbiditeit en mortaliteit gevonden bij vrouwen (<LOCATIE> ###) Recent is aangetoond dat het wel mogelijk is om een effectieve psychologische interventie te ontwikkelen voor vrouwen Een groepsgewijs stressmanagementprogramma aangeboden aan vrouwen leidde tot een significante jaar (<PERSOON>-Gomer ###) In de Zweedse groepsinterventie die hierboven beschreven wordt en waarbij cognitieve gedragstherapie over een langere periode werd aangeboden, werden gelijke positieve effecten gevonden voor mannen en vrouwen Vertaalslag naar de klinische praktijk drie niveaus van symptomen Gezien de bevinding dat het effect van de behandeling afhangt van de mate van psychische symptomen, moet een vertaalslag gemaakt worden naar de klinische praktijk Op basis van praktische overwegingen van de projectgroep wordt hier een andere indeling van patiëntgroepen gehanteerd dan in het eerder beschreven literatuuroverzicht Patiënten met een verstoord emotioneel evenwicht worden beschouwd als een dusdanig belangrijke en grote klinische groep dat deze is toegevoegd aan de patiëntgroepen Dit onderscheid resulteert in de volgende vijf groepen patiënten ingedeeld in # niveauâs (met een oplopende mate van psychische In tabel H (zie hieronder) wordt voor iedere groep beschreven welke interventies aanbevolen worden Hoewel de effecten beperkt van omvang zijn, vindt de projectgroep dat er voldoende redenen zijn om psychologische interventies aan te bevelen bij psychische symptomen Allereerst is het belangrijk om psychische symptomen niet onbehandeld te laten vanwege de slechtere cardiale prognose Bovendien kan met dergelijke interventies verergering van de symptomen voorkomen worden Ook kunnen patiënten behoefte hebben aan coaching en begeleiding bij hun psychische problematiek Het voortbestaan van angst- en depressieve symptomen weerhoudt patiënten van deelname aan andere modules, bijvoorbeeld fysieke training Terughoudendheid ten aanzien van medicamenteuze behandeling is in lijn met de nieuwe Multidisciplinaire Richtlijn Depressie (Multidisciplinaire Werkgroep Richtlijn Depressie, ###) De projectgroep is van mening dat medicamenteuze behandeling altijd vergezeld moet gaan van een psychologische / psychotherapeutische Sub-analyses van grote interventie-trials hebben een groep patiënten geïdentificeerd met een depressieve.
| 596 | fms |
de klinische praktijk drie niveaus van symptomen Gezien de bevinding dat het effect van de behandeling afhangt van de mate van psychische symptomen, moet een vertaalslag gemaakt worden naar de klinische praktijk Op basis van praktische overwegingen van de projectgroep wordt hier een andere indeling van patiëntgroepen gehanteerd dan in het eerder beschreven literatuuroverzicht Patiënten met een verstoord emotioneel evenwicht worden beschouwd als een dusdanig belangrijke en grote klinische groep dat deze is toegevoegd aan de patiëntgroepen Dit onderscheid resulteert in de volgende vijf groepen patiënten ingedeeld in # niveauâs (met een oplopende mate van psychische In tabel H (zie hieronder) wordt voor iedere groep beschreven welke interventies aanbevolen worden Hoewel de effecten beperkt van omvang zijn, vindt de projectgroep dat er voldoende redenen zijn om psychologische interventies aan te bevelen bij psychische symptomen Allereerst is het belangrijk om psychische symptomen niet onbehandeld te laten vanwege de slechtere cardiale prognose Bovendien kan met dergelijke interventies verergering van de symptomen voorkomen worden Ook kunnen patiënten behoefte hebben aan coaching en begeleiding bij hun psychische problematiek Het voortbestaan van angst- en depressieve symptomen weerhoudt patiënten van deelname aan andere modules, bijvoorbeeld fysieke training Terughoudendheid ten aanzien van medicamenteuze behandeling is in lijn met de nieuwe Multidisciplinaire Richtlijn Depressie (Multidisciplinaire Werkgroep Richtlijn Depressie, ###) De projectgroep is van mening dat medicamenteuze behandeling altijd vergezeld moet gaan van een psychologische / psychotherapeutische Sub-analyses van grote interventie-trials hebben een groep patiënten geïdentificeerd met een depressieve Deze patiënten blijken een hoger risico te hebben op cardiale morbiditeit en mortaliteit, ook ten opzichte van patiënten die niet behandeld worden (<PERSOON> ###) Uit dergelijke sub-analyses is ook naar voren gekomen dat patiënten die na het cardiale incident depressieve symptomen ontwikkelen zonder dat zij een psychiatrische voorgeschiedenis hebben, een significant hogere kans hebben op cardiale morbiditeit en mortaliteit dan patiënten waarbij de depressieve symptomen al voor het cardiale incident aanwezig waren (<PERSOON> ###a, <PERSOON> ###b, medicamenteuze interventies testen bij patiënten met een angststoornis na een cardiaal incident (<PERSOON> ###) De projectgroep is van mening dat de hartpatiënten met een angststoornis in elk geval voor individuele behandeling in aanmerking komen Op dit moment is er geen wetenschappelijk onderzoek waaruit aanbevelingen voor het soort individuele behandeling kunnen worden afgeleid Ontspanningsprogrammaâs hebben ook bij deze groep een positief effect op angstsymptomen (van Dixhoorn Voor contra-indicaties wordt verwezen naar de modules Revalidatie op maat Bij ernstige psychopathologie moet de psychiater bepalen of er contra-indicaties zijn voor specifieke interventies zoals deelname aan een Af wegingen bij het besluiten over de meest geschikte interventie Er zijn veel interventiemogelijkheden om psychische symptomen te verminderen De projectgroep is van mening dat in het besluit over de meest geschikte interventie naast de effectiviteit ook afwegingen gemaakt dienen te worden met betrekking tot het tijdstip waarop de interventie start; de voorkeur van de patiënt; eerdere Tijdstip van start Er zijn diverse redenen om pas later met psychologische en medicamenteuze.
| 573 | fms |
hoger risico te hebben op cardiale morbiditeit en mortaliteit, ook ten opzichte van patiënten die niet behandeld worden (<PERSOON> ###) Uit dergelijke sub-analyses is ook naar voren gekomen dat patiënten die na het cardiale incident depressieve symptomen ontwikkelen zonder dat zij een psychiatrische voorgeschiedenis hebben, een significant hogere kans hebben op cardiale morbiditeit en mortaliteit dan patiënten waarbij de depressieve symptomen al voor het cardiale incident aanwezig waren (<PERSOON> ###a, <PERSOON> ###b, medicamenteuze interventies testen bij patiënten met een angststoornis na een cardiaal incident (<PERSOON> ###) De projectgroep is van mening dat de hartpatiënten met een angststoornis in elk geval voor individuele behandeling in aanmerking komen Op dit moment is er geen wetenschappelijk onderzoek waaruit aanbevelingen voor het soort individuele behandeling kunnen worden afgeleid Ontspanningsprogrammaâs hebben ook bij deze groep een positief effect op angstsymptomen (van Dixhoorn Voor contra-indicaties wordt verwezen naar de modules Revalidatie op maat Bij ernstige psychopathologie moet de psychiater bepalen of er contra-indicaties zijn voor specifieke interventies zoals deelname aan een Af wegingen bij het besluiten over de meest geschikte interventie Er zijn veel interventiemogelijkheden om psychische symptomen te verminderen De projectgroep is van mening dat in het besluit over de meest geschikte interventie naast de effectiviteit ook afwegingen gemaakt dienen te worden met betrekking tot het tijdstip waarop de interventie start; de voorkeur van de patiënt; eerdere Tijdstip van start Er zijn diverse redenen om pas later met psychologische en medicamenteuze psychologische interventies een grotere reductie oplevert van de <LEEFTIJD>-jaars mortaliteit in vergelijking Uit een inventarisatie onder patiënten die hadden deelgenomen aan hartrevalidatie bleek dat zij de aandacht voor psychische problematiek vaak als te vroeg ervaren hadden <PERSOON> en <PERSOON> ### onderscheiden drie verschillende verwerkingsfases herstel en minimaliseren van de gevolgen, confrontatie met en acceptatie van blijvende gevolgen en aanpassing aan blijvende gevolgen Psychologische interventies moeten volgens hen pas vanaf de tweede fase aan bod komen In de eerste fase kan dan volgens hen het informeren over de aandoening en leefstijl De Multidisciplinaire Richtlijn Depressie ### beveelt aan om de eerste maanden na het begin van een eerste, lichte depressieve stoornis niet meteen tot behandeling (medicamenteus of psychotherapie) over te gaan Wel worden zogenaamde eerste stap interventies psycho-educatie, activerende begeleiding, zelfhulp e d aanbevolen Bij langere duur, of ernstigere depressie wordt ingezet Als dat niet helpt, wordt aanbevolen cognitieve (gedrags)therapie, gedragstherapie of ###) Recent onderzoek laat zien dat een behandelprogramma voor depressieve symptomen bij De projectgroep vindt dat de volgende overwegingen ervoor kunnen pleiten om toch eerder met de op progressie naar ernstigere psychische klachten en de grotere kans op uitval in het gehele Voorkeur van de patiënt Zowel het tijdstip van de interventie als de vorm dient per patiënt afgestemd te worden op zijn situatie en persoonlijke voorkeur Een recente gerandomiseerde studie had een behandelprogramma gebaseerd op vijf componenten waarbij o a de patiënt zelf kon kiezen voor.
| 572 | fms |
oplevert van de <LEEFTIJD>-jaars mortaliteit in vergelijking Uit een inventarisatie onder patiënten die hadden deelgenomen aan hartrevalidatie bleek dat zij de aandacht voor psychische problematiek vaak als te vroeg ervaren hadden <PERSOON> en <PERSOON> ### onderscheiden drie verschillende verwerkingsfases herstel en minimaliseren van de gevolgen, confrontatie met en acceptatie van blijvende gevolgen en aanpassing aan blijvende gevolgen Psychologische interventies moeten volgens hen pas vanaf de tweede fase aan bod komen In de eerste fase kan dan volgens hen het informeren over de aandoening en leefstijl De Multidisciplinaire Richtlijn Depressie ### beveelt aan om de eerste maanden na het begin van een eerste, lichte depressieve stoornis niet meteen tot behandeling (medicamenteus of psychotherapie) over te gaan Wel worden zogenaamde eerste stap interventies psycho-educatie, activerende begeleiding, zelfhulp e d aanbevolen Bij langere duur, of ernstigere depressie wordt ingezet Als dat niet helpt, wordt aanbevolen cognitieve (gedrags)therapie, gedragstherapie of ###) Recent onderzoek laat zien dat een behandelprogramma voor depressieve symptomen bij De projectgroep vindt dat de volgende overwegingen ervoor kunnen pleiten om toch eerder met de op progressie naar ernstigere psychische klachten en de grotere kans op uitval in het gehele Voorkeur van de patiënt Zowel het tijdstip van de interventie als de vorm dient per patiënt afgestemd te worden op zijn situatie en persoonlijke voorkeur Een recente gerandomiseerde studie had een behandelprogramma gebaseerd op vijf componenten waarbij o a de patiënt zelf kon kiezen voor van depressieve symptomen en minder cardiovasculaire gebeurtenissen vergeleken met de controlegroep (<PERSOON> ###) Uit patiënten inventarisatie en ervaring van de projectgroep PAAHR blijkt tenslotte dat bij de keuze voor groepsbehandeling de gemeenschappelijkheid van achtergrond (met name leeftijd) een Eerdere ervaringen met medicatie Bij de keuze voor een SSRI of mirtazapine moeten eerdere ervaringen van de patiënt met een SSRI of mirtazapine in overweging genomen worden Beschikbaarheid Het lijkt niet aanbevelingswaardig om hartpatiënten op grote schaal door te verwijzen naar individuele behandeling, vanuit de gedachtegang van âstepped careâ en vanuit het oogpunt van beschikbaarheid en kosteneffectiviteit Alleen psycho-educatie is echter niet voldoende om depressieve symptomen en angstsymptomen te verlagen (Dusseldorp ###) Een mogelijkheid is om binnen het in <LOCATIE> goed geïmplementeerde psycho-educatieve programma meer aandacht te gaan besteden aan het verminderen van psychische symptomen (<PERSOON> ###) Ook onderdelen gericht op ontspanning (Van Dixhoorn ###) kunnen worden ingezet binnen dat vooral gericht op informatieoverdracht, effectief genoeg is voor alle patiënten Het lijkt voor de hand liggend om patiënten met (sub)klinische niveauâs van angst en depressie een intensievere interventie aan zouden moeten aanbieden Nu is dat op veel plekken nog niet het geval Het programma van Gulliksson huiswerkopdrachten worden gegeven, en het maken van deze opdrachten wordt ondersteund (Berkman ###, Gulliksson ###) Soms wordt aan medepatiënten gevraagd elkaar te bellen om de therapietrouw.
| 568 | fms |
met de controlegroep (<PERSOON> ###) Uit patiënten inventarisatie en ervaring van de projectgroep PAAHR blijkt tenslotte dat bij de keuze voor groepsbehandeling de gemeenschappelijkheid van achtergrond (met name leeftijd) een Eerdere ervaringen met medicatie Bij de keuze voor een SSRI of mirtazapine moeten eerdere ervaringen van de patiënt met een SSRI of mirtazapine in overweging genomen worden Beschikbaarheid Het lijkt niet aanbevelingswaardig om hartpatiënten op grote schaal door te verwijzen naar individuele behandeling, vanuit de gedachtegang van âstepped careâ en vanuit het oogpunt van beschikbaarheid en kosteneffectiviteit Alleen psycho-educatie is echter niet voldoende om depressieve symptomen en angstsymptomen te verlagen (Dusseldorp ###) Een mogelijkheid is om binnen het in <LOCATIE> goed geïmplementeerde psycho-educatieve programma meer aandacht te gaan besteden aan het verminderen van psychische symptomen (<PERSOON> ###) Ook onderdelen gericht op ontspanning (Van Dixhoorn ###) kunnen worden ingezet binnen dat vooral gericht op informatieoverdracht, effectief genoeg is voor alle patiënten Het lijkt voor de hand liggend om patiënten met (sub)klinische niveauâs van angst en depressie een intensievere interventie aan zouden moeten aanbieden Nu is dat op veel plekken nog niet het geval Het programma van Gulliksson huiswerkopdrachten worden gegeven, en het maken van deze opdrachten wordt ondersteund (Berkman ###, Gulliksson ###) Soms wordt aan medepatiënten gevraagd elkaar te bellen om de therapietrouw Het is sterk aan te bevelen de primaire mantelzorger te betrekken in de intake en daarop volgende hartrevalidatie van patiënten die Het is aan te bevelen om alleen als de primaire mantelzorger bezorgd en/of angstig is, een individuele interventie aan te bieden Het is aan te bevelen patiënten die een cardiaal incident hebben doorgemaakt en hun primaire mantelzorger te wijzen op het In deze module gaat het over interventies in relatie tot de sociale doelen interventies gericht op het verbeteren van het sociaal functioneren (doel #), het vergroten van sociale steun (doelen #, # en ##) en gericht op Sociale steun-interventies leiden tot reductie van angstsymptomen, hogere kwaliteit van leven, meer zelfvertrouwen en ervaren controle in het omgaan met de hartziekte, tevredenheid met de zorg bij zowel Als de primaire mantelzorger bij de ontslagplanning van de patiënt met hartfalen wordt betrokken, vertrouwen, mate waarin invloed op de ziekte wordt ervaren, ervaren sociale steun en betere organisatie Interventies geïnitieerd na de acute fase van het incident (na opname) (Niveau van bewijs #) Overeenkomsten in de achtergrond van participanten en/of hulpverleners met die van de patiënt en Interventies gericht op het verbeteren van sociaal f unctioneren Sommige patiënten ervaren door het cardiaal incident ernstige beperkingen met betrekking tot hun sociaal functioneren Dit vormt een indicatie voor individuele behandeling (begeleiding) door een maatschappelijk Interventies gericht op het vergroten van sociale steun betreffen interventies die een onderdeel zijn van hartrevalidatie, het betrekken van de primaire mantelzorger bij de hartrevalidatie en interventies die buiten de patiëntenverenigingen, wijkgerichte interventies vanuit de GGD enz Hieronder worden de belangrijkste effecten.
| 586 | fms |
volgende hartrevalidatie van patiënten die Het is aan te bevelen om alleen als de primaire mantelzorger bezorgd en/of angstig is, een individuele interventie aan te bieden Het is aan te bevelen patiënten die een cardiaal incident hebben doorgemaakt en hun primaire mantelzorger te wijzen op het In deze module gaat het over interventies in relatie tot de sociale doelen interventies gericht op het verbeteren van het sociaal functioneren (doel #), het vergroten van sociale steun (doelen #, # en ##) en gericht op Sociale steun-interventies leiden tot reductie van angstsymptomen, hogere kwaliteit van leven, meer zelfvertrouwen en ervaren controle in het omgaan met de hartziekte, tevredenheid met de zorg bij zowel Als de primaire mantelzorger bij de ontslagplanning van de patiënt met hartfalen wordt betrokken, vertrouwen, mate waarin invloed op de ziekte wordt ervaren, ervaren sociale steun en betere organisatie Interventies geïnitieerd na de acute fase van het incident (na opname) (Niveau van bewijs #) Overeenkomsten in de achtergrond van participanten en/of hulpverleners met die van de patiënt en Interventies gericht op het verbeteren van sociaal f unctioneren Sommige patiënten ervaren door het cardiaal incident ernstige beperkingen met betrekking tot hun sociaal functioneren Dit vormt een indicatie voor individuele behandeling (begeleiding) door een maatschappelijk Interventies gericht op het vergroten van sociale steun betreffen interventies die een onderdeel zijn van hartrevalidatie, het betrekken van de primaire mantelzorger bij de hartrevalidatie en interventies die buiten de patiëntenverenigingen, wijkgerichte interventies vanuit de GGD enz Hieronder worden de belangrijkste effecten - De vorm waarin de interventie aangeboden wordt (in groeps- of individuele sessies) - De inhoud van de interventie (bijv training van sociale en praktische vaardigheden, discussiegroepen, directe steun bieden, primaire mantelzorger bij de hartrevalidatie betrekken) (<PERSOON> ## # #, <PERSOON> ## # #) De verschillende interventies om sociale steun te bevorderen leiden tot significante reductie in depressie, significante verhoging van de kwaliteit van leven, meer zelfvertrouwen en ervaren controle in het omgaan met de hartziekte (ook bij de partner) Bij de patiënten zelf leiden ze bovendien tot een significante verhoging van tevredenheid met de zorg die ontvangen wordt van de primaire mantelzorger en therapietrouw (<PERSOON> ## # #, <PERSOON> ## # #) De interventies verschillen nogal, maar tonen ondanks dat onderling weinig verschil in hun positieve effecten Het lijkt niet veel uit te maken of een interventie het netwerk vergroot, of dat de patiënt geleerd wordt duidelijker om specifieke hulp te vragen De veronderstelde effecten zijn dat patiënten leren om nieuwe relaties aan te gaan, meer afstand van hun ziekte te nemen, afstand te nemen van schadelijke sociale contacten en, met name voor de cognitieve interventies, dat patiënten leren om meer sociale steun waar te nemen.
| 548 | fms |
de interventie aangeboden wordt (in groeps- of individuele sessies) - De inhoud van de interventie (bijv training van sociale en praktische vaardigheden, discussiegroepen, directe steun bieden, primaire mantelzorger bij de hartrevalidatie betrekken) (<PERSOON> ## # #, <PERSOON> ## # #) De verschillende interventies om sociale steun te bevorderen leiden tot significante reductie in depressie, significante verhoging van de kwaliteit van leven, meer zelfvertrouwen en ervaren controle in het omgaan met de hartziekte (ook bij de partner) Bij de patiënten zelf leiden ze bovendien tot een significante verhoging van tevredenheid met de zorg die ontvangen wordt van de primaire mantelzorger en therapietrouw (<PERSOON> ## # #, <PERSOON> ## # #) De interventies verschillen nogal, maar tonen ondanks dat onderling weinig verschil in hun positieve effecten Het lijkt niet veel uit te maken of een interventie het netwerk vergroot, of dat de patiënt geleerd wordt duidelijker om specifieke hulp te vragen De veronderstelde effecten zijn dat patiënten leren om nieuwe relaties aan te gaan, meer afstand van hun ziekte te nemen, afstand te nemen van schadelijke sociale contacten en, met name voor de cognitieve interventies, dat patiënten leren om meer sociale steun waar te nemen (bijvoorbeeld geen partner) meer baat hebben bij een interventie met daarin een onderdeel gericht op het vergroten van sociale steun (<PERSOON> ## # # ) maar er moet wel enige mate van sociale steun zijn om effectieve aangrijpingspunten te hebben (<PERSOON> ## # #) Er worden (nog) geen effecten gevonden op cardiale morbiditeit en mortaliteit, wat kan samenhangen met een te korte follow-up en andere beperkingen van de studies (Berkman ## # #, Interventies door niet-professionals <PERSOON> studies naar interventies die door niet-professionals worden uitgevoerd (lotgenotencontact, interventies door leken) laten positieve effecten op ervaren gezondheid, vertrouwen, sociale steun, organisatie van de zelfzorg en therapietrouw zien (Riegel ###, Hildingh ###) Primaire mantelzorger bij hartrevalidatie betrekken Een heel andere vorm van het bevorderen van sociale systematische review blijkt dat het structureel betrekken van de mantelzorger bij de planning van het ontslag uit het ziekenhuis een significant positief effect heeft op de tevredenheid, het gevoel voorbereid te Alleen interventies in de herstelfase en niet in de acute fase zijn effectief met betrekking tot angst, zelfvertrouwen, ervaren invloed op de ziekte door zowel patiënt als mantelzorger, en bij de mantelzorger een toename van inzicht in de ziekte en beperkingen van de patiënt, therapietrouw, de relatie tussen de mantelzorger en patiënt en kwaliteit van leven van de mantelzorger (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###) Het verschil in effectiviteit van de interventies in de acute fase en in de herstelfase kan verklaard worden door de ontvankelijkheid voor specifieke soorten steun van de patiënten en hun mantelzorger op dat moment.
| 579 | fms |
een onderdeel gericht op het vergroten van sociale steun (<PERSOON> ## # # ) maar er moet wel enige mate van sociale steun zijn om effectieve aangrijpingspunten te hebben (<PERSOON> ## # #) Er worden (nog) geen effecten gevonden op cardiale morbiditeit en mortaliteit, wat kan samenhangen met een te korte follow-up en andere beperkingen van de studies (Berkman ## # #, Interventies door niet-professionals <PERSOON> studies naar interventies die door niet-professionals worden uitgevoerd (lotgenotencontact, interventies door leken) laten positieve effecten op ervaren gezondheid, vertrouwen, sociale steun, organisatie van de zelfzorg en therapietrouw zien (Riegel ###, Hildingh ###) Primaire mantelzorger bij hartrevalidatie betrekken Een heel andere vorm van het bevorderen van sociale systematische review blijkt dat het structureel betrekken van de mantelzorger bij de planning van het ontslag uit het ziekenhuis een significant positief effect heeft op de tevredenheid, het gevoel voorbereid te Alleen interventies in de herstelfase en niet in de acute fase zijn effectief met betrekking tot angst, zelfvertrouwen, ervaren invloed op de ziekte door zowel patiënt als mantelzorger, en bij de mantelzorger een toename van inzicht in de ziekte en beperkingen van de patiënt, therapietrouw, de relatie tussen de mantelzorger en patiënt en kwaliteit van leven van de mantelzorger (<PERSOON> ###, <PERSOON> ###) Het verschil in effectiviteit van de interventies in de acute fase en in de herstelfase kan verklaard worden door de ontvankelijkheid voor specifieke soorten steun van de patiënten en hun mantelzorger op dat moment mogelijk dat het positieve effect verklaard wordt doordat de interventies in de herstelfase altijd intensiever waren dan in de eerste fase (uitgebreider en niet telefonisch) (<PERSOON> ###, Berkman ###, Hildingh ###, In de studies naar de effecten van sociale steun-interventies worden geen verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke patiënten beschreven Wel blijkt dat vrouwen meer negatieve gevolgen ondervinden van gebrek aan sociale steun (<PERSOON> ###, <PERSOON> uit de globale screening (als onderdeel van de beslisboom) blijkt dat de sociale steun wat verlaagd is, is deelname aan een van de groepsinterventies (welke mede afhankelijk zijn van de Individuele begeleiding Alleen indien de sociale steun erg laag# is, is individuele behandeling geïndiceerd begin van deze individuele behandeling moet door een deskundige professional (bijvoorbeeld aan inzicht en vaardigheden om hulp te vragen, bijvoorbeeld door gebrekkige acceptatie van de ziekte, of anderzijds door tekortschietende sociale vaardigheden (Hogan ###) Hierin kan binnen de hartrevalidatie extra ondersteuning gegeven worden Anderzijds is het mogelijk dat het sociale netwerk zwak is en er naar extra ondersteuning gezocht moet worden (Hogan ###) Hierbij kan gedacht worden aan het versterken van banden met familie en bekenden, lotgenotencontact, of het tijdelijk aanbieden van meer professionele ondersteuning Hogan en collegaâs (Hogan ###) hebben een uitgebreid overzicht gemaakt van alle mogelijke effectieve interventies met betrekking tot gebrek aan sociale steun waaronder interventies specifiek voor hartpatiënten Voor de individuele behandeling tijdens hartrevalidatie kan.
| 608 | fms |
dat het positieve effect verklaard wordt doordat de interventies in de herstelfase altijd intensiever waren dan in de eerste fase (uitgebreider en niet telefonisch) (<PERSOON> ###, Berkman ###, Hildingh ###, In de studies naar de effecten van sociale steun-interventies worden geen verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke patiënten beschreven Wel blijkt dat vrouwen meer negatieve gevolgen ondervinden van gebrek aan sociale steun (<PERSOON> ###, <PERSOON> uit de globale screening (als onderdeel van de beslisboom) blijkt dat de sociale steun wat verlaagd is, is deelname aan een van de groepsinterventies (welke mede afhankelijk zijn van de Individuele begeleiding Alleen indien de sociale steun erg laag# is, is individuele behandeling geïndiceerd begin van deze individuele behandeling moet door een deskundige professional (bijvoorbeeld aan inzicht en vaardigheden om hulp te vragen, bijvoorbeeld door gebrekkige acceptatie van de ziekte, of anderzijds door tekortschietende sociale vaardigheden (Hogan ###) Hierin kan binnen de hartrevalidatie extra ondersteuning gegeven worden Anderzijds is het mogelijk dat het sociale netwerk zwak is en er naar extra ondersteuning gezocht moet worden (Hogan ###) Hierbij kan gedacht worden aan het versterken van banden met familie en bekenden, lotgenotencontact, of het tijdelijk aanbieden van meer professionele ondersteuning Hogan en collegaâs (Hogan ###) hebben een uitgebreid overzicht gemaakt van alle mogelijke effectieve interventies met betrekking tot gebrek aan sociale steun waaronder interventies specifiek voor hartpatiënten Voor de individuele behandeling tijdens hartrevalidatie kan uitgebreid in kaart brengt (<PERSOON> zijn er vooral voor de nazorgfase diverse mogelijkheden voor lotgenotencontact, al dan niet geleid door een Mantelzorger bij hartrevalidatie betrekken Het verdient aanbeveling om altijd de primaire mantelzorger nauw bij de hartrevalidatie te betrekken (Piepoli ###) De primaire mantelzorger heeft volgens de projectgroep een centrale rol in het verlenen van sociale steun Uit de studies blijkt dat louter het betrekken van de primaire mantelzorger bij hartrevalidatie al een gunstig effect heeft op de kwaliteit van leven van de mantelzorger, naast andere gunstige effecten voor patiënt en mantelzorger Omdat primaire mantelzorgers zelf last kunnen hebben van psychische symptomen die soms beter bespreekbaar zijn zonder de patiënt, moet het mogelijk blijven voor mantelzorgers om ook individuele gesprekken met een # <INSTELLING> ng ez ien in d ez e richtlijn g een a a nbeveling wo rd t g eg even vo o r een meetins trument vo o r s o cia le s teun, wo rd t hier g een cuto ff s co re g eno emd In d e bij d ez e richtlijn beho rend e bes lis bo o m z ullen wel vo o rkeurs ins trumenten met a d vis ering vo o r cuto ff s co res De projectgroep beveelt aan dat de begeleiding uit de volgende # stappen bestaat globale screening, uitgebreidere screening, multidisciplinair overleg waarin interventies worden geselecteerd, overleg met de bedrijfsarts c q verzekeringsarts van het <INSTELLING>,.
| 570 | fms |
###) Tenslotte zijn er vooral voor de nazorgfase diverse mogelijkheden voor lotgenotencontact, al dan niet geleid door een Mantelzorger bij hartrevalidatie betrekken Het verdient aanbeveling om altijd de primaire mantelzorger nauw bij de hartrevalidatie te betrekken (Piepoli ###) De primaire mantelzorger heeft volgens de projectgroep een centrale rol in het verlenen van sociale steun Uit de studies blijkt dat louter het betrekken van de primaire mantelzorger bij hartrevalidatie al een gunstig effect heeft op de kwaliteit van leven van de mantelzorger, naast andere gunstige effecten voor patiënt en mantelzorger Omdat primaire mantelzorgers zelf last kunnen hebben van psychische symptomen die soms beter bespreekbaar zijn zonder de patiënt, moet het mogelijk blijven voor mantelzorgers om ook individuele gesprekken met een # <INSTELLING> ng ez ien in d ez e richtlijn g een a a nbeveling wo rd t g eg even vo o r een meetins trument vo o r s o cia le s teun, wo rd t hier g een cuto ff s co re g eno emd In d e bij d ez e richtlijn beho rend e bes lis bo o m z ullen wel vo o rkeurs ins trumenten met a d vis ering vo o r cuto ff s co res De projectgroep beveelt aan dat de begeleiding uit de volgende # stappen bestaat globale screening, uitgebreidere screening, multidisciplinair overleg waarin interventies worden geselecteerd, overleg met de bedrijfsarts c q verzekeringsarts van het <INSTELLING>, met de bedrijfsarts over #) de belastbaarheid (gegevens van de ergometrie en cardiaal-medische factoren zoals Deze communicatie moet volgens de richtlijnen van de KNMG verlopen en is bij voorkeur vastgelegd in een Het is sterk aan te bevelen zo vroeg mogelijk in de hartrevalidatie werkhervatting ter sprake te brengen, een De projectgroep is van mening dat interventie(s) gericht op het wegnemen van eventuele belemmerende factoren voor de werkhervatting op maat moeten zijn, dat wil zeggen aansluiten op de knelpunten Werkhervatting dient zo snel mogelijk ter sprake te worden gebracht Zodoende heeft de patiënt meer tijd zich mentaal voor te bereiden en kan er tijdig nagedacht worden over een interventieplan Voorkomen moet worden dat hartrevalidatie eerst afgerond wordt voordat begonnen wordt aan het re-integratietraject Er moet gestreefd worden naar werkhervatting tijdens de hartrevalidatie Hoe korter de periode tussen ontslag en contact met de bedrijfsarts, hoe sneller het werk hervat wordt (Froom <DATUM> #, Slebus ## # #) Het is van belang te weten dat gedeeltelijke werkhervatting mogelijk en meestal wenselijk is Dat betekent dat de tijdstippen van de werkhervatting en de poliklinische hartrevalidatie op elkaar afgestemd moeten worden Daarnaast dient rekening gehouden te worden met participatie in andere rollen (gezin en sociaal) Uit het schaarse onderzoek hiernaar blijkt dat hervatting van vrijetijdsbesteding sterk achterblijft bij werkhervatting In een kleinschalig Nederlands onderzoek is gebleken dat hoewel ongeveer ## % van de patiënten met betaald werk anderhalf jaar na het myocardinfarct het werk heeft hervat, eveneens ## %.
| 561 | fms |
(gegevens van de ergometrie en cardiaal-medische factoren zoals Deze communicatie moet volgens de richtlijnen van de KNMG verlopen en is bij voorkeur vastgelegd in een Het is sterk aan te bevelen zo vroeg mogelijk in de hartrevalidatie werkhervatting ter sprake te brengen, een De projectgroep is van mening dat interventie(s) gericht op het wegnemen van eventuele belemmerende factoren voor de werkhervatting op maat moeten zijn, dat wil zeggen aansluiten op de knelpunten Werkhervatting dient zo snel mogelijk ter sprake te worden gebracht Zodoende heeft de patiënt meer tijd zich mentaal voor te bereiden en kan er tijdig nagedacht worden over een interventieplan Voorkomen moet worden dat hartrevalidatie eerst afgerond wordt voordat begonnen wordt aan het re-integratietraject Er moet gestreefd worden naar werkhervatting tijdens de hartrevalidatie Hoe korter de periode tussen ontslag en contact met de bedrijfsarts, hoe sneller het werk hervat wordt (Froom <DATUM> #, Slebus ## # #) Het is van belang te weten dat gedeeltelijke werkhervatting mogelijk en meestal wenselijk is Dat betekent dat de tijdstippen van de werkhervatting en de poliklinische hartrevalidatie op elkaar afgestemd moeten worden Daarnaast dient rekening gehouden te worden met participatie in andere rollen (gezin en sociaal) Uit het schaarse onderzoek hiernaar blijkt dat hervatting van vrijetijdsbesteding sterk achterblijft bij werkhervatting In een kleinschalig Nederlands onderzoek is gebleken dat hoewel ongeveer ## % van de patiënten met betaald werk anderhalf jaar na het myocardinfarct het werk heeft hervat, eveneens ## % Aansluitend op de in kaart gebrachte werkbelasting en belemmeringen voor re-integratie moet een interventie gekozen worden Gestreefd moet worden naar maatwerk Het multidisciplinaire overleg speelt hierbij een belangrijke rol Het is ook belangrijk dat de aanpak van het hartrevalidatieteam en die van de bedrijfsarts op elkaar aansluiten (Brügemann ###) Te allen tijde moet voorkomen worden dat door de bedrijfsarts en vanuit de hartrevalidatie ondersteunen van de patiënt Alle communicatie met de bedrijfsarts verloopt altijd met instemming van de In de communicatie met de bedrijfsarts is het ook belangrijk de aangeboden interventies per knelpunt te vermelden, zodat er geen overlap is in interventies vanuit de hartrevalidatie en vanuit de Het is tenslotte belangrijk communicatie met de bedrijfsarts te protocolleren Een geprotocolleerde aanpak voorkomt juridische fouten met betrekking tot gegevensuitwisseling Vanuit het hartrevalidatieteam zou de bedrijfsarts Voorzichtigheid is geboden met rechtstreeks contact met de werkgever, of de door de werkgever aangestelde casemanager Daarmee mag geen medische informatie uitgewisseld worden Bovendien moet voorkomen worden dat de bedrijfsarts gepasseerd wordt Om helderheid te bevorderen, communiceert het De projectgroep is van mening dat begeleiding bij werkhervatting en monitoring van de werkhervatting door het hartrevalidatieteam gedurende de totale hartrevalidatie dient plaats te vinden Indien het werk na afloop van de overige componenten van hartrevalidatie nog niet (volledig) hervat is, kan een aanvullend traject volgen Een kortere duur tussen diagnosestelling of ontslag uit het ziekenhuis en consultatie door een professional met betrekking tot werkhervatting verhoogt de kans op succesvolle hervatting van betaald werk bij.
| 551 | fms |
en belemmeringen voor re-integratie moet een interventie gekozen worden Gestreefd moet worden naar maatwerk Het multidisciplinaire overleg speelt hierbij een belangrijke rol Het is ook belangrijk dat de aanpak van het hartrevalidatieteam en die van de bedrijfsarts op elkaar aansluiten (Brügemann ###) Te allen tijde moet voorkomen worden dat door de bedrijfsarts en vanuit de hartrevalidatie ondersteunen van de patiënt Alle communicatie met de bedrijfsarts verloopt altijd met instemming van de In de communicatie met de bedrijfsarts is het ook belangrijk de aangeboden interventies per knelpunt te vermelden, zodat er geen overlap is in interventies vanuit de hartrevalidatie en vanuit de Het is tenslotte belangrijk communicatie met de bedrijfsarts te protocolleren Een geprotocolleerde aanpak voorkomt juridische fouten met betrekking tot gegevensuitwisseling Vanuit het hartrevalidatieteam zou de bedrijfsarts Voorzichtigheid is geboden met rechtstreeks contact met de werkgever, of de door de werkgever aangestelde casemanager Daarmee mag geen medische informatie uitgewisseld worden Bovendien moet voorkomen worden dat de bedrijfsarts gepasseerd wordt Om helderheid te bevorderen, communiceert het De projectgroep is van mening dat begeleiding bij werkhervatting en monitoring van de werkhervatting door het hartrevalidatieteam gedurende de totale hartrevalidatie dient plaats te vinden Indien het werk na afloop van de overige componenten van hartrevalidatie nog niet (volledig) hervat is, kan een aanvullend traject volgen Een kortere duur tussen diagnosestelling of ontslag uit het ziekenhuis en consultatie door een professional met betrekking tot werkhervatting verhoogt de kans op succesvolle hervatting van betaald werk bij Vooral die werkhervattingsinterventies die intensief genoeg zijn (meer dan twee contacturen per week, met De duur van de werkhervattingsinterventie hangt niet samen met de effectiviteit van de interventie (Niveau Hartrevalidatie leidt tot verbetering van het fysieke, psychische en sociale functioneren en daardoor heeft hartrevalidatie meestal al een positief effect op werkhervatting in vergelijking met patiënten die niet aan hartrevalidatie deelnemen (<PERSOON> ###) Maar dit effect kan nog groter zijn als specifiek aandacht besteedt wordt aan knelpunten ten aanzien van werkhervatting In deze module gaat het om dergelijke interventies die binnen hartrevalidatie aangeboden kunnen worden Interventies gericht op werkhervatting ondersteunen de arbeidsre-integratie niet alleen door de belastbaarheid van de patiënt te vergroten, maar ook door bijvoorbeeld betere communicatie met de bedrijfsarts (Brügemann ###) Hierdoor wordt het proces van arbeidsre-integratie bespoedigd Uiteindelijk dienen belastbaarheid van de patiënt en belasting in het werk in een optimale balans te komen (<PERSOON> ###) en moeten de overige knelpunten die arbeidsre-integratie belemmeren weggenomen In de literatuur is een aantal specifiek op werkhervatting gerichte interventies beschreven die de werkhervatting van patiënten die deelnemen aan hartrevalidatie positief beïnvloeden In een al wat oudere, kwalitatief goede systematische review (Perk ###) wordt geconcludeerd dat het effect van specifieke werkhervattingsinterventies niet eenduidig is, bijvoorbeeld van nazorg en counseling gericht op werkhervatting Perk en Alexanderson suggereren dat, doordat de meeste werknemers al snel terugkeren naar het werk, potentieel effectieve interventies wellicht te laat zijn gestart om effect te sorteren Eén studie toonde wel effect van een interventie.
| 563 | fms |
intensief genoeg zijn (meer dan twee contacturen per week, met De duur van de werkhervattingsinterventie hangt niet samen met de effectiviteit van de interventie (Niveau Hartrevalidatie leidt tot verbetering van het fysieke, psychische en sociale functioneren en daardoor heeft hartrevalidatie meestal al een positief effect op werkhervatting in vergelijking met patiënten die niet aan hartrevalidatie deelnemen (<PERSOON> ###) Maar dit effect kan nog groter zijn als specifiek aandacht besteedt wordt aan knelpunten ten aanzien van werkhervatting In deze module gaat het om dergelijke interventies die binnen hartrevalidatie aangeboden kunnen worden Interventies gericht op werkhervatting ondersteunen de arbeidsre-integratie niet alleen door de belastbaarheid van de patiënt te vergroten, maar ook door bijvoorbeeld betere communicatie met de bedrijfsarts (Brügemann ###) Hierdoor wordt het proces van arbeidsre-integratie bespoedigd Uiteindelijk dienen belastbaarheid van de patiënt en belasting in het werk in een optimale balans te komen (<PERSOON> ###) en moeten de overige knelpunten die arbeidsre-integratie belemmeren weggenomen In de literatuur is een aantal specifiek op werkhervatting gerichte interventies beschreven die de werkhervatting van patiënten die deelnemen aan hartrevalidatie positief beïnvloeden In een al wat oudere, kwalitatief goede systematische review (Perk ###) wordt geconcludeerd dat het effect van specifieke werkhervattingsinterventies niet eenduidig is, bijvoorbeeld van nazorg en counseling gericht op werkhervatting Perk en Alexanderson suggereren dat, doordat de meeste werknemers al snel terugkeren naar het werk, potentieel effectieve interventies wellicht te laat zijn gestart om effect te sorteren Eén studie toonde wel effect van een interventie huisarts dat de patiënt na twee weken weer terug mocht naar het werk De duur van het gemiddelde ziekteverzuim liep daardoor terug van ## dagen tot gemiddeld ## dagen Perk ### In ## recentere studies van redelijke kwaliteit, werd in ## een positief effect op indicatoren van werkhervatting gevonden (<PERSOON> ###), en in drie studies geen effect (<PERSOON> ###) In ruim de helft van de gevallen ging het om effecten op het percentage patiënten dat het werk hervat had of om ziekteverzuimduur In ruim een derde van de studies ging het om effecten op indicatoren voor Kwaliteit van Leven en in een studie (#%) ging het om een positief effect op de mate waarin de werknemer De niet-effectieve interventies waren minder intensief slechts een uur per week (Yonezawa ###) (Japan), alleen telefonische begeleiding tot ## weken na ontslag (<PERSOON> ###) (Noorwegen), of hadden alleen betrekking op informatie-uitwisseling met de huisarts (Pfund ###) De duur van de effectieve interventies varieerde sterk van zes weken na ontslag (Johnston ###) tot negen maanden na myocardinfarct (Varvaro ###) en hieruit kan dus De interventies die wel effectief waren, liepen sterk uiteen qua inhoud Het ging vooral om een combinatie van educatie en beïnvloeding van knelpunten bij arbeidsre-integratie (leefstijlbevordering, verbeteren van de fysieke conditie, counseling met betrekking tot psychische problematiek) Daarnaast bevatten de meeste effectieve interventies een component specifiek gericht op werkhervatting.
| 607 | fms |
patiënt na twee weken weer terug mocht naar het werk De duur van het gemiddelde ziekteverzuim liep daardoor terug van ## dagen tot gemiddeld ## dagen Perk ### In ## recentere studies van redelijke kwaliteit, werd in ## een positief effect op indicatoren van werkhervatting gevonden (<PERSOON> ###), en in drie studies geen effect (<PERSOON> ###) In ruim de helft van de gevallen ging het om effecten op het percentage patiënten dat het werk hervat had of om ziekteverzuimduur In ruim een derde van de studies ging het om effecten op indicatoren voor Kwaliteit van Leven en in een studie (#%) ging het om een positief effect op de mate waarin de werknemer De niet-effectieve interventies waren minder intensief slechts een uur per week (Yonezawa ###) (Japan), alleen telefonische begeleiding tot ## weken na ontslag (<PERSOON> ###) (Noorwegen), of hadden alleen betrekking op informatie-uitwisseling met de huisarts (Pfund ###) De duur van de effectieve interventies varieerde sterk van zes weken na ontslag (Johnston ###) tot negen maanden na myocardinfarct (Varvaro ###) en hieruit kan dus De interventies die wel effectief waren, liepen sterk uiteen qua inhoud Het ging vooral om een combinatie van educatie en beïnvloeding van knelpunten bij arbeidsre-integratie (leefstijlbevordering, verbeteren van de fysieke conditie, counseling met betrekking tot psychische problematiek) Daarnaast bevatten de meeste effectieve interventies een component specifiek gericht op werkhervatting problemen die de patiënt zelf ervaart, verandering van de ideeën over de ziekte en het opstellen van een persoonlijk herstelplan, het opnemen van rollen (waaronder die van werknemer), werkaanpassingen en strikte advisering (op basis van de inspanningstest) over hoe snel weer naar het werk terug te keren (Picard ###, ###, Broadbent ###, McKee ###) Deze aspecten sluiten goed aan bij de in onderzoek aangetoonde knelpunten voor werkhervatting bij hartpatiënten zoals beschreven in Aanverwanten Literatuurstudie risicofactoren en Screening werkhervatting Alle beschreven interventies werden onderzocht in een buitenlandse populatie, met buitenlandse regelgeving voor werkhervatting De context (regelgeving) waarin de werkhervatting plaatsvindt, kan van grote invloed zijn op de effecten van de interventie Een effectief gebleken Duitse interventie beschrijft een traject dat vergelijkbaar is met dat wat in <LOCATIE> de Wet verbetering Poortwachter beoogt In (analoog aan ons plan van aanpak) opgesteld en volgt overleg met de werkgever over hulpmiddelen De patiënt krijgt hulp bij administratieve problemen Bij ontslag uit de kliniek volgt een counseling/gesprek over wat de De Nederlandse wetgeving vormt een bepalend kader voor de begeleiding met betrekking tot werkhervatting Daarom wordt een informatief overzicht gegeven van de wetgeving bij re-integratie voor zover van toepassing op patiënten die hartrevalidatie aangeboden krijgen Daarna wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste overwegingen van de projectgroep Tenslotte wordt ingegaan op de aanbevelingen voor de Nederlandse Patiënten met een betaalde baan zullen bij de intake meestal nog niet aan het werk zijn Voor patiënten met een.
| 604 | fms |
problemen die de patiënt zelf ervaart, verandering van de ideeën over de ziekte en het opstellen van een persoonlijk herstelplan, het opnemen van rollen (waaronder die van werknemer), werkaanpassingen en strikte advisering (op basis van de inspanningstest) over hoe snel weer naar het werk terug te keren (Picard ###, ###, Broadbent ###, McKee ###) Deze aspecten sluiten goed aan bij de in onderzoek aangetoonde knelpunten voor werkhervatting bij hartpatiënten zoals beschreven in Aanverwanten Literatuurstudie risicofactoren en Screening werkhervatting Alle beschreven interventies werden onderzocht in een buitenlandse populatie, met buitenlandse regelgeving voor werkhervatting De context (regelgeving) waarin de werkhervatting plaatsvindt, kan van grote invloed zijn op de effecten van de interventie Een effectief gebleken Duitse interventie beschrijft een traject dat vergelijkbaar is met dat wat in <LOCATIE> de Wet verbetering Poortwachter beoogt In (analoog aan ons plan van aanpak) opgesteld en volgt overleg met de werkgever over hulpmiddelen De patiënt krijgt hulp bij administratieve problemen Bij ontslag uit de kliniek volgt een counseling/gesprek over wat de De Nederlandse wetgeving vormt een bepalend kader voor de begeleiding met betrekking tot werkhervatting Daarom wordt een informatief overzicht gegeven van de wetgeving bij re-integratie voor zover van toepassing op patiënten die hartrevalidatie aangeboden krijgen Daarna wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste overwegingen van de projectgroep Tenslotte wordt ingegaan op de aanbevelingen voor de Nederlandse Patiënten met een betaalde baan zullen bij de intake meestal nog niet aan het werk zijn Voor patiënten met een Wettelijk krijgen zij tot maximaal twee jaar na de eerste dag waarop zij zich ziekmelden, het loon doorbetaalt door hun werkgever (tot ##%, veel werkgevers vullen een eerste periode tot ###% aan) Omdat de patiënt zich ziek gemeld heeft, zullen sommige patiënten al een gesprek hebben gehad met de bedrijfsarts, of een oproep van de bedrijfsarts voor een dergelijk gesprek De bedrijfsarts moet samen met de werknemer binnen zes weken na ziekmelding een probleemanalyse hebben gemaakt en binnen acht weken moet de werkgever samen met de werknemer op basis van de door de bedrijfsarts gemaakte probleemanalyse een re-integratieplan hebben opgesteld Het is bedrijfsarts nog extra diensten aan kan bieden (betaald door de werkgever) zoals begeleiding door een arbeidspsycholoog of bedrijfsmaatschappelijk werker Bedrijfsartsen zijn niet meer verplicht bij een arbodienst Als een patiënt met een fulltime betaalde baan deelneemt aan hartrevalidatie, betekent dit praktisch dat hij het werk nog niet fulltime kan hervatten tijdens de revalidatie In <LOCATIE> is het gebruikelijk om het werk stapsgewijs weer te hervatten Als de patiënt nog formeel ziek gemeld blijft, heet dit âtherapeutische werkhervattingâ en kunnen nog geen hoge eisen aan het werk gesteld worden Therapeutische werkhervatting staat in dienst van het herstel van de werknemer (bijvoorbeeld door weer sociale contacten te hebben) Voor het welslagen van terugkeer naar het werk, is het belangrijk dat niet te lang gewacht wordt met het hervatten van een deel van de werkzaamheden De bedrijfsarts zal samen met de patiënt bepalen met hoeveel.
| 581 | fms |
tot maximaal twee jaar na de eerste dag waarop zij zich ziekmelden, het loon doorbetaalt door hun werkgever (tot ##%, veel werkgevers vullen een eerste periode tot ###% aan) Omdat de patiënt zich ziek gemeld heeft, zullen sommige patiënten al een gesprek hebben gehad met de bedrijfsarts, of een oproep van de bedrijfsarts voor een dergelijk gesprek De bedrijfsarts moet samen met de werknemer binnen zes weken na ziekmelding een probleemanalyse hebben gemaakt en binnen acht weken moet de werkgever samen met de werknemer op basis van de door de bedrijfsarts gemaakte probleemanalyse een re-integratieplan hebben opgesteld Het is bedrijfsarts nog extra diensten aan kan bieden (betaald door de werkgever) zoals begeleiding door een arbeidspsycholoog of bedrijfsmaatschappelijk werker Bedrijfsartsen zijn niet meer verplicht bij een arbodienst Als een patiënt met een fulltime betaalde baan deelneemt aan hartrevalidatie, betekent dit praktisch dat hij het werk nog niet fulltime kan hervatten tijdens de revalidatie In <LOCATIE> is het gebruikelijk om het werk stapsgewijs weer te hervatten Als de patiënt nog formeel ziek gemeld blijft, heet dit âtherapeutische werkhervattingâ en kunnen nog geen hoge eisen aan het werk gesteld worden Therapeutische werkhervatting staat in dienst van het herstel van de werknemer (bijvoorbeeld door weer sociale contacten te hebben) Voor het welslagen van terugkeer naar het werk, is het belangrijk dat niet te lang gewacht wordt met het hervatten van een deel van de werkzaamheden De bedrijfsarts zal samen met de patiënt bepalen met hoeveel Voor de patiënt is het dus belangrijk dat het hartrevalidatieprogramma ook praktisch haalbaar is in combinatie met de De patiënt kan pas na twee jaar (gedeeltelijk) ziekteverzuim aanspraak gaan maken op een Werknemersverzekeringen (<INSTELLING>) bepalen of die uitkering ook wordt toegekend Zij werken daarbij volgens de De verzekeringsarts van het <INSTELLING> speelt een begeleidende rol bij de werkhervatting van patiënten zonder dat geval wordt ook een probleemanalyse opgesteld en plan van aanpak gemaakt Ook begeleiden zij patiënten na de periode van twee jaar ziekteverzuim, bijvoorbeeld in het geval de patiënt tussentijds ontslagen is De werkgever dient het vinden van ander, passend werk, te bevorderen Dat betekent dat de patiënt, indien noodzakelijk, kan vragen om werkaanpassingen Hierbij gaat het om hulpmiddelen die de uitvoering van het depressieve stoornis), andere taken of een andere functie (bijvoorbeeld om tijdelijk minder trappen te hoeven lopen) De bedrijfsarts bepaalt in overleg met de werkgever en patiënt de werkaanpassingen Patiënten kunnen aangemoedigd worden om naar werkaanpassingen te vragen Als er sprake is van nalatigheid van de werkgever aangeboden door het <INSTELLING> (zie (WEBLINK) voor meer informatie hierover) Het <INSTELLING> kan dan bepalen in hoeverre de re-integratie inspanningen van de werkgever in gebreke blijven (overigens, de werkgever kan ook een dergelijk deskundigenoordeel aanvragen bij vermoeden van in gebreke blijven van de werknemer) Ook kan Mochten de eigen werkzaamheden niet meer uitgevoerd kunnen worden, dan is de werkgever verplicht om andere werkzaamheden aan te bieden of de werknemer te begeleiden naar een andere werkgever Meestal.
| 581 | fms |
dus belangrijk dat het hartrevalidatieprogramma ook praktisch haalbaar is in combinatie met de De patiënt kan pas na twee jaar (gedeeltelijk) ziekteverzuim aanspraak gaan maken op een Werknemersverzekeringen (<INSTELLING>) bepalen of die uitkering ook wordt toegekend Zij werken daarbij volgens de De verzekeringsarts van het <INSTELLING> speelt een begeleidende rol bij de werkhervatting van patiënten zonder dat geval wordt ook een probleemanalyse opgesteld en plan van aanpak gemaakt Ook begeleiden zij patiënten na de periode van twee jaar ziekteverzuim, bijvoorbeeld in het geval de patiënt tussentijds ontslagen is De werkgever dient het vinden van ander, passend werk, te bevorderen Dat betekent dat de patiënt, indien noodzakelijk, kan vragen om werkaanpassingen Hierbij gaat het om hulpmiddelen die de uitvoering van het depressieve stoornis), andere taken of een andere functie (bijvoorbeeld om tijdelijk minder trappen te hoeven lopen) De bedrijfsarts bepaalt in overleg met de werkgever en patiënt de werkaanpassingen Patiënten kunnen aangemoedigd worden om naar werkaanpassingen te vragen Als er sprake is van nalatigheid van de werkgever aangeboden door het <INSTELLING> (zie (WEBLINK) voor meer informatie hierover) Het <INSTELLING> kan dan bepalen in hoeverre de re-integratie inspanningen van de werkgever in gebreke blijven (overigens, de werkgever kan ook een dergelijk deskundigenoordeel aanvragen bij vermoeden van in gebreke blijven van de werknemer) Ook kan Mochten de eigen werkzaamheden niet meer uitgevoerd kunnen worden, dan is de werkgever verplicht om andere werkzaamheden aan te bieden of de werknemer te begeleiden naar een andere werkgever Meestal gang zet Bij deze claimbeoordeling is een verzekeringsarts en een arbeidsdeskundige betrokken Er is alleen recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering als de patiënt niet meer in staat is om minimaal ##% van zijn of haar inkomen met arbeid te verdienen Voor de groep die nog tussen ##-##% van het inkomen kan verdienen, is Arbeidsgeschikten (WGA) Alleen patiënten die minder dan ##% van hun loon kunnen verdienen en waarbij de kans op herstel als zeer klein ingeschat wordt, krijgen een volledige arbeidsongeschiktheidsuitkering van ##%van hun laatstverdiende loon Dit zal bij patiënten die een cardiaal incident hebben doorgemaakt nauwelijks Het is aan te bevelen om gegevens uit te wisselen met de bedrijfsarts zodat deze de patiënt adequaat kan begeleiden Deze gegevensuitwisseling moet wel aan een aantal eisen voldoen (Doppegieter ###) De behandelende arts mag alleen objectieve, feitelijke gegevens verstrekken aan de bedrijfsarts, zoals diagnose, behandeling en medicatie Een prognose is meestal indicatief en wordt dus in principe niet gegeven De bedrijfsarts kan zelf behoefte hebben aan gegevensuitwisseling met de cardioloog (of een ander lid van het hartrevalidatieteam) Er is dan altijd gerichte toestemming van de patiënt nodig Het is sinds ### ook mogelijk dat de bedrijfsarts een patiënt verwijst binnen de reguliere gezondheidszorg, dus bijvoorbeeld naar hartrevalidatie Weer geldt hiervoor toestemming van de patiënt; bovendien moet dit in samenspraak met de huisarts gebeuren De richtlijnen van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der De vragende arts geeft de eigen bevindingen weer en geeft daarbij aan welke aanvullende informatie hij.
| 592 | fms |
Bij deze claimbeoordeling is een verzekeringsarts en een arbeidsdeskundige betrokken Er is alleen recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering als de patiënt niet meer in staat is om minimaal ##% van zijn of haar inkomen met arbeid te verdienen Voor de groep die nog tussen ##-##% van het inkomen kan verdienen, is Arbeidsgeschikten (WGA) Alleen patiënten die minder dan ##% van hun loon kunnen verdienen en waarbij de kans op herstel als zeer klein ingeschat wordt, krijgen een volledige arbeidsongeschiktheidsuitkering van ##%van hun laatstverdiende loon Dit zal bij patiënten die een cardiaal incident hebben doorgemaakt nauwelijks Het is aan te bevelen om gegevens uit te wisselen met de bedrijfsarts zodat deze de patiënt adequaat kan begeleiden Deze gegevensuitwisseling moet wel aan een aantal eisen voldoen (Doppegieter ###) De behandelende arts mag alleen objectieve, feitelijke gegevens verstrekken aan de bedrijfsarts, zoals diagnose, behandeling en medicatie Een prognose is meestal indicatief en wordt dus in principe niet gegeven De bedrijfsarts kan zelf behoefte hebben aan gegevensuitwisseling met de cardioloog (of een ander lid van het hartrevalidatieteam) Er is dan altijd gerichte toestemming van de patiënt nodig Het is sinds ### ook mogelijk dat de bedrijfsarts een patiënt verwijst binnen de reguliere gezondheidszorg, dus bijvoorbeeld naar hartrevalidatie Weer geldt hiervoor toestemming van de patiënt; bovendien moet dit in samenspraak met de huisarts gebeuren De richtlijnen van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der De vragende arts geeft de eigen bevindingen weer en geeft daarbij aan welke aanvullende informatie hij De communicatie verloopt schriftelijk; hiervoor heeft de KNMG een voorbeeld-brief opgesteld Op basis van het bovenstaande heeft de projectgroep zes stappen vastgesteld die richtinggevend zijn voor goede begeleiding gericht op werkhervatting Deze stappen zijn weergeven in Tabel I In figuur # Monitoring Tijdens de intake wordt informatie verzameld over in hoeverre belemmeringen te verwachten zijn bij werkhervatting en cardiaal medische factoren die de belastbaarheid van de patiënt verminderen Alleen indien Nagegaan wordt of er werkgebonden risicofactoren voor nieuwe cardiale incidenten zijn en belemmeringen ten In het multidisciplinair overleg wordt afgesproken welke knelpunten op welke wijze worden gereduceerd en welke zorgverlener hierin het initiatief neemt (zie Aanverwant Voorbeeldformulier voor een voorbeeldformulier waarin afspraken kunnen worden vastgelegd) In de tabellen in Aanverwant Interventies n a v knelpunten werkhervatting wordt een overzicht gegeven van de diverse knelpunten, met bijbehorende interventies binnen en buiten de hartrevalidatie Gebruik maken van dit overzicht garandeert dat de werkhervattingsinterventies voldoende intensief zijn om effect te kunnen sorteren Uit dit overzicht wordt duidelijk dat ook interventies gericht op de overige doelen van hartrevalidatie (fysiek, psychisch, sociaal en risicogedrag) bijdragen aan werkhervatting Als gewerkt wordt met een elektronisch patiëntendossier en specifieke software om gegevens voor hartrevalidatie op te slaan, betekend dit ook dat niet alle aspecten van de checklist nogmaals bevraagd hoeven worden In het multidisciplinair overleg wordt ook afgesproken welke zorgverlener met de bedrijfsarts contact heeft om de interventies af te stemmen, met als doel ongewenste overlap of herhaling van interventies te voorkomen.
| 567 | fms |
De communicatie verloopt schriftelijk; hiervoor heeft de KNMG een voorbeeld-brief opgesteld Op basis van het bovenstaande heeft de projectgroep zes stappen vastgesteld die richtinggevend zijn voor goede begeleiding gericht op werkhervatting Deze stappen zijn weergeven in Tabel I In figuur # Monitoring Tijdens de intake wordt informatie verzameld over in hoeverre belemmeringen te verwachten zijn bij werkhervatting en cardiaal medische factoren die de belastbaarheid van de patiënt verminderen Alleen indien Nagegaan wordt of er werkgebonden risicofactoren voor nieuwe cardiale incidenten zijn en belemmeringen ten In het multidisciplinair overleg wordt afgesproken welke knelpunten op welke wijze worden gereduceerd en welke zorgverlener hierin het initiatief neemt (zie Aanverwant Voorbeeldformulier voor een voorbeeldformulier waarin afspraken kunnen worden vastgelegd) In de tabellen in Aanverwant Interventies n a v knelpunten werkhervatting wordt een overzicht gegeven van de diverse knelpunten, met bijbehorende interventies binnen en buiten de hartrevalidatie Gebruik maken van dit overzicht garandeert dat de werkhervattingsinterventies voldoende intensief zijn om effect te kunnen sorteren Uit dit overzicht wordt duidelijk dat ook interventies gericht op de overige doelen van hartrevalidatie (fysiek, psychisch, sociaal en risicogedrag) bijdragen aan werkhervatting Als gewerkt wordt met een elektronisch patiëntendossier en specifieke software om gegevens voor hartrevalidatie op te slaan, betekend dit ook dat niet alle aspecten van de checklist nogmaals bevraagd hoeven worden In het multidisciplinair overleg wordt ook afgesproken welke zorgverlener met de bedrijfsarts contact heeft om de interventies af te stemmen, met als doel ongewenste overlap of herhaling van interventies te voorkomen van het contact en schriftelijk toestemming heeft verleend Het is ook mogelijk dat de patiënt ondersteund <PERSOON> # Melden factoren die de belastbaarheid van de patiënt verminderen aan bedrijfsarts en overleg met De bedrijfsarts # is eindverantwoordelijk voor het geheel van arbeidsgezondheidskundige advisering, afstemming van de diverse onderdelen daarvan en de daarop gebaseerde adviezen aan werkgever en werknemer Van der Meer ### De bedrijfsarts moet een inschatting maken van de balans tussen de belasting en de belastbaarheid van de patiënt en kunnen adviseren over passende maatregelen Het is zijn rol om medische gegevens van de werknemer te verzamelen, documenteren en beoordelen met als doel begeleiding, Indien sprake is van cardiaal-medische factoren die de belastbaarheid van de patiënt verminderen en niet te verbeteren zijn (training) (zie Revalidatie op maat) dan moet dit op aanvraag van de bedrijfsarts en na schriftelijke toestemming van de patiënt (zie code gegevensverkeer, ook voor voorbeeldbrieven) (Doppegieter ###), schriftelijk aan de bedrijfsarts gemeld worden Patiënten zullen meestal zelf met de vraag van de bedrijfsarts komen om deze informatie te leveren De bedrijfsarts mag deze informatie niet aan de werkgever verstrekken, conform geldende beroepsregels Ook moeten de interventies met de bedrijfsarts afgestemd worden Het verdient aanbeveling om dit volgens een lokaal opgesteld protocol te doen Vanuit het hartrevalidatieteam worden bij door de patiënt verwachtte problemen de aanwezige belemmeringen aangepakt die binnen de setting van de hartrevalidatie behandeld kunnen worden (zie Aanverwant Interventies Daarnaast kunnen bedrijfsartsen werkaanpassingen regelen, doorverwijzen naar specifieke ondersteuning door.
| 557 | fms |
contact en schriftelijk toestemming heeft verleend Het is ook mogelijk dat de patiënt ondersteund <PERSOON> # Melden factoren die de belastbaarheid van de patiënt verminderen aan bedrijfsarts en overleg met De bedrijfsarts # is eindverantwoordelijk voor het geheel van arbeidsgezondheidskundige advisering, afstemming van de diverse onderdelen daarvan en de daarop gebaseerde adviezen aan werkgever en werknemer Van der Meer ### De bedrijfsarts moet een inschatting maken van de balans tussen de belasting en de belastbaarheid van de patiënt en kunnen adviseren over passende maatregelen Het is zijn rol om medische gegevens van de werknemer te verzamelen, documenteren en beoordelen met als doel begeleiding, Indien sprake is van cardiaal-medische factoren die de belastbaarheid van de patiënt verminderen en niet te verbeteren zijn (training) (zie Revalidatie op maat) dan moet dit op aanvraag van de bedrijfsarts en na schriftelijke toestemming van de patiënt (zie code gegevensverkeer, ook voor voorbeeldbrieven) (Doppegieter ###), schriftelijk aan de bedrijfsarts gemeld worden Patiënten zullen meestal zelf met de vraag van de bedrijfsarts komen om deze informatie te leveren De bedrijfsarts mag deze informatie niet aan de werkgever verstrekken, conform geldende beroepsregels Ook moeten de interventies met de bedrijfsarts afgestemd worden Het verdient aanbeveling om dit volgens een lokaal opgesteld protocol te doen Vanuit het hartrevalidatieteam worden bij door de patiënt verwachtte problemen de aanwezige belemmeringen aangepakt die binnen de setting van de hartrevalidatie behandeld kunnen worden (zie Aanverwant Interventies Daarnaast kunnen bedrijfsartsen werkaanpassingen regelen, doorverwijzen naar specifieke ondersteuning door Tenslotte kan de bedrijfsarts zelf door informatie en counseling de psychische belastbaarheid van de patiënt vergroten Voor alle patiënten met betaald werk wordt tijdens de hartrevalidatie bijgehouden in hoeverre zij het werk hervatten, en in hoeverre de belemmeringen, indien aanwezig, succesvol behandeld kunnen worden Indien het werk niet (of slechts gedeeltelijk) hervat wordt, vindt de verdiepende screening (III en IV) plaats en worden in overleg met de bedrijfsarts interventies voor specifieke belemmeringen alsnog ingezet Hierbij wordt ook # Zieke WW-ers , ZZP-ers , freela ncers en uitz end kra chten wa a rbij d e a rbeid s rela tie verbro ken is va llen niet o nd er d e WvP Hiervo o r g eld t een va ng netreg eling , wa a rbij d e verz ekering s a rts va n het <INSTELLING> d e re-integ ra tie beg eleid t min o f meer a na lo o g a a n d e s ta ppen # In g eva l va n WW-ers , ZZP-ers , freela ncers en uitz end kra chten wa a rbij d e a rbeid s rela tie verbro ken is , heeft d e verz ekering s a rts va n De projectgroep is van mening dat bij vrouwelijke, oudere en/of allochtone patiënten intensievere begeleiding geboden moet worden bij arbeidsre-integratie, omdat ze over het algemeenminder snel het werk hervatten Oudere patiënten met coronaire hartziekte hebben een lagere kans op succesvolle re-integratie.
| 570 | fms |
zelf door informatie en counseling de psychische belastbaarheid van de patiënt vergroten Voor alle patiënten met betaald werk wordt tijdens de hartrevalidatie bijgehouden in hoeverre zij het werk hervatten, en in hoeverre de belemmeringen, indien aanwezig, succesvol behandeld kunnen worden Indien het werk niet (of slechts gedeeltelijk) hervat wordt, vindt de verdiepende screening (III en IV) plaats en worden in overleg met de bedrijfsarts interventies voor specifieke belemmeringen alsnog ingezet Hierbij wordt ook # Zieke WW-ers , ZZP-ers , freela ncers en uitz end kra chten wa a rbij d e a rbeid s rela tie verbro ken is va llen niet o nd er d e WvP Hiervo o r g eld t een va ng netreg eling , wa a rbij d e verz ekering s a rts va n het <INSTELLING> d e re-integ ra tie beg eleid t min o f meer a na lo o g a a n d e s ta ppen # In g eva l va n WW-ers , ZZP-ers , freela ncers en uitz end kra chten wa a rbij d e a rbeid s rela tie verbro ken is , heeft d e verz ekering s a rts va n De projectgroep is van mening dat bij vrouwelijke, oudere en/of allochtone patiënten intensievere begeleiding geboden moet worden bij arbeidsre-integratie, omdat ze over het algemeenminder snel het werk hervatten Oudere patiënten met coronaire hartziekte hebben een lagere kans op succesvolle re-integratie Niet-blanke patiënten met coronaire hartziekte hebben een lagere kans op succesvolle re-integratienaar Geïmmigreerde patiënten met coronaire hartziekte hebben een lagere kans op succesvolle re-integratie De sociaal demografische kenmerken van hartpatiënten in relatie tot werkhervatting komen overeen met de bevindingen in de algemene bevolking In het algemeen hervatten oudere werknemers na ziekteverzuim minder snel Hoewel ouderen minder verzuimen, verzuimen ze, als ze verzuimen, langer Dit heeft ermee te maken dat de gezondheidsproblemen vaak ernstiger zijn, waardoor het herstel langer duurt Ook zijn er dan meer werkaanpassingen nodig Deze werkaanpassingen zijn niet altijd goed mogelijk Verder vinden we in de algemene populatie dat vrouwen het werk minder snel hervatten dan mannen Dit wordt verklaard door een complex van factoren Een belangrijke reden is, dat vrouwen vaker werk doen waarin het relatief minder gemakkelijk is om te re-integreren dan mannen en dat zij minder goed begeleid worden bij werkhervatting (<PERSOON> ## # #, <PERSOON> ## # #) Voor mannelijke patiënten is sterk aangetoond dat ervaren werkdruk, al dan niet in combinatie met weinig sturingsmogelijkheden op het werk, de kans op een recidief vergroot In het algemeen geldt dat de bewijzen voor vrouwen minder sterk zijn Dit kan mogelijk verklaard worden doordat vrouwen vaak nog veel andere rollen vervullen dan de rol van werknemer Voor zover daar onderzoek naar gedaan is, hervatten allochtone werknemers minder snel het werk Er zijn aanwijzingen dat gezondheidsbeleving van allochtone patiënten hierin een rol speelt, maar ook dat problemen.
| 567 | fms |
succesvolle re-integratienaar Geïmmigreerde patiënten met coronaire hartziekte hebben een lagere kans op succesvolle re-integratie De sociaal demografische kenmerken van hartpatiënten in relatie tot werkhervatting komen overeen met de bevindingen in de algemene bevolking In het algemeen hervatten oudere werknemers na ziekteverzuim minder snel Hoewel ouderen minder verzuimen, verzuimen ze, als ze verzuimen, langer Dit heeft ermee te maken dat de gezondheidsproblemen vaak ernstiger zijn, waardoor het herstel langer duurt Ook zijn er dan meer werkaanpassingen nodig Deze werkaanpassingen zijn niet altijd goed mogelijk Verder vinden we in de algemene populatie dat vrouwen het werk minder snel hervatten dan mannen Dit wordt verklaard door een complex van factoren Een belangrijke reden is, dat vrouwen vaker werk doen waarin het relatief minder gemakkelijk is om te re-integreren dan mannen en dat zij minder goed begeleid worden bij werkhervatting (<PERSOON> ## # #, <PERSOON> ## # #) Voor mannelijke patiënten is sterk aangetoond dat ervaren werkdruk, al dan niet in combinatie met weinig sturingsmogelijkheden op het werk, de kans op een recidief vergroot In het algemeen geldt dat de bewijzen voor vrouwen minder sterk zijn Dit kan mogelijk verklaard worden doordat vrouwen vaak nog veel andere rollen vervullen dan de rol van werknemer Voor zover daar onderzoek naar gedaan is, hervatten allochtone werknemers minder snel het werk Er zijn aanwijzingen dat gezondheidsbeleving van allochtone patiënten hierin een rol speelt, maar ook dat problemen de re-integratie doet stagneren (<PERSOON> ###) Tenslotte hervatten werknemers met een lager functieniveau over het algemeen minder goed omdat er minder alternatieve mogelijkheden zijn en er vaak minder begeleiding gegeven wordt Deze groepen werknemers hebben dus over het algemeen intensievere begeleiding nodig Het is aangetoond dat het bespreken van rookgedrag en het aanbieden van ondersteuning bij het stoppen met roken door professionals effectiever is dan zelfhulp of hulp door niet-professionals (Niveau A; klasse I) Hulpverleners dienen alert te zijn op het signaleren van (risicosituaties voor) overwicht en obesitas (Niveau Hulpverleners moeten het belang van (het behouden van) een gezond gewicht benadrukken (Niveau A; De revalidatiecommissie adviseert om de behandeling van overgewicht en obesitas te laten uitvoerendoor een multidisciplinair team waar een diëtist, een fysiotherapeut en een psycholoog deel van uitmaken De revalidatiecommissie is van mening dat de keuze van het soort behandeling voor overgewicht en obesitas onder meer afhankelijk is van individuele factoren zoals mate van overgewicht, voorgeschiedenis, Bij het vormgeven van interventies gericht op het veranderen van gedrag kunnen gedrag verklarende modellen een hulpmiddel zijn Een veelgebruikt model is het trans theoretisch model van Prochaska en DiClemente (Prochaska ###) Dit model definieert gedragsverandering niet als een eenmalige gebeurtenis, maar als een Gedurende het proces van gedragsverandering doorlopen mensen de verschillende fasen Ze keren ook regelmatig terug naar eerdere fasen om een deel van het proces opnieuw te doorlopen Het model gaat ervan uit dat er in iedere fase andere behoeften aan ondersteuning bestaan, en dat iedere fase dus andere.
| 568 | fms |
een lager functieniveau over het algemeen minder goed omdat er minder alternatieve mogelijkheden zijn en er vaak minder begeleiding gegeven wordt Deze groepen werknemers hebben dus over het algemeen intensievere begeleiding nodig Het is aangetoond dat het bespreken van rookgedrag en het aanbieden van ondersteuning bij het stoppen met roken door professionals effectiever is dan zelfhulp of hulp door niet-professionals (Niveau A; klasse I) Hulpverleners dienen alert te zijn op het signaleren van (risicosituaties voor) overwicht en obesitas (Niveau Hulpverleners moeten het belang van (het behouden van) een gezond gewicht benadrukken (Niveau A; De revalidatiecommissie adviseert om de behandeling van overgewicht en obesitas te laten uitvoerendoor een multidisciplinair team waar een diëtist, een fysiotherapeut en een psycholoog deel van uitmaken De revalidatiecommissie is van mening dat de keuze van het soort behandeling voor overgewicht en obesitas onder meer afhankelijk is van individuele factoren zoals mate van overgewicht, voorgeschiedenis, Bij het vormgeven van interventies gericht op het veranderen van gedrag kunnen gedrag verklarende modellen een hulpmiddel zijn Een veelgebruikt model is het trans theoretisch model van Prochaska en DiClemente (Prochaska ###) Dit model definieert gedragsverandering niet als een eenmalige gebeurtenis, maar als een Gedurende het proces van gedragsverandering doorlopen mensen de verschillende fasen Ze keren ook regelmatig terug naar eerdere fasen om een deel van het proces opnieuw te doorlopen Het model gaat ervan uit dat er in iedere fase andere behoeften aan ondersteuning bestaan, en dat iedere fase dus andere In de vroege fasen is er meer behoefte aan bewustmakende en motiverende interventies, terwijl in de latere fasen het aanleren van vaardigheden een belangrijkere rol speelt Gedurende het proces verschuift bij de patiënt de beslissingsbalans in de eerste fase wegen de nadelen van het nieuwe gedrag zwaarder dan de voordelen, waar dat in de latere fasen juist Ook het aanleren van zelfcontroletechnieken kan bij het proces van gedragsverandering een nuttig instrument zijn Deze technieken zijn gericht op zelfregulatie van gedrag, ofwel zelfmanagement Ze zijn gebaseerd op verbanden tussen omgevingsfactoren, gedachten, gevoelens en gedrag in kaart gebracht Nagegaan wordt bijvoorbeeld in welke omstandigheden patiënten de meeste moeite hebben om niet te roken, en wat hun gedachten en gevoelens in deze omstandigheden zijn Op basis van deze registratie worden dan gedragsafspraken gemaakt Het kan hierbij gaan om voornemens van de patiënt zelf, maar ook om afspraken De afspraken betreffen gedrag en omgeving De omgeving wordt zodanig ingericht dat het gewenste gedrag meer kans van optreden heeft dan het ongewenste gedrag (stimuluscontrole) Bijvoorbeeld vers fruit in voorraad hebben in plaats van vette snacks Via zelfbekrachtiging kunnen personen vervolgens gewenst gedrag belonen en ongewenst gedrag bestraffen Met behulp van rationeel denken ten slotte kan de patiënt ook het eigen gedrag sturen of regelen In een meta-analyse (Mullen ###) van verschillende psychoeducatieprogramma's voor hartpatiënten worden vijf elementen genoemd die kenmerkend zijn voor succes Bevestig positief gedrag, bijvoorbeeld door het geven van complimenten en door patiënten te stimuleren.
| 554 | fms |
er meer behoefte aan bewustmakende en motiverende interventies, terwijl in de latere fasen het aanleren van vaardigheden een belangrijkere rol speelt Gedurende het proces verschuift bij de patiënt de beslissingsbalans in de eerste fase wegen de nadelen van het nieuwe gedrag zwaarder dan de voordelen, waar dat in de latere fasen juist Ook het aanleren van zelfcontroletechnieken kan bij het proces van gedragsverandering een nuttig instrument zijn Deze technieken zijn gericht op zelfregulatie van gedrag, ofwel zelfmanagement Ze zijn gebaseerd op verbanden tussen omgevingsfactoren, gedachten, gevoelens en gedrag in kaart gebracht Nagegaan wordt bijvoorbeeld in welke omstandigheden patiënten de meeste moeite hebben om niet te roken, en wat hun gedachten en gevoelens in deze omstandigheden zijn Op basis van deze registratie worden dan gedragsafspraken gemaakt Het kan hierbij gaan om voornemens van de patiënt zelf, maar ook om afspraken De afspraken betreffen gedrag en omgeving De omgeving wordt zodanig ingericht dat het gewenste gedrag meer kans van optreden heeft dan het ongewenste gedrag (stimuluscontrole) Bijvoorbeeld vers fruit in voorraad hebben in plaats van vette snacks Via zelfbekrachtiging kunnen personen vervolgens gewenst gedrag belonen en ongewenst gedrag bestraffen Met behulp van rationeel denken ten slotte kan de patiënt ook het eigen gedrag sturen of regelen In een meta-analyse (Mullen ###) van verschillende psychoeducatieprogramma's voor hartpatiënten worden vijf elementen genoemd die kenmerkend zijn voor succes Bevestig positief gedrag, bijvoorbeeld door het geven van complimenten en door patiënten te stimuleren beantwoord, bijvoorbeeld door hem dagboekjes te laten bijhouden en hem te helpen bij het analyseren Individualiseer de algemene voorlichting, bijvoorbeeld door persoonlijke opdrachten te geven of door aan te leren of praktische tips te geven over de verkrijgbaarheid van bepaalde voedingsmiddelen Stem de inhoud van je voorlichting af op de individuele behoeften van de patiënten(groep), bijvoorbeeld Stoppen met roken is altijd zinvol Het bespreken van rookgedrag en het aanbieden van ondersteuning bij stoppen met roken, levert een belangrijke bijdrage aan de risicoreductie in de hartrevalidatie Interventies door gezondheidszorgprofessionals zijn bewezen effectiever dan zelfhulp of hulp door niet-professionals (Fiore Advies arts Alleen al de vraag van de arts of de patiënt rookt en (indien de patiënt bevestigend antwoordt) het advies om te stoppen met roken (Ask en Advise), verhoogt de kans op succes bij het stoppen met roken (Fiore ###) Farmacologische ondersteuning in de vorm van nicotine vervangende middelen en/of bupropion of nortriptyline kan op aanvraag geboden worden (CBO ###) Een patiënt kan verwezen worden voor een advies op maat of een telefonische coach naar de informatielijn Stoppen met De MIS (minimale interventiestrategie) Deze bestaat uit de onder # Beschreven # Aâs, aangevuld met # Arrange (follow-up organiseren om terugval te voorkomen) Toevoeging van deze # Aâs kan de kans op speciaal voor de rokende cardiale patiënt in het ziekenhuis ontworpen, waarbij cardiologen en verpleegkundigen de patiënt ondersteunen Na het advies van de cardioloog om te stoppen met roken en.
| 570 | fms |
te laten bijhouden en hem te helpen bij het analyseren Individualiseer de algemene voorlichting, bijvoorbeeld door persoonlijke opdrachten te geven of door aan te leren of praktische tips te geven over de verkrijgbaarheid van bepaalde voedingsmiddelen Stem de inhoud van je voorlichting af op de individuele behoeften van de patiënten(groep), bijvoorbeeld Stoppen met roken is altijd zinvol Het bespreken van rookgedrag en het aanbieden van ondersteuning bij stoppen met roken, levert een belangrijke bijdrage aan de risicoreductie in de hartrevalidatie Interventies door gezondheidszorgprofessionals zijn bewezen effectiever dan zelfhulp of hulp door niet-professionals (Fiore Advies arts Alleen al de vraag van de arts of de patiënt rookt en (indien de patiënt bevestigend antwoordt) het advies om te stoppen met roken (Ask en Advise), verhoogt de kans op succes bij het stoppen met roken (Fiore ###) Farmacologische ondersteuning in de vorm van nicotine vervangende middelen en/of bupropion of nortriptyline kan op aanvraag geboden worden (CBO ###) Een patiënt kan verwezen worden voor een advies op maat of een telefonische coach naar de informatielijn Stoppen met De MIS (minimale interventiestrategie) Deze bestaat uit de onder # Beschreven # Aâs, aangevuld met # Arrange (follow-up organiseren om terugval te voorkomen) Toevoeging van deze # Aâs kan de kans op speciaal voor de rokende cardiale patiënt in het ziekenhuis ontworpen, waarbij cardiologen en verpleegkundigen de patiënt ondersteunen Na het advies van de cardioloog om te stoppen met roken en ontslagen is Onderzoek toont aan dat de C-MIS na drie maanden effectief is In de huidige vorm kon na ## maanden echter geen meerwaarde meer gevonden worden voor C-MIS (<PERSOON> ###) Ook bij de minimale interventies is op aanvraag aanvulling met nicotine vervangende middelen en/ of bupropion of Intensieve interventies Intensieve interventies zijn effectiever dan eenmalige of minimale interventies Fiore ### Over intensieve interventies wordt al gesproken als er sprake is van ten minste # sessies die elk ten minste ## minuten duren (CBO ###) Cardiale patiënten die in het ziekenhuis liggen, bieden zorgverleners een unieke gelegenheid de mogelijkheid hen intensief te ondersteunen bij het stoppen met roken (CBO ###, Rigotti ###) Wel is het belangrijk dat intensieve interventies worden uitgevoerd door mensen die daar speciaal voor zijn getraind (Lancaster ###) Intensieve begeleiding kan op meerdere manieren gestalte krijgen, bijvoorbeeld in cursussen zoals die door het kruiswerk of andere ziekenhuizen gevestigd zijn, hebben meestal een aanbod van intensieve begeleiding Daarnaast kan Tijdens de revalidatie dient de patiënt voorlichting te krijgen en gestimuleerd te worden om na afloop van de revalidatie actief te blijven De patiënt kan dit doen op eigen initiatief, door zelf te blijven bewegen of te trainen (bijvoorbeeld wandelen of fietsen), of door zich aan te sluiten bij een sportclub Belangrijk is dat patiënten een activiteit kiezen die zij aantrekkelijk vinden en die zij gedurende langere tijd kunnen volhouden Daarbij kunnen patiënten en partners gewezen worden op plaatselijke verenigingen voor hartpatiënten, zoals Hart-in-Beweging.
| 601 | fms |
effectief is In de huidige vorm kon na ## maanden echter geen meerwaarde meer gevonden worden voor C-MIS (<PERSOON> ###) Ook bij de minimale interventies is op aanvraag aanvulling met nicotine vervangende middelen en/ of bupropion of Intensieve interventies Intensieve interventies zijn effectiever dan eenmalige of minimale interventies Fiore ### Over intensieve interventies wordt al gesproken als er sprake is van ten minste # sessies die elk ten minste ## minuten duren (CBO ###) Cardiale patiënten die in het ziekenhuis liggen, bieden zorgverleners een unieke gelegenheid de mogelijkheid hen intensief te ondersteunen bij het stoppen met roken (CBO ###, Rigotti ###) Wel is het belangrijk dat intensieve interventies worden uitgevoerd door mensen die daar speciaal voor zijn getraind (Lancaster ###) Intensieve begeleiding kan op meerdere manieren gestalte krijgen, bijvoorbeeld in cursussen zoals die door het kruiswerk of andere ziekenhuizen gevestigd zijn, hebben meestal een aanbod van intensieve begeleiding Daarnaast kan Tijdens de revalidatie dient de patiënt voorlichting te krijgen en gestimuleerd te worden om na afloop van de revalidatie actief te blijven De patiënt kan dit doen op eigen initiatief, door zelf te blijven bewegen of te trainen (bijvoorbeeld wandelen of fietsen), of door zich aan te sluiten bij een sportclub Belangrijk is dat patiënten een activiteit kiezen die zij aantrekkelijk vinden en die zij gedurende langere tijd kunnen volhouden Daarbij kunnen patiënten en partners gewezen worden op plaatselijke verenigingen voor hartpatiënten, zoals Hart-in-Beweging van de âmatige drinkerâ (<PERSOON> ###) Interventies ten aanzien van alcoholgebruik voor probleemdrinkers of voor alcoholisten zijn uiteraard erg belangrijk, maar passen niet zozeer binnen het kader van hartrevalidatie Bij overmatig alcoholgebruik hebben interventies door specialisten op het gebied van verslaving de voorkeur Patiënten kunnen hiervoor verwezen worden naar de regionale consultatiebureaus voor alcohol en drugsbestrijding (CAD) Patiënten kunnen voor informatie ook zelf contact opnemen met de Trimbosinstituut kan eveneens informatie worden opgevraagd ((WEBLINK)) Binnen de hartrevalidatie is informatie over het gezond gebruik van alcohol relevant De inzichten over alcoholgebruik zijn de afgelopen decennia veranderd (Lemonick ###) Van een âslechtâ product voor hart- en vaatziekten is het juist een risico verlagend product geworden, mits matig gebruikt Patiënten moeten van die veranderingen op de hoogte worden gebracht Met name bij het geven van de voedings- en leefstijladviezen is het bespreekbaar maken van gezond alcoholgebruik gepast Net als bij beweging en voeding is het toepassen van zelfcontroletechnieken ook bij het omgaan met alcohol een behulpzame techniek die aan hartpatiënten geleerd kan worden De belangrijkste redenen voor mensen om ondanks de voordelen voor de gezondheid het voedingsgedrag niet Deze uitkomst onderstreept het belang van een heldere en eenduidige voedingsboodschap, die door alle multidisciplinaire teamleden wordt uitgedragen Ook maakt het duidelijk dat voor het veranderen van voedingsgedrag meer nodig is dan algemene informatie over de voeding alleen; de patiënt moet in staat gesteld worden zijn eigen voedingsgedrag in kaart te brengen en te evalueren Verschillende onderzoeken laten.
| 593 | fms |
van alcoholgebruik voor probleemdrinkers of voor alcoholisten zijn uiteraard erg belangrijk, maar passen niet zozeer binnen het kader van hartrevalidatie Bij overmatig alcoholgebruik hebben interventies door specialisten op het gebied van verslaving de voorkeur Patiënten kunnen hiervoor verwezen worden naar de regionale consultatiebureaus voor alcohol en drugsbestrijding (CAD) Patiënten kunnen voor informatie ook zelf contact opnemen met de Trimbosinstituut kan eveneens informatie worden opgevraagd ((WEBLINK)) Binnen de hartrevalidatie is informatie over het gezond gebruik van alcohol relevant De inzichten over alcoholgebruik zijn de afgelopen decennia veranderd (Lemonick ###) Van een âslechtâ product voor hart- en vaatziekten is het juist een risico verlagend product geworden, mits matig gebruikt Patiënten moeten van die veranderingen op de hoogte worden gebracht Met name bij het geven van de voedings- en leefstijladviezen is het bespreekbaar maken van gezond alcoholgebruik gepast Net als bij beweging en voeding is het toepassen van zelfcontroletechnieken ook bij het omgaan met alcohol een behulpzame techniek die aan hartpatiënten geleerd kan worden De belangrijkste redenen voor mensen om ondanks de voordelen voor de gezondheid het voedingsgedrag niet Deze uitkomst onderstreept het belang van een heldere en eenduidige voedingsboodschap, die door alle multidisciplinaire teamleden wordt uitgedragen Ook maakt het duidelijk dat voor het veranderen van voedingsgedrag meer nodig is dan algemene informatie over de voeding alleen; de patiënt moet in staat gesteld worden zijn eigen voedingsgedrag in kaart te brengen en te evalueren Verschillende onderzoeken laten voedingsgedrag (Ornish ###, <PERSOON> ###) die ook op langere termijn (<DATUM> jaar na de interventie) blijven bestaan (Hjermann ###, Ornish ###) Naar de karakteristieken van voedingsinterventies die de effectiviteit ervan voorspellen is nog te weinig onderzoek gedaan om definitieve conclusies te kunnen trekken (Pignone ###) Wel lijkt de mate waarin de interventie zich richt op gedragsaspecten, zoals het zelfmonitoren van gewenste veranderingen, het creëren van sociale steun en het aanleren van praktische vaardigheden, een belangrijke rol te spelen (Mullen ###, Barnard ###) Whitlock (Whitlock ###) vatte de vereisten voor # âAssessâ Breng het individuele voedingsgedrag in kaart en inventariseer factoren die veranderingen in dit # âAdviceâ Maak duidelijk hoe algemene voedingsrichtlijnen vertaald kunnen worden in concrete # âAgreeâ Stimuleer de patiënt een besluit te nemen over welke gedragsveranderingen hij zich tot doel stelt Maak afspraken hoe deze doelen bereikt moeten worden en welke professionele ondersteuning daarbij # âAssistâ Help de patiënt door motivationele barrières en terugval bespreekbaar te maken, door het aanleren van vaardigheden of door praktische tips en ondersteunende materialen # â<PERSOON> voorwaarden door sociale steun te mobiliseren, voor de lange termijn follow-up Ondanks de hoge prevalentie van overgewicht (##%) en obesitas (##%) onder patiënten met manifeste hart- en vaatziekten krijgt â zo blijkt uit onderzoek in het Nederlands cohort van de EUROASPIRE-studie â slechts ##% Er zijn bij de bestrijding van overgewicht en obesitas drie simpele aandachtspunten voor de betrokken Het voorkomen van gewichtstoename in patiënten met een normaal gewicht Risicosituaties voor.
| 632 | fms |
(<DATUM> jaar na de interventie) blijven bestaan (Hjermann ###, Ornish ###) Naar de karakteristieken van voedingsinterventies die de effectiviteit ervan voorspellen is nog te weinig onderzoek gedaan om definitieve conclusies te kunnen trekken (Pignone ###) Wel lijkt de mate waarin de interventie zich richt op gedragsaspecten, zoals het zelfmonitoren van gewenste veranderingen, het creëren van sociale steun en het aanleren van praktische vaardigheden, een belangrijke rol te spelen (Mullen ###, Barnard ###) Whitlock (Whitlock ###) vatte de vereisten voor # âAssessâ Breng het individuele voedingsgedrag in kaart en inventariseer factoren die veranderingen in dit # âAdviceâ Maak duidelijk hoe algemene voedingsrichtlijnen vertaald kunnen worden in concrete # âAgreeâ Stimuleer de patiënt een besluit te nemen over welke gedragsveranderingen hij zich tot doel stelt Maak afspraken hoe deze doelen bereikt moeten worden en welke professionele ondersteuning daarbij # âAssistâ Help de patiënt door motivationele barrières en terugval bespreekbaar te maken, door het aanleren van vaardigheden of door praktische tips en ondersteunende materialen # â<PERSOON> voorwaarden door sociale steun te mobiliseren, voor de lange termijn follow-up Ondanks de hoge prevalentie van overgewicht (##%) en obesitas (##%) onder patiënten met manifeste hart- en vaatziekten krijgt â zo blijkt uit onderzoek in het Nederlands cohort van de EUROASPIRE-studie â slechts ##% Er zijn bij de bestrijding van overgewicht en obesitas drie simpele aandachtspunten voor de betrokken Het voorkomen van gewichtstoename in patiënten met een normaal gewicht Risicosituaties voor beperking waardoor de gebruikelijke hoeveelheid lichamelijke inspanning structureel afneemt Het nadrukkelijk adviseren van gewichtsvermindering aan alle patiënten meteen Body Mass Index tussen Het in behandeling nemen of doorverwijzen van alle patiënten met een BodyMass Index groter dan ## kg/m#, of van alle mannelijke patiënten met een middelomtrek van meer dan ### cm en alle vrouwelijke patiënten met een middelomtrek van meer dan van ## cm De behandeling is in eerste instantie gericht op Het voorkomen van terugval van patiënten die succesvol zijn afgevallen Interventies bedoeld om overgewicht en obesitas te voorkomen dienen gericht te zijn op de bewustwording van risicoâs en risicosituaties, en op het bevorderen van een actieve leefstijl en een voeding met een lage ###) Naast het geven van informatie vormen vooral groepsdiscussies een goede methode om de bewustwording te bevorderen Hierbij dient rekening gehouden te worden met de eerder beschreven fasen van gedragsverandering Deelnemers die zich van geen probleem bewust zijn hebben geen boodschap aan voorlichting over hoe je je gewicht kunt beheersen, terwijl voorlichting over het belang van gewichtsbeheersing ongeschikt is voor mensen die al gemotiveerd zijn Interventies gericht op het behandelen van overgewicht of obesitas kennen een fysiek en een motivationeel aspect (NIH ###) De fysieke kant betreft de manier waarop interventies de energiebalans beïnvloeden teneinde gewicht te verliezen Het kan daarbij gaan om vermindering Voor het verminderen van de energie-inname bestaan grofweg drie strategieën het conventioneel energiebeperkte dieet (### â ### kcal/dag), een dieet met maaltijdvervangers (###-### kcal) en het.
| 645 | fms |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.